Zele heeft enige naaldkantschool in België
Eerste lustrum na heroprichting
BGJG-
zoektocht
Zusterstad Gorinchem
bekijken in Sint-Niklaas
28 - 17.9.1982 - De Voorpost
Zele. De Zeelse kantwerksters verbroederden met een Japanse delegatie, (bvw)
Maurice Van Haver in. Le
rares Rozalie Vergeylen
kalkuleerde in het lessen-
rooster aan de Kouter-
school een wekelijks uurtje
kantwerk in. Irma D'Hoog-
he-Boone droomt er mo
menteel van dat in de Zeel-
se scholen opnieuw een
uurtje of was het maar een
halfuurtje kantwerk zou ge
geven worden. De Zeelse
kantschool is bereid om
voor de initiatie in te staan.
Een hoogtepunt uit de be
ginperiode was zeker het
jaar 1919, toen de Zeelse
kunstkantschool aan ko
ningin Elisabeth een sluier
overhandigde, bestempeld
als «de sluier harer Majes
teit».
De naaldkant interesse
daalde met het stijgen van
De kantschool van Irma D'Hooghe-Boone, die aanleunt bij de Heem- en Oudheidkundige Kring viert volgende week haar
perste lustrum. In die korte periode heeft de naaldkant-bewerking opnieuw een impuls gekregen naar een nieuwe
interesseperiode, na een onderbreking van bijna 50 jaar.
Het naaldkant bewerken kende een grote bloeiperiode in de jaren 1920. In veel Zeelse families beoefende de
huismoeder het «blommenwerken» om bij het karig loon van het gezinshoofd wat bij te verdienen. Per dag kon er één
blommeken afgewerkt worden, waarvoor men 1 fr kreeg. Met het verbeteren van de sociale toestand en de doorbraak van
nylon en plastic, kwam er veel werkgelegenheid voor de buitenhuiswerkende vrouw en ging de handenarbeid en een beetje
de kunst van het kantwerken teloor.
volgende fase is het plat-
werken, waarna het eigen
lijke kantwerken begint. De
kantwerksters mochten
dan in feite hun fantasie
botvieren en konden de va
riaties aan fantasiesteken
gebruiken, die ze beheer
sen. Daarna wordt het stuk
afgeborduurd en van de lap
getrokken. Momenteel
heeft de Zeelse kantschool
een nieuwe procedure ont
wikkeld waarop ze een pa
tent heeft. De overbrenging
op blauw papier, dat vroe
ger moest geprikt worden
en maar één of ten hoogste
tweemaal kon gebruikt
worden, heeft men nu de
mogelijkheid om met witte
drukinkt en een produkt dat
men om begrijpelijke rede
nen niet wenst bekend te
maken, de mogelijkheid om
het meerdere keren over te
brengen. Het blauwe papier
werd nu ook geplastificeerd
zodat het werk zuiverder en
steviger is.
Zele. Voorbeelden van het naaldkantwerk of het «blommenwerken» zoals het vroeger
Zele werd genoemd, (bvw)
rig bestaan van de kantaf- heeft uiteraard als centraal een 70-tal kantwerkster
deling van de Heem- en gebeuren een tentoonstel- begroeten op de lessen di<
Naaldkant is met meer te Oudheidkundige Kring ling over de naaldkant die plaatsvinden iedere dins
Geen winstbejag
jr ei£
besli
dervc
stuu
gen<
mete
sief}*
de jaren 1600 kwam de
kant naar onze streken.
In het begin van deze
eeuw kwam het kantwer
ken als huisnijverheid echt
goed van de grond. Het
thuiswerk werd dan bijzon
der intens beoefend en het
«blommenwerken» was fel
in trek. De sociale toestan
den waren penibel en vele
huisgezinnen konden het
toemaatje van de huisvrou
wen best gebruiken. Voor
wereldoorlog één, waren er
te Zele op verschillende wij
ken kantuitgeefsters. De
opdrachten kwamen voor
namelijk uit Brussel, die op
kosten van de Zeelse huis
vrouwen hoge winsten
maakten.
Het was de minister Ed-
mond Rubbens die toe
komst zag in de naaldkant
en de plaatselijke arbeid
sters de mogelijkheid zou
bieden om langs de kantnij
verheid hun sociale toe
stand te verbeteren.
