Knap projekt over Oostvlaamse
kreken, voor ingewijden en leken
Landschapspark Krekengebied
'P
Faluintjes
zoektocht
Faluintjes:
Wandelen in (nog) gave natuurgebieden
Amnesty International in Sint-
Niklaas
Zomerse
6 - 14.5.1982 - De Voorpost
Heymai
Een kleine gracht nog in Kemzeke, maar in Kiel-
drecht een ferme waterplas van vele tienduizenden
vierkante meter: de Grote Geule. Héél noorderlijk
Waasland dooradert deze kreek. De Klinge, Meer-
donk, Verrebroek, Vrasene ook. Rietkragen en
weilanden langszij. Roerdompen en reigers komen
zich er nestelen. Biologisch en botanisch heel waar
devol gebied. Begin 1978 werd de Grote Geule
omwille van de wetenschappelijke en esthetische
waarde bij koninklijk besluit geklasseerd. Sluikstor
ten, jagen, vissen mag niet meer.
Het door Florent De Koning gekonserveerde reser
vaat is het koninginnestuk van een heel komplex dat
zich én in het Land van Waas (ten westen van het
industriegebied op Linkeroever) én in Moerbeke én
in het Meetjesland uitstrekt. Het noordelijke deel
van Oost-Vlaanderen en heel Zeeuws-Vlaanderen,
de as Antwerpen-Eeklo of iets ten noorden daar
van. Je zou het natuurpark kunnen noemen, naar
Duits model. Maar landschapspark omvat méér.
Landschapspark Krekengebied dus.
In en rond dat zo uitgestrekte, zo rustgevende
domein is men volop aan 't ordenen, en inventarise
ren, wetenschappers en milieugroepen zijn er aan
de slag. Het voormalige gemeentehuis van Verre
broek (de fusiegemeente Beveren gaf daarover haar
zegen) is het hoofdkwartier van een heel legertje
b.t.k.-ers die ten bate van onze leefkwaliteit vrede
lievend studeren en werken.
De Koning Boudewijnstichting. het Oostvlaamse
provinciebestuur en de Bond Beter Leefmilieu
stampten het proefprojekt uit de grond. Het lag er
natuurlijk al eeuwen, zij het niet zo geografisch
afgebakend en vast niet afgeschermd voor rustver
stoorders. Langzamerhand goot de natuur het hele
gebied, in de huidige plooi, het zeewater dat zo
vaak het land binnenspoelde (een laatste maal in
1846) trok terug en deed de kreken ontstaan.
Met een geldelijke toelage van zowat vier miljoen
van overheidswege kon men van wal steken. Het
samenstellen van een dossier én het formuleren van
suggesties inzake beheer werden nagestreefd. De
publikatie «Landschapspark Krekengebied» omvat
onnoemelijk veel gegevens: ekologische aankno
pingspunten, landschappelijke en geologische noti
ties, de hele fauna en flora in de kreken werd
geregistreerd, per gemeente heeft men het bomen-
bestand vastgelegd, er staan zelfs volkskundige
gegevens in en zowaar ook feiten en kanttekeningen
die te maken hebben met het bouwkundig erfgoed
(al moest men zich, uit tijdsgebrek, voor de Wase
gemeenten beperken tot het verwijzen naar het
vorig jaar verschenen tweeluik van Anthony Demey
over het bouwkundig erfgoed).
De volumineuze krekenbundel raakte dus onlangs
klaar, hij kost vijfhonderd frank en in die zéér
schappelijke prijs is een kaartenmap begrepen.
Bellen naar 031/73.41.02, het nummer van het
gemeentehuis van Verrebroek waar de werkgroep
momenteel pleistert.
Herman Delaunois stond voor de eindredaktie in,
aan het welslagen van het werk dokterden wel
dertig of meer mensen. Ook bij milieugroeperingen
als De Wielewaal, Abllo en vzw Durme en de
landbouwkoepels Boerenbond en ABS klopte men
niet vergeefs voor medewerking aan.
