Molen Van der Haegen te Mere: Is er nog redding mogelijk?
Tornooi Klub 65:
The Jacky Boys zonder problemen...
40 - 27.8.1902 - De Voorpost u
koen
Men kan hem van verre zien staan, de eens zo fiere en bijna unieke driezolderwindmolen
Van der Haegen te Mere.
Zyn fors en donker silhouet steekt schril af tegen de hemel.
Doch de windmolen is nog slechts een schaduw van wat hy geweest is.
Vooral de laatste jaren is hy aan een steeds verder schrijdende aftakeling blootgesteld
geweest, die niemand heeft pogen te stoppen.
De molenaar. Jozef Van Doch op een motie van de
der Haegen is in 1980 ge- Gemeentelijke Kulturele
storven op 87-jarige leeftijd^Raa3 in 1978 na >§_er weinig
en zijn zoons Frans en Val- of niets gebeurd,
ère laten zowel het mole- Op zondag 26 augustus
naarserf als de molen ver- 1962, nu twintig jaar gele-
vallen en verkrotten. den, was de ganse bevol-
Het gemeentebestuur heeft king nochtans paraat om de
de molen éénmaal geres- toen pas gerestaureerde
taureerd en vlak voor de molen te vieren tijdens de
fusies van gemeenten wa- MOLENFEESTEN,
ren er opnieuw plannen om Nu is het de krisis? is
hem te herstellen. Sedert er blijkbaar niemand meer
de fusies echter verliezen om de toen bejubelde en
de bevoegde schepenen, gevierde molen tegen de
eerst Louis Van Durme, tand des tijds te verde-
later zijn opvolger Hein digen.
Mallefroy zich in dossiers
en papieren.
Monumentenzorg Oost-
:ren stuurde een af
gevaardigde, dhr. Brik
Geschiedenis
De houten standaardmo
len, die op de Kleine Kruis-
kouter staat waar de
GMJSsens, die slechts het Schoolstraat begint, heeft
verregaande verval kon J 1
konstateren en zijn met fo
to's geïllustreerd verslag in
dienen.
En de bevolking?
Wanneer de openbare be
sturen falen, is de bevol-
een drie eeuwen oude his
toriek.
In de loop van deze drie
eeuwen kunnen we drie
opeenvolgende eigenaars
terugvinden:
1. de paters Jezuïten te
king het enige en laatste Aalst
redmiddel. Aktiemiddelen 2. het molenaarsgeslacht
zijn legio en vooral nu, met Van Landuyt te Nieuwer-
de gemeenteraadsverkie- kerken
zingen voor ogen, kan er 3. de huidige eigenaars, de
druk uitgeoefend worden erven Jozef Van der
op politiekers en politieke Haegen-Lievens.
partijen. De oudste gegevens leiden
inderdaad naar de Jezu
ïten, die zich in 1620 in de
Nieuwstraat te Aalst vestig
den, doch reeds in 1622
naar de Pontstraat verhuis
den, waar het college zich
nu nog bevindt.
Zeer snel werden de paters
begiftigd met allerhande
goederen, ondermeer te
Nieuwerkerken en te Lede.
Hebben zij op hun goede
ren te Nieuwerkerken deze
molen opgericht met het
doel zich inkomsten te ver
schaffen of kwam hij door
een schenking in hun bezit?
Een aanduiding betreffen
de de ouderdom geeft het
staakijzer van het middel
ste koppel stenen, waarin
langs beide kanten het jaar
1632 gegrift staat, met er
naast een molenaarsmerk.
Andere inscripties wijzen
op het jaartal 1771. Het is
dus best mogelijk dat de
molen dit jaar werd herop
gericht te Nieuwerkerken
en materiaal van een oude
re molen werd gebruikt.
Van 1773 kan de geschiede
nis van de molen nauwkeu
rig gerekonstrueerd wor
den: bij bevel van Keizerin
Maria-Theresia van Oos
tenrijk werd de Orde der
Paters Jezuïten opgeheven.
Al de goederen die het col
lege van Aalst bezat wer
den door de staat aangesla
gen en vanaf 1774 tot 1780
openbaar verkocht in de
afspanning «De Drie Ko
ningen». die nog bestaat en
zich op het Keizerlijk Plein
bevindt.
Op 4 januari 1780 kocht
Simon Van Landuyt van
Nieuwerkerken een «hof
stede met bijbehoorten en
molen: 1 bunder 3 dagwan-
den en 5 roeden voor 9.835
florijnen».
