De grote
en de kleine k
Belangrijke infovergadering
over kuituurcentrum te Wieze
Paul Snoek, «een lichtvis in het diepste van de zee»
Nieuw e
jeugdverhaal vait
Annelies Tock
Verzamelde gedichten»: monumentale kronologie
Voordrachtlaureaten
in Sint-Niklaas
Spoorwagon laat zich niet
uitrangeren
Christina Guirlande
vertelt in Sint-Niklaas
20 -14.1.1983 - De Voorpost
.In het water leken zijn woorden te wonen, hij
heeft om de zee gepraald, ruiterlijk zwem
mend van vers naar vers. Verzamelde gedich
ten als ineenklotsende golven, opschuimend
uit volgende bijna willekeurige voorbeelden:
Uw lippen zijn oevers van een/ uitgedroogde
rivier (57), de dichter, Hij is een roes te tram-
per/ zonder moederhaven (03), Uit de melkweg
van de morgen/ is zij in mijn zeewier aange
spoeld/naakt als hevig water/ uit het land der
meeuwen (130), Er zwom een zeemeermin/ in
het plotse water van/ mijn houvaste kamer
(177), En de vloeibare aarde, die zich water
noemt/ Dat Water: een gladde negerin van
smeltende modder en zout (257), De zee/heeft
de geur van trillende harpen/ en zoet is de zee.
Het zout is/ door de mensen uitgevonden
(279), Het levensgeheim/ van de nevel en het
steeds zegenend water/ voedzaam uit de bor
sten van de hele regen (310), Ik kneed een
zeker deeg in mijn buik/ en klim over gillende
kiezelrivieren/ verstropt door beschadigde vis
sen van merg (446), Ik ben een lichtvis in het
diepste van de zee/ ik zwem doorheen het
water zonder golven (638), ik moet een vloei
baar/ dagblad kopen/ en onder een ladder/
dreiging doorgaan/ op gevaar vergruisd te
worden/ door mijzelf/ ik moet mij/ in een
zondvloedvrije zone/nestelen (685).
Paul Snoek postuum aan het woord, zeven
honderd pagina's lang. Herwig Leus, zijn
biograaf, de man ook die Snoeks poëtisch
oeuvre in ebbe en vloed vatte, schrijft terecht
dat de dichter in de zee, in het water het echte
oerbegin vindt, het basisprincipe van het le
ven. Schitterende verzen over de zee staan in
«Hercules», als schrijven zwemmen is en
zwemmen een beetje bijna heilig zijn dan heeft
ook het schrijven iets sakraals. In «Richelieu»
dicht Snoek: «De branding ken ik niet. Ik ben
de zee/ en drager van het reukwerk der omar
ming».
Zijn wereld was het water dus vooral, maar bij
een luchtkasteel begon het en konstant zal hij
kampen met liefde en dood, zich vaak speels
uitdrukken, kinderlijk, of kosmisch. Altijd:
individualistisch en niet-maatschappij betrok
ken, egocentrisch zelfs, plechtstatig, virtuoos,
helder als waterwoorden, authentiek strevend
naar een altijd nieuwe zegging.
Rijpen en triomferen
Poëzie ontstaat niet uit een vacuüm (hoewel,
dan zou je er de opperste zuiverheid door
kunnen bereiken), maar wordt vanuit het
menselijk bestaan gekonstrueerd. Het leven
langs, of er middenin gedijend. Het levenstij
van Paul Snoek: tasten eerst, je gal spuwen
over het leger en de religie, amoereuze avontu
ren meemaken, ontgoochelingen slikken,
kommercieel vallen en opstaan, schilderen en
schrijven, hertrouwen. En dan, 19 oktober
1981, Egem nabij Tielt in West-Vlaanderen, de
dood. Wortelend in dat alles, in heel die bewo
genheid, de gedichten.
Hoe evolueerde Snoeks werk met het leven
mee? Herwig Leus heeft een kundige analyse
neergeschreven ter uitleiding van Snoek, aan
het eind van de in heihg-respektvol paars
gehulde Verzamelde gedichten». Leus' dui
ding verschilt niet van die welke A.M. Mus
schoot vorig jaar nog in de cyklus «Poëzie op
zondagmorgen» in Sint-Niklaas najtr voren
bracht. De «periodes» in Snoeks poëzie kan je
vrij duidelijk afbakenen, al lezend ontdekken
ook. Van 1950 tot 1954 zoeken, aftasten in
sonnetten die onder invloed van o.m. Anton
Van Wilderode tot stand kwamen, eenzaam
heid en romantiek geven de toon aan. Tot 1956
dan het verrukkelijke vinden, uitvinden, expe
rimenteren (Snoek heeft samen met Pernath.
