Boer Van Langenhove
heeft België s mooiste trekpaarden
Stad Sint-Niklaas
verwerft volkskunstarchief
Edgard Wauters
Oude garde van Pallieter
aan aflossing toe
jr.
24 - 23.4.1982 - De Voorpost
Bea van 't Langhof met Guido en Eddy Van Langenhove,
In alle takken van de nijverheid en de landbouw worden uitvindingen gedaan om met
technische snufjes het werk efficiënter te doen verlopen. Terwijl souvenir- en ge-
s^henkwinkels volop in de retro-mode zitten. Ook in de landbouw heeft de evolutie haar
sporen nagelaten: verkavelingen, mechanisatie, interkommunales, eeg-prijzen. Het had
een inkrimping van het landbouwersbestand en soms de ravage van het milieu tot gevolg.
Oude ambachten worden tijdens streekwandelingen en -feesten opnieuw ter expositie
bedreven. En met weemoed denken ook velen terug aan het beeld van de maaiende,
ploegende boer. Zoals Joris Declerck dichtte en Willem Vermandere zingt: «m'm
mensch'n van te lande, hoe geren zie'k julder goan, mè ploeg en peerd». Te Denderbelle,
op de Dries woont de familie Van Langenhove. Reeds een aantal jaar kapen ze met hun
paarden van het «Belgisch trekpaard Brabander» mooie prijzen weg. De liefde voor het
paard is bij hen geen Ijdel begrip. Nog steeds bewerken ze met hun dieren de grond. De
zoon Eddy toont my fier enkele kleurfoto's met de paarden aan het werk.
jaar geleden een kam
pioenschap in Deinze.
Vóór twee jaar op de
Stockmanshoeve te Sijsele
op het internationaal kam
pioenschap voor het Bra
bants trekpaard haalden ze
drie eerste prijzen weg met
drie deelnemende paarden.
Bij de merries van 18
maanden (grote maten)
met Heddie van Hofstade.
Bij de merries van 2 jaar
(grote maten) met Bea Van
Langhof. Bij de merries
van 3 jaar in een kamp
België, Holland, Frankrijk,
de eerste prijs met Suzy
van 't Noordhof. Toen ver
kochten ze een paard.
Voor twee jaar op het na
tionaal kampioenschap te
Brussel en dit jaar, op het
87", haalden ze de eerste
prijs, telkens met dezelfde
merrie.
Belang
Het feit alleen dat ge met
uw paarden tot op natio^
naai niveau geraakt, bete
kent heel wat. Daarvoor
moet je al heel goede paar
den hebben. Eerst gebeurt
er immers een soort schif
ting: een staatsprijskamp.
Voor ons is dat Aalst. Wie
voor het gewest de beste
punten haalt, mag naar
Brussel. Daar wordt eerst
Ras Belgisch trekpaard
Kent twee soorten, waar
onder hoofdzakelijk het
Brabants en het Ardeens,
dat kleiner is en minder
zwaar dan het Brabants. Al
vermindert het gebruik van
dit ras in de landbouw, toch
zijn er nog fokkers die zich
op de teelt toeleggen, puur
als hobby, voor het behoud
en de veredeling van het
ras. Vanuit het buitenland:
vooral Nederland, Frank
rijk en Amerika bestaat
een grote belangstelling.
Daar gebruikt men de
paarden soms voor de
show, of om de vleespro-
duktie op te voeren. Bij
Arthur Van Langenhove is
het echter geen hobby, of
beter niet alleen een hob
by. Hij werkt in zijn bedrijf
met vier paarden. Hoe
komt men ertoe nog met
het trekpaard te werken?
«Dat is een ingeborenheid,
een liefde voor het dier.
Met een traktor werkt ge
vlugger. Een paard moet
rusten, vraagt zorg. Finan
cieel is een paard voordeli
ger. Ik ben niet tegen de
vooruitgang. Integendeel,
ge moet ermee mee. Wij
hebben thuis altijd goede
paarden gehad. Slechts na
mijn huwelijk ben ik begin
nen paarden kweken.