De opeenvolgende eige
naars waren:
1835: Van Landuyt
Bernard
1865: Philemon Van
Landuyt-Callebaut
1878: Wwe Van Lan
duyt en kinderen
1892: Cyrille Van Lan
duyt-Van den Brulle.
Na de eerste wereldoorlog
kwam de molen door erfe
nis in het bezit van de kin
deren Van Landuyt. Hij
bleef dus 141 jaar eigend
om van dezelfde mole
naarsfamilie te Nieuwer
kerken.
In 1921 werd hij aange
kocht door Jozef Van der
Haegen. De Kleine Kruis-
kouter leek hem een ge
schikte plaats om het ge
vaarte opnieuw op te rich
ten. In 1922 begon hij met
de afbraak en in 44 ritten
met wagen en boomezel.
getrokken door paarden.
Sint-Niklaas. In de Carlton, Stationsstraat, werd door Ingrid Raemdonck de organisatie van de miss-Waasland
verkiezing op het getouw gezet. Tweede eredame werd Sybille Snauwaert (20 jaar) uit Knokke-Heist. Miss Waasland
werd de achttienjarige Sabine Maes uit Waasmunster. En Marline Van Raemdonck uit Temse (ze is 22) werd eerste
eredame (foto hmc).
bracht hij alles over naar
Mere. Na de voorbereidin
gen begon hij met de her
opbouw.
Zes man werkten er gedu
rende 6 weken aan van de
morgen tot de late avond.
In 1924 was de molen volop
in werking. Mere had op
nieuw zijn windmolen, na
dat zijn voorganger (de
molen Cromphout aan de
geklasseerde «Dikke Ka
pel») zo jammerlijk door
de oorlogsomstandigheden
was vernield.
Oorlogsjaren, stormweer
en tegenslagen lieten diepe
sporen na. doch dank zij de
ambachtelijke kennis van
Jozef Van der Haegen
slaagde de molenaar er
steeds in zijn molen te her
stellen. Hij groeide uit tot
een typische en vakkundig
hoogstaande molenaarsfi
guur, die ver in de omtrek
vooral bij de molenaars
bekend was.
In 1952 brak één der wie
ken en richtte een storm
grote schade aan. Het werk
viel stil. De trap stond zeer
bouwvallig, zodat de toe
gang afgesloten was.
Zou hij als zovele van zijn
soortgenoten een volledige
ondergang tegemoet gaan?
Als de nood het hoogst is.
is echter meestal de
redding nabij.
Klassering
De molen werd geklasseerd
bij Koninklijk Besluit van
28.3.1956.
Als redenen van zijn klas
sering golden vooral zijn
artistieke en historische
waarde.
Dank zij de inspanningen
van de eigenaar en van tal
rijke belangstellenden
niet in het minst vanwege
de Heemkundige Kring
werd de herstelling door de
openbare besturen op zich
genomen. De staat betaal
de de hoogste bijdrage, ge
holpen door provincie, ge
meente en de eigenaar zelf.
De restauratie werd toege
wezen aan de firma Mari-
man uit Zele. die met de
werken begon op 28 juni
1961. De herstellingen
duurden nagenoeg één
jaar
De werken werden gekon-
troleerd door dhr Baert uit
Sint-Andries-Brugge. die
met zijn buitengewone vak
kennis de werken in goede
banen leidde
Op zondag 26 augustus
nu twintig jaar geleden
werd de volledig gerestau
reerde molen opnieuw in
gehuldigd tijdens de molen
feesten. georganiseerd door
de eerder geciteerde
Heemkundige Kring, met
medewerking van het ge
meentebestuur en van ver
schillende kulturele vereni
gingen van het dorp.
Artistieke en historische
waarde
Zijn artistieke waarde moet
niet benadrukt worden
voor mensen, die zijn fors
silhouet kennen. Die artis
tieke waarde hangt trou
wens nauw samen met de
schilderachtigheid van het
omringende landschap, dat
echter tot nog toe niet ge
rangschikt werd.
Zijn historische waarde is
gelegen in het type. waar
toe de molen Van der Hae
gen behoort, namelijk de
open standaardmolen (of
staakmolen). die verwijst
naar de standaard, dit is de
centrale steun van de mo
len. waarop hij kan draaien
om de wieken in de win
drichting te brengen.
De standaardmolen is het
oudste molentype in Euro
pa, dat in Vlaanderen zijn
volste ontplooiing heeft ge
kend. De meerse molen be
hoort bovendien tot de
meest geroemde van die
standaardmolens: deze met
drie zolders of verdie
pingen.
In gans het land zijn er nog
slechts acht driezolders te
vinden, waarvan twee in
Oost-Vlaanderen (Mater
en Mere).
