BREUGHEL
EN ONZE VLAAIEN
lui
o-:
on
HET IS EENS
MOEDERKENSDAG
GEWEEST
NIEUWE
REDAKTEUR
DERDE
TRI
MESTER
RUIMTEVAARDER
WORDEN
FOTOGRAAF
OP SCHOOL
RAADSELS
SPOEDIG EN
GEHEEL HERS7
12-15.5.1981 - De Voorpost
N
In onze kunstgeschiedenis bestaat geen groter onbe
kende dan Pieter Brueghel. Men schrijft doorgaans
Breugel omdat zijn zonen deze naam gebruikten.
Waar en wanneer is hij geboren, was hij een
boerenjongen of geboren in een stedelijke omge
ving. had hij Latijn en Grieks geleerd was hij een
verdoken calvinist of anabaptist en sympathisant
van de geuzen, of was hij voorstander van de anti-
ketter plakaten en vertrouweling van kardinaal Per-
renot-Granvelle, bisschop Arras en abt van Af-
fligem.
Brueghel was eenvoudig
een geniale kunstenaar,
die meeleefde met zijn
volk en het conterfeite
zoals het was. Brueghel
heert geschiedenis ge
schreven met de teken
pen en het schilderspen-
seel.
Wat Marijssen schrijft,
klopt. Waarom Brueghel
nu bekijken met de geest
van het 19de en 20ste
eeuw nationalisme, en er
een Belg of een Hollan
der van maken. Een zaak
is zeker Brueghel was
een Kempische braban-
der, en op hem was zeker
toepasselijk wat Eras
mus, onze grote filosoof
en vriend van Dirk Mar
tens schreef: «De Braban
ders, hoe ouder, hoe
zotter».
Men betwist zelfs dat hij
een leerling zou geweest
zijn van Pieter Coecke of
Couck uit Aalst.
Het argument hiervoor,
Brueghel zou niets over
genomen hebben van de
italianiserende manier
van schilderen, zoals Ba
rend van Orley Michel
Coxie en Pieter Coecke.
Wat men vaststelt dat de
grote kunstenaar Brue
ghel onverstaanbaar
blijft, voor wie niet uit
dezelfde stam gesproten
is als zhij.
Het gaat hier om een
mentaliteit, die wij Zuid-
Nederlanders alleen ken
nen, namelijk het leven
niet zo zwaar op te ne
men, en alles met een
lach en een traan te be
dekken.
Wie er kilometers nevens
slaat, zijn onze stam
broeders uit het Noorden,
Erasmus zal weeral ge
lijk hebben als hij van
zijn domme Hollanders
schrijft. Pretensieuse
betweters zijn altijd dom
merikken.
De Hollandse uitgave in
Life-boek valt helemaal
uit den toon. Zo staat ge
schreven in de «Wereld
van Breughel» dat Corel
van Mander, de auteur
van het Schilder-Boeck,
een luimige hóllander is.
Corel van Mander was
een persoonlijke vriend
van de jongste zoon van
Brueghel, heeft goed het
leven van Brueghel be
schreven niet altijd histo
risch juist, maar hij is
geboren te Meulebeke bij
Kortrijk, een zuivere
West-vlaming dus, en
bracht het grootste ge
deelte van zijn leven in
het zuiden door.
Corel van Mander heeft
weliswaar twintig jaar te
Haarlem gewoond, en
was leermeester van
Frans Hals, een andere
Vlaming, waar de Hol
landers zo fier mee
pronken.
Maar wat de boeken toe
doet wanneer ze om
Brueghel te beschrijven
te rade gaan bij de Brus
selse journalist Jo Gé-
rard, die in de schilde
rijen van Brueghel niets
anders ziet dan de verde
diging van het katholi
cisme en de bestrijding
van de reformatie.
Breughel was trouwens
voor hem un vrai beige!
Zo wordt Brussel de
hoofdstad van de Spaan
se nederlanden ge
noemd, ten tijde van
Brueghel, al komt de
scheiding slechts een
eeuw later met het ver
slag van Munster in 1648.