In 1917 werd de Zeelse
kantschool opgericht en in
1918 kocht minister Ed-
mond Rubbens een huis
aan de Cesar Meeusstraat,
dat nu bewoond is door cjr.
Moens, toeval of niet, de
voorzitter van de Zeelse
Heem- en Oudheidkundige
Kring. Minister Rubbens
verzamelde de beste Zeelse
kantwerksters en Rosalie
Vergeylen, lerares aan de
Kouterschool, die het volle
dige programma van de
naaldkant beheerste, ont
popte zich als een ideale
promotor. Minister Rub
bens, de stichter van de
kantschool, verwoordde
toendertijd het reilen en zei
len van de kantschool met
een treffende zin: «De Zeel
se kant, de Krone spant, in
even welk een land».
De Zeelse naaldkant was
te zien op de wereldten
toonstelling in Rio de Janei
ro. Het bijzonderste van
een kantwerk is de tekening
en daar had Zele een ideale
man als schoolbestuurder
Nieuwe impuls
Het aantal mensen die
vertrouwd waren met de
naaldkant werd steeds klei
ner. In 1970 organiseerde
de Heem- en Oudheidkun
dige Kring een tentoonstel
ling «Zeelse kant - Zeelse
schilders». Inzonder voor
de kant was er veel belang
stelling zowel uit het bin
nen- als het buitenland.
Het duurde tot 15 sep
tember 1977 vooraleer men
opnieuw van start kon om
de naaldkantbewerking op
de gemeente te rehabilite
ren. De Heem- en Oudheid
kundige Kring was het
overkoepelend orgaan en
de kantschool kreeg in Irma
D'Hooghe-Boone een be
zielster die het voor elkaar
bracht in vijf jaar tijd de
Zeelse naaldkant opnieuw
allure te geven op wereld
vlak. In de schoot van Ziac
worden er ook kantlessen
gegeven, maar is het een
vaststaand feit dat Zele in
België het enige naaldkant-
centrum is. In die vijf jaar
tijd hebben Irma D'Hooghe
en haar leerlingen heel wat
gepresteerd en is hun vrije
tijdsbesteding uitgegroeid
tot een heropleving van de
naaldkant.
Irma D'Hooghe-Boone
dweept nog altijd met Ro-
zeken Vergeylen, die ze als
de moeder van de Zeelse
naaldkant omschrijft. De
enorme inspanningen die
ze zelf de laatste vijf jaar
heeft gedaan, laten ons
veronderstellen dat ze mag
aanzien worden als de
waardige opvolgster van
Rozeken Vergeylen.
In vijf jaar tijd schreven er
350 leerlingen in te Zele.
Het waren jonge meisjes en
huisvrouwen, die zich aan
getrokken voelden tot het
kantwerken. Daarnaast
heeft de Zeelse Kantschool
de verdienste dat ze ook
buiten de gemeentegren
zen de uitdrager is van de
naaldkant-heropbloei. In de
voorbije vijf jaar organiseer
de ze te Mechelen drie kur-
sussen (54 leerlingen), te
Vilvoorde drie kursussen
(40 leerlingen), te Aalst
twee kursussen (30 leerlin
gen), te Brussel drie kursus
sen (15 leerlingen), te Lier 2
kursussen (6 leerlingen).
De eerste keer dat de
nieuwe Zeelse kantschool
met haar werk naar buiten
kwam was in juni 1978 ter
gelegenheid van de gouw
dag van het Verbond van
Heem- en Oudheidkundige
Kringen, die te Zele plaats
vond. In die vijf jaar was de
kantschool een veel ge
vraagde gast op verschil
lende aktiviteiten in ge
meenten en steden over het
hele land. Er kwam interes
se van de ministeriële dien
sten en ook van het Hof
was er vraag naar Zeelse
naaldkant.
Japanse belangstelling
De Zeelse kantschool
bracht reeds een bezoek
aan de kantschool van
Alengon in Frankrijk. De
zusters beoefenen daar
reeds 400 jaar zonder on
derbreking de naaldkant en
bezitten de perfektie. De
Zeelse kantwerksters had
den er de gelegenheid om
de verloren gegane steken
opnieuw aan te leren. An
derzijds konden ze van Zele
ook wat opsteken. Ze kre
gen er de nieuwe procedu
re, woarmee momenteel te
Zele kant wordt bewerkt.
