Masereelfonds Sint-Niklaas met «Dichters in verdrukking» a Tuiltje Antarctische rozen van Aalstenaar Patrick Bernauw Leraren-studenten aardewerk en frieten Anita Daldini: «Er hoeft echt geen bloed aan te hangen» Ginette Willaerts en Dirk Vermeir hielden Muzevalbezoekers in de ban! Expo Kunst in Waas Muziek 22 - 19.3.1982 - De Voorpost Poëzie «Vladimir Majakovski stond niet meer op. Paul van Ostaijen dook onder. Bertholt Brecht kon vluchten. Nazim Hikmet werd gevat. Pablo Neruda kon nog net op tijd doodgaan aan kan ker,» schrijft Stefaan Van den Bremt in zijn in '80 uitgegeven bundel «Andere gedichten». «Le bon- heur n'a pas d'histoire», zegt de Sint-Niklase lera res voordracht Anita Daldini met een wat wrange, verklarende glimlach. Inderdaad: dichters hebben altijd wel geschreven vanuit een zekere misnoegd heid, vanuit een moeilijk nog aankunnen van de situatie. Was dat een romantisch-esthetiserende worsteling met hyperindividuele sentimenten of een weeklagende of agressieve vuist of vinger naar ^de machthebbers, de bezorgde drijfveer is vrijwel identiek. En alhoewel wij allemaal wel enige onte vredenheid, een niet gestilde behoefte gevoelen, de poëet maakt er" een therapie van: hij is bewust bovenal en gevoelig en scherpzinnig, hij nuanceert als geen ander de verdrukking. Hij is zijn woorden. Het Duitse weekblad Der Stern publiceerde in de herfstmaanden van het voorbije jaar al een reeks rond dichters in de verdrukking. In Sint-Niklaas krijgen liefhebbers binnenkort van hetzelfde laken een broek. Masereeljongen Julien Verellen en dich ter Johan De Belie (of noem ik hem «inktkoelie ten staxihuize» Mare De decker) besloten hun krachten te verenigen om uiteindelijk een heuse poëziemani festatie rond het thema «dichters in verdrukking» te realiseren. Voor research en nabespreking nam het duo Ludo Albicht, Stefaan Van den Bremt en Anita Daldini onder de arm. De uiteindelijke poë- ziekeuze berustte bij een trits aan voordrachtkun stenaars. Dat zijn de Chileen Pablo Nehuda, de destijds nog zó rkontroversiële, zelfs verbo den Nederlandse Anna Bla- man, de Pool Czeslaw Mi- losz, de Turk Nazim Hik met, de Catalaan Salvador Espriu, de Cubaan Nicolas Guillen, de Vlaming Mark Insingel Mensen van zo wat overal ter wereld, onbe kende namen soms, maar een boeket aan echte poëzie: fijnzinnig luikend, vigou- reus soms, weemoedig, stokkend hopeloos, verwij tend, niet begrijpend. «Poë zie van minderheden, van homofielen, kleurlingen, vrouwen, gewoon van men sen die hun mening zeggen en daardoor aan de kant worden gezet», zegt Anita Daldini: «Er hoeft echt niet altijd bloed aan te hangen». Verdrukt Verdrukt zijn we alle maal Wel in meerdere of mindere mate, menen de in itiatiefnemers. De werkge ver, het systeem, de politici, de media, de konditioneren- de reklame: ze specialize ren zich allemaal bewust of on bewust in het onvrij maken van mensen. Deze dagen zijn er ook de welig bloeien de neuroosjes: de mens die met zichzelf in de knoei ligt, die zichzelf verdrukt Verdrukt in meerdere mate zijn de talloze burgers die volgens Amnesty Interna tional in meer dan honderd landen omwille van hun po litieke overtuiging de mond worden gesnoerd, de ge vangenis ingaan. De dich ters zullen vanuit hun bij zondere menselijke sensibi liteit makkelijk de tolk zijn van het, zelfs subtiele, on recht en juist daarom ook als eersten slachtoffer wor den van een kruiperige re pressie: «De kunstenaar is immers gevaarlijker, zijn stem reikt ver, hij vormt een bedreiging omdat zijn kunstuiting, naar inhoud en vorm, een direkte aan klacht kan zijn, ze kan on middellijk tot inzicht bren gen, verzet oproepen, het gëweten wakker schud den», meent Johan De Beüe. Verzetspoëzie, barrikade- poëzie is akute poëzie: ze is volksverbonden, kompro- misloos vaak-, direkt, klaar soms om geskandeerd te worden, pamflettair, zon der daarom aan poëtische waarde te verliezen Een trieste wereld Tahar Ben Jelloum is een in het Frans schrijvende, Marokkaanse dichter. Hij is één van de namen uit het «Dichters in verdrukking»- dossier. Ik had nog nooit van hem gehoord. Noch tans gaf het Masereelfonds in een vertaling van Joris Iven al zijn bpndel «De amandelbomen zijn aan hun verwondingen bezwe ken» uit. Ben Jelloum heeft het, zeer cynisch, over de diaspora van zijn landgeno ten, hun pijnlijke lot van ontworteling en aliënatie, over racisme en reisfolders: «Pas op voor de MAKAK- KEN het zijn stinkende dieven ze kunnen je her sens uitrukken ze verkal ken en ze bieden je aan op bordjes van stomme aarde (luister liever naar een An dere stem): de club médi- terramnée is je heil Franse ambiance verzekerd, ver eist, terugbetaald Klim op de dromedarissen drink 's morgens een beetje arabisch bloed net genoeg om je racisme décaféiné te maken» De Westafrikaan se Wole Soyinka Nigeria lacht in het gedicht «Telefoonge sprek» haar grauwe glim lach om enggeestige, bela chelijke, maar bepalende vooroordelen. Ze infor meert naar een flatje: de eigenares is bijzonder at tent, tot de protagonist stelt dat ze Afrikaanse is. «Bent u licht of heel donker, zwart of eerder brum, pure of melkchokolade?», vraagt de hoorn, en haakt niet lang daarna in. Geen open baring voor ons, maar een nog gemanierde neus op de feiten. De black man is ver vreemd van zijn roots hij werd geïmporteerd, hij kreeg een nieopye wereld die hem «nikker» ndemt De adjektieven, de strieménde ranselingen zijn de herin neringen aan de enige we reld die hij kent. Leslie M Collins geeft met zijn «Mo noloog» een schrijnend ge tuigenis hiervan. Zijn woorden zijn een antipode voor de Back To Africa Mo vement. Hij is Amerikaan met de Amerikanen en er is geen weg terug. Hij kan enkel hopen op een beetje respekt, misschien zelfs op wat liefde: «Ik ben een Ame rikaan. Ik zweer trouw aan de vlag. En ik zing:/ «AME RICA FOREVER». Jazeker. Geloof me. En hou van me. En ik zal vergeten dat jullie riepen: «NIKKER». Nog een minderheid die door blanke agressie be roofd werd van kuituur, re ligie en identiteit, zijn de Indianen. Mike Crying- wood Moore schikt zijn angst voor het blanke leef patroon in een religieuze akklamatie: Vader/ hoor mijn roep, laat mij niet begraven worden in een pak als de blanke en in de grond gestopt Vader, laat het gebeuren op de wij ze van mijn voorvaders zo dat de wind mijn lichaam kan afkoelen en de regens mijn dorst kunnen lessen.» Eerlijk gezegd geen over tuigende poëzie: vermoede lijk zijn er wel betere au tochtone produkten. In het «Dichters in ver- drukking»-bestek ont breekt ook de homopoézie niet. In zoverre we deze op splitsing mogen maken na tuurlijk, want homo- en he te ropoezie zijn veelal nau welijks van elkaar te onder scheiden. Bij «Achttien» van Sylvester Owen is het wél duidelijk, kras zelfs: «Wat is het achttien te zijn en een prins? Het zijn de vrouwen. Het is de drank. Die kutschool. En niet: die jongen naast je in de klas naar wiens kruis je werkelijk verlangt onee, /o, krank rank riet» Als je het thema verdruk king poëtisch benadert, zo had ik al gedacht, zal je wel moeilijk om het gedicht «De Trein» van de verder niet erg bekende Nederlander Bert Voeten heen kunnen. En zo is het ook: «De Trein» werd geselekteerd voor het programma, een poëtische voltreffer, een historisch dokument en een gruwelij ke bezinner Voeten besluit met een scherp persevere ren van zijn aanhef «Ze hadden ze allemaal in de gaskamer moeten