Paul Snoek: zee en zegepraal, postuum verklankt.
Gust Gils e.a. in Antwerpen «Gard Sivik»
opgericht): «Archipel», «Ik rook een vredes
pijp»; de dichter ontplooit zich, maar ontpopt
zich ook als misantroop. Nadien, in «De heili
ge gedichten» (1959), tijdens zijn soldatentijd,
rekent hij met vanalles en nog wat af, rukt
zich los, schrijft cynisch-agressief vaak. Da's
de overgang naar de komplete ontplooiing,
het triomfalisme.
Het hoogtepunt, drie bundels en een jaar of
vier gerekt, valt in een periode waarin Snoek
gelukkig is: 1960-1964. Hij trouwt met Maria
Magdalena Vereecke int Roeselare («Met onze
grage lippen, hefste/, drinkend van elkaar als
onder water» staat in het zesde gedicht aan
haar opgedragen, wéér dat water dus) en
wordt ook vader van de tweelingzonen Jan en
Paul. Vanuit vitalisme en bijna triomf worden
geschreven «Hercules», «Richelieu» en «Nos
tradamus», het drieluik waarin de dichter in
den beginne is d sterkste der mannehjke go
den («Hercules»), zichzelf verheerlijkt, maar
het halfgodelijk triomfalisme wordt toch, in
«Nostradamus», probleemgeladen.
De stilte, de satire
In 1965 verkoopt Edmond Schietekat (de echte
naam voor Paul Snoek) zijn huis in Temse. Hij
participeert niet meer in de ouderlijke textiel
fabriek en een importmaatschappij, hij legt
zich toe op het reilen en zeilen van een paal-
funderingsbedrijf in West-Vlaanderen. Hij
gaat naar Nieuwpoort-aan-Zee wonen, later in
Slijpe. Maar geldelijk, zakelijk zit hij in slech
te papieren.
1967: «De zwarte muze» verschijnt, knappe,
sombere gedichten zijn het: «Nu woon ik in
een wanhuis zonder antwoord. Ik verblijf/ en
eet in naam van god langharig den honger, of
drink/ tot slechts mijn schaduw mij nog staan
de houdt en tot/ ik zeeziek als een drenkeling
in mijn verbeelding drijf». Een hoogtepunt in
zijn oeuvre, hij krijgt voor de bundel de drie
jaarlijkse staatsprijs voo poëzie. Een keerpunt
ook, zijn zakelijke karrière kantelt, zijn poëti
sche stem verstilt en hij gaat zich op het
schilderen toeleggen. In 1969. als ziin verza
melbundel «Gedichten 1954-1968» verschijnt,
verklaart Paul Snoek, met het schrijven té
stoppen. Er volgen nog enkele onderschei
dingen: de Jan Campertprijs in '71, de Eugène
Baieprijs in '72.
Stoppen met schrijven doet hij echter niet,
maar hij pakt het wel anders aan. Ironizerend,
cynisch zelfs, antipoëzie die in de lijn ligt van
«De heilige gedichten» uit '59. «Gedrichten»
(1971), je moet ze, zoals hij d(r)icht, in een
elektrische stoel lezen, of onder de guillotine,
de aktualiteit (Eddy en Claudine Merckx zelfs)
komt aan bod, speels, scherp, maar zonder
echt «engagement», koel eigenlijk. In «Fran
kenstein» dagen zowaar Jackie Kennedy en
Kroestjov op.
Soberder is de bundel «Welkom in mijn onder
wereld» (1978), bekroond overigens met de
Dirk Martensprijs. Paul Snoek verlaat voor
zijn nieuwe geliefde Mart ine Laroye, met wie
hij in '77 huwen zou, vrouw en kinderen, hij
gaat eerst in Oostende, dan in Loppem en
tenslotte in Varsenare wonen. Hij tracht van
alle hout pijlen te maken: antiekhandelaar,
meubel verkoper, copywriter, free lancejour-
nalist is^hij. Snoek werkt aan «Schildersver
driet». Na een bezoek aan de dichter Walter
Hasaert rijdt hij zich in oktober '81 tegen een
kraanwagen te pletter in Egem, met een zwar
te auto. De mooiste dood, had hij in '59 ver
klaard, ware geweest «sterven achter het
stuur van een hchtblauwe racewagen».
Romantische roes
Paul Snoek was géén sant in eigen Waasland.