Toen kwamen ook de ge
ruchten dat hier achter on
ze boerderij de All zou
doorgetrokken worden.
Daardoor zou ik een heel
stuk landbouwgrond verlo
ren hebben. Bovendien
was ik er niet zeker van of
één van mijn kinderen het
bedrijf zou voortzetten.
Deze vier zaken hebben
mij ertoe aangezet paarden
in mijn bedrijf te blijven
gebruiken».
Pryzen
Toen wonnen ze een paar
nog een voorselectie door
gevoerd. En tot daar gera
ken is al een hele prestatie
voor een fokker. We heb
ben ook al eens provinciaal
kampioen gehad. Zes grote
prijzen dat is heel uitzon
derlijk. Het is dan ook met
recht en reden, dat deze
prestaties eens in het licht
gezet worden.
Voorbereiding
Het is gebruikelijk dat de
staart van het trekpaard
kort is: zo komt de staart
niet in de leidsels. En dan is
ook het toilet van het paard
zeer belangrijk. Er wordt
Edgard Wauters, een pionier van de
volkskunstherleving in Vlaanderen, heeft in
zijn leven een omvangrijk archief opge
bouwd omtrent hetgeen hem interesseert en
bezielt: het Vlaamse volksleven, in al zijn
facetten.
Hij werd geboren op 1
april 1910 in Halle (Bra
bant) en interesseerde zich
reeds van jongs af aan in de
volksmuziek. In zijn athe-
neumtijd was hij medeop
richter van de Vlaamse stu
diegroep Roeland, die een
grote rol zou spelen in het
Algemeen Vlaams Studen
tenverbond. Hij leerde
volksdansen en liederen,
sa leidde het studentenor
kest (1925-28). In Halle
stichtte hij het Dubbel
Mannenkwartet Peter Be-
noit, dat internationale
koorwedstrijden won en
vaak optrad voor het
N.I.R. De opkomst van de
radio heeft veel goed ge
daan aan de heropleving
van de volkskunst.
In Brussel behaalde hij
het diploma burgerlijk
mijningenieur, maar hij
hield zich ook intens bezig
met zijn grote passie. Er
ontstond een eerste Vlaam
se jeugdherberg, er werd
een zanggroep (Morgen
dauw) opgericht, en er
werd opgetreden in zalen
en op pleinen, waar de
mensen uitgenodigd wer
den mee te zingen en te
dansen.
_-In de koninklijke biblio
theek doorsnuffelde hij alle
volksliederen-verzamelin
gen en haalde eruit wat
interessant leek. In de
buurlanden werden kon
takten gelegd met de au
teurs van volksliederen-
bundels.
In 1933 verschijnt dan de
eerste uitgave van de
Goudgele Garve, een lie
derenbundel voor de
jeugd. Via dit boekje werd
gans Vlaanderen gemobili
seerd voor het volkslied, en
tot in 1945 kende het zes
aangevulde uitgaven. Van
af '35 tot '45 werkte Wau
ters in het Vlaams Instituut
voor Volkskunst. Vanuit
deze organisatie is de
volkskunst (niet te verwar
ren met oppervlakkig
folklorisme) uitgezwermd
over het ganse land. Boe
ren- en arbeidersjeugd,
padvinders, onderwijzend
personeel, enz. werden
door het Vivo geïnspireerd
en droegen de boodschap
uit.
Momenteel is Edgard
Wauters, wie men zijn leef-
tijd niet kan aanzien, ere
voorzitter van de volks
kunstgroep Boerke Naas
van Sint-Niklaas en mede
werker aan het Vlaams
dansarchief. Misschien
méér dan wie ook in Vlaan
deren is hij op de hoogte
van het reilen en zeilen van
de volkskunst en de evolu
tie ervan in Vlaanderen.
Wauters zelf wees er bij
een perskonferentie op het
stadhuis in Sint-Niklaas, in
aanwezigheid van schepen
van kuituur Th. Heynde-
rickx, op dat men zich van
daag nog moeilijk kan
voorstellen welke lange
weg de pioniers van de
volkskunst hebben afge
legd. Deze kunstvorm
heeft zeker in hoge mate
bijgedragen tot de ont
voogding van het Vlaamse
land.