De molen Van der Haegen
is daarom geen monument
met een louter lokale waar
de. maar wel met een alge
meen geschiedkundige en
industrieel-archeologische
waarde.
Definitieve aftakeling?
Na de euforie, die zijn be
kroning vond in de reeds
eerder vermelde molen
feesten. kwam echter de
dagelijkse realiteit opnieuw
om het hoekje kijken
De molenaar Jozef Van
der Haegen was toen.
hoewel nog gezond en
sterk, toch een oud man
van 69 jaar Hij bewoonde,
samen met zijn echtgenote
Emma Lievens de hofste
de, die aan de molen paalt.
Zijn zoons. Frans en Valé-
re zijn elk hun eigen weg
gegaan, zonder zich te be
kommeren om de ouderlij
ke hoeve en de molen.
De oude molenaar liet re
gelmatig de molen nog eens
draaien en verstrekte graag
uitleg aan geïnteresseerden
en bezoekers.
Doch samen met de ge
zondheid van de molenaar,
takelde de molen opnieuw
af.
Weer. regen en vooral
wind brachten opnieuw
schade toe, die de steeds
ouder wordende molenaar-
niet kon voorkomen, noch
herstellen.
Opnieuw moest de ge
meentelijke overheid
hierin gestimuleerd door
een ganse schare molen
vrienden ingrijpen.
Op 21 oktober 1976 werd
op het gemeentehuis van
Mere de herstellingswer
ken aan de Inrichtingen H.
en G. Peel uit Gistel toege
wezen. Dit gebeurde in
aanwezigheid van architekt
Sohier van Brugge en dhr.
Dops, afgevaardigde van
het ministerie van Neder
landse Kuituur. Is het nala
tigheid van het toenmalig
gemeentebestuur van Mere
opdrachtgevend bestuur
voor de herstellingswerken
of onwil op een hoger
echelon?
Feit is dat van de geplande
herstellingswerken niets is
terechtgekomen.
De fusies van gemeenten
waren trouwens niet bevor
derlijk voor het goede ver
loop van het dossier.
Tijdens de winter 1977-
1978 brak de assekop en
werd de molenkap bescha
digd. Wegens het gevaar
voor ongevallen werd nie
mand nog toegelaten in de
onmiddellijke omgeving
van de molen.
Op 16 maart 1978 om
streeks 11 uur in de voor
middag werd door een he
vige stormwind de wieken-
houder met de vier wieken
afgerukt.
Vanwege de bevoegde
schepen in het nieuwe be
stuur, Louis Van Durme.
kwam weinig reaktie. Door
de fusies van gemeenten
werden acht volledige ge
meente-administraties ver
smolten tot één. zodat de
nieuwe gezagvoerders voor
jaren zoet waren met het
ontrafelen van een reusach
tige dossier-puzzel.
Schepen Van Durme
trachtte het molendossier
dat van de fusies dateert
naar zijn eigen bewerin
gen opnieuw samen te stel
len. Ondertussen vergroot
de druk om daden te stellen
in de plaats van dossiers
samen te stellen, wat resul
teert in een motie, die de
Gemeentelijke Kulturele
Raad op 5 december 19
unaniem goedkeurt.
«De gemeentelijke ra
voor kuituur en kulturi
vrijetijdsbesteding van E fan di
pe-Mere. bezorgd om h trekte
bouwkundig erfgoed, st tóe v<
met leedwezen vast dat 01510
houten windmolen van M ^es
re na de stormschade c an_ke,
hij in het voorjaar van 19 j^ej
heeft opgelopen, op ei ye Tee
ontoelaatbare wijze aan a en. 1
takeling is blootgesteld. E iland,
raad merkt op dat op mm. 1
oktober 1976 op het g cneke
meentehuis te Mere e<
aanbesteding doorging t en
restauratie van de mok on(jei
omwille van beschadigi en w
gen die hij in 1975 h« chijnt
opgelopen. De aanbestel an de
werken werden niet uitg *r de
voerd maar de molen take elÖk
de verder af. Op 16 maa ee
zijn de wieken neergestoi
De raad dringt erop aan d
aan deze onhoudbare tcx ^eri
stand ten spoedigste ee den
einde zou gebracht worde )fwel
door een algehele restaur eld o
tie van de molen.» er
Sedertdien zijn opnieu rop
bijna vier jaar verlopen e
twee feiten, die zich onde _,te
tussen hebben voorgedaat nct d.
