Frans Bonduel: herinneringen uit een vol wielerleven
«Regen en wind
waren vaak
mijn grootste
^bondgenoten
'K
t voor
lande
ehts e<
40 - 6.6.1980 - De Voorpost
Bij het begin van het wielerseizoen 1947 nam
hij afscheid van de profwielrennerij. Nochtans
was '46 nog een goed jaar geweest en wilden
zijn kollega's, Rik Van Steenbergen was toen
jonge prof, hem in het peleton houden. Maar
de 39 jarige Frans Bonduel had een, bijna
kwarteeuw lange, wielercarrière uitgebouwd en
kon nu in schoonheid afscheid nemen van een
sport die hem zoveel vreugde, zoveel welvaart
geschonken had.
Die wetenschap maakte
het afscheid voor de
Dendermondse kam
pioen heel wat draaglij
ker. Nu, 33 jaar later, kan
Frans nog levendig ver
tellen over de heldenda
den van toen, over het
soms wel zware labeur in
de wielerpeletons voor
de oorlog. Hij kan de
eindspurt van Parijs -
.Brussel 1934 doen herle
ven alsof hij vandaag
voor onze ogen wordt
betwist.
Baasrode
Frans Bonduel werd ge
boren te Baasrode op 26
september 1907 als
grote wielerploegen uit
die tijd. Ik had geluk en
kon een kontrakt onder
tekenen voor 'Dilecta'
een Frans wielermerk. In
die ploeg bleef ik rijden
tot mijn afscheid in '47,
bijna twintig jaar lang.
De ploeg bleef bestaan
tot rond de jaren vijftig.
'Dilecta' was een echte
professioneel uitge
bouwd team. Al ons
materiaal kregen we,
zelfs ons ondergoed
werd door de firma gele
verd. De verzorging en
begeleiding waren uit
stekend. We reden op
basis van een maand
loon maar voor een
- Montpelier). Dat jaar
won Andre Leduc, die
volgens mij de beste
ronderenner uit die tijd
was. Hij behaalde zo
maar eventjes zeven rit-
overwinningen. Ik werd
zesde in de eindstand.»
Met vaste pion minuten
voorsprong
«In de koersen van toen
werd er weinig gecijferd.
Degene die het hardst
kon duwen werd dikwijls
ook de winnaar. In 1930
behaalde ik, dankzij dat
hard duwen, een van
mijn mooiste zeges. In
de Ronde van Vlaan
deren kwam ik alleen toe
met een voorsprong van
negen minuten. Er werd
toen nog gereden met
vaste pion zodat er van
bij de start tot aan de
aankomst, vaak meer
dan tien uur, moest
worden doorgeduwd.
Bordeaux-Parijs was
toen de wedstrijd waar
aan de vetste prijzen
verbonden waren. Ook
Parijs toe. De ploegbaas
was tevreden dat ik wilde
meedoen want hij wou
ook enkele renners van
Dilecta in de koers. Maar
het ging me niet goed af.
Volgens mij werden we
door de verzorgers, zon
der dat we er erg in
hadden, gedrogeerd. Het
kwam toen wel vaker
voor dat men de renners
drinken gaf waarin een
produkt was gemengd.
Op eigen initiatief heb ik
nooit een middel willen
gebruiken. Ik had er
schrik van. Het werd
toen trouwens weinig
gedaan. Enfin, ik kwam
van die koers terug als
een versuft, leeggereden
renner.» «Het was pre
cies een lijk dat in
Dendermonde toe
kwam», vertelt de nog
kwikke mevrouw Bon
duel tussendoor.» De
«De rest van het seizoen
had ik nodig om opnieuw
de goede oude te worden
en veel overwinningen
waren ervoor mij dat jaar
fis 9
Jrk vooi
iistenai
4 f harmi
:ek me
'0 a zater
m heef
jt naan
au'iif *jvo1 b
tidora
jft. Uit
or Cag
I als G
tesd, v.
t onbel
lig Scl
Ireurdt
ik vn
it mei
„•il .-1:..^.! i
s enk
tem-
konden rusten. Zo ging
dat dan verder. In Bor
deaux-Parijs 1930 werd
ik aangereden en moest
niet meer bij.