Vijftig jaar geleden werd hij in Sint-Niklaas
geboren, hij liep school aan het kollege en
kreeg nog les van Cyriel Coupé (Anton Van
Wilderode). Tussen Sint-Niklaas en Antwer
pen verdeelde hij z'n jongelingsjaren, maar de
Sinjorenstad had duidelijk zijn voorkeur,
zoals blijkt uit de in 1978 verschenen roman
«Een hondsdolle tijd» die bol staat van de
amoereuze avonturen. Hij klampte aan bij
Pernath e.a.«Gard Sivik» eerst, de Pink Poets
van later: elitair, getalenteerd, vernieuwend.
Snoek was ook géén heimatschrij verhij
schreef weelderig over de wereld, de zee, de
lucht, het licht, de kosmos. In welke mate hij
door Lucebert, Van Ostayen, Jan Van Nijlen,
Jonckheere, de Duitse dadaïsten Ball en
Stramm beïnvloed werd moet je zelf maar
nagaan bij het lezen van die lawine aan nu
eens luciede, dan weer ludieke verzen die in de
postuum uitgegeven «Verzamelde gedichten»
bijeengeschikt werden, op kronologische
wijze.
Een kloek boek is dit, vol broosheid vaak, vol
roes en romantiek.Snoek zei het soms barok
maar steeds bleef hij begrijpbaar. Met af en toe
een zijsprong naar grotesk gedoe, al had ook
dèt geschrijf niveauDe bewogenheid van zijn
leven en zijn literaire loopbaan klinkt op uit
dit monumentaal-sakrale verzamelwerk. Het
grootste deel bestaat uit eerder verschenen
bundels; aan het eind, over een negentigtal
pagina's, vind je zowel met eerder gepubliceer
de gedichten als wel gepubliceerde, maar niet
gebundelde verzen, en tenslotte enkele verta
lingen. Herwig Leus stelde dit imposante boek
samen, leverde zoals gezegd ook een boeiende
biografische begeleiding én een analyse van
Snoeks dichtwerk af, er werd een alfabetisch
register op titels en aanvangregels opgeno
men (heel nuttig).
Een ariBtokratisch dichter ging heen»
schreef ik in De Voorpost in oktober '81,
enkele dagen na het tragische overlijden van
Paul Snoek. Die aristokratie, die virtuoze
plechtstatigheid, ze zit in dit boek gebald.
Wouter VLOEBERGH
Paul Snoek, «Verzamelde gedichtenUitge
verij Manteau Antwerpen/Amsterdam. For
maat 18 x 12,5 cm. Gebonden. 784 blz., 1.275
frank.
eindwedstrijd.
Guy Van Roy behaalde
83% en mag eveneens
naar Gent om deel te ne
men aan de nationale
Zaterdag 8 januari 11. Rilde De Roeck werd eindwedstrijd.
hadden in de Sint-Nikla- tweede met 90%, Véroni- De overige kandidaten
Maandagavond vergaderde de werkgroep van het entmoe- secretaris); verder toespra- se stadschouwburg de <1^ De Prijcker werd waren: Veerle Dobbelae-
tingscentrum van Wieze met de afgevaardigden van ken door de h. Abbeloos schiftingsproeven voor eerste met 91%, beide re, Anne-Marie Maes, Ti-
verschillende lokale verenigingen ter voorbereiding van de (cultuurschepen); techni- de dr. J.O. De Gruyter- kandidaten mogen naar na opdebeeck, Johan
info-avond van zaterdag 22 januari in de ex-jongens- sche toelichting door archi- deklamatiewedstrijd Gent om deel te nemen Van Hende, Tine Ver
school. Met deze bijeenkomst wilI de groep, in rugge- tect De Lathouwer; infor- plaats. aan de nationale eind- schelden, Dirk Kinet,
spraak met het A.W.D. (arr. welzijnsorganisme Dender- matie door de h. Caron, In de le kategorie (van 8 wedstrijd. Axel Torfs be- Katelijn Van Kerck-
monde) aan de verenigingen en alle geïnteresseerden haar culturele functionaris uit tot nog geen 12 jaar op haalde 83,8% en Stefaan hove, Wim Verschelden,
doelstelling en realisaties voorstellen. Daartoe zullen er op Marke. Gommar De Wit 31 december 1982) wa- Van Pouck behaalde Miche Dhondt en Els De
die dag in de turnzaal een dozyn stands opgericht worden (vanwege de werkgroep) ren er 22 kandidaten 78,4% Graef.