Sinds 1975 is de heer
veel werk gemaakt van het
versieren van de dieren.
Het vlechten van de manen
met dikke gekleurde brei-
wol is een kunst op zich
zelf. Men maakt twee lange
vlechten, die op het einde
met raffia in elkaar ge
vlochten worden. Veel zorg
draagt men ook voor de
zware beharing achteraan
de poten. Waar andere
paarden, die in de stal te
gen de muren of met hun
poten afschuren, draagt
men er bij het trekpaard
zorg voor dat deze haren zo
lang mogelijk zijn en zo
weelderig mogelijk groei
en. Eén dag voor de wed
strijd 'leemt' men ze om ze
in een bepaalde richting
liefst zeer wijd uiteen te
doen staan. Elk paard
krijgt een speciale breidel
en een band. Ook de hoe
ven vereisen speciale zorg.
Ze worden afgekapt om de
stand van het paard te ver
beteren. Qua kleur is er
naar het schijnt de licht
bruine bruinschimmel in de
mode, alhoewel de kleur in
feite niet zo belangrijk is en
geen rol speelt bij de
beoordeling.
Proef
Wat telt dan wel? De kor-
rekte stevige benen, de
achterhand, die niet te wijd
mag staan. Het dier mag
ook niet te zwaar zijn. Een
goed paard heeft boven
dien een trotse houding
(hoofd) en energieke bewe
gingen, gespierde schou
ders en achterhand, een
iets afhangend kruis en een
duidelijke naar voor ko
mende schoft. Verder moet
elk paard stappen en dra
ven. Drie juryleden geven
op alle voorgaand opge
somde kenmerken, punten
(op een totaal van 30). Hun
verschillende punten wor
den samengeteld en ge
deeld. Het hoogste aantal
punten wint. Deze jury's
bestaan meestal uit de bes
te kwekers van ons land.
Namen
De LRV heeft erop aange
drongen de namen van de
paarden volgens eigen taal
gebruik te kiezen. Zo laat
men het oude patrimonium
toch nog ergens voortle
ven. Ook Arthur Van Lan
genhove eerbiedigt dat.
Zijn eerste belangrijk
paard was: «Bella van
Langhof», moeder van
«Bea van Langhof» (eerste
prijs in Sijsele) en verkocht
in Nederland. Zijn andere
paarden zijn Heddie van
Hofstade en Suzy van 't
Noordhof (tweemaal natio
naal kampioen). Deze laat
ste merrie is nu drachtig.
Vol spanning kijkt de fami
lie uit naar de geboorte van
het veulen, die nakend is.
Ze wisselen elkaar 's nachts
af bij de tracht. Want de
bevalling van een paard is
een heel sekure zaak. Ze
moet vlug en gekontroleerd
gebeuren, of het veulen
wordt dood geboren, om
dat de merrie te krachtig
duwt.
Toekomst
Omwille van hun paarden
hebben de Van Langenho-
ves meer werk, langere da
gen. Maar toch hebben ze
er dat voor over. Raakt het
werk te ver achter, omwille
van het weer of de zorg
voor de paarden, dan laten
ze een traktor een stuk land
omrijden. Natte grond
ploegen is zwaar labeur
voor paarden. Andere wer
ken worden al vanzelf me
chanisch gedaan: pikdorsen
bv. Maar ge voelt hoe
meer waar. Ook die evolu
tie maakt het moeilijk».
Het Brabants Trekpaard
We gaan nog even in de stal
tot bij Suzy, een pracht van
een paard. Eddy Van Lan
genhove, die misschien
toch het paardenfokken en
de boerderij zal verder
doen, geeft uitleg over het
opsmukken van het paard,
het opvlechten, het kam
men en borstelen. Hij klopt
Suzy gemoedelijk op de
schoft. Ook hij waakt 's
nachts. Hij betreurt het dat
zovele Brabantse trekpaar
den naar Holland gaan. Ze
betalen goed, dat wel.
Maar nu zijn er nog slechts
ongeveer vier heel goede
dekhengsten in België. «Is
kampioenschap». «MeeiJI
doen we niet», vult de hr.II
Van Langenhove aan. «Het
is immers belangrijk kapiJI
taal waar je mee ron-jl
drijdt». Als de anderelf
zoon, Guido, ook thui
komt, wordt er natuurlijld
gepraat over paarden.
Vechten
Wanneer ik wegrijd, dei
ik eraan dat de hr. Vj
Langenhove zei dat de boei
in de toekomst moet vech
ten. Ja, vechten voor het'
behoud van de landbouw-]
grond. Maar ook wij, ge
wone burgers, hebben eei
taak. We zijn de boeren
meer waardering verschul
digd, meer eerbied voor
hun werk. Zo zullen wij
lub
Susy van 't Langhof
hecht de familie met de
paarden verbonden is. Als
ik vraag: «Hoe ziet de toe
komst eruit?» antwoordt de
hr. Van Langenhove: «Niet
rooskleurig. Maar zelfs als
ik in de toekomst moet
mechaniseren, dan nog
blijf ik paarden houden.
We hebben er nu vier. Wie
boer blijft, zal moeten
vechten. Er zijn verschil
lende moeilijkheden: als
jonge landbouwer vindt ge
moeilijk een vrouw, die
nog meewerkt op het be
drijf. Als de vrouw niet
meewerkt, zoals voor zelf
standigen trouwens, kunt
ge het niet houden. Alleen
houdt ge het niet vol. Ge
moet immers niet zeggen:
met 8 u. werken heb ik
genoeg. Voor een boer zijn
de dagen langer. Een ander
probleem is de prijsaanpas
sing in het kader van de
EEG. Alles is nu te duur
geworden, terwijl onze
prijzen in verhouding niet
gestegen zijn. Vroeger
kochten wij een kg voeder-
meel voor de prijs van een
liter melk. Nu is dat niet
er gevaar voor inteelt?»
vraag ik. «Op de lange
duur misschien wel. In alle
geval, als wij opnieuw moe
ten hengsten kopen in Ne
derland, zullen we ze duur
betalen. Want de Hollan
ders vragen zeer hoge prij
zen. Maar paarden houden
als liefhebberij vermindert
sterk in België. Het is duur
geworden. Eddy is er ook
altijd bij op het nationaal
kampioenschap. Hij helpt
bij de verzorging van de
prijspaarden. «Ik ben de
enige jonge daar. Dat is
toch spijtig. Zo is er geen
opvolging». Je ziet dat hij
voor het Belgisch trek
paard gewonnen is. Hij
leeft ermee. Hij is er en
thousiast over, eenvoudig
als zijn vader, maar toch
met ingehouden fierheid en
terecht. «Onze volgende
prijskampen zijn op 3 mei
te Vilvoorde en de eerste
zondag van juli, Sijsele.
Dan doen we gewoonlijk
ook mee in St.-Jans Molen
beek en aan de staats
prijskamp te Aalst als voor
bereiding op het nationaal
hen aanmoedigen om onze
nationale teelten hoog te
houden; ik denk niet alleen
aan trekpaarden, ik denk
ook bv. aan hoogstamfruit-
kultuur, waar ons land in
de 19* eeuw toonaange
vend voor was. Ook dit is
een onderdeel van ons pa
trimonium. Het heeft geen
zin enerzijds het beeld van
de ploegende boer te be
wonderen en anderzijds de
grond over zijn hoofd heen
te versjacheren. We kun
nen fier zijn op onze land
bouw, onze boeren. We
mogen niet alleen bij de
romantiek van de zaaiende,
ploegende boer stilstaan,
we moeten hen actief steu
nen met waardering en ver
dediging van hun bestaans
recht. Ik denk ook dat de
boeren zelf te weinig aan
bod komen, te weinig blok
vormen. Ik zou zeggen: er
zijn kommunikatiestoornis-
sen. Ik ben blij kennis ge
maakt te hebben. Ons volk
heeft nog vele waarden,
waarvoor het kan vechten,
waar het groot in kan zijn.
(Lea Vg)
Drie VIVO-pioniers: dr. Eugeen en dr. Dis Verstraete en
ir. Edgard Wauters.