Parijs-Brussel
perament
«De wedstrijd die mij het
best lag, was Parijs-
Brussel. Geluk speelde
in die tijd een grotere rol
in het koersgebeuren
dan nu. Erelijsten verge
lijken tussen renners van
toen en van nu is daarom
bijna onmogelijk. Bij een
defekt konden we niet
rekenen op ploegmaats
ook hulp uit een
we
^jongste uit een gezin van overwinning in een grote toen werden vele kilome-
acht t kinderen. Frans wedstrijd werden door ters achter gangmakers
kende een zorgeloze de grote baas soms gereden. Maar die zaten
jeugd en een van zijn fenomenale premies uit- niet op een motor maar
oudere broers bracht geloofd.» fietsten eveneens, drie
hem de liefde tot de fiets voor elke renner om die
bij. De oudere broer, zelf Ronde van Frankrijk en uit de wind të zetten. Na
geen onverdienstelijk Andre Leduc een paar kilometers kre-
renner, moest gaan wer- «ais jong beroepsrenner gen we dan nieuwe men-
ken en benjamin Frans moest men toen onmid- sen voor ons terwijl de
mocht van zijn ouders dellijk tonen wat men eersten dan een poosje
verder de wielersport be- kon. Het sisteem van
oefenen. Nooit hebben kopman en knecht be-
ze het zich beklaagd, stond nog niet. Dat was
Hun zoon, die op vijf- iets dat pas na de tweede
tienjarige leeftijd zijn wereldoorlog volop in de ©en tijd in het ziekenhuis volgwagen kregen
studies aan het kollege mode kwam. Mijn eerste blijven. Dat wielerjaar zelden. We waren
te Dendermonde stop- jaar bij de profs won ik was voor mij meteen
zette, zou enkele jaren het Franse'Kriterium der
later een van Vlaan- Arendjes' en Parijs-
derens beste broodren- Brussel als voornaamste 'Parijs-Brest-Parijs': do
eners zijn en dit bijna wedstrijden. Het jaar na- denkoers
fwintig jaar lang ook dien ging ik naar mijn «1931 begon ook slecht,
blijven. eerste Ronde van Frank- Ik wilde, tegen alle goe-
rijk. Een hele belevenis.
'Dilecta' Ik kende geen woord
De jonge Bondueel door- Frans, nu nog niet, maar
loopt, niet al te opval- in onze ploeg werd bijna
lend, verschillende nu geen Frans gesproken,
verdwenen kategorieën, Bijna alle renners ven
maar amper vijf jaar na dilecta waren Vlamin-
zijn eerste koers, hij is gen. Die eerste Tour
dan nog geen 21, rijdt beviel me wel. Op zeker
Parijs-Brussel 1939: Lucien Vlaeminck mocht van zijn sportbestuurder geen «kop» doen
te veranderen kon ik tot mij steeds bondgenoten
op de eindmeet stand- geweest. In dat opzicht
houden. De Cal uwé heeft was ik nog een echte
nooit goed kunnen be- Flandrien. In 1939, het
grijpen hoe hij tóen jaar waarin ik mijn laat-
geklopt werd. Mijn ste Parijs-Brussel won
mooiste Parijs-Brussel reed ik ook Parijs-Nice,
was echter die van 1939. de rittenkoers naar de
Ik reed toen lange tijd in zon.
de aanval met Lucien
Vlaeminck, maar al snel Zon zagen we dat jaar
mocht Lucien van zijn echter niet veel. Wel
sportbestuurder geen sneeuw, sneeuw en nog
kop meer doen. Ik ging sneeuw. We konden
verhaaltje waard. De fa
brieken van Dilecta wa
ren gevestigd te Le Blanc
in de streek van Tours en
de baas zou ingeval van
een overwinning 20.000
franse frank als premie
Vohlte
er». Ir
de f<
inmiddels een klakken^dhin,
en hoedenwinkel hadderugem,
geopend. Na de oorloger bel
in 1945 reed ik geerïend
belangrijke wedstrijdager,
mee, maar in 1946 begoiin de
ik, meer uit verveling» ik,
onszelf aangewezen. In
Parijs-Brussel 1934 wa
ren we met vijf voorop:
De Cal uwé, Romain
Maes, Rebry, Vervaecke
en ikzelf, vijf Vlamingen.
