Kleine kroniek
van de familie Hinderdael
uit Temse <2)
Muziek en bier maken...
HINDERDAEL
TEMSE
Cesar Hinderdael(1878-1934)
Frans Cesar Hinderdael werd geboren in
Bazel op 30 januari 1878.
Waar de (veelzijdige) belangstelling van
zijn oudere broer Jef vooral uitging naar
de literatuur, werd Cesar voornamelijk
geboeid door de muziek. De Mechelse
organist Lodewijk Arras erkende de mu
zikale aanleg van Hinderdael en werd zijn
eerste leermeester. Hij onderwees hem
notenleer, piano, orgel, harmonie en
kerkzang en bracht het heilig vuur bij
Hinderdael definitief aan het vlammen.
Hinderdael trok naar de Interdiocesane
School voor Kerkmuziek (Lemmensinsti-
tuut) te Mechelen om zich bij Edgar Tinei
te bekwamen in de kerkmuziek. Toen hij
het instituut in 1900 verliet, had hij diplo-
In Temse was hij ook lesgever en be
stuurslid van de fanfare Moed en Volhar
ding.
Na zijn studies aan het Gentse konserva-
torium toog Hinderdael naar het Konink
lijk Vlaams Konservatorium te Antwer
pen, waar hij esthetiek en kompositie
studeerde onder leiding van Jan Blockx,
oud-leerling van Benoit en diens opvolger
als direkteur van het Konservatorium te
Antwerpen. Net als P. Benoit hechtte J.
Blockx grote waarde aan het (Vlaamse)
volkslied. Hij wijdde Hinderdael in, in de
Vlaamse muziek in het algemeen en het
Vlaamse volkslied in het bijzonder, en
drukte op die manier een diepe stempel
op de Temsenaar, die zelf heel wat volks-
Pittig detail: in 1913 behaalde Emiel van
Bosch aan het Gentse konservatorium de
eerste prijs voor Nederlandse zang (grote
onderscheiding) met de uitvoering van
«De Ballade», aria uit het lyrisch drama
«De Leeuw van Vlaanderen», door Jozef
Crets geschreven, op muziek van... Cesar
Hinderdael.
Net als zovele andere burgers vluchtte
Hinderdael bij het uitbreken van de eerste
wereldoorlog naar Nederland, waar hij
zich uiteindelijk definitief in Den Haag
vestigde.
Tijdens de oorlog gaf hij op tal van
plaatsen Vlaamse koncerten. waarbij hij
ook eigen komposities voorstelde. Hij
deed dat samen met Emiel Van Bosch, die
in oktober 1914, kort vóór de val van
Antwerpen, het Belgisch leger had verla
ten (desertie) en de wijk had genomen
naar Nederland. Bij Van Bosch' huwelijk
in 1916 met Annie Geurts was Hinderdael
getuige.
Heimwee naar Temse en het oorlogsge
beuren kwamen aan bod in Hinderdaels
kompsities van die periode. Naar aanlei-
Vlaamsvoelend man. overleed op 22 mei
1934 (en niet op 5 juni zoals de encyclope
dieën vermelden) na een korte ongesteld
heid (aldus het Nederlandse dagblad Het
Vaderland in zijn avondeditie van 22 mei
1934). Bij zijn begrafenis werden geen
bidprentjes gedrukt.
In 1935 verhuisden zijn weduwe en doch
ter naar Berchem (België). Op 7 maart
1938, dag op dag op haar 18',c verjaardag,
overleed de dochter aldaar (leukemie).
Nog datzelfde jaar verhuisde de weduwe
naar Mortsel en nog later naar Hamme,
waar zij haar intrek nam bij haar zuster.
Zij overleed er in de loop der zestiger
jaren.
Het Lemmensinstituut en de konservato-
ria van Antwerpen en Gent hebben vele
instrumentisten en komponisten ge
vormd. die de Vlaamse muziekliteratuur
eer aandoen. Cesar Hinderdael is er één
van.
Paul Hinderdael (1882-1934)
Paul (eigenlijk Petrus Paulus Rafaël) Hin
derdael werd geboren te Rupelmonde op
27 juni. Hij studeerde aan het atheneum
van Vilvoorde, maar was eigenlijk voor
bestemd om de brouwerij van zijn familie
lang moederszijde over te nemen. Deze
Temsese brouwerij («Cambrinus») geves
tigd in de Akkerstraat, was in 1851 ge
sticht door Jozef Muys-Pilaet. en werd
sinds 1862 geleid door hun ongehuwde
kinderen August en Celeste Muys, van
wie P. Hinderdaels moeder de zuster was.
Een blijvend beenletsel maakte Paul Hin
derdael tot het troetelkind van August en
Celeste Muys. bij wie hij na het volgen
van een brouwerskursus niet alleen
werkzaam werd. maar waar hij ook vaker
vertoefde dan thuis.
Na de dood van August Muys (1901) ging
hij definitief wonen in de Akkerstraat en
nam hij de leiding van het bedrijf in
handen. Door erfenis werd hij eigenaar
van de brouwerij én de steenbakkerij (op
het Hollands Gelaag, Temse) van de fami
lie Muys.
