M
ffcttvat
VAN VLAANDEREN
1981:
KLASSIEK-
EVENWICHTIG
16-. 4.9.1981 - De Voorpost
Eind oogst: de bezige bijen ontwaken uit hun
▼akantiedromen, muzikanten en toneelmensen vul
len hun plannen in, koordirigenten roepen hun
troepen samen, het Dirk Martenskomité houdt zijn
perskonferentie, de septemberdrukte herbegint, we
staan ontnuchterd op de grond.
Het schema van het festival te Aalst ziet er
klassiek-evenwichtig uit. klassiek in die zin dat de
rangorde der waarden wordt gerespekteerd, even
wichtig in die mate dat bijna alle hoofdstukken uit
de muziekgeschiedenis aan bod komen.
Vandaag biedt «De Voorpost» U het programma en
wat duiding. Vóór elk koncert volgt achteraf grondi
ger informatie.
Duo Crommelynck
1. Dinsdag 8 september,
20u30, feestzaal stadhuis
Aalst
Julian Bream Consort
Ter verklaring: Julian
Bream is in de wereld
van de luit en de gitaar
een begrip. Ik heb twee
getuigenissen: een tv-
uitzending waarin zijn
persoonlijkheid werd be
licht en waaruit hij te
voorschijn kwam als een
grote meneer, een man
die leeft voor en van zijn
muziek maar die daar
naast nog andere waar
den op het oog heeft:
vriendschap, pastorale
stilte rondom hem, ge
nieten van eenvoud. Ten
tweede, een plaat met
concerti voor luit (of
transscripties van Bream
zelf) van o.m. Vivaldi en
Haendel. een lust voor
het oor. Misschien is het
goed te weten dat Bream
op zijn terrein een soort
duivel-doet-al is: stimu
lans voor componisten,
organisator van een ei
gen festival en work
shops, wegbereider.
Tijdens het koncert
wordt Bream begeleid
door, of is hij onderdeel
van een consort, oud-En
gelse benaming voor
koncert, gebruikelijk in
de 16de en 17de eeuw en
vooral doelend op ka
mermuziek, tevens bena
ming voor komposities
voor die ensembles, en
tenslotte ook zoals
hier toepasselijk op de
ensembles die zich toe
leggen op het oud-Engel-
ve repertorium.
Tulian Breams instru
ct, de luit, genoot in
enaissance grote po-
J .riteit. Ze behoorde
te aristokratie of de
-ede burgerij en de
^v. ding in haar
- '.geheimen stond
borg voor een degelijke
opvoeding. Paradoxaal
is het dat ze, afgebeeld
in talloze kunstwerken,
zowel symbool is van
lichtzinnigheid en we
relds vermaak als van
evenwicht en harmonie.
De andere leden van
het consort zijn: Catheri
ne Mackintosh (diskant
gamba en viool), David
Sandeman (renaissance-
fluit), James Tyler (cit
tern, tenor-gamba) en re-
naissance-gitaar), een
man met talrijke plaatop
namen achter zijn naam,
oud-lid van o.m. de Stu
dio der frühen Musik van
Thomas Binkley en de
Musica Reservata van de
betreurde David Mun-
row, Jane Ryan (bas-
gamba) en Robert Spen
cer (pandora en luit).
Naast het consort is er
de stem van Robert Tear,
gewezen koorknaap van
het Kings College Choir,
geëvolueerd tot een groot
zanger die alle domeinen
bestrijkt, optreedt onder
grote dirigenten zoals
Bemstein. Karajan en
Giulini, maar wiens
voorliefde gaat naar de
muziek die hij vanavond
vertolkt, een aantal «Ay-
res» van John Dowland,
solozangen met licht
kontrapuntische begelei
ding, spontaan, eenvou
dig, ongerept, vol ver
liefdheid maar niet ver
stoken van pijn en me
lancholie.
De instrumentale mu
ziek is van de hand van
een aantal tijdgenoten:
Richard Allison, om
schreven als «gentle
practitioner in the Art of
Musicke»; Peter Philips,
als kind koorknaap in
St. Pauls Cathedral in
Londen, daarna een
veelbereisd man in Italië
en de' Nederlanden; Da
niël Batchelar, schepper
van een «Varietie of of
Lute Lessons»; John Co-
perario die in Italië zou
hebben gestudeerd, naar
de mode zijn naam een
Italiaans tintje gaf, en
talrijke liederen en mas
ques (een soort totaaltea-
ter) zou hebben ge-
kreëerd; tenslotte John
Dowland, zwerver en
hofmusicus, de compo
nist bij uitstek van luit
muziek van amoereuze,
maar vaker weemoedige
refreinen. Dikwijls terug
kerende termen in de me
lodieën voor luit zijn de
pavane, een rustige, ge
dragen dans in tweedeli
ge maat van Italiaanse
oorsprong, en de gaillar-
de, een springdans in 3/4
maat uit de 16de eeuw,
die traditioneel als na
dans kwam bij de
pavane.
2. Zaterdag 19 septem
ber 10u30, feestzaal
Stadhuis
Nederlands
Kamerorkest
Het Nederlands Ka
merorkest is het enige
professionele kameror
kest van Nederland. On
ze Noorderburen hebben
Gerard Mortier, de
nieuwe direkteur van de
Muntschouwburg heeft
het onlangs nog onder
streept een stevige or
kesttraditie: Mengelberg
maakte het Koncertge-
bouw groot, Haitink ver
stevigde zijn reputatie
met uitvoeringen en op
namen van Mahler en
Bruckner die unaniem
werden geprezen. Szy-
mon Goldberg richtte het
Nederlands Kamerorkest
op, David Zinman nam
het roer over, Kees Ba-
kels is nu vaste dirigent.
Het orkest speelt gere
geld in het kader van ei
gen abonnementscycli in
Amsterdam, Rotterdam
en Den Haag, werkt mee
aan produkties van de
Nederlandse Operastich
ting en het Holland Festi
val, dat niet terugschrikt
voor de kreatie van ei
gentijdse muziek, en on
derneemt regelmatig
tournees in het buiten
land.
Positief is het feit dat
ze in hun programmatie
werk van eigen tijd en
van een man van eigen
bodem hebben opgeno
men. Overigens is het
schema klassiek gehou
den. Er worft ingezet met
Mozarts Symfonie nr. 17
K.V. 129, gekomponeerd
te Salzburg, na twee rei
zen naar Italië. Daar was
Mozart overal onthaald
als het wonderkind dat
speels nog luchthartige
serenades uit zijn mouw
schudde, improviseren
kon als geen ander en
koncerten gaf voor een
publiek dat zich aan hem
vergaapte. Terug thuis
neemt hij afstand van de
Italiaanse stijl met zijn
langdurige uitwerkingen voering van «The Mes
van een thema om zich te siah» van Haendel door
spiegelen aan de frisse het Gewandhausorkest
aanpak van Hay dn met van Leipzig onder Masur,
rijk thematisch materiaal een onuitwisbare bele
en een springvloed van venis.
vondsten. Toch begint Het repertorium van
deze symfonie met een het Ferenc Liszt Kameror-
allqgro maestoso dat zo kest omvat zowat de hele
weggeslopen kon zijn uit muziekgeschiedenis en
een opera van Haendel. hun plaatopnamen ge-
Die indruk wordt echter tuigen van een hoog peil.
snel weggenomen bij de Ze reisden de hele we-
doorwerking die typisch reld oor en stonden in
Mozart is. Het andantino voor de begeleiding van
grazioso behoeft eigen- grote solisten als Mauri-
lijk geen toelichting om- ce André, Heinz Holliger,
dat alles in de titel Igor Oistrach en Matis-
steekt: elegant en ver- lav Rostropovitch.
fijnd. Het slotrondo heeft Hun programma van
vaart en klinkt onrustig: vanavond (b)lijkt uiterst
een jongen wordt man. traditioneel, een' gevaar-
Jean-Jacques Kantorow lijke klip omdat we dan
is een koncertmeester bij geneigd zijn te vergelij-
het Nederlands Kameror- ken en konklusies te trek-
kest en solist in het kon- ken. Anderzijds zullen
eert voor viool en strij- we de vreugde van de
kers in d van Mendels- herkenning beleven, een
sohn. Kantorow won ver- positieve faktor bij het
schillende internationale beluisteren,
vioolwedstrijden (Sibe- Corelli opent het prog-
Quatacker Kwartet
voeligheid die aan de van Schuberts laatste
grote aria's uit de canta- werken. Ze valt op door
lius, Pagcmini) en is ons ramma. Hij is niet de uit- tes en de passies herin- een organische opbouw,
bekend als laureaat van vinder van het concerto nert. De finale, allegro, een grote dramatische
de Koningin Elisabeth- grosso, wel de afronder js van een onstuimige kracht en een intense ge-
wedstrijd. Het concerto ervan. Kardinaal Ottobo- vaart en laat de solisten voeligheid.
dat hij voor ons speelt is ni. een bekend mecenas ajje kans om te schit- Ik hoorde onlangs
niet Mendelssohns be- uit die tijd, gaf hem ruim- teren. als ik me niet vergis van
roemde concerto in e, te om te componeren. Co- Het Ferenc Liszt Abbado een uitvoe-
maar een door Menuhin relli's concerti lijken van Kamerorkest sluit zijn op- ring van Moessorgski's
gekreëerd en tot dan toe een grote eenvoud, har- treden af met Dvoraks se- symfonisch gedicht
onbekend werk dat de monie en evenwicht, een renade in E, opus 22, ge- «Nacht op de kale berg»,
komponist schreef op geest die het klassicis- schreven tijdens een ge- niet in de opgepoetste
dertienjarige leeftijd, me, de gulden midden- Jukkige, wolkenloze pe- bewerking van Rimski
Wie beseft hoe gelukkig weg, aankondigt. Dans- node in zijn leven als Korsakov, maar in de
Menselssohns korte le- figuren, het stramien van geschenk voor zijn oorspronkelijke versie.
ven is geweest, wie zijn
jeugdsymfonieën kent,
wie weet dat zijn ouver
ture tot «Midzomer
nacht sdroom» het werk
is van een jongeman van
zeventien, zal het beeld
zien verschijnen van een
vitale jongen, omringd
door degelijke pedago
gen, met een flitsende
geest en zat van talent.
In die geest moeten we
dit jeugdwerk beluis
teren.
Volgt dan «Tritico» van
de Nederlandse kompo
nist Lex Van Delden
(°1919), als komponist
een autodidakt met een
grote produktie en voor
velerlei bezettingen. Dat
Van Delden muziekcriti
cus is bij «Het Parool»
kan een verklaring be
vatten voor het feit dat
zijn muziek niet wereld
vreemd is, maar een
warm-menselijke onder-
Julian Bream
vrouw, op het ogenblik helemaal typerend voor
dat een Oostenrijkse de komponist: rauw, ex-
commissie (waarvan pressief, emotioneel ge-
o.m. Brahms en de ge- laden, zonder franjes,
vreesde criticus Hanslick direkt.
deel uitmaakten) hem Zoals Dostojewski via
een ereloon toekenden het woord, zo exploreert
waardoor hem rumte Moessorgski via de mu-
werd geboden om krea- ziek het hart en de duis-
tief te zijn. De vorm van tere plekken van de men
de serenade is klassiek selijke ziel. De sonate in
(zoals bij Mozart en Beet- C vertoont de zwakheden
hoven), de ondertoon is en de kracht die inherent
Slavisch zoals blijkt uit zijn aan Moessorgski's
de weemoed in het mo- instelling: afkeer van
derato en het larghetto akademische scholing,
en de zwierigheid in de voorliefde voor kreatieve
finale. inspiratie. De narmonie
is beperkt en konventio-
4. Dinsdag 29 september neel de vinding origi-
20u30, Feestzaal Vrij neei en sterk persoonlijk
Technisch Instituut Aalst gekleurd.
Duo Crommelynck Dvoraks legenden en
Het duo Crommelynck Slavische dansen zijn
is in de muziekwereld oorspronkelijk voor pia-
een begrip geworden, no vierhandig geschre-
Voor de zomervakantie ven, ze werden echter
programmeerde BRT3 op pas beroemd door een
de kerksonate en vrije de middag gedurende
toon heeft, dat zijn werk bewegingen bepalen de een half uurtje werk voor
maatschappelijk - geo- aard van de concerti vierhandig klavier. Wel-
riënteerd van karakter is. opus 6 die posthuum zijn nu, ik kan uit persoonlij-
De klank is lyrisch, de uitgegeven, bewijs van ke ervaring zeggen dat
vorm helder-klassiek, de de strenge zelfkritiek van het duo Crommelynck
struktuur vloeit uit een Corelli die ze herhaalde- hier voortdurend aan de
enkelvoudige kiemcel. lijk herwerkte. beurt was.
Het koncert wordt afge- Volgt dan Bach, met Patrick Crommelynck
rond met Haydns symfo- twee van zijn bekendste komt uit een artistiek mi-
nie nr. 44, bijgenaamd werken. Eerst het derde lieu en studeerde o.m. bij
«Trauer», een titel die Brandenburgs concert in Stefan Askenase, in Mos-
veel betekent. Ze werd G, BWV 1048, één van de kou en in Wenen, waar
geschreven in de afzon- zes concerti opgedragen hij de Japanse Taeko Ku-
dering van Eisenstadt, aan de markgraaf van wata ontmoette met wie
op een moment dat Brandenburg, door Bach hij een duo vormt dat de
Haydn de sfeer van We- zelf «concerti voor ver- wereld rondreist. Vana-
nen blijkbaar erg miste schillende instrumen- vond zijn ze te Aalst en
en dat de reaktie op het ten» genoemd. Mis- spelen er werk van Schu-
rationalisme van de Ver- schien is het goed eraan bert, Moessorgski en
lichting, de «Sturm und te herinneren dat Bach Dvorak.