Brueghel heeft in zijn
schilderij «Blinden gelei
den blinden», «niet het
kerkje van Sint Anna-Pe-
de, een gehucht van Dil-
beek, afgebeeld, maar
de kerk van Réde-Saint
Anne, een voorstad van
Brussel (De wereld van
Brueghel door Foote, blz
120) dit is de vertaling
van «Brueghel le Vieuw»
door Jo Gerard met als
tekst Péde-St. Anne, le
bourg proche de
Bruxelles (pag 127).
Onze kermis wordt een
Kermesse, en in plaats
van het lokaal feest, tot
herdenking van de inwij
ding van de plaatselijke
hoofdkerk, wordt het
meerjaarlijks drink en
eetfestijn, waarin de Vla
mingen zo meester zijn.
Alleen wij en wij alleen
kunnen de spreekwoor
den en de symboliek van
Brueghel begrijpen. De
strijd tussen vastena
vond en vasten wordt
voor de Hollanders de
strijd tussen de mageren
en vetten vasten. Waar
gaan ze het halen!
Maar met dit alles zijn
we van onze thesis afge
dwaald.
De vraag nu, was Piet
Brueghei reeds jong be
vriend met de familie
Coecke-Verhulst, en is
het gezegde van Van
Mander dat hij zijn vrouw
Mayken Coecke als kind
op de arm had gedragen!
Dat hij leerling was van
Pieter Coecke, wordt ge
staafd door het geschre
ven woord van drie tijd
genoten. Eerst zijn bio
loog Carel Van Mander.
Ook Goltzius, de vriend
van de geograaf Ortelius
die ook met Brueghel be
vriend was, en de bijzon
derste Francis Swëerts,
die in 1628 schrijft over
Pieter Coecke:
Discipulum habuit Pe
trum Breughelem, picto-
rem, cui filiam in uxorem
dedit. Wat in het diets
betekent dat Pieter Coe
cke Pieter Brueghel als
leerling had en hem zijn
dochter tot vrouw gaf. Dit
laatste klopt niet, want
Coecke was als 13 jaar
dood als Brueghel met
Mayken Cocks trouwde
te Brussel(1563(
En wat willen wij nu ei
genlijk bewijzen!
Heeft Brueghel te Aalst
vertoef of Aalst bezocht
en kende hij onze manier
van Vlaaien bakken.
Kunstcritici aanvaarden
vandaag dat in de schil
derijen van Brueghel be
paalde italiaanse invloe
den en zelfs komposities
van Coecke weer te vin
den zijn.
Men verwijst vooral naar
zijn «Boeren-Bruiloft»
waarvan de kompositie,
zoveel overeenkomst
toont met Het laatste
avondmaal van Tintoret
to. Vooral Professor Au
gust Vermeylen, de
schrijver van de Wande
lende Jood, maakt hier
allusies over. Dit beeld
van het Laatste Avond
maal is eerst door Dirk
Bouts geschilderd, Tinto
retto heeft het wel tien
maal op verschillende
wijze geschilderd, het
meest beroemd is het
Fresco van Leonardo da
Vinei te Milan. (1947).
Maar waarom eens niet
de vergelijking met Het
Laatste Avondmaal ge
schilderd door Pieter
Coecke, met de Boeren
bruiloft van Brueghel.
Tintoretto heeft zijn
«Laatste Avondmaal ge
schilderd twintig jaar na
de dood van Brueghel
(Confer Kalender der
Kunstgeschichte door
Fritz Baumgart). Maar
ongetwijfeld heeft Vrouw
Coecke-Verhulst zeer
grote invloed gehad op
onze Brueghel, zoals Or
telius hem noemde. Zij
was een miniatuur-schil
der uit het Mechelse, die
men beweert zou kunnen
geïdentifieerd worden
met de monogrammist
van Brunswijk. Maar be
kijkt de duizend kleine
figuurtjes zowel op de
pentekeningen als op de
schilderijen van Brue
ghel, vooral de soldaten-
mierennest op de schil
derij «De zelfmoord van
Saul» en gevoeld de in
vloed van de miniatuur
schilder.
En deze familie, waar
Brueghel zo mee be
vriend was had goede re
laties met onze stad
Aalst.
Pieter Coecke was de
zoon van een vooraan
staande Aalsterse fami
lie, die waarschijnlijk
wel goederen bezat in
het Land van Aalst.
Volgens Marlier, bleef
Pieter Coecke, die vooral
te Brussel woonde goede
kontakten houden met
zijn vaderstad, Aalst, ge
durende zijn leven laat
Pieter drie lijfrenten
vastleggen te Aalst.
In het jaar van zijn dood
1550, trouwde te Aalst
zijn bastaardzoon Pau
wels van Aelst, ook een
schilder. (29 december
1550).
Mayken Coecke-Ver
hulst, wat een Aalsterse
naam, laat lijfrenten
vastleggen door de sche
pen van Aalst ten voor
dele van haar dochter
Mayken en haar stief
dochter Antonette van
Santen, een ander bast
aard Kind van Pieter
Coecke.
En Pieter Brueghel, die
zo graag de lichte heu
vels van ons Payotten-
land conterfeite, soms
gemengd met zijn visioe
nen uit de Alpen, waar
om zou die Brueghel
geen kontakt gehad heb
ben met de Aalsterse fa
milies van zijn vrouw en
schoonmoeder.
En waarom zou hij onze
vlaaien niet gekend
hebben.
Op drie schilderijen
vindt men deze vlaaien-
telen.
De vlaaien hebben tel
kens twee kleuren, sterk
bruin en licht geel. Je
vindt ze op de Vlaamse
Spreekwoorden, geschil
derd in 1559 op het Lui
lekkerland van 1567 en
vooral op het beroemd
Boerenbruiloft geconter-
feit in 1568.
Rijsttaarten kunnen het
niet geweest zijn, rijst
werd in Europa slechts
ingevoerd in de 16de
eeuw uit het Oosten.
Rijst kopen zal wel een
dure zaak geweest zijn.
In de engelse literatuur,
noemt men ze Custard,
naar een engels gerecht,
bestaande uit eieren,
suiker en room, gebak
ken in een oven vandaar
de naam korst-taart.
Er bestaan ook Limburg
se vlaaien, maar deze
worden gebakken met
fruit, en bij Brueghel
merkt men geen fruit in
de teelten. Trouwens
Brueghel zelf noemt ze
VLAAIEN, in onderschrift
van zijn pentekening
«Luilekkerland» spreekt
hij duidelijk van vlaaien,
hierbij de reproduktie
van de tekst.
63 Luilekkerland
Burijngravure door Pieter
Van der Heyden 208 x
276 mm. R.v.B. 147 en 147
bis.
*1: in een cartouche in de
rechter benedenhoek: P.
Brueghel inuentor.; zon
der naam van de gra
veur. In de benedenrand,
een kwatrijn over twee
kolommen: Die daer (e
boven de a) luij en lacker
sij boer (e boven de o)
crijsman oft clercken//die
gheraeckt (e boven de a)
daer en smaeckt claer (e
boven de a) van als son-
der werken//Die tuijnen
sijn worsten die huijsen
met vlaijen//cappauijnen
en kieckens tvliechter al
ghebraijen.
Maar bekijkt even goed
de teelt, die een bruiloft
gast doorgeeft, op zijn
schilderij «Boerenbrui
loft». Men merkt duide
lijk aan de rand dat het
een gebakken brij is, die
overgegoten werd. En
een verder bewijs, is de
aanwezigheid van veel
brood, de manier waarop
vlaai bij ons in het Aal
sterse gegeten wordt.
En nu de vlaaien
In de kookboeken wor
den de vlaaien de Oost-
vlaamse vlaaien ge
noemd de Wetterse for
mule schijnt het meest
ons te bevallen, vermits
ze ook met mastellen ge
maakt zijn, in plaats van
gekruimeld geroosterd
brood.
In de kookboek staat ook,
dat men ze bakt met de
kermis en de ganse ker-
misweek eet men ervan.