Aan de internationale
wedstrijd te Puy en Velay in
Frankrijk werden er twee
werken van Zeelse kant
werksters ingestuurd. De
«waaier» van mevr. Hélène
De Maesschalck behaalde
er een «prix d'excellence»
en de «bloemenkorf» van
Agnes Stevens werd geho
noreerd met een «prix
d'honneur»
Een nieuwe erkenning
van de waarde van de Zeel
se kantschool. Dat ze op
internationaal vlak zeer
hoog staat aangeschreven,
werd bewaarheid door Ja
pans bezoek aan het Pee-
tershuis te Zele, waar de
kantschool haar intrek
heeft genomen. Donderdag
9 september van 15 tot 19
uur kwamen 10 Japanse
meisjes van het «Japan
Bobbin Lace Center» onder
leiding van hun lerares Yu-
riko Inoue, de eenvoudigste
steken van de naaldkant
aanleren. Een leerzame
konfrontatie van beide kan
ten. Yuriko Inoue, die gedu
rende drie jaar in Japan in
drie steden Tokio, Osaka
en Nagoya het kantwerken
aanleerde hoopte in de toe
komst het leerzaam bezoek
te kunnen herhalen.
Geschiedenis van de Zeelse
naaldkant
De «Venetiaanse» of
«Zeelse» kant zou ontstaan
zijn in het Italiaanse Vene
tië en van daar overge
waaid zijn naar Spanje. Tij
dens de Spaanse overheer
sing en de Albrecht en Isa
bella welvaartsperiode van
Zele. Jrma D'Hooghe-Boonedie at haar tijd veil heeft voor de kantschool, voert met
handgebaren een gesprek met de Japanse lerares Yuriko Inoue Het onderwerp:
kantwerk natuurlijk, (bvw)
van 18 september tot 21
september van 10 tot 12
uur en van 14 tot 20 uur in
de raadszaal van het ge
meentehuis plaats heeft
De vooropening is vrijdag
17 september om 19u30 en
wordt opgeluisterd door het
pianoduo Patrick Noro en
Ann Kesteleyn en het Zeel
se leuqdensemble Allegro.
Op maandagnamiddag
komt een gedelegeerde van
het Hof de naaldkantten-
toonstelling bezoeken, met
name de persoonlijke bege
leider van Koning Boude-
wijn, de heer Bouckaert.
Maandag 20 en dinsdag 21
september zijn speciaal
voorbehouden aan de
scholen.
Momenteel mag Irma
Zele. De waaier van Helene De Maesschalck die in het Franse Puy en Velay met de prijs D'Hooghe-Boone wekelijks
van uitmuntendheid ging lopen, (bvw)
dag van 14 tot 16 uur en
iedere donderdag van T
tot 16 uur en van 19 tot 2
uur. Bij het begeleiden, het
vertrouwd maken en uiter
aard het aanleren van de
naaldkant wordt ze bijge
staan door Leo Vermeir,
Hélène De Maesschalck en
Agnes Stevens
ndri
iscf
nt ti
Ugr
n lens
mtrgi
UW f9'
Zele, als enig naaldcen
trum van België, mag fier
zijn dat het in vijf jaar tijd er
opnieuw in gelukt is om eer
verloren gewaande vori
van handenarbeid met een
hoge kunstkurve opnieu'
van de grond te hebben
gehaald en daar heeft het]
entoesiasme en de bezie
ling van Irma D'Hooghe-
Boone zeker wat mee te isebi
maken.
Benc^ de
iteer
niet
pht
en E
trokl
BGJG-Buggenhout organi
seert tijdens het weekend vaij
18 en 19 september een zoek
tocht. Het betreft hier een ori
ginele speurtocht omdat alk
gestelde vragen te beantwoor ïj
den zijn door het bezoeker
van de verschillende stander
en aktiviteiten op het kulturce
weekend te Opstal. De deelne
mers halen hun dcelnemersfor-
muiier af aan de info-stand van
de BGJG aan de vrije lage
re meisjesschool in de Broek
straat en trachten dan tus- dat
sen alle aktiviteiten in de juiste aft
antwoorden te vinden Deze pp
zoektocht loopt van zaterdag- |je,
middag (13u) tot zondagavonr
(17u). Een tijdsduur is me
bepaald. Men mag gerust op
zaterdagnamiddag het formu
lier afhalen en het pas zondag;
namiddag weer inleveren. Dc
bijdrage is vastgesteld op 10 fr,
maar men kan ook meerdere
formulieren invullen. Een prij
zenpakket zal verdeeld worden
onder winnaars.