zijn niet van dien aard (>van dt
de molen van de ondergan rerd
te redden. ij gif
Door een onderling al "tiati
koord bij de V.U. hee "nil"
Louis Van Durme zijn on erm<
slag als schepen aangebi
den en zijn opvolger. Hei
Mallefroy, bekend van djnogal
bloembakken, zit nu mijn 188
de gebakken «molen»-p®rerd i
ren. F^°'
Anderzijds overleed op
maart 1980 de molenaar J'T"
zef Van der Haegen op 8*at (i
jarige leeftijd. Tot koCit,
voor zijn dood hield h|èbru
zich nog aktief bezig op zijtje pil
erf en maakte zelfs nolhuw
plannen voor de toekomstig b
Zijn erfgenamen. Frans ePj"*
Valére. schijnen met gff[?r'
interesseerd te zijn in <C
molen. Ze betwisten el kaatje
trouwens de eigendom&Qde
rechten op het ouderlijken
erf. werd
Het gemeentebestuur,
fusies en schepenwisselinrjn.
zwijgt in alle talen en oor*
vanwege monumentenzorj
is er weinig meer gebeurï
dan het maken van ee£jfd<
reeks foto's.
Tenzij er mirakels ge beul
ren. gaat de molen Van del
Haegen met rasse schreden"
zijn ondergang tegemoet II
Een getuigenis van (inill|
groot verleden dreigt verloT
ren te gaan voor de komenjm
de generaties. J.V.M. IW
Tijdens het voorlaatste weekend van augustus werd door
de verantwoordelijken van Klub 65 uit Nieuwkerken een
interessant voetbaltornooi aangeboden. Als omlijsting van
het gewone vierploegentornooi kwamen de veteranen, de
dames en ook de jeugd aan bod. Voldoende om een vry
goede belangstelling naar de terreinen in de Meesterstraat
te Nieuwkerken te lokken. Door Marc Baecke van SK
Beveren werd dan de aftrap van het eigenlijke tornooi
verzorgd. Voor al de andere wedstrijden werd die taak
overgenomen door miss Sportkring Sint-Niklaas, of de
lieftallige Patty Behiels.
De scheidsrechters haalden een gunstig rapport: het
waren Gerard Eeckman, Leo De Puysseleyr, Gery Ver-
cauteren, Roger Meuleman en Norbert De Bock.
Dendermonde. Vrijdagavond ontmoetten we deze gekostumeerde leiders van het VP tijdens de braderieen (v)
Sint-Niklaas. Vliegers op De Ster, en schepen Foubert die de zijne ook tracht op te laten.
(Iv)
FC Herten Aas en Klub 65
speelden de openingsmatch
Die was slechts tijdens de eer
ste helft tamelijk evenwichtig
Toen waren de ploegen nog
aan elkaar gewaagd, hoewel
Klub 65 zich dan al iets gevaar
lijker aanstelde. Een doelpunt
van Luk Van Puyvelde werd
daar trouwens het rezultaat
van (1-0). Kort na de rust stel
de FC Herten Aas langs Pat
Vcrmeiren gelijk (1-1). Die
vreugde duurde echter met
lang want voor Klub 65 skoor-
de Roger Van den Bosch ook
(2-1). Wilskrachtig hengelde
FC Herten Aas toen terug naar
de gelijkmaker en achteraan
werden er nu ook meer rtziko's
genomen Door Wilfried Van
Landeghem werd dat afge
straft en voor Klub 65 wenkte
de zege (3-1) Deze werd dui
delijk toen Ronny Van Steen-
land op zijn beurt de bezoe
kende doelman versloeg (4-1)
Dat deed Danny Stevens enke
le tijd later ook nog en daar
mee werden de eindcijfers be
reikt (5-1).
Tegen Hudino Boys zou de
ploeg van The Jacky Bos het
afgetekend halen. Tijdens de
eerste helft hield de zeer moe
dige formatie van Hudino
Boys goed stand. Toch waren
The Jacky Bos iets beter en
met Hans Troch skoorden die
ook het eerst (1-0). De loffelij
ke inspamyngen van Hudino
Boys zouden tenslotte ook be
loond worden langs Frans
Van Haverbeke werd gelijk
gesteld (1-1) Een skore die tot
op een vijftal minuten van de
rust overeind bleef en toen
bestelde Hans Troch er nog
eentje (2-1) Na de kampwisse
ling brokkelde de weerstand
van FC Hudino Boys af. 'The
Jacky Boys dikteerden de wet
en de rivalen werden naar een
verdedigende stelling gedron
gen Tot Danny Dhooghe van
The Jacky Boys met sukses
afdrukte (3-1) Toen Hans
Troch dan ook een doelpunt
lukte werd het een afgeteken
de zege voor The Jacky Bovs
(4-1).