waarbij iedere organisatie met zijn werking kan naar 231 handelen over het de- Els De Clercq eindigde Deze beide kandidaten De jury bestond uit:
buiten treden. mocratisch aspect van het als 2e met 77,5%, Ellen mogen eveneens naar mevr. De Temmerman -
Op de vergadering van vo- en creativiteit Öp de info komPleks- de noodzaak er Bauwens eindigde als 06111 om deel te nemen Viane, afgevaardigde
rige maandag was het voor- zal ook een maquette van ï?e'de Pollvalemie e.a.m. eerste met 86% en mag aan de nationale eind- van de Melomanen, D.
al de bedoeling een prakti- het vernieuwde kompleks Na de. Pauze met 8e,e* naar om deel te ne" ^edstnJd- Poppe, regisseur, M.
sche regeling uit te werken te zien zijn. Om het gebeu- ëenheid }ot een d"nk men aan de nationale De overige kandidaten Geysen, regisseur, H.
m.b.t. de organisatie van ren luchtig te houden werd kunne" de aanwezigen tij- eindwedstrijd. waren: Isabel De Clercq, De Bruycker, vroeger le-
zo'n socio-culturele beurs, gedacht aan diverse anima- den,s het f1 Senoemd pa- H Vo_ ^6eS' n 00 raar diktie' L PhiliP8-
waarbij uiteraard tal van tie zoals volksdans, een ju- "«l.gesprek all"le' Sewen" Poeck Jva. P°b>»laere, akteur-regisseur en
vragen oprijzen: Hoe dient do-demonstratie e.a.m. ate bij voormei- ®n ^rees Hendnokx, Onet schepen D. Anthuenis,
zo'n stand opgevat?; wat de sprekers inwinnen. eveneens naar-Gent om Ivens, Veerle Opde- voorzitter,
kan of mag geëxposeerd of *nsPraak en programma
Een jaar geleden is het bijna dat ik in De'"É
Voorpost het debuut van de inmiddels eenen-P"
dertigjarige Annelies Tock uit de Sint-Niklaseeê
deelgemeente Nieuwkerken be- en omschre-®''
ven heb. «Wachten op regen» was een frisBa
jeugdboek, sprookjesachtig, een verdroomd5^
ontsnappingsverhaal neergeschreven door5 1
een dame wier visie verklankt werd in deze énech
citaatzin: «Ik heb ruimte nodig». ïre
Het woestijnavontuur ligt achter de rug en'ld
ditmaal leidde de vlucht naar wijdsheid min-f"
der ver. 't Werd wéér een avontuur natuurlijk,
want de jongelui hebben daar recht op. Span-!ld
ning? Ten dele. Maar vooral charme. De hoofd-k'(
figuren: het fietsende, dromende meisje Resie;^r
haar oma;; de vriendin Marie-Claire; haar va-P
der die zeekapitein is, op de achtergrond is hijl
permanent aanwezig; en rian de goedaardige
opa Damiaan, stedelijke flatbewoner maar als!
het even kan verblijvend in een afgedankteld(
spoorwagon. Rond dat roestige vehikel draait1"
het in «De zomer van de oude spoorwagon». Deïm
Blauwe Man symbolizeerde in haar vroegere8
boek de dreiging, nu heet de onheilsbode'"1
Woestereus. Want vanzelfsprekend is er wat!30
aan de hand met de spoorwagon; als de maat-
schappij, de NMBS dus (maar die naam wordt
niét genoemd in het boek), de spoorlijn op-ru
nieuw in gebruik wil nemen moet de zo tedere*111
pleisterplaats eraan geloven. De kinderen uitft{
de omgeving ruziën wel vaak, maar op d&tjj z
moment zijn ze eendrachtig in hun verzet, hetler
spoortuig wordt omsingeld en men besluit, dei"
spoorwegmaatschappij om genade te smeken, W
opa Damiaans toevluchtsoord mag niét ver-'"
dwijnen. Het protest levert wat op, het end is
happy.
«De zomer van de oude spoorwagonis op-._
nieuw een heel sympathiek en bovendien M
goedgeschreven verhaal, de tekeningen vanil
Annie Van Sweevelt zijn ronduit verrukkelijk, j
Het is realistischer dan Annelies' eerate||
«Jeans»-boek, ontdaan ook van woordfranjes. 14
Minder dromerig dus, maar niet minder mooi.
Haar eigen oma, of die van Resie althans, L i
groeit gaandeweg meer naar de nieuwe opafaa
toe. Op bezoek bij de boswachter vertelt opajeig,
Damiaan het sprookje van de nachtegaal, en lass
plots komt God aanwandelen. Tevoren kon je[
al kennismaken met kikker Napoleon die door r i
Resie binnen het huis van haar en haar omaj1
was gesmokkeld. L[
Annelies Tock heeft wat in haar mars, die Lal
indruk van een jaar geleden wordt bevestigd S c
in dit naar mijn smