Nood aan moderne lokalen
groter dan ooit
V
Honderd jaar rijksscholen te Dendermonde
Feestprogramma
Zij vormen het rijhsondertvijs
in Dendermonde
24 - 9.4.1982 - De Voorpost
Vrijdag 7 mei wordt op waardige wyze de 100ste verjaardag van het rijksonderwijs in Dendermonde gevierd. Voor
de zeven scholen die met hun 2.846 leerlingen deel uitmaken van de scholengemeenschap is dit meteen een hoogdag, die
niet alleen met een akademische zitting, maar evenzeer met een gezellig samenzijn in de sporthal te Appels zal worden
herdacht.
Toch ligt er over deze viering een schaduw: de verantwoordelijken van de scholengemeenschap zitten lelijk verveeld
met het plaatsgebrek waarmee ze af te rekenen hebben. In het verleden werd meer dan eens beloofd dat hieraan zou
verholpen worden. Maar de hulp kwam er met mondjesmaat. Ook nu staan er weer grootscheepse plannen op stapel, of
die ooit gerealiseerd zullen worden is een andere vraag. Toch is men verheugd omdat er komaf gemaakt wordt met de
bouw van een internaat (kostprijs 104 mihoen) en zullen in de komende maanden ook de bouwplannen van een sporthal
bestemd voor de hele scholengemeenschap in aanbesteding worden gegeven.
Ondertussen heeft men in het Koninklijk Atheneum de zolderruimte omgevormd tot enkele mooie klaslokalen, om op
die wijze de lokalennood op te vangen.
De stichting
De middelbare scholen
die krachtens de wet van 1
juni 1850 werden opge
richt, kwamen er met in
stemming van de gemeen
ten waarin zij gevestigd wa
ren. De regering moest
vaak gebruik maken van
het recht scholen voor mid
delbaar onderwijs op te
richten omdat niet alle ge
meenten daarmee opgeto
gen waren. Zo ook in Den
dermonde waar tijdens een
gemeenteraadszitting van
1876-1877 gezegd werd dat
er reeds verschillende scho
len voor middelbaar onder
wijs waren en dat die onder
elkaar wedijverden om
leerlingen te hebben. Een
nieuwe onderwijsinstelling
was dus overbodig. Bijge
volg werd aan de regering
gevraagd de oprichting van
een rijksschool niet toe te
staan. Maar na lange on
derhandelingen werd in
1881 de stichting van een
rijksschool een feit. Er wa
ren lange onderhandelin
gen aan vooraf gegaan. De
liberale school die reeds
bestond werd overgeno
men voor de som van
28.000 frank. De eerste di-
rekteur van de nieuwe
school was de heer Bayot.
Hij kreeg 1 regent, 4 on
derwijzers, 1 muziekleraar,
1 leraar lichamelijke op
voeding, 1 tekenleraar en 1
leraar Engels als personeel
toegewezen.
De eerste direkteur werd
benoemd op 1 oktober
1882. Het was de heer De-
schacht. De lokalen van de
jongensscholen bevonden
zich toen in de Prudens
Van Duysestraat en de
meisjes hadden lokalen in
de Zwarte Zusterstraat ge
kregen. Men startte met 82
leerlingen: 20 in het mid
delbaar onderwijs en 62 in
de voorbereidende afde
ling. De eerste diploma's
die werden afgeleverd wer
den uitgereikt aan de heren
Clement Adriaenssens en
Alexander De Beul. Dat
gebeürde in het schooljaar
1882-1883. In 1884 wordt cr
voor het eerst gesproken
over verbouwingswerken.
Dat was het begin van een
eindeloze miserie.
Op 10 oktober 1888
kwam er een nieuwe direk
teur. Hij zou tien jaar lang
de leiding van de school op
zich nemen om dan te wor
den opgevolgd door de
heer Borré. Ondertussen
was het personeel flink uit
gebreid en was het leerlin
genaantal gestegen tot 381.
Maar in de jaren 1898-1910
liep dat aantal sterk terug.