In de loop van haar bestaan, en dat is nu toch al meer dan
tien jaar, heeft het jeugdhuis Pallieter van Hofstade
hoogten en laagten gekend. Telkens als de toekomstvoor-
uitzichten minder rooskleurig waren is men er dank zy
een of ander initiatief terug bovenop gekomen en het
deceniumfeest werd zelfs genoteerd als een van de hoogte
punten.
Wauters doende een on
derdak te vinden voor zijn
omvangrijk archief, en ook
voor dat van Vivo dat on
der zijn hoede was geble
ven. Het ministerie van Ne
derlandse kuituur stelde
echter niet voldoende be
lang in dit archief, zodat
Wauters verder bleef
zoeken.
Rond 1950 had hij al een
deel van zijn dokumentatie
geschonken aan de groep
Boerke Naas uit Sint-Ni
klaas. Sinds '77 werd heel
deze volkskunstbibliotheek
onder het beheer gesteld
van de stedelijke openbare
bibliotheek. Tenslotte
werd besloten, het volledi
ge archief van Wauters ook
aan de stad Sint-Niklaas te
schenken, en dat is nu dus
gebeurd.
Als alle gegevens zullen
gekatalogeerd zijn, zal de
volkskunstbibliotheek voor
alle belangstellenden open
staan. De h. Wauters
houdt eraan, enkele vrien
den van vroeger te danken
voor hun hulp door de ja
ren heen: Fred Engelen,
Huig Hofman en de on
langs overleden Eugeen
Verstraete.
Deze interessante biblio
theek zou nooit in het bezit
van de stad Sint-Niklaas ge
komen zijn zonder de inzet
van Nest Van Eynde, leider
en bezieler van Boerke
Naas. Hij wou graag een
paar persoonlijke beden
kingen kwijt op de pers
konferentie. Volgens Nest
is de volkskunst de kunst
van ons leven van vandaag,
samen met de mooie tradi
ties van vroeger. Zonder
Vivo had hij Boerke Naas
nooit kunnen stichten, en
hij is dus ook veel dank
verschuldigd aan Edgard
Wauters en zijn medewer
kers van toen.
Gedurende meer dan
veertig jaar heeft Nest ge
werkt om Boerke Naas te
maken tot wat het nu is.
Met een beetje meer in
spanning had Sint-Niklaas
de eerste stad kunnen wor
den op het gebied van ven-
delzwaaien. Momenteel
zoeken Nest en zijn mede
werkers een mogelijkheid
om over de volkskunst en
het vendelzwaaien enkele
Hoewel de aktiviteiten in de
Zijpstraat niet stilliggen, toch
zal er binnen afzienbare tijd
een oplossing dienen gezocht
te worden voor het probleem
van de aflossing van de wacht.
Om te weten hoe de zaken er
precies voor staan werd con
tact opgenomen met een van
de verantwoordelijken die de
gang van zaken in Pallieter
sedert jaren van nabij volgt.
De kwestie die aandacht ver
dient is de opvolging van de
«oudere» generatie die mo
menteel de touwtjes in handen
heeft door een jongere ploeg.
Diegenen die voor het ogen
blik instaan voor de goede
gang van zaken zien het niet
helemaal meer zitten. Ze kun
nen zichzelf niet meer be
schouwen als behorende tot de
tienerjeugd tot dewelke Pallie
ter zich in de eerste plaats richt
zodat ze beginnen uit te kijken
naar het moment waarop ze
een stap achteruit kunnen zet
ten. De verantwoordelijken
kunnen niet anders dan vast
stellen dat de jeugd vandaag
de dag niet gemakkelijk meer
warm te maken is voor om het
even welk idee. Sommigen
stellen zich dan ook de vraag
of het nog verder de moeite
loont zich te blijven inzetten
voor een leeftijdscategorie
waartoe men zelf niet meer
behoort en die uiteraard een
andere belangstellingssfeer
heeft. Dit is niet de menig van
een enkeling maar van een
groep die tot op zekere hoogte
vergroeid is met Pallieter zodat
het pijn zou doen alles even
tueel te zien teloor gaan.