Kanada's, gras, vlas
'k Ga u niet overstelpen met het opsommen van alle
broedvogels of amfibieën die in het Krekengebied
werden aangetroffen. Van braamsluiper tot
sprinkhaanrietzanger staan ze allemaal in het dos
sier, u moet het maar kopen. Uitvoerig aan bod
komen ook ratten en muizen én vleeseters. Ter
loops: de wezel wordt heel regelmatig waargeno
men in de (Wase) kreken.
Boeiend materiaal werd ook verzameld over de
dijken. Tom Van der Gucht handelt in het eerste
deel van het dossier over een aantal bedreigingen
voor de dijkvegetaties; door het kreëren van zo'n
landschapspark kan men een op natuurbehoud
gericht beheer voeren en voorkomen dat er b.v.
overbegraasd wordt of te kwistig met herbiciden
omgesprongen. Gewezen wordt op de hoge land
schappelijke waarde van de dijken in het gebied;
die breken de vlakheid, de grootschaligheid van de
polder en dat effekt wordt nog versterkt als er op de
dijk b.v. een rij bomen aanwezig is. Waar je
esthetisch markante dijken aantreft staat in het
tweede boekdeel, men reppe zich naar Sint-Gillis-
Waas waar de Koninkse dijk, de Krekeldijk of
Turfbankendijk afgezoomd werden met voor het
Land van Waas zo typische kanadabomen.
De ontdekkingstocht in het krekendossier moet al
even boeiend zijn als in het gebied zelf. In het
hoofdstuk waarin de agrarische bedrijvigheid ter
sprake komt, kom je aan de weet dat er in
Kieldrecht en omgeving nog aan vlasbouw gedaan
wordt. In de basisgegevens voor de landbouwstatis-
tiek (bijlagen bij het boek) kan je de evolutie
nagaan van het bijenkorvenbestand en het aantal
ezels (ze worden erg schaars) en je ziet in de periode
1960-1976 de oppervlakte aan landbouwgronden
zienderogen slinken (vooral in Kallo), al kan je
voor Kieldrecht en Verrebroek van een status-quo
gewagen op dat stuk.
Wat is een kreek? «Open watervlak, ontstaan door
de afsnijding van een arm of een geul van een
getijderivier,» zo luidt het in de verklarende begrip
penlijst, een register dat alleen al een twaalftal
(geïllustreerde!) pagina's in beslag neemt.
Vanuit het loutere vermoeden en de bijna-weten-
schap dat het Oostvlaamse en deels Nederlandse
krekengebied heel waardevol zou zijn werd inmid
dels veel research in boeken en vooral te velde een
uniek dokument bijeengebundeld. Het landschap
het is uniek, zo kan dus worden gekonstateerd
leeft, ademt. Verrijkend is het onderzoek geweest
naar de impakt van mens op natuur en vice-versa; al
beperkt men zich tot het gewoon aanstippen van het
fenomeen weekendhuisjes en sluikstorten en wordt
er niet ingegaan op dat probleem, hoewel in één zin
toch gezegd wordt dat de aangetroffen storten
doorgaans flagrante overtredingen van het gewest
plan zijn.
Natuurlijk heeft zoveel gestudder en Beschrijf nau-
m,
welijks zin als er enkel een (weliswaar indrukwek-1111
kend!) dossier uit resulteert, dat dan dienst kan'7*
doen als naslagwerk of gids voor de wandelaars. Dit7<
met veel zweet tot stand gekomen basisdokumentem
heeft tegelijk een beleidsbegeleidende rol te spelen.