In 1910 telde de school nog
281 leerlingen. De oorzaak
van deze terugval schrijft
men toe aan het hoge
schoolgeld dat moest wor
den betaald (12 fr. per tri
mester in het middelbaar
onderwijs en 9 fr. in het
lager onderwijs). Uit de
zelfde periode dateert de
oprichting van een bond
van oudleerlingen die voor
al tot doel had de minder
begoede leerlingen door
het betalen van het school
geld een kans te geven op
degelijk onderwijs. In 1908
werd de heer Borré opge
volgd door de heer Van
Lier, die twee jaar direk
teur zou blijven. Hij is een
van de meest merkwaar
dige leerkrachten van de
school geweest. Zijn oud
leerlingen spraken met de
meeste lof over hem. De
heer Herman Smets volgde
hem op (1910-1919). On
dertussen brak de oorlog
uit en brandde de meisjes
school in 1914 volledig af.
De jongensschool bleef ge
spaard. Het spreekt vanzelf
dat tijdens de oorlogsjaren
de schoolbevolking flink
daalde (227 leerlingen).
Eenzelfde feit zou zich nog
een keer voordoen in de
periode 1925-1930.
Tussen de twee
wereldoorlogen
Toen het oorlogsgeweld
geluwd was, nam de heer J.
Peeters de taak van direk
teur op zich. In 1920 mocht
men 336 leerlingen inschrij
ven in de jongensafdeling
en 226 bij de meisjes of een
totaal van 552 leerlingen.
Maar enkele jaren later
was dit aantal flink gedaald
(457 in 1925, 465 in 1930),
om dan weer te stijgen.
In september 1926 kon
den de rijksscholen in Den
dermonde eindelijk andere
lokalen betrekken. Het was
de hoogste tijd. In het ge
wezen afgekeurd militair
delsafdeling te mogen op
richten maar men kreeg
geen toelating. In 1930
krijgt men een massa turn-
toestellen toegewezen, die
men evenwel niet optimaal
kon gebruiken omdat er
geen turnzaal was.
Op 15 juli 1934 werd het
50-jarig bestaan van de
school herdacht en twee
jaar later verliet de heer
Peeters de school. Hij werd
opgevolgd door de heer De
Praetere die maar enkele
maanden de leiding over de
school heeft gehad. Hij
werd in mei 1936 door de
heer De Laet opgevolgd
die tot aan zijn overlijden
in 1940 de verantwoorde
lijkheid van direkteur
droeg. Onder zijn bekwa
me leiding kende de school
een grote bloei. Het leer
lingenaantal bleef stijgen
en in 1938 kreeg hij het
gedaan dat er een middag-
dienst werd ingericht. Een
jaar later kwam er telefoon
en bij het begin van de
mobilisatie kon men einde
lijk zeggen dat de school
over het nodige beschikte.
Onder de vakkundige
leiding van de heer Jans-
sens werd de school door
de bezettingsperiode ge
leid. Hij heeft zich met
hand en tand verdedigd te
gen het in beslag nemen
van de lokalen. De oorlog
had inmiddels zijn slachtof
fers gevergd: twee leraren
werden door de gestapo
aangehouden en verschil-
Een foto uit de oude doos. (v)
De 100-jarige aanwezigheid van het Rijksonderwijs
in Dendermonde zal op vrijdag 7 mei meer uitge
breid worden gevierd. Dan staat er onder meer een
akademische zitting en een gezellig samenzijn op
het programma.
De viering wordt evenwel reeds ingezet op vrijdag
23 april om 20.00 uur in het Koninklijk Atheneum I
met een lustrumkoncert verzorgd door het kamer-
muziekensemble «Musica Aetema» geleid door de
heer E. Maes, oud-leerlingen van het Dendermond-
se rijksonderwijs. Op het programma staan werken
van onder meer J.S. Bach, J.C. Bach, Grieg en
anderen. De toegangsprijs bedraagt 150 fr.
Op vrijdag 7 mei heeft dan in de sporthal te Appels
de eigenlijke viering plaats, naar men hoopt in de
aanwezigheid van enkele ministers en vele vooraan
staanden.
Om 13.45 uur is er een bloemenhulde door de
direkties en een afvaardiging van de scholenraad
aan het monument van dc gesneuvelden op het
Heldenplein voorzien. Om 14.00 uur volgt er dan
een ontvangst op het stadhuis van de direkties en
een afvaardiging van de scholenraad. Een uurtje
later, om 15.00 uur begint in de Sporthal te Appels
de akademische zitting, die muzikaal zal opgeluis
terd worden door het Rijksonderwijs Muzieken-
semble Rom. Om 17.00 uur volgt er een bloemen
hulde aan het monument van de gesneuvelde oud
leerlingen en om 17.15 uur wordt een receptie
aangeboden in de feestzaal van het Koninklijk
Atheneum I. Om 20.00 uur tenslotte is er een koud
buffet in de sporthal te Appels, gevolgd door een
gezellig samenzijn, met muzikale omlijsting. De
kostprijs bedraagt 500 fr en alle oud-leerlingen en
sympatisanten worden hierop uitgenodigd. Zij kun
nen hiervoor nu reeds inschrijven op het adres:
Feestkomitee 100 jaar Rijksonderwijs, Brusselse
straat 92 te 9330 Dendermonde.
hospitaal aan het Helden
plein, de Zwijvickstraat en
de Leopoldlaan werd een
nieuw en groot onderko
men gevonden. In datzelf
de jaar werd gevraagd
avondkursussen te mogen
geven, maar men zou nog
tot 1949 moeten wachten
vooraleer men er de toela
ting toe kreeg.
De verhuis naar de
«nieuwe» gebouwen deed
een ander probleem ont
staan: een nijpend tekort
aan meubilair en didaktisch
materiaal. Herhaaldelijk
werd aangedrongen om het
ongebruikt materiaal van
de afgeschafte scholen in
bezet Duitsland naar Den
dermonde te sturen, maar
elke poging bleef vruchte
loos. In de archieven van
de school vinden we terug
dat de inbreng van het
stadsbestuur allesbehalve
was. Men beperkte zich tot
het doen van zijn plichten,
maar verder niets. Op een
bepaald ogenblik moest de
administratie zelfs kracht
dadig tussenbeide komen
omdat de relatie tussen het
stadsbestuur en de school-
direktie al te gespannen
was. Opvallend is dat de
school in 1927 nog steeds
over geen elektrische ver
lichting beschikte en er ook
geen turnzaal was. In 1929
werd gevraagd een han-
Dit zijn ze dan: de verantwoordelijken van de rijksscholen in Dendermonde. (v)
Wanneer men spreekt van de scholengemeenschap
van het rijksonderwijs in de stad Dendermonde, dan
heeft men het over 7 scholen en 1 PMS centrum. Ze
tellen in totaal 2.846 leerlingen, daar waar men 100
jaar geleden startte met 163 leerlingen. Welke zijn
deze scholen en hoe zijn die gegroeid?
Het Koninklijk Technisch Atheneum I, dat vroeger
luisterde naar de naam Rito 1, startte zijn aktiviteiten
op 1 augustus 1956. De eerste direkteur van deze
school was de heer Jozef Joris die men gerust mag
beschouwen als de grondlegger van het KT A I. Er
werd begonnen in de oude gebouwen van de fabriek
Philips-Glazer, waarin men klaslokalen, werkplaat
sen en labo's had ingebouwd. Men begon schuchter
met 69 leerlingen. Het tweede jaar telde men reeds
149 leerlingen en werd er een eerste studiejaar van de
beroepsschool in gebruik genomen. Tijdens het
schooljaar 1960-1961 werd overgegaan tot de oprich
ting van een hoger secundair technisch onderwijs
voor de afdelingen mechanica, elektriciteit sterk
stroom en elektronika. Toen de heer Joris bij een
smartelijk verkeersongeval om het leven kwam, werd
hij opgevolgd door de heer Alois Van den Bossche
die men voor de periode 1962-1977 de stuwende
motor van de school kan noemen. Hij bouwde de
school verder uit en bereikte onder zijn bekwame
leiding de piek van 690 leerlingen. Onder zijn impuls
gebeurden ook heel wat aanpassingen aan gebouwen
en kwamen er nieuwe studierichtingen.