En verder schrijft men
ook: «DIKWIJLS WAREN
DE OVENS NEET GROOT
GENOEG OM AL DIE
VLAAIEN TE BAKKEN EN
DAN WERDEN DE MET
BRIJGEVULDE KOMMEN
NAAR DE BAKKER GE
BRACHT, OM IN DE NOG
WARME OVEN, WAAR
HET PAS GEBAKKEN
BROOD UITGETROKKEN
WAS, TE BAKKEN.
Ik zie in mijn jeugd, die
vele vlaai-kommen staan
bij bakker COOL potaar
de-telen en soms verlak
te kommen, en overal in
gebakken een briefje met
de naam van diegene,
die de kom gebracht had.
Mijn moeder, Mieken
Goedertier, had werke
lijk een goed recept, en
als kinderen verheugden
we ons steeds op de Aal
sterse kermisweek in het
begin van de maand juli.
Maar ook bij onze ker
missen de familie Laisne
uit Hekelgem, bakte men
goede vlaaien. Maar
moeder Laisne, had een
eigen oven en ze maakte
haar vlaai met de melk
van haar eigen geiten.
Hier werd meer dan eens
per jaar vlaaien ge
bakken.
In Kaatjes kookboek
staat een bereiding, die
goed op moeders-recept
lijkt, maar beschuiten
werden vervangen door
mastellen en er werd
geen gekonfijt fruit ge
bruikt.
Kaatjes recept van Oost-
vlaamse vlaai:
Ingrediënten: 250 gr
broodsuiker, 1 liter melk,
200 gr. peperkoek, 1 glas
water, enkele beschui
ten, vier soeplepels
bloem, 1 koffielepel ka
neel, 1 koffielepel foelie,
3 eieren, en 1 soeplepel
siroop, plus 25 gr. gecon-
fijt oranje-appelschil en
wat zout.
Bereiding: Suiker met
melk koken plus de be
schuiten, de melk. binden
met twee soeplepels
bloem, gebroken in wat
koude melk, alles laten
doorkoken, de rest aan
toevoegen te beginnen
met de peperkoek, die
men eerst in een tas war
me melk heeft geweekt,
de kaneel, de foelie, de
eierdooiers toe voegen,
het wit tot sneeuw slaan
en samen bijvoegen met
de siroop en de geraspte
oranjeschil, het zout de
rest van de bloem, en
alles goed mengen in
een vuurvaste schotel.
De vlaai te bakken zetten
in een oven gedurende
één uur.
Hierbij nog enkele formu
les van vlaaienberei
ding.
Oostvlaamse vlaaien
Benodigdheden: 2 1.
melk, 250 gr. broodsui
ker, 250 gr. kandijsuiker,
5 mastellen of beschui
ten, 500 gr. peperkoek, 1
kop warm water, 6 lepels
bloem. 125 ar. sukade. 2
koffielepels kaneel, 1
koffielepel foelie, 75 gr
gekonfijte sinaasappel
schil, een snuif;
a 3 eieren, 2
kandijsiroop.
Bereiding: Brer
melk de suiker
kruimelde be
de gesneden su
sinaasappelschi
den, zout, kan
De kleur van hel
hangt af van de
heid gebruikte
Meng goed. Bre
voortdurend ro«
de kook. Zet van
en roer de los
eieren onder hi
sel. Breng het
beboterde
kommen. Bak gi
een uur in
warme oven.
Deze hoeveelhe
doende voor dj
enkommen.
Wetterse vlaaiei
Benodigdheden-
melk, 500 gr.
9 mastellen, 5Ö0|
1 koffielepel
koffielepel foelij
sukade, 2 gek<
naasappelschillj
ren, een klein
rum.
Bereiding: Bi
melk, de pei
de mastellen in
kookpot en laat
de een uur we!
er de suiker, k<
lie, fijn gesnedr
en sinaasap]
der en de
Roer alles gt
kaar tót een
massa. Klop
schuimig en
de massa. Brei
rend aan de
doorkoken. Vj
glaasje rum bj
alles in een
schotel. Bak
1 1/2 uur in e
warme oven.
Met mastellen
hier harde mas I
doeld, in Wette: ||Jg|
te verkrijgen m
mis. dit is de
dag van septei
in Gent in h<
voor Volkskunt
te vinden en
jaar door,
bakkerijen roni
seum op
Desnoods kan
vlaaien ook raj
oud brood.