stoppen» heeft onlangs iemand ge zegd in een trein in dit platte land. t Een koopman was het, hij zat in een 2° klas rookcoupé met een al te hete verwarming-/ het raampje moest er bij open. Er reed een andere trein door/mijn hoofd toen ik dit las, een trein vol joden Wat de poëzie uit de Oost bloklanden betreft hebben de samenstellers blijkbaar, zowel in de keuze van de vnl. Volker Braun als in de keuze van het dichtwerk, aktueel willen zijn. Nobel prijswinnaar Czeslaw Mi- losz is ook van de partij. Milosz zette zich eerst over tuigend in voor de Poolse KP, maar met zijn groeiend inzicht in de diskrepantie tussen de bureaukratische doelstellingen en le bien du peuple, verzwakte zijn en gagement en hij vertrok naar de V.S. In het gedicht «Campo di Fiori» (Bloemen kamp) schetst hij het sterk momentane, het bijzonder vluchtige van allerlei gru welen; men hoeft er niet eens lang bij te blijven stil staan: morgen is alles weer voorbijHet is een absurdis- Ludo Abicht (I.) en Stefaan Van den Bremt (r.) te gast bij het Masereelfonds in Sint-Niklaas. sociale en maatschappelijke engagement een konstante. Van den Bremt is boven dien de man die het Sint- Niklase talent, de arbeider- dichter Tjen Pauwels, heeft gevormd en gestimuleerd. Een primeur voor deze poëziezondagmorgen zal de aanwezigheid van de Chi leense groep Machi Tun zijn. De groep bestond in oorsprong uit drie Chileen se ballingen die him eigen tisch getinte reflektie: «Ik volkse traditie en de invloed dacht aan Campo di Fiori hierop van de Westeuropese in Warschau op een draai- kuituren, de eruit voort- molen tijdens een mooie vloeiende problematiek lenteavond vol levendige ook, in muziek wilden om- muziek De salvo's achter zetten «Een schok tussen de gettomuur verdronken twee kuituren, een evolutie in de vrolijke muziek en de naar nieuwe vormen», zeg- rook steeg vrij omhoog in gen zij zelf. Machi Tun is de kalme lucht». Indiaans-Chiieens voor een Spreekbuis helende ritus en misschien «Dichters in verdruk- *s da^ we^ therapeuti- king» wil, volgens Johan sc^ie doel van hun muziek: De Belie, een spreekbuis ëfnezeD van de vervreem- zijn, «een konfrontatie met di*J?/ maatschappijen waar de belangstellenden mens onvrij is, met syste- n elkaar dus op zon- men waar minderheden be- da£ 21 maart om halfelf s staan en monddood ge- mor(?6ris in de foyer van de maakt worden». Zoals ik Sint-Niklase stadsschouw- reeds schreef, zullen Ste- burg De toegangsprijs be- faan Van den Bremt en Lu- draagt 100 frank (80 frank do Albicht, die wij omwille }n voorverkoop bij J. Verel- van het knappe research- len- Verbindingsstraat 12 en vertaalwerk alvast een m Sint-Niklaas en voor de bewonderende duim toeste- 60-pluskaarthou- ken, de nabespreking ver- ders)- Voor die prijs heb zorgen. tevens recht op een brochu- Abicht is 46 en behaalde re me* toelichting en alle aan de universiteit van Cin- Aksten. Na de nabespre- cinatti (V.S.) het doktoraat kan je rustig nablij- Germaanse talen met een ven en bet tafelgesprek studie over de Duitse en over 6011 eenvoudige brood- Joodse literatuur, «Der Pra- maaltijd met bezinnende, ger Kreiz». Hij doceerde bewustmakende of relative- Germaanse beschaving en J"e"de woorden bespren- - kelen. Leo DE BOCK Van Patrick Bernauw (Aalst 1962) verscheen bij Vers een tweede dichtbundel: «Een tuiltje Antarcti sche rozen» liefdesgedichten waarin «alle rozen van doornen voorzien blijken te zijn, maar waarin hopen ten slotte huiveren overwint». Dit alles in een context van tragiek, op tijd en stond door humor gerelativeerd, van «even vrolijk en dan weer ernstig zijn» of omgekeerd, zodat de grenzen tussen realis me en neo-romantiek voortdurend vervagen. Van dezelfde