Het schooljaar 1975-1976 heeft in de geschiedenis
van het KT A I een plaats apart gekregen: toen werd
de RMS II opgericht, m.a.w. de start van het
vernieuwd secundair onderwijs. Op 8 maart krijgt
het toenmalig Rito een nieuwe direkteur, de heer De
Muynck. Ook hij realizeerde enkele nieuwe onder-
wijsrichtingen en bouwde verder aan het VSO. Op 1
september 1981 tenslotte werd het Rito omgetoverd
tot Koninklijk Technisch Atheneum l.
Het Koninklijk Technisch Atheneum II heeft verschil
lende benamingen gehad. Oorspronkelijk luidde die
naam Rijkstechnisch Instituut voor Meisjes, later
werd het Rijksinstituut voor Technisch Onderwijs
Meisjes. De school werd opengesteld op 1 september
1962 en had als direktrice Mevrouw Daems-Van
Onsem. Men ging van start in een deel van het
Koninklijk Lyceum met 58 leerlingen. In de loop van
april 1963 kwamen de vier voorlopige klaspaviljoe
nenklaar. Met de jaren kwamen er zich een aantal
nieuwe afdelingen bij de school voegen (huishoud
kunde, haartooi en schoonheidsverzorging). Weldra
zat men in lokaalnood en diende men uit te kijken
naar enkele oplossingen. In 1965-1966 telde de
school 161 leerlingen en in 1976 werd er een afdeling
technische talen geopend. Het aantal leerlingen bleef
toenemen en met deze groei steeg de behoefte aan
lokalen in evenredigheid. Men had reeds lang een
aanvang moeten nemen met een nieuwbouw, maar
om een of andere reden is die er tot dusver nog niet
gekomen. Wel werden er heel wat plannen gemaakt.
In het schooljaar 1980-1981 werd het VSO en het
VBSO volledig uitgebouwd en telde men 281 leerlin
gen. Momenteel volgen 260 meisjes les aan het KT A
II dat volgend jaar zijn 20-jarig bestaan viert.
Dan zijn er de rijksmiddenscholen die ontstonden in
1970 toen in sommige rijksscholen een eerste obser
vatiejaar en een aanpassingsklas werden opgericht.
Op 1 september 1975 werd in Dendermonde het VSO
ingevoerd en zo ontstonden er vier middenscholen
die werden ingebouwd in evenveel bovenbouwen. De
vorming voor de 12-jarigen bestaat uit een gemeen
schappelijk leerstofpakket dat een solide basis vormt
voor elke verdere opleiding en twaalfjarige leerlingen
met leerachterstand of die niet geslaagd zijn in het
basisonderwijs worden opgevangen in een aanpas
singsklas. De direkteur van het RMS I en RMS II is
de heer Herbert Rumes. Deze beide scholen tellen
315 leerlingen. De heer John Verleyen is direkteur
van de RMS III en IV.
Hier volgen 222 leerlingen de lessen. RMS II en IV
zijn geen overbevolkte inrichtingen, wat met zich
brengt dat de leerlingen er zich in een rustige sfeer
thuis voelen, en tot volle ontplooiing komen.
Ook de Rijksbasisschool Station maakt deel uit van
de scholengemeenschap. Met 89 kleuters en 336
leerlingen in het lager onderwijs heeft men er in totaal
425 leerlingen. Bij de start in 1975 waren dat er 380.
De school wordt bestuurd door de heer Van Wulpen,
die de heer De Vos opvolgde. Belangrijk bij deze
school is dat men vermoedelijk in juni van dit jaar zal
kunnen overgaan tot de aanbesteding van de nieuw
bouw, waarin een kleuterpaviljoen, met vier klassen,
een polyvalente overdekte speel- en sportzaal, admi
nistratieve lokalen enz. zijn voorzien. Wat het lager
onderwijs betreft, daar heeft men sedert het school
jaar 1981-1982 het VLO ingevoerd.
De Rijksbasisschool Centrum telt twee wijkscholen:
Keur in de Tinnenpotstraat en Donck op de Koning
Boudewijnlaan. Tot 1970 was deze basisschool de
befaamde voorbereidende afdeling van het Konink
lijk Lyceum voor meisjes. Maar vanaf 1 september
1970 is de coéducatie hier doorgevoerd. Op 1
september 1975 is de school autonoom geworden, en
op 1 september 1982 werd zij definitief VLO school.
De Rijksbasisschool Sint-GiUis werd opgericht in
1964 en bestaat uit een kleuter- en een lagere
afdeling. Bij de aanvang lieten zich 201 leerlingen
inschrijven. Na 10 jaar telde men er 5 kleuterklassen
en 9 lagere klassen. In 1975 werd deze school
uitgenodigd deel uit te maken van de met de UNES
CO geassocieerde scholen en amper een jaar later
werd ze verzocht toe te treden tot de wereldklassen
van UNICEF. In 1977 werden de eerder bouwvallige
paviljoenen afgebroken en werd er een nieuw ge
bouw neergezet. Sedert twee jaar past men er het
VLO toe en vorig jaar werd begonnen met een
kinderboerderij. Tenslotte is er nog de rijksbasis
school van Grembergen die in 1961 onder minister
Larock werd opgericht en waarvan de heer De
Vleeschauwer de eerste direkteur was. Hij werd na
zijn overlijden in 1966 vervangen door de heer Claes.
Men begon er met 54 kleuters en 79 leerlingen voor
de lagere school. In 1963 werd begonnen met de
bouw van een uiterst modern schoolgebouw dat men
twee jaar later kon betrekken. In 1978 wonnen de
leerlingen van deze school met een projekt met open
oog» de wedstrijd van de Koning Boudewijnstich-
ting. Dat leverde hen een verkeerspark op dat tijdens
de tweedaagse van 12 en 13 juni van dit jaar zal
worden geopend.
Bij deze scholengemeenschap hoort ook een rijks-
PMS centrum dat zich in 1958 in Dendermonde
vestigde. Er werd gestart onder leiding van de heer
Tomas met 5 personeelsleden. Het personeelsbestand
is ondertussen flink aangegroeid: 15 full-time perso
neelsleden en 8 geneesheren (met partiële opdracht).
Er zijn ook een aantal consultatiekabinetten Lebbe-
ke, Zele en Hamme) terwijl de hoofdzetel gevestigd
is op de Grote Markt te Dendermonde.
lende oudleerlingen wer
den naar een koncentratie-
kamp overgebracht. Velen
onder hen zouden nooit
meer terugkeren.
Het eerste na-oorlogse
schooljaar verliep zeer on
regelmatig. Het gebouw
had veel schade geleden en
een groot deel van het
archief was voorgoed verlo
ren gegaan.
En nu...
De heer H.P. Vercautere
genoot de grote eer van de
Rijksmiddelbare Jongens
school een Koninklijk A-
theneum te mogen maken.
Hij kreeg hiervoor de niet
te versmaden steun van de
oudleerlingenbond. In 1946
werd de strijd voor de
bouw van nieuwe lokalen
opnieuw aangevat. Inmid
dels was de humaniora uit
gegroeid tot een volwaardi
ge afdeling en op het einde
van het schooljaar 1948-
1949 werden de eerste
einddiploma's van het mid
delbaar onderwijs van de
hogere graaf afgeleverd. In
1949 veranderde de rijks
middelbare school voor
jongens van naam: het
werd nu een Koninklijk A-
theneum. In hetzelfde jaar
1949 werden ook de gron
den aan de Zuidlaan aange
kocht. Het zou nog zes jaar
duren eer men begon met
de bouw van het grote
komplex. In 1956 ging di
rekteur Vercauteren met
rust. De heer Alfons Cools
werd aangesteld tot studie-
prefekt. Een jaar later be
reikte het atheneum zijn
piek wat het leerlingenaan
tal betreft: 746. Toen op 12
oktober 1957 het 75-jarig
jubileum van het Rijkson
derwijs te Dendermonde
werd gevierd, kon men ook
met trots de nieuwe gebou
wen van het Koninklijk A-
theneum officieel inhuldi
gen. Minister Leo Collard,
die toen het departement
onderwijs onder zijn be
voegdheid had, woonde de
ze viering persoonlijk bij.
Tijdens het schooljaar
1958-1959 werd op de wijk
«Keur» een kleuterafdeling
en een eerste graadklas
opengesteld. Men mocht al
bij de aanvang van een suk-
ses spreken: 25 kleuters en
10 leerlingen voor de eerste
graad meldden zich.
De schoolbevolking
groeide bestendig aan en in
1961 werd besloten een af
deling latijn-wetenschap-
pen toe te voegen aan de
bestaande afdelingen. Uit
dezelfde periode dateert
ook de behoefte aan een
internaat. Wilde men gelij
ke tred houden met het vrij
onderwijs, zo werd gesteld,
dan was een internaat een
noodzaak. De bouw van
dat internaat werd anno
1982 aangevat. Verder
kwam er in 1963 een afde
ling voor het biezonder on
derwijs en tijdens het
schooljaar 1965-1966 werd
een afdeling tuinbouw op
A3 niveau uitgebouwd.
Deze afdeling kende helaas
maar een korte bloei en
vanaf 1972 diende men ze
geleidelijk aan af te
bouwen.
De invoering van de
sneeuwklassen mag men
een Dendermondse inno
vatie noemen. Het is inder
daad op initiatief van de
v.z.w. Vrijetijdsbesteding,
openluchtleven en kulture-
le ontwikkeling dat dit ini
tiatief tot stand kwam. Tij
dens de winter 1966-1967
werden de eerste sneeuw
klassen te Ramsau in Oos
tenrijk door het Koninklijk
Atheneum en Koninklijk
Lyceum te Dendermonde
georganiseerd. Nog een ini
tiatief van belang is de
bouw geweest van een ini
tiatie-zwembad in de
school. Tijdens het school
jaar 1969-1970 werd de
heer Cools als direkteur
van het Atheneum opge
volgd door de heer Theo
De Wiest. Hij staat bekend
als een felle strijder voor de
belangen van het rijkson
derwijs.
Belangrijke feiten
Graag willen we nog en
kele feiten geven die een
belangrijke invloed hebben
gehad op het verder school
gebeuren, zoals daar zijn
het invoeren van de vijf
daagse schoolweek en de
veralgemening van de ko-
edukatie. Het schooljaar
1975-1976 wordt geken
merkt door enkele grondi
ge struktuurwisselingen: de
wijkschool van 't Keur
wordt bij de voorbereiden
de afdeling van het Ko
ninklijk Lyceum onder de
naam Rijkslagere School II
gevoegd en dit onder een
autonoom beheer; samen
voeging van de voorberei
dende afdeling van het
hoofdgebouw bij de wijk
school Appels onder de be
naming Rijkslagere School
III onder een autonoom
beheer. De oprichting van
de rijksmiddenschool I ge
vestigd in de gebouwen van
het Koninklijk Atheneum
en het Rito, afdeling Meis
jes, de oprichting van de
rijksmiddenschool II, ge
vestigd in de gebouwen van
het Kon. Lyceum en het
Rito Jongens. Deze mid
denscholen bevatten de
eerste twee leerjaren van
het lager onderwijs onder
de nieuwe struktuur.
Ondanks de ombouw
van onder meer de zuid-
H
west vleugel en van de zd
derruimte, blijft men in ea
lokalentekort zitten. D
grootste miserie blijft evi
wel nog steeds bestaan ii m
de refter- en keukeninfri
struktuur. Momenta
wordt immers bijna de h<
gelijkvloerse verdieping id
genomen voor de berciciinj
van de volledige eetmalen
Met de bouw van h<
internaat en de vaste bclof
te dat er komaf zal wordei
gemaakt met een sporthJ
voor de rijksscholenge
meenschap van Dendei
monde, hopen de verani
woordelijken van de vei
schillende scholen die de(
uitmaken van deze rijks
scholengemeenschap, dl
een aantal verzuchting*
voorgoed zullen opgeli
zijn. Maar het voornaai
streefdoel voor de komi
de jaren is echter het rei
seren van een volwaari
kleuterkomplex voor
basisschool en een modef
ne keuken- en refterinfrt
struktuur voor alle leerlin
gen. Misschien is dat ooi
het geschenk dat de rijks
scholengemeenschap
Dendermonde bij de vk
ring van haar 100-jarig be
staan van de onderwijst
nister aangeboden krijgt,