De hete hangijzers zullen wel in het derde, nog niet an
drukklare deel zitten, daarin worden aksenten ge- b
legd vanuit milieuvriendelijk oogpunt en voorstel- fdtc
len inzake beheer geformuleerd! pre
Men is er ten volle in geslaagd, aan te tonen hoe rijk
het Krekengebied is. «Hoeveel rijker het nog kan jP
worden door een aangepast beheer» is een stelling L^1
die zal worden uitgediept in het nog te verschijnen die
luik. Vrijwilligers en verenigingen hebben met de 8r 1
realisatie van dit dossier over het Landschans-^rk da
Krekengebied schitterend gepresteerd, de tien get
b.t.k.-ers en het handvol tewerkgestelde werklozen 'inc
werden op zinvolle wijze met een notitieboekje in
het riet gestuurd. Dit knappe projekt moet be-
stendigd kunnen worden.
«tei
rt h
Wouter VLOEBERGH B°'
Het Krekengebied: weekendhuisjes als rustverstoorders? (arch)
Na de trip door de vier Faluintjesgemeenten was de mening van de regionale
persmedewerker en evenzo van een twintigtal beroepsjournalisten van onze nationale
kranten unaniem: «Het hoeft niet noodzakelijk het buitenland te zijn om onze mensen
toeristisch te boeien en te rekreëren». In de Faluintjesstreek alleen heeft men trouwens
reeds tal van vaak onvermoede mogelijkheden te over waarvan een aantal zelfs door de
inboorlingen, de mensen van ter plekke, nauwelijks gekend zijn. Zelfs helemaal
onbekend.
Niet één van de circa hon
derd deelnemers aan deze
perstrip stond niet af en toe
perpleks bij de konfronta-
tie met vaak nog onge
schonden natuur waarbij
het Herdersemse Dender-
land dan wel dc kroon
spande naast andere gebie
den als het Kravaalbos en
de Biezebroeken.
Zacht toerisme
'Eind 1969 wilde de pas ge
stichte V.V.V. «De Fa
luintjesstreek» zich inspan
nen om de streek gaaf te
houden, landelijk tot en
met en propageerde reeds
naast de eerbied voor de
historisch gegroeide land
bouw de landelijke rekrea-
tie. Daarbij werd uitgegaan
van het standpunt dat de
boer, bouwer van het land
schap. onvervreemdbaar
tot dit land behoort, met
boerderij en landerijen er
om heen. Historische boer
derijen, pittoreske veldwe
gen, beekstroken, natuur
gebieden en geborgen
dorpsinplantingen hebben
genoeg aan schoonheid en
diversiteit te bieden aan de
potentiële week-endre-
kreant voor een op dat
ogenblik erg nieuwe vorm
van zacht toerisme. In een
later stadium kwam daarbij
de idee van weekendver
blijf op de boerderijen en
in oude landhuizen, rekrea-
tie dus gekoppeld aan
daadwerkelijke integratie.
Via de organisatie van de
«Pikkeling», dit jaar te
Herdersem reeds aan de
dertiende editie toe, wer
den de Faluintjes een be
grip voor landelijke krea-
tie. Het Kravaal wordt
druk bewandeld. En be
wonderd.
Landwegen liggen op ver
harding te wachten. Monu
mentale boerderijen vor
men stemmige pleisterplek-
ken. Beken en natuurge
bieden ligger er nog tame
lijk onontsloten bij. Ker
ken openen zich voor be
zoekers en voor konserten.
De Faluintjestafel, «alles
van het varken», wordt een
veelgevraagd menu.
Het Kravaal
«Kar»-«vaal» duidt etymo
logisch op een «steenveld»-
bos waarvan aan de rand de
monniken van Affligem
kalkzandsteen poelden.
Een balangrijke ekonomi-
sche aktiviteit destijds voor
de hele streek. De Meldert-
se Dries bij de kerk ver
wijst naar de er ter gelegen
heid van «het jaar van het
dorp» geplaatste zandsteen
naar die steengroeven in de
periode dat Meldert het
voornaamste centrum was
tussen Brussel en Aalst.