Hij huwde op 8 januari 1919 met Emelie
Van Uytvanck 27 januari 1879) uit
Tielrode.
Vóór de eerste wereldoorlog telde Temse
niet minder dan 13 brouwerijen, aantal
dat na de oorlog en zijn nefaste ekonomi-
sche evolutie konstant daalde.
Paul Hinderdael was een rustig-aan le
vend man, type van de welstellende bur
ger, die zelf nauwelijks werk verrichtte,
genoot van het leven en teerde op zijn
rijkdom, waarop hij prat ging. Hij had
een goed hart en kon nooit «neen»! zeg
gen wanneer men hem om iets vroeg.
Temses legendarische kaailopers bijvoor
beeld konden daarvan meespreken: bier.
brood, klompen,... hij gaf het hen gratis
met gulle hand.
Het werk in de brouwerij liet hij uitvoeren
door twee vaste knechten: Amedee Van
Roven en Jef Van Acker, die vaak werden
bijgestaan door gelegenheidshelpers.
De toenemende ekonomische krisis, de
evolutie binnen de brouwerijsektor en het
tekort aan daadwerkelijke leiding en effi
ciënte aanpak hadden tot gevolg dat de
brouwerij Hinderdael een terugval kende.
Daardoor sloot de eigenaar in 1927 een
akkoord af met de Brouwerij Campina
van Dessel, die voortaan all dranken le
verde. Bij P. Hinderdael werd enkel nog
tafelbier gebrouwd (bij zijn overlijden in
1934 werd het zelf-brouwen volledig ge
staakt).
Er kwam echter geen kentering en in 1929
verkocht P Hinderdael (met de mede-
eigenaars Felix en Claus) de steenbakke
rij. die niet langer winstgevend was.
Maar de brouwerij bleef achteruitgaan,
mede door de konkurrentie, die van de
mogelijkheden van modernisering beter
had gebruik gemaakt.
Het huwelijk van Paul Hinderdael en
Emelie Van Uytvanck bleef kinderloos.
In 1931 kwam de toen 13-jarige Georgette
Hinderdael bij hen inwonen. Zij was het
jongste van de zes kinderen van de eer-
dervermelde Theofiel Hinderdael uit
Oombergen. kozijn van Paul. Zij liep
pensionaat in Puurs en stak in haar vrije
tijd een handje toe in de brouwerij.
Het overlijden van Paul Hinderdael op 25
oktober 1934 leidde eigenaardig ge
noeg tot een kentering in de evolutie
van de zaak Georgette Hinderdael bleef
uit het pensionaat weg en wijdde zich
voortaan met de weduwe Hinderdael -
Van Uytvanck volledig aan de zaak. Ge
makkelijk en dankbaar was hun opdracht
ma's behaald voor harmonie, contrapunt,
orgel en kerkzang.
Om ook ingewijd te raken in de moderne
muziek zette hij zijn studies verder aan
het koninklijke konservatorium te Gent.
waar Emiel Matthieu zijn leermeester
werd. Reeds in 1901 werd hij uitgeroepen
tot de sterkste virtuoos van zijn klas;
tevens behaalde hij de tweede prijs voor
orgel en gewijde toonzetting. Een jaar
later werd hij als primus van het konserva
torium uitgeroepen. Aan het Gentse kon
servatorium vervolledigde Hinderdael
zijn technische studie; hij werd bekroond
in praktische harmonie, geschreven har
monie, contrapunt en fuga. Bovendien
hernam hij er de studie van organist, wat
hem een nieuw diploma opleverde.
In Temses kulturele léven was Hinderdael
intussen een rol van betekenis gaan spe
len. Zijn grote voorliefde voor Peter Be
noit leidde, na diens overlijden in 1901,
tot de organisatie van de grootse Peter
Benoit-feesten, kunstkoncerten van hoog
niveau, waarvan de uitstraling tot ver
buiten Temse reikte. Hinderdael was de
grote bezieler van deze koncerten, die
door de eerste wereldoorlog voor goed
werden stilgelegd.
liederen zou komponeren. Aan het kon
servatorium te Antwerpen vatte hij bo
vendien de studie van de contrabas aan.
Van Jules Benoit (contrabassist aan de
opera te Antwerpen) kreeg hij zijn eerste
opleiding, van Jan De Keuster de vervol
making. Na deze studie werd hij, in 1911.
contrabassist in de Vlaamse Opera en
Klassieke Concerten te Antwerpen, be-
roepsaktiviteit die hij tot de eerste wereld-
ding van het sneuvelen van de gebroeders
Van Raemdonck die hij in het vooroor
logse Temse had gekend komponeerde
hij muziek voor Frans' gedicht «Lied van
de dood». Ook schreef hij muziek voor
gedichten van (de eveneens gesneuvelde)
Leo De Nayer en voor de meer omvang
rijke dichtwerken van de Temsese advo-
kaat-letterkundige Jozef Crets, die ook
naar Nederland was gevlucht (Rot
terdam).
helemaal niet. want de eerste jaren diende
vooral gezwoegd om uit de rode cijfers te
komen.