Het gelukkig
van het verborg
kenijen, om onzf
se vlaai beken|
ken zoals de
ten uit Geraa
of de mokken-t<
Gent.
We mogen hop tUN
ze prijskamj
slaagt, en dat
dag 16 mei veJ
stelling is voor
dag, initiatief
delijke middj
raad, en onder!
naat van het K<|
Burgemeester e|
nen van het
Aalst.
ILI
EE
IEI
UB
UAI
Zondag 10 mei was he* moederkensdag. Een feest dat
jaarlijks terugkomt, ongeveer op het zelfde tijdstip van
het jaar.
Wees maar gerust, wij hebben het ook gevierd. Die
zondag was ik al een uurtje vlugger van onder mijn
donsdeken gekropen. Ik heb koffie gemaakt en de tafel
gedekt. En voor deze feestelijke aangelegenheid had ik
ook een bloemetje op de tafel gezet.
kopje krabben». Om de tijd
te verdrijven heb ik hem
dan maar ook over zijn
«kopje» gekrabt. Voor een
papegaai doet een mens
ook veel.
Maar om vijf voor negen
kwam vader de trap afge-
Het werd halfacht, half ne
gen, en nog waren mijn
ouders niet uit bed. En daar
zat ik dan, gans alleen in
onze grote leefkamer. Ge
lukkig was er onze «Sim-
bad» nog. Maar hij zei niets
anders dan: «coco, coco,
Jullie hebben het geloof ik wel al gezien dat er
verleden week in De Voorpost-Kinderkrant meer
artikels van Wouter als van Jurgen Tack stonden.
Wel dat komt omdot ik nu de nieuwe redakteur ben.
Dus in de toekomst moet alle briefwisseling naar
Wouter Tack, Pontstraat 27, 9300 Aalst.
W.T.
donderd. Hij was natuurlijk
verwonderd zo een feeste
lijke tafel voor het ontbijt te
zien. Toen ik met mijn ogen
knipperde en mijn wijsvin
ger aan de mond bracht
begreep hij aanstonds
waarover het ging.
Twee minuten later was er
ook ons «moeke». Toen zij
dit alles zag was zij geluk
kig. Zij was fier op haar
jongste zoon. De oudste
zoon was nog veel fierder.
Hij had er nochtans niets
aangedaan.
De boterkoeken smaakten
heerlijk. De geurige koffie
met melk hetzelfde. Toen
was de tijd aangebroken
om ons geschenk te over
handigen.
Moeke was er heel gelukkig
mee. Moest het zo niet zijn
geweest dan zouden wij on
gelukkig geweest zijn. Wij,
dat wil zeggen ons vake,
mijn broer en ikzelf hebben
zeer diep in onze geldbeu
gel moeten duiken. Maar
ons «moeke» was gelukkig.
Ik veronderstel dat de trou
we kinderkrant-lezers nu
De derde trimester is volop
aan de gang en we wach
ten in spanning op de grote
vakantie, die binnen enkele
maanden zal aantreden.
Velen onder u zullen wel al
plannen hebben gemaakt.
Gaan we op reis ofniet, hier
of in het buitenland, mis
schien wel buiten Europa.
Wij zelf blijven in ons zan
dig, Vlaamse landje, daar
mee bedoel ik aan de kust.
Maar laten we dat toch nog
maar even uit het hoofd
zetten. We moeten trou
wens eerst ons beste been
tje voor de laatste maal
voor zetten om onze laat
ste reeks examens goed te
laten verlopen.
W.T.
Tim Wouters, 10 jaar,
droomt ruimtevaarder te
worden, ledereen heeft er
wel al eens over nagedacht
welk beroep hij later zou
uitoefenen. Wel mij spreekt
«ruimtevaarder» aan. Ik
zou het leuk vinden in 92
seconden rond de aarde te
vliegen, doch vind ik dat er
nu nog teveel gevaar is om
ruimtevaarder te worden.