Het begin en het einddoel van
dc tocht is de info-stand van de lnn"
BGJC». Waar men dan meteen J_®_'
heel wat over de BGJG-wer-
king te Buggenhout kan op
steken.
(Ivd)
K.haa
1 vall
em
n B
nd i
h et
irstt
nhat
Dbie
larc
ieh<
wing
de levensstandaard en het
bereiken van de hoogkon-
junktuur-periode
Hoe komt een
naaldkantwerk tot stand?
De eerste en volgens de
kantwerksters de voor
naamste voorwaarde is de
tekening. De huidige Zeelse
kantschool heeft een be
roep gedaan op de tekenin
gen van vroeger en ze aan
gepast aan de eigen inzich
ten. Irma D'Hooghe-Boone
ontwerpt zelf ook nieuwe
tekeningen.
Het patroon om tot een
naaldkantwerk te komen
was vroeger als volgt: de
tekening werd geprikt en op
een blauwe of zwarte on
dergrond op een dubbel
stuk katoen genaaid. Daar
na werd de tekening met
driegdraad getraceerd. De
betalen. Het is gebaseerd
op goede smaak en zeker
een goed tijdverdrijf. De
Zeelse kantwerksters doen
dit hoofdzakelijk voor zich
zelf. Een kantwerk van eni
ge omvang vergt enorm
veel tijd. Het is onbetaal
baar indien de uren aan een
minimum tarief moesten
worden aangerekend De
kantwerksters doen het
voor zichzelf en dragen al
len hun eigen kosten. Het
lidgeld bedraagt 100 fr. en
de kantschool doet het ook
zonder subsidies van het
ministerie. In eerste instan
tie omdat ze zich dan ver
plichtingen op de hals
jaagt. Het lokaal in het
Peetershuis krijgt de school
ter beschikking van het ge
meentebestuur.
Lustrumviering
De viering van het vijfja-
Zele. De oudste kantwerkster van de Zeelse kantschool brengt haar kunst over l
Japanse meisjes, (bvw)
De Sint-Niklase zusterstad Gorinchem in Neder
land viert dit jaar haar zeshonderdjarig bestaan.
Van 10 tot en met 26 september wordt men in de
gelegenheid gesteld, zich een beeld te vormen van
de omstandigheden waaronder de Gorkumers be
langrijke gebeurtenissen uit zeshonderd vervlogen
jaren beleefd hebben.
Op voorbeeldige wijze is fotograaf Herman Bos
(Gorkum) erin geslaagd, die talrijke episoden uit
Gorkums rijke historie op de plaat te zetten. De
momentopnamen werden met veel zorg en toewij
ding geënsceneerd na een uitgebreide studie van
prenten en geschriften uit bibliotheken en partiku-
iier bezit.
Fotograaf Bos is erin geslaagd, deze opnamen te
maken onder zoveel mogelijk juiste omstandighe
den tegen de achtergrond van plaatsen in Gorkum
of andere steden met een middeleeuws verleden,
die nog in ongeschonden staat voor het nageslacht
bewaard zijn gebleven. Hij zou er echter nooit in
geslaagd zijn. deze unieke sfeervolle foto's te ma
ken zonder de belangeloze en enthousiaste mede
werking van vele Gorkumers. hetzij individueel of
in groepsverband.
Met eindeloos geduld hebben deze «figuranten»
telkens weer urenlang geposeerd bovendien vaak
onder minder prettige omstandigheden tot de
fotograaf en de leden van het productieteam het er
over eens waren dat de oorspronkelijke entourage
zoveel mogelijk was benaderd. Veel zorg werd
daarbij ook besteed aan kleding en rekwisieten, om
een zo geloofwaardig mogelijk resultaat te ver
krijgen.
De foto's zijn te bezichtigen in kasteel Walburg te
Sint-Niklaas van 10 tot en met 26 september, alle
dagen van 10 tot 12 en van 14 tot 17 u.