auteur verscheen reeds eerder poëzie (Ir-realis, 1980) hij behaalde ook een paar vermel dingen in poëzieprijzen. Momenteel houdt hij zich vooral bezig met SF en fantastiek: verhalen werden o.m. opgenomen in «Ganymedes» (Bruna) en ver schillende literaire tijdschriften. Met «De ongelovi ge Thomas» behaalde hij een eerste prijs in een wedstrijd voor kortverhalen (Harelbeke, 1981). Voor de Nederlandse striptekenaar Bauke Muntz, met wie hij ook aan een SF-stripreeks werkt, maakte hij het scenario van «Deborah o Deborah waar ben je?». Ook heeft hij een paar toneelstukjes geschre ven (vermelding voor «Dit is het huis...» in een wedstrijd voor mini-d.ama van het VVT, 1981) Totnutoe werden ten slotte twee mini-luisterspelen door de BRT aangekocht: «De Leurder» (1980) en «De soldaatjes van Sam» (1981). «Een tuiltje Antarctische rozen» telt 22 gedichten en kost 100 fr. (+10 fr. verzendingskosten). Men kan de bundel bestellen door storting op rekeningnum mer 000-1042668-15 t.a.v. P. Bernauw, Roomshof- straat 17, Erembodegem. De bundel wordt een eer ste maal aan pers en publiek voorgesteld op 2 april te Sint-Niklaas (Normaalschool) ter gelegenheid van de uitreiking van de Vers Poëzieprijs '82, en later op het jaar in Aalst zelf Fijr Doe ver voo Pie: hor Der tocl zee ren eer doe Cot literatuur aan de universi teiten van Ohio en Berkeley en literatuur en sociologie in Canada en Cincinatti. Ter plekke is Abicht redak- teur van het geëngageerde tijdschrift- «Kreatief» en verbonden aan het Insti tuut voor Marxistische Vor ming. Speciaal voor de poë ziemanifestatie vertaalde hij werk van Neruda en Milosz. Vrijdag 12 maart was weer een hoogdag voor de Grembergse Muzeval. Op di< Abicht was al vijf toen avond brachten vokaliste Ginette Willaerts uit Hamme-Zogge en pianist Dirk Van den Bremt geboren Vermeir uit Sint-Gillis-Dendermonde, er een muzikaal programma van d< werd. Laatstgenoemde bovenste plank. Het zag er naar uit dat, ondanks de jazz-kroegentocht ii heeft al een aantal poëzie- Dendermondede muziekliefhebbers naar Grembergen waren afgezakt, wan bundels naast zijn naam - staan Ook bii hem is het Muzeval zat stampvol. Het geheel was getiteld: «Van Bach tot de Beatles», een programma om van ti snoepen! In de Bank Brussel Lambert in Sint-Niklaas tonen U leraren uit de akademie voor schone kunsten wer ken uit hun studententijd: V. Neels, M. Pyl, H. De Volder, D. DHaen, A. Heye, K. Mechiels. M. Mut- saerts, J. Neve, G. Pyl, A. Roelant en G. Staes Dit is al de tweede tentoonstelling in dit genre. Een tiental jaren geleden werden vooral schilderijen, beeld houwwerk en grafiek tentoongesteld. Deze keer zijn het tekeningen, gaande van schetsjes met enkele lijnen, tot goed uitgewerkte portretten. Sommige ervan zijn meer dan dertig jaar oud, andere merke lijk jonger. Werk van H. De Volder uit 1956: Jongeling De inleiding werd verzorgd door Gilbert Van Hooi, graficus en leraar aan de akademie in Mechelen. Automatisch kwam de herinnering aan de eigen studententijd naar boven. Hoe de leraren toen wa ren, de leermethodes, de resultaten Nu zijn vele van die studentjes zelf leraar, die jonge mensen begeleiden op hun lange weg naar de schoonheid. Het verschil tussen de oudste en de jongste deelne mer aan deze tentoonstelling is ongeveer 25 jaar. Er is ook het verschil in vorming, het verschil van de diverse akademies waar deze exposanten les hebben gevolgd, tenslotte is ook een verschil in persoonlijk heid. Al deze faktoren maken deze tentoonstelling boeiend en interessant. Gilbert Van Hooi durfde het niet aan, een definitie van jeugd en jeugdwerk, te geven: een Evenepoel bijvoorbeeld, stierf op 28-jarige leeftijd, en het toch een zeer belangrijk oeuvre na, dat dus in de strikte zin van het woord alleen uit «jeugdwerk» bestond. Een picasso daarentegen werd heel oud, maar wie zal zeggen wanneer hij niet meer jeugdig geworden was, wanneer zijn werk de rijpheid verkregen heeft? Ensor werd ook oud, maar presteerde al zijn beste werk in zijn jeugd, vóór hij dertig werd. Ontegenzeglijk heeft een jeugdwerk soms meer élan, misschien door de spontaneïniteit die het uitstraalt, dan een werk dat de tekenen van rijpheid vertoont. 