Misschien lees je binnen
kort in de krant: «een reis-
trip naar de maan, heen en
terug, voor de spotprijs van
slechts 6.000 frank. Wel
zoiets zou fantastisch zijn,
vinden jullie dat ook niet?»
Tim Wouters, 25 jaar, is
ruimtevaarder.
«Hallo, maanraket aan aar
de - over - maanraket aan
aarde, maanraket aan aar
de. Hier spreekt Tim Wou
ters van de maanraket.»
Tim is nu kommandant bij
een speciale dienst die ra
ketten lanceert, doch hij
zelf test de raketten uit. Nu
is hij aan zijn derde reis
naar de maan bezig. Dit
alles heeft hij bekomen
door goed te studeren en
z'n best op school te doen.
Zijn levensdroom is uitge
komen.
P.S.: In verband met dit
artikel beginnen wij volgen
de week met een nieuw ver
volgverhaal: «Raket 12 -
B».
ETF
(van onze verslaggever)
Donderdagmorgen om
streeks 10u30 gingen de
klassen van de basisschool,
St.-Jozefcollege te Aalst,
naar de oude gebouwen
(Pontstraat 7) om hun klas
foto te nemen.
Deze keer was het alleen
een klasfoto maar ook
pasfoto.
Met het weer kon het dit
jaar niet buiten, echter wel
in de glazen gang (eetzaal).
Met grote lampen en een
klein fotoapparaat op een
driepikkel werd de klasfoto
gemaakt. Er
rijen. De eerste ri
stoelen, de twee
op de grond,
stond op banken
de rij op tafels. N
den de pasfoto'
In een zaaltje
den de lampen
paraplu gericht,
foto schenen
plots sterker. Dit
lijk een grote flits
gericht op een
plu die voor de
sing zorgde. Nu
ter de flits niet te
IER
URV
ook willen vernemen wat dit
geschenk was.
Maar dat verklap ik lekker
niet. Er zijn te veel moeders
die de Kinderkrant lezen die
dat graag zouden weten. Ik
hoop nu maor dat al mijn
trouwe lezers hun mama
ook niet vergeten zijn. En
mocht dit zo zijn dan krij
gen die vergeten moekes
van mij langs deze weg
«drie dikke» zoenen. Een
moeder is goud waard, en...
onbetaalbaar, zelfs niet
met al de dollars van JR uit
Dallas.
Wouter TACK
Als er een vogel op een tak zit, en je wilt die tak van de
boom zagen, zonder de vogel te storen, wat doe je dan?
Wie mag voor de koningin van Engeland zitten zonder
zijn hoed af te zetten?
Wie mij niet heeft, hoort mij zelden klagen. Maar wie mij
wel heeft probeert mij zo snel mogelijk te verjagen.
Wanneer ben je dronken, zonder dat je sterke drank hebt
gedronken?
Welke klomp past aan geen enkele voet?
Met geld kun je bijna alles, maar wat kun je nu zonder
geld?
Wat kun je het beste verzwiiaen?
Wat kan Sinterklaas nooit brengen?
Een jongen was eens ziek, maar weet je hoe hij genezen
werd? Hij kreeg een flink pak slaag! Welke ziekte zou dat
wezen?
Waarom is het leven het moeilijkste raadsel?
W.T.
Spoedig en geheel herstel dat wenst De V
Kinderkrant aan de heer Clement Muylaert
deelgemeente Herdersem. Nu hebben wij i VOH
genoemd, een naam om fier op te zijn.
Jullie zullen zich nog wel ons artikel «Mang
Pompier» herinneren. Wij zweren het op or
communie zieltje dat het verhaal volledig v(
was. Uit onze duim gezogen. Het was e« RSJj
fout van mijn vader. Gij moet weten
collega's zijn. Gans het «stadhuis» heeft
plat van gelegen.
Mangsken was «serieus» van de plank. Mo<
lente-zon komt hij er weer boven op. Wij
dankbaar voor zijn daden.
Wij hopen hem spoedig terug te zien en we(
verder een spoedig en volledig herstel. Dij
gezin en de bevolking, vooral de gepensiod
aanspraakmakenden - ten bate. «Mang»"
terug. De tweede editie van de «collega's»
uw medewerking.