Voor Hudino Boys en Herten
Aas stond dan de troosting op
het programma, en dat werd
een zeer boeiende wedstrijd.
Afwisselend werden de beide
ploegen in het offensief opge
merkt en in beginsel verliep
dat allemaal zonder veel doel-
gevaar. Dat beterde echter
naarmate de tijd vorderde en
Mohamed Gueribi van Herten
Aas opende de skore (0-1).
Hierop reageerde Hudino
Boys duidelijk, maar het was
integendeel Jaak Strobbe die
de stand zou verdubbelen (0-
2) Na de rust hadden de man
nen uit de Sint-Niklase Lin-
denstraat meer meeval in het
besluiten Tweemaal werd er
geskoord langs Mark Van Ho
ve en meteen stonden de ploe
gen terug gelijk (2-2) De Ma
rokkaanse Ali van Hudino
Boys schoot zijn ploeg voor
het eerst op winst (3-2) Dit
gebeurde dan op een tiental
minuten voor tijd en FC Her
ten Aas schakelde toen over
naar een wanhopig eindoffcn-
sief Met sukses. en Staf Van
der Vloet skoorde in die perio
de de gelijkmaker (3-3) Daar
door werden het nog straf
schoppen en hierin toonde
Herten Aas zich iets schotvaar-
diger (1-3).
Voor de finale werden Klub 65
en The Jacky Bovs tussen de
lijnen geroepen. De organiza-
toren speelden vooral tijdens
de eerste helft met onaardig
The Jacky Boys werden er
enigszins door verrast en bij
deze laatste ploeg verliep het
allemaal nog niet naar wens
Daar stoorde Klub 65 zich ech
ter niet aan. en langs Danny
Stevens werd voorsprong ge
nomen (1-0). Die bleef tot aan
de rust behouden en na de
hervatting tapten The Jacky
Boys uit een beter voetbalvaat
je Deze ploeg beheerste nu
duidelijker de wedstrijd en
Mark Van Landeghem zorgde
voor de gelijkmaker (1-1).
Blijkbaar waren die roodhem-
den nu voor goed gelanceerd
en langs diezelfde Van Lan
deghem, klommen The Jacky
Boys op voorsprong (1-2).
De stand werd nog opgedreven
als Honoré Van der Heydcn
op zin beurt skoorde (1-3).
Probleemloos verliep het ach
teraan bij Klub 65 niet altijd
Daaruit vloeide zelfs een straf
schop voort en dat klusje werd
door Mon De Schrijver sukses-
rijk omgezet (1-4) De sporadi
sche tegenstoten van Klub 65
leverden ook een strafschop
op Het schot van Danny Ste
vens werd toen echter geweerd
door Ronny Bactens, de doet jeir
man van The Jacky Boyi ^y
Daardoor bleef de stand onet
wijzigd en het enige noemen
waardig feit in deze finale wer
een nieuwe strafschop in ht
voordeel van Klub 65 Toe "ee
verscheen Edwin Van Wiele geli
de verdienstelijke lokale doel Cen
man. achter de bal en ditmaa
werd het raak (2-4).
buu
Voor de tweede maal in even
veel weken tijd veroverd®
The Jacky Boys een eindzege
De apoteoze nadien werd ei
uitgebreide trofeeênuitreiking
Die werd bijgewoond dooi
schepen Rene De Winne
sportraadvoorzitter Gerart
Bontinck en Johan Heirbaut
de Sint-Niklase sportpromo
tor. Ook miss Sportkring Sint
Niklaas was daar toen nog aan
wezig en voor de gelauwerdco en
werd dat een leuk toemaatje
Ook voor Gabrielle Fierens. o
de moeder van Klub 65 die
verband met het schenken val
een voetbaluitrusting spontaai
in de bloemet|cs werd gezet.
UITSLAGEN
Schiftingsmatchen:
FC Herten Aas-Klub 65 1-5
FC Hudino Boys-The Jack
Boys 1-4
T roosting:
FC Herten Aas-FC Hudino
Boys 3-3
(na strafschoppen 3-1)
Finale:
Klub 65-The Jacky Boys 2-4
Beker fair-play:
FC Hudino Boys
Veteranen:
FC Red Star Haasdonk-SK
Sint-Niklaas 1-2
Jeugdwedstrijd:
Jongensschool Nieuwkerken-
Kracht en Geduld St -Niklaai
5-0
Dames:
FC Vercauferen Ladies-FC
Zillebeek Girls 2-3
(roger van laert