In de spurt waren we
elkaar waard, alhoewel
De Caluwé misschien
wel de snelste moet zijn
0p daarop nog forser op de slechts rijden in de spo-
.,Frans al bij de beroeps- ogenblik stond ik zeven
renners. de gerangschikt, maar in
«Ik ben nooit gaan wer- de rit over de Galibier
ken», vertelt de nog altijd brak ik mijn rem en
sportieve Frans. «Pas verder in de koers liet
achttien jaar kon ik rij- ook mijn ketting het
den bij de junioren, dat afweten. We moesten
waren in die tijd in feite toen de herstellingen
betaalde liefhebbers. Ik nog zelf uitvoeren. Van
won bij die kategorie fiets veranderen mocht
^trouwens de 'Ster van de zeker niet. Pas in 1936
junioren', een driedaag- werd dit toegestaan en
se wedstrijd door Vlaan- dan slechts in de laatste
deren. In 1928 werd ik dertig kilometer. Die
dan beroepsrenner, èel- twee defekten kostten
gische wielerploegen mij toen ongeveer een
waren er nauwelijks en uur bij de aankomst. De
de renners die hierbij ritten waren toen veel
aansloten, kregen weinig langer dan nu, vaak meer
gelegenheid in het bui- dan 300 kilometer, en er
tenland te gaan koersen, werd dan ook vrpeg in de
De ploegen konden de morgen gestart. Tijdrit
verre verplaatsingen niet ten werden toen nooit
bekostigen. In België ingelast. Dat jaar won
zelf waren toen weinig Maurice Dewaele de
profwielerwedstrijden, Ronde. Het volgend jaar
een dertigtal misschien, werd ik opnieuw gese-
Alleen de Ronde van iekteerd en won ik, in
Vlaanderen was een race verschrikkelijk slecht
waarin ook buitenlan- weer de rit Evian-Belfort.
ders voor de bloemen en |n 1932 reed ik mijn
de centen streden. De beste Tour de France,
meeste wedstrijden van Alhoewel ik geen specia-
betekenis werden in list klimmer was won ik
Frankrijk betwist en daar twee bergritten (Luchon -
waren dan ook de echte Perpignan en Perpignan
de raad in, absoluut
meedoen aan de doden-
koers 'Parijs-Brest-
Parijs'. Deze koers werd geweest. Ikzelf was no-
slechts alle tien jaar gal goed in lange spur-
georganiseerd. Een hele- ten. Van ver begon ik dan
letocht van 1.200 kilome- ook te spurten met De
ter. Er werd vrijdag ver- Caluwé in mijn wiel en
trokken en zondag kwa- door op het laatste
pedalen duwen. Ik reed
vaak op mijn tempera
ment, soms misschien
zelfs te veel. In de
omgeving van Waterloo
moest Lucien er af en ik
kwam met bijna drie
minuten voorsprong in
Brussel toe. In ver
schrikkelijk slecht weer
behaalde ik, net voor de
wereldoorlog zou uit
barsten, mijn mooiste
zege».