Het huidige Kravaal is nog
80 ha groot. Een relikt van
het Zoniënwoud. het oude
Brabantse Kolenwoud
waar destijds, een twintig
tal eeuwen terug, ijzer
werd gesmolten met gloei
ende kool van eiken- en
beukenhout. Houtskool le
vert inderdaad een hogere
temperatuur op dan brand
hout.
Het Kravaal bleef tot op
heden een relatief be
schermd bosgebied. Dat
het de brand destijds wist
te weerstaan dankt het
vooral aan zijn funktie als
waterregelaar voor de
Graatbeek die op haar
beurt de Molenbeek voedt.
Molenbeek die we terug
vinden aan Meldert-Vijver,
doorheen de Faluintjes, te
Moorsel in «Waver», ach
ter het Beukenhof bij de
Mijlbeekse Langestraat en
uiteindelijk in de Dender
uitmondend aan het Aal-
sterse goederenstation.
met energie te voorzien.
In wereldoorlog I kwam er
echter een ware kaakslag.
Eeuwenoude eiken en beu
ken werden gerooid en af
gevoerd voor fabrikatie van
o.m. geweerkolven. On
dertussen herstelt het bos
zich wel nadat heel wat per
celen «vogelweide» waren
gebleven. Er kwam de na
tuurlijke bebossing met
zaailingen van berk, els.
vogelkers, lijsterbes, enz.
de pioniersvegetatie. Pio
niersvegetatie die alvast als
pluspunt heeft dat bodem-
planten voldoende licht
ontvangen om sterk aan te
groeien. Momenteel is het
de bloeitijd van de merk
waardige wilde boshyacint
die enkel in ons land naast
in het Hallerbos in het Kra
vaal te vinden is. In massa.
Het Denderland
Komend van Aalst op de
Grote Baan te Herdersem,
even voorbij de kapel Ten
Beeldeken afdraaiend,
komt U in een (quasi) gaaf
gebleven natuurgebied, en
kele spijtige uitzonderin
gen en ingrepen niet te na
gesproken. Een weide
streek genoemd naar de
naam van de rivier die er
doorheen loopt. «Dender»
komt van «tanaros», brui
send. De Dender was in
derdaad eertijds met de
grillige kronkelingen een
snelvloeiende rivier die
slechts in 1768 tussen Aalst
en Dendermonde gekanali
seerd werd. Vandaar nog in
de volksmond «de vaart»
terwijl de nog bestaande
afgesneden bochten «de
Oude Dender» en «de
Ketshoek» heten.
Zonder een bosgebied zou In het laagste gedeelte, am-
het immers onmogelijk ge- per 5 meter boven de zees-
weest zijn de Molenvijver, piegel, kronkelt de Monni-
in de Meldertse geschiede- kenhofbosbeek, ook wel
nis reeds vernoemd in de Pasbeek genoemd. De laat-
jaren 1100, het jaar door ste tijd vaak onderwerp van
verhitte diskussies.
Vele weiden in het Dender
land staan 's winters wel
eens blank. Vandaar typi
sche begroeiing rond perce
len met els, wilg en popu
lier. Uiteraard ook de rij
ke. typische wei- en moe
rasflora.
Doorheen het Denderland
loopt de Hammestraat, ge
noemd naar het kasteel van
Ham dat hier in de nabij
heid van de Dender stond
en waar destijds Gudula
verbleef. Kasteelhoeve die
waarschijnlijk door de
Noormannen verwoest
werd. In de 13' eeuw had
den de Heren van Herder
sem echter een ander kas
teel, «Ter Bruggen», met
de oude kerk verbonden
door een dreef.
Aan een driehoekig plein
tje waar wandelaars even
kunnen uitblazen op rust
banken, stond vroeger de
galg. De plaats heet dan
ook nog steeds «galgen
veld».