't Is dus gewoon een kwestie van kwaliteit, en niet van leeftijd. Toch is het interessant te zien hoe deze studenten van toen geëvolueerd zijn. Burgemeester De Vidts verzorgde de officiële opening. Bij het doorbladeren van de ka tal oog, waar ook data in staan, krijgt men een mooi beeld van het kunstonderwijs tussen 1950 en 1975. Deze tentoonstelling is toegankelijk tot 28 maart, in de week van 9 tot 12u30 en van 14 tot 16ul5, 's zondags van 10 tot 12u30. Zaterdag gesloten. Kunsthandel Danthe, Grote Markt 64, Sint-Niklaas, toont tot en met 4 april Ikat-weefsels en keramiek. De aardewerken potten zijn afkomstig van Ban Chiang, een dorp in het noordoosten van Thailand waar sinds 1972 belangrijke archeologische opgra vingen plaatsvinden. Er zijn potten (met gewelfde bodem) die niet beschilderd zijn, doch bekrast met een scherp voorwerp, en die tot ongeveer zevendui zend jaar oud zouden zijn. De latere periode toont lichtroze, en bruin-rood beschilderde vazen, met een elegantere vorm en een platte bodem. Ze werden versierd op een geheel aparte manier, en helemaal anders dan bij ons in het westen. Er zijn prachtige motieven, en dan steeds die subtiele kleuren. Deze potten werden niet gebruikt om in te koken, maar alleen voor rituele begrafenissen. Gezien de tamelijk recente ontdekking en het trage op gang komen van de opzoekingen, zijn er nog maar weinig wetenschappelijke gegevens bekend over de Ban Chiang-kultuur, maar nu reeds mag men aannemen dat deze vondsten de oudste in het oosten zijn. Uit wat men tot nog toe heeft gevonden kan opgemaakt worden dat het hier om een hoogbe schaafd volk ging. Dat echter nog vóór onze jaartel ling spoorloos verdwenen is. De Ikat-weefsels komen uit Indonesië. De techniek is een soort batik, maar oneindig veel ingewikkelder, De draden worden namelijk gekleurd tijdens het weven, met een vreemd en prachtig effekt. Aan deze Ikat-weefsels werkt men zeer lang, en zij behoren dan ook tot het kostbaarste familiebezit. Zij worden gedragen als korte sarongs tijdens grote feesten en religieuze plechtigheden. Verder kan u in galerij Danthe nog scheepjesdoeken zien, afkomstig uit Zuid-Sumatra (waarschijnlijk), die hun naam verwierven doordat er dikwijls voor stellingen van schepen op voorkomen. Ook hier weer ingewikkelde technieken die getuigen van een eindeloos geduld. Sinds het midden van de vorige eeuw worden deze doeken, bij gebrek aan goedkope werkkrachten voor deze tijdrovende bezigheid, niet meer gemaakt. Ook zijn de oudheidkundigen het er niet over eens waarom en waarvoor zij gemaakt werden. Al deze produkten van menselijk geduld en artistici teit uit ver vervlogen tijden, en verre landen, kan u dus nog enkele weken in galerij Danthe zien. Frieten bakken is de nogal eigenaardige titel van een tentoonstelling die op 2 april van start gaat in de galerij van de akademie in Waasmunster. Misschien is het toch niet zo verwonderlijk dat men onze natioanle friet als onderwerp van een grafische tentoonstelling gekozen heeft, want er zijn veel pittoreske as pekten mee gemoeid. De Belgische stichting voor Kunstpromotie heeft zich afgevraagd waarom frietkramen zo weinig ter' sprake komen in onze literatuur, en zo weinig te