Ploegmaats
ren van de auto's die de
koers vooraf reden. In
autobussen werden we
rond de cols gereden
want eroverheen was
onbegonnen werk. Onze
schoenen stonden vol
koud sneeuwwater en
toch werd er een rit
verreden tegen een ge
middelde van boven de
45 kilometer per uur. Ik
won dat jaar trouwens
een etappe en werd
tweede in het eindklas
sement. Ook Parijs
geven. In de finale waren opnieuw te koersen. II*
we met drie renners van behaalde nog enkele
onze ploeg in de leiden- mooie resultaten in grote
de groep: Achiel Buys- wedstrijden en ook vooi
se, Ritserveldt en ikzelf. 1947 vroeg ik mijn licenj
Ik beloofde aan mijn tie aan. In het begin vai\
twee gezellen 1500 frank het seizoen ging ik na
ingeval van een overwin- Parijs een nieuwe fiets
ning. Ze gingen beiden halen. Als training kwarrtj
akkoord. Achiel Buysse ik met de fiets naar huis.i~
leverde fantastisch Aan de grens werd Ikborhei
ploegwerk maar Ritser- door de douane urei» of
veldt scheen kapot te opgehouden, mijn ma-s gro
zitten tot hij op een paar teriaal was niet geloodnbetui
kilometer van het einde Ik liep daar een zwaran ver
zelf aan de haal ging. Hij verkoudheid op eret AV
werd bijgebeend, en metsen was voor mij heirnba»
door Achiel en mij uitge- profwielrennen voorbij. trzam
ie ziel
Herinnering tambc
Frans Bonduel is nuetAV
bijna 73. Hij ziet er nogeelw<
kafferd. In de sprint
behaalde ik evenwel de
zege. De 20.000 fr. wer
den door de grote baas
echter verdeeld onder kloek uit en rijdt regel-an tiji
men
we opnieuw in ogenblik van versnelling «Regen en wind zijn voor Tours van 1939 is een
ons drie, voor ons geza-
melijk werk in de finale.»
Oorlog en afscheid
«1939 was voor mij het
meest succesvolle jaar
geweest. Maar toen
kwam de oorlog. Er
werden slechts weinig
grote wedstrijden gere
den en financieel werd
het voor de profrenners
een minder goede tijd.
Bij Dilecta werden we
nog slechts zeven maan
den per jaar betaald.
Toch kon ik in kleinere
koersjes nog goed mijn
brood verdienen maar de
oorlog kostte mij toch
wel een paar huizen. Als
training reed ik regelma
tig naar het Westvlaamse
Lichtervelde om spek,
boter en eieren. Eens
werd ik op de terugweg
te Appels door een rijks
wachter tegengehouden.
Hij vroeg mij wat er in
mijn koerszak wel stak.
Ik zei hem dat er een
reservetube en wat ma
teriaal in zat en ik mocht
met spek en eieren door
rijden naar Sint-Gillis
De Belgische ploeg voor de Ronde van Frankrijk 1932: Frans Bonduel. vierde van rechts, won twee ritten en werd zesde Dendermonde waar wij
in dp eindstand 'Clenrces Rnnsse derde van links, was vijfde.
matig met zijn nieuwea'st e
toeristenfiest een twin-wa™-
tigtal kilometer in demi-w
omgeving. Sport is nog31.
altijd zijn lange leven:e'zer£
Vooral voetbalr11001
Eddy Merckx is dftlseer(
grootste renner aller tij-
den. Zo komt er geen)jer
meer.
Hijzelf is supporter van,
Freddy Maertens maar
wat is er feitelijk met die
jongen gebeurd, vraagk
hij zich af. Veel ex-renl
ners komen er bij henf
niet meer over de vloer#
Maar ja, er zijn er ook aW"
zoveei gestorven. Jan
Aerts en Jef Scheren^J
stappen nog wel eenfl|
binnen. Ook de journa|P
listen laten zich nielf
meer zien. Oude, ver-L^
geelde foto's worderr
soms in gezelschap van„
vrienden nog eens bo-k
vengehaald. Voor FransT
Bonduel, die in 1947 alsj
ouderdomsdeken uit hef
peloton verdween, blijf!
het applaus, het gejuicfl
uit duizenden kelen als
een mooie herinnering^
achter.
Hugo Aerts