Drang»-periode van Goe- aan het hof slechts over Schuberts kamermu-
the en Schiller, werd in- een uiterst beperkt orkest ziek is een produkt van
geluid. Haydn wordt beschikte en dat het au- zijn omgeving, zijn pia-
nogal eens afgeschreven thenticiteitsstreven van nomuziek in het bijzon
als goedmoedig en op- mensen als Harnoncourt der. Vaak ziet men de
pervlakkig-optimistisch. en Leonhardt niet alleen komponist afgebeeld op
Dat werk uit die periode historisch begrijpelijk is doel of portret, omgeven
titels draagt als «La Pas- maar ook groter estetisch door vrienden, improvi-
schitterende orkestratie.
De Slavische dansen zijn
bijzonder populair door
de meeslepende melo
dieën, het felle ritme en
de kleurrijke klank. Nu
eens zijn ze onstuimig,
dan weer gemoedelijk.
De legenden vormen er
een tegenhanger van: ze
zijn eerder intimistisch
en komen als miniaturen
over. Hun karakter is eer
der beschouwelijk en de
uitgesproken kleuren
van de dansen zijn hier
pastelkleuren geworden.
5. Vrijdag 2 oktober
20u30. Sint-Maragretha-
kerk Baardegem
Quatacker Kwartet
Ik weet niet of het
Dirk Martenskomité zich
een mooier sluitstuk van
het festival kan inbeel
den dan drie van de
mooiste strijkkwartetten
uit de muziekgeschiede-
sione», «Feuer» en «La- genot verschaft. In de serend op de piano. Vaak nis, gebracht in de wel-
mentations» en getuigt plaats immers van een zijn het stemmingsstuk- licht meest sfeervolle
persoonlijkheid
voelswereld op te gi
Mozart schrijft
band met deze z
tetten aan Hay<
vader die had 1
zijn zoons de ruimt
reld in te sturen, i
het goed hen t
trouwen aan
en de beschen
een beroemd
vens zijn beste vrieB
komt het dat ik joi
zes zoons voorstel,
van hard
werk. Ik hoop dal
waardevol vindt.»]
eerste ervan K.V. 3
zo zuiver, zo mui
dat een analyse -
zoals een vers dal
spreekt of een scl
dat ontroert
plaatst zou zijn.
wil ik erop wijzen d
slot (molto allet
meesterlijke kom
is van fuga-
vorm met een tem
verwant is aan de fi
van de Jupitersym
Haydns kwartetti
als een spiegei6|
waarin hij zijn gei
en gedachtenw
neerlegde. De
van die kwartetten ij
de evolutie van de n
Haydn. Ze zijn geb<
dezelfde periode als jR? Die
Schöpfung» en verta reldks
hetzelfde licht, deze! jchter
helderheid. Het belts iRflri
ste, het «Kaiserquail
ontleent zijn naam
het cantabile (poco o
gio), vier variaties op "®raa
tot volkslied gewor
thema «Gott erh:
Franz, den Kaiser». D 3001
muziek is een schepp ^ee.n n
ii ij ®de v
van de homo ludens, r w
spelende mens, mac j.
een spel van het hooc rge^
niveau, dat van
ge?ie' telbare
Dvorak sluit het t rendie
eert af met zijn meesl
kende kwartet nr. 6 q
96, het zg. «Negerb
tet», gekomponeerd
net als de «Symfonie
de Nieuwe Wereld» -«
dens een verblijf in|
V.S. nl. in Iowa,
landbouwgebied,
helemaal bewoond a
Tsjechqp. In het
ment van de provincMj
omgeven door landj
ten schreef hij beide
ken die, naar men
in melodie, frasering
ritme gebaseerd zijn
nhu]
van evenveel expressie loodzware klank, van dik jes met salonachtig ka- ruimte in de streek van negro-spirituals
en even grote intensiteit, uitgesmeerde verfstre- rakter of overgeënte boe-
bewijst het tegendeel, pen komt nu een lichter, renmuziek (Lündler), niet
Het adagio Haydn zou klaarder palet dat de ver- revolutionair maar muzi-
de wens hebben uitge- fijnde bladnerven bloot- kaal-rijk, vaak ook zijn ze
drukt dat het werd ge- legt. Het derde Branden- even geniaal als zijn
speeld op zijn begrafenis burgs concert is uitslui- strijkkwartetten om hun
roept geen revolte te- tend voor strijkers ge- bezonken, aard en de ont-
gen de dood op, maar schreven. Het concertino roering die ervan uit-
Aalst. Bovendien is voor
de uitvoering gedacht
aan Vlaamse mensen,
een kwartet dat zijn
naam ontleent aan Cle
mens Quatacker, lau
reaat van de Koningin
Elisabethwedstrijd,
diaanse gezangen,
eer echter is het zo
Dvorak in de Ameril
se folklore analot
vond met de Bohe«
Want evenmin als inl
ander werk kan hier 4
den ontkend dat wei
bevat een tedere medi- wordt gevormd door drie gaat. We horen eerst drie dat al heel wat lof kreeg maken hebben met
tatie.