Niettegenstaande haar jeugdige leeftijd I
werd Georgette Hinderdael de motor van
het bedrijf en dank zij haar doeltreffende
aanpak en grote inzet wist zij het tij te
doen keren. Nog vóór de tweede wereld
oorlog was de heropstanding een feit. De
magere jaren lagen voor goed achter de
rug.
Ook na haar huwelijk in 1948 met Jean
Van Brussel (huidig adjunkt-sekretaris
van de Wase Kristelijke Mutualiteit),
bleef Georgette Hinderdael bij de wedu
we Hinderdael - Van Uytvanck inwonen.
De weduwe heeft nog volop van de herop
standing en de bloei van de handel kun
nen genieten. Zij overleed op 6 maart
1959 op 80-jarige leeftijd.
Het echtpaar Van Brussel - Hinderdael
kreeg vier kinderen: Lydie. Paul. André
en Jacques. Deze laatste, geboren op 10
oorlog uitvoerde. Daarnaast gaf hij tevens
privéles.
Hinderdael had intussen al aardig wat
gekomponeerd en verscheidene van zijn
kreaties waren bekroond. Zijn kompositie
«Luim» (voor contrabas) werd in 1908
(toen hijzelf nog les kreeg van De Keus
ter) als opgelegd voordrachtstuk aange
duid aan het Antwerps conservatorium.
Cesar Hinderdael geldt ook als de ontdek
ker van Temses beroemd geworden bari
ton Emiel Van Bosch. Het was in februari
1908 dat Hinderdael bij de fanfare Moed
en Volharding, kennismaakte met Van
Bosch. Deze laatste, toen een 22-jarige
mandenmaker, was door het fanfarebe-
stuur gevraagd om een koncert op te
luisteren. Hinderdael verzette zich aan
vankelijk. maar eens de stem van Van
Bosch gehoord, werd hij enthousiast: het
begin van een duurzame en vruchtbare
samenwerking. Nadat Hinderdael zelf
Van Bosch muziekonderricht had gege
ven. zette hij hem ertoe aan konservato
rium te volgen, hetgeen Van Bosch ook
prompt deed. Het betekende de definitie
ve start van een suksesrijke karrière.
Nog tijdens de eerste wereldoorlog werd
hij, door bemiddeling van Thomas Knei-
fer. contrabassist in het Residentieorkest
(Den Haag), een door het rijk gesubsi
dieerd beroepsgezelschap, dat in binnen-
en buitenland optrad (en optreedt) en
circa 80 leden telde (en telt). Tot bij zijn
overlijden bleef Hinderdael bij dit orkest,
dat toen onder leiding stond van Peter
Van Anrooy. één der belangrijkste diri-
gent-komponisten van Nederland.
Hinderdael was tevens als leraar noten-
leer en harmonie verbonden aan een
Haagse muziekschool.
Uit zijn huwelijk (1915) met Emilie Pilaet
uit Stekene. dochter van een onderwijzer
werd op 7 maart 1920 een dochter gebo
ren: Lidia.
Ook na de oorlog bleef Hinderdael kom
poneren. in verschillende genres, o.m.
voor groot orkest. Gedurende de zomer-
koncerten die het Residentieorkest ver
zorgde in 't Kurhaus te Scheveningen.
oogstten werken van zijn hand veel suk-
ses. Een promotor van zijn komposities
was Ignaz Neumark. tweede dirigent van
de Kurhaus-koncerten te Scheveningen.
«Landelijke zomerschetsen». voor hobo
en orkest, komponeerde Hinderdael voor
de solo-hoboïst van het Residentieorkest.
Jaap Stotijn. die dit werk tijdens een
muziekkoncert in Temse uitvoerde (ca
1931). Naast volksliederen en geestelijke
liederen schreef hij ook de muziek voor
de opera «De Schabeletter», waarvan de
tekst geschreven werd door Lodewijk
Scheltjens (1931). Het stuk speelt zich af
te Rupelmonde in 1846. Tijdens het zopas
vermelde muziekkoncert in Temse ca.
1931 werd voor het eerst een aria uit deze
opera gezongen (door Temsenaar Frans
Van Schoor).
Toen het nieuwe orgel in de dekanale
kerk van Temse werd gewijd en ingehul
digd. trad Cesar Hinderdael als organist
op.
Hij schreef talrijke bijdragen voor het
blad Onze Symfonie en andere (muziek)
tijdschriften.
Cesar Hinderdael. een lustig, minzaam.
Jacques Van Brussel, die nu de dranken
handel Hinderdael leidt (rdg)
I
Georgette Hinderdael met echtgenoot Jean Van Brussel (rdg)
Cesar Hinderdael in 1912
juli 1956. nam in 1979 officieel de zaak
over. zodat de bierhandel Hinderdael ook
na meer dan 130 jaar nog voortleeft.
Samen met de zaak De Nayer is zij de
enige overlevende van de 13 brouwerijen
die Temse vóór de eerste wereldoorlog
kende. De Nayer heeft het langst zelf bier
gebrouwd (tot 1953), maar Hinderdael is
in lengte van jaren meer dan 30 jaar
ouder.
Luc DE RYCK
(slot)
Paul Hinderdael