Om de taak van de leiding over
te nemen staan de kandidaten
niet echt te dringen. Wel wer
den de namen genoemd van
een paar jonge mensen die
mogelijk in aanmerking zou
den kunnen komen, maar hun
aantal is voorlopig niet groot
genoeg om de continuïteit van
de werking in het jeugdhuis
volledig te kunnen waar-
postzegels te laten uit
geven.
Na de oproep tot begrip
van Nest Van Eynde voeg
de de schepen van kuituur
eraan toe dat de handwer-
kateliers die sinds een zes
tal jaar in Sint-Niklaas be
staan enorm veel respons
krijgen vanuit het publiek.
Met de belofte van de
stad, om het volkskunstig
dokumentatie- en archief-»
centrum zo vlug mogelijk
en zo goed mogelijk in orde
te brengen, werd deze pers
konferentie gesloten.
Els DUCHESNE
borgen.
Meningen. Om aan het pro
bleem een oplossing te geven
zijn er twee meningen, elk met
voor- en nadelen. Een eerste
voorstel bestaat er in dat voor
een periode van een jaar een
kernploeg van een viertal per
sonen wordt aangezocht, elk
met een eigen specifieke taak.
De vier zouden dan zelf eigen
medewerkers kunnen uitkie
zen om onderdelen van hun
verantwoordelijkheid aan te
delegeren. Op die manier zou
het mogelijk zijn de zin voor
verantwoordelijkheid aan te
scherpen, dat na afloop van die
tijdspanne de inzet verzekerd
is van een honderdtal jonge
mensen. Nadien zou het voor
de «oude» garde mogelijk
moeten zijn zich terug te trek
ken in de overtuiging dat hun
taak naar behoren verder zal
worden gezet. Het nadeel van
een dergelijke aan pak is er
evenwel in gelegen dat men
bijna noodgedwongen gebruik
moet maken van een zachte
drang hetgeen in feite niet de
voorkeur verdient. Daarbij
komt dan nog dat in geval de
persoon aan de basis wegvalt,
de ganse constructie groot ge
vaar loopt om in elkaar te
stuiten.
Daarom wordt er door sommi
gen een andere aanpak voor
gesteld waarin de voorkeur
zou gegeven worden aan spon
tane inzet. Dat wordt wel een
mooi uitgangspunt genoemd,
maar rekening houdende met
de ervaringen die in het verle
den konden opgedaan worden,
werd de vraag gesteld of dat
niet een werkeliikheidsvreem-
de basis is. Alle aktiviteiten
zouden in deze veronderstel
ling hun uitgangspunt vinden
in een soort jongerenraad waar
in discussie en gezamelijk
overleg kan worden beraad
slaagd over de verschillende
ideeën en omtrent de uiteinde
lijke praktische uitvoering die
er noodzakelijkerwijze moet
op volgen. Hetgeen de jeugd
boven alles aanspreekt zou dan
in eerste instantie aan bod
kunnen komen. Wellicht mag
dan de hoop worden gekoes
terd dat de inzet bij een derge
lijke aanpak geen problemen
meer zal stellen.
Wanneer diegenen die nu het
roer in handen hebben wat
meer afstand namen, dan zou
zulks toelaten in alle duidelijk
heid vast te stellen op de huidi
ge jeugd in staat is haar verant
woordelijkheid met betrekking
tot Pallieter op te nemen of
dat, in tegendeel, het jeugd
huis binnen de kortste tijd ver-
wardt tot een club zonder bete
kenis en zonder inhoud. Het
spreekt vanzelf dat de huidige
leiding niet hoopt dat het tot
een dergelijk verval zou ko
men, want daarvoor heeft zij
zelf teveel bijgedragen tot het
opbouwend werk dat geduren- fc
de jaren werd verricht.
m
Maar hoe dan ook, zo besloot
de woordvoerder, de jeugd
van Hofstade zal haar verant
woordelijkheid niet blijvend
kunnen ontlopen als ze in de
toekomst nog een thuishaven
zal willen vinden in Pallieter, fepi
A.D.B.