3. Dinsdag 22 september
20u30 Sint-Martinuskerli
Aalst
Ferenc Liszt
Kamerorkest
Dit ensemble,
ge- ruimte liet voor improvi-
sticht in de jaren 62-63 satie. Het slotallegro zelf
door studenten van de is één musiceervreugde,
Ferenc Liszt Muziekaka- om het met Jan Engel-
demie van Boedapest, is man te zeggen: «Ely-
in een korte periode uit- sium, de vlinders los, en
gegroeid tot een van de duizendjarig dolen»,
beste kamerorkesten van Bachs concerto voor
groepen (violen, altvio- militaire marsen. Ze zijn
len en celli) die dialoge- lichtvoetig en energiek,
ren of diskussiëren. De De eerste in D, is alom-
overgang naar het slotal- bekend, spijtig genoeg
legro is een andante dat eerder door een bewer-
slechts uit een paar ma- king voor orkest waar
ten bestaat en wellicht door vergeten wordt dat
hij oorspronkelijk voor
vier handen geschreven
werd. De fantasie in F,
opus 103, D. 940 is een
onze tijd. Zo beweren al
thans vrienden van mij
die de evolutie in de mu
ziekwereld nauwlettend
volgen. Ik kan hen daar
in volgen omdat ik weet
hoe weinig wij beseffen
wat in Oost-Europa muzi
kaal gebeurt (en niet al
leen muzikaal) en hoe
drie violen en strijkorkest
in D, BWV 1064, is waar
schijnlijk een transscrip
tie van het koncert voor
drie clavecimbels. Zoals
in al zijn concerti zijn de
solopartijen virtuoos en
vindingrijk, ze wentelen
rond en door mekaar in
alle mogelijke vormen en
door zijn technische kunstenaar die dooi
gaafheid en het speuren door slaviSch voeli.
naar boeiende muziek Het meest geniet
langs onbetreden paden. in het kwartet is
Kamermuziek klinkt monieuze konsl
vaak intiem, is vaak een van de vier
toevlucht voor gekwelde en de eenheid
zielen, is zo zeggen de scheidenheid van de
musicologen het ei- mQ.s die hun
land waar uiteindelijk ie
dere melomaan belandt.
Componisten kunnen
zich bij het schrijven,
musici bij het uitvoeren
ervan niet veroorloven
Ferenc Liszt Kamerorkest
zeer wij getroffen worden kombinaties. Het allegro
door hun niveau en hun (in ritornellovorm)
musiceervreugde wan- plaatst een unisono mar-
neer we het geluk heb- tiaal thema tegenover
ben dat zelf te ervaren. Ik het orkest. Onder het
herinner me bijv. een uit- adagio schuilt een ge-
één draad van het web
verkeerd te weven of te
spelen. Daarvoor is ka
mermuziek te kunstzin
nig, te verfijnd.
Mozart schreef tussen
1782 en 1786 een prachti
ge reeks kwartetten die
bekend zijn onder de
naam Haydn-kwartetten.
Het is immers zo dat Mo
zart en Haydn wederzijds
van mekaars bevindin
gen hebben genoten zon
der daarom hun eigen
vinden in een motief
vijf tonen:
Ter ófsluiting nog: j
kaarten zijn te v<
gen op de kult
dienst van de stad,
testraat 33, 9300
tel.: 053/77.11.11 (t<
245) van 9 tot 12 uur
van 14 tot 17 uur.
Stadsbeiaardier
re De Smedt, die er
traditie van maakt
vrijdagavond interes
gecommentarieerde k<
certen te geven, zal
de uitvoeringen te
boven in zijn toren
sfeer inluiden van L
tot 20ul5.
W.DJ
bine