zien zijn in de plastische kunst. Dat is nu dus veranderd, want vele artiesten waren bereid hun medewerking te verlenen aan dit pro- j8kt. De eerste maal werd deze tentoonstelling ver toond in Amsterdam vorig jaar in november, en nu dus tot 12 april in de GA. Alleen in het weekeinde: zaterdag van 14 tot 17 uur en zondag en paasmaandag van 10 tot 17 u. Het adres: Kerkstraat 9, Waasmunster. Op 8 april om 20 u worden de historische, volkse en artistieke as pek ten van het frietkot belicht, en zal er «friet-dicht kunst» worden voorgelezen. E.D. H( nist Mozart bracht Ginett* een tweede aria uit Figaro «Guinse al fin il momento> waarmee ze alle Muzeval be zoekers aan haar voetei zong! Van Schubert zong ze twa Beide artiesten werden aan liederen: «Die Forelle» het publiek voorgesteld en «An die Musik», om daarm ingeleid door Marcel De te vervolgen met het mee Bruyne, bezieler en uitbater slepende «Du solist der Kai van de Muzeval. Voor de ser meiner Seele sein> inleiding van de gebrachte Robert Stolz. werken, nam Dirk Vermeir Na het romantisch meesle zelf het woord, die op voor- pende even de fricole toe treffelijke wijze elk werk op met het pittige «lm saloi situeerde en het karakter zur blau'n Pagode», uit Het ervan schetste. De 17-jarige Land van de Glimlach van Ginette Willaerts zette het Franz Léhar. Hierbij gaf ze koncert in met het wonder- een stukje mime en enkele mooie «Bist du bei mir», danspasjes ten beste die het van Bach. Vervolgens zong publiek in vervoering i" zij een aria uit Figaro: «Voi brachten. Uit «La Bohème» che sapete», van Wolfgang van Puccini vertolkte Gi- Amadeus Mozart. nette vervolgens het mooie De aanwezigen waren fel «Si mi chiamono Mimi' onder de indruk van de uit- Ontegensprekelijk is pia- zonder lijk mooie stem van nist Vermeir ook meester in Ginette. Van de ene blijde de jazzritmen en door de verwondering ging het artistieke uitvoering van naar de andere, want nu die preludes van Gershwin, was alle aandacht gericht schoot hij raak bij het pu-' op pianist Dirk Vermeir, bliek. Van deze Amerikaan die zijn solo-optreden inzet- se componist zong Ginette te met een werk van Mortel- talentvol «Summertime» uit mans: «Impromptu» in mib, Porgy and Bess, dat hij op meesterlijke wijze De titel van het koncert ge bracht. Van dezelfde com- trouw, eindigde deze unie- ponist zong Ginette het ke avond met een werk van frisse: «Mijn lieveken, open de Beatles: «Let it be», vol je deurken en lach». Vervol-, overtuiging door Ginette gens zorgde Dirk Vermeir gezongen, steeds op de pia- voor een hoogtepunt op pia- no begeleid door Dirk. nistiek gebied, door de uit- Een staande ovatie viel deze voering van «Images», van twee jonge artiesten de impressionistische com- beurt, die op dit koncert het ponist Claude Debussy. beste van zichzelf gaven Na dit prachtig beschrij- het pubhek een énige avond vend werk, was het pubhek bezorgden, die nog lang het weer één en al oog en oor onderwerp van de gesprek- voor Ginette's mooie vertol-, ken zal zijn. king van een hed uit Jezus Van Ginette Willaerts, met Christ superstar, het ge- haar prachtige stem, die kende «I don't know how to veel doorwinterde artiesten love him», dat het eerste in de schaduw stelt, en pia- gedeelte van dit uitzonder- nist Dirk Vermeir, die een lijk muzikaal gebeuren af- rasechte virtuoos is, zullen sloot. Het tweede gedeelte we nog horen! Let it be! werd terug door Ginette in- (F.) gezet met «Come again», van John Dow land Hiema vervolgde Dirk op de piano met «Prelude», van Johan Sebastiaan Bach uit de En gelse suite n° 6, in re klein., Van haar hevelingscompo- hi

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Voorpost | 1982 | | pagina 22