De Faluintjes
Het gebied begrensd door
Waver en Kloosterbos heet
«de Faluintjes». Een groe
ne long van betekenis.
In de loop der tijden vin
den we deze benaming wel
onder diverse vormen.
Zoals Fauluynten, Faluyn-
ten, Lauluyn, Falluyntjens,
Falaeón, Falloentjen, Fal-
Ianten, e.d.m.
Etymologisch lijken meer
dere verklaringen moge
lijk. Het oud Frans woord
«Falourdes», wat houtbus
sels of takkebossen bete
kent, zou de naam kunnen
uitleggen. Wellicht werd
deze plaats vroeger door
waadbaar gemaakt door
houtbussels in het water te
spreiden. Dit sluit dan aan
bij «Falaën», een verlanten
moerassige streek.
Anderen menen dat Fa
luintjes te maken heeft met
«vallée», namelijk in casu
de vallei van de Molen-'
beek.
Een gebied langsheen de
meanderende Molenbeek
met een typische flora en
een diepe stilte.
Van 1 juni tot en met 24 juli kan U, met de wagen of
de fiets, deelnemen aan een toeristische tocht,
eventueel op een dag naar keuze, in de week of 's
zondags, doorheen de Faluintjesstreek.
U wordt er opmerkzaam gemaakt op bezienswaar
digheden en typische landschappen en kan onder
tussen, in alle kalmte, enkele louter toeristische
vragen waarbij U geen enkel naslagwerk nodig hebt
oplossen.
De tocht gaat door Baardegem, Herdersem, Mel
dert en Moorsel over een afstand van 25 km. U kan
beginnen en eindigen in een deelgemeente naar
keuze:
Te Baardegem in Gasthof Vonck, Dorp 43, niet op
maandag
Te Herdersem in café St.-Antonius, Grote Baan
215 (niet op woensdag)
Te Meldert in café Jozef Cornelis, Molenstraat 29,
elke dag
Te Moorsel in café Katholieke Kring, Nieuwstraat
13, elke dag
U haalt er op de dag door U gekozen 's morgens of
's namiddags uw wegwijzer en kontroleblad af en
levert het dezelfde dag in de door U gekozen
inschrijflokaal uw papieren weer af vóór 21 uur. De
prijsuitreiking heeft plaats op de Pikfeesten te
Herdersem op de Hoeve Stockman, Gudstraat 5.
U kan ook op die laatste dag rijden maar moet dan
wel uw blad ten laatste te 18 uur inleveren.
Geschenk: tombolabiljet met tal van prachtige
prijzen.
Deelnamerecht: te betalen in het inschrijflokaal:
160 fr.
Organisatie: J. Muylaert en Mare Nuelant. Kontro-
le P. De Coninck.
LH
Wandelwegen
Wandelwegen in de Fa
luintjesstreek zijn er bij de
vleet.
Het natuurleerpad van de
Leirekensroute, de wandel
paden te Moorsel uitgestip
peld door schoolhoofd
Fred Van Biesen, het pas
ingewandelde VTB-pad
eveneens te Moorsel, de
zes wandelpaden, beweg-
wijzerü, met orientaueoor-
den, vuilnisbakken en weg
wijzers te Meldert, het Al-
fons De Cockpad te Her
dersem e.m.a.
Kom eens op een zomer
avond of tijdens het week
end naar de Faluintjes. U
beklaagt het zich alvast
niet. lh
De «gewetensgevangenen»
alom in de wereld verdedi
gen, dat is dc doelstelling
van Amnesty Internatio
nal, een onpartijdige en on
afhankelijke organisatie.
Informatie over A.I. kan je
krijgen tijdens een door de
KAJ, VKAJ en ACV-jon-
geren georganiseerde
eenkomst op maandag
mei om 19u30 in het
denhuis, Hendrik
plein in Sint-Nik
wordt een
gepresenteerd en de
wezigen krijgen de kans
vragen te stellen.
In
M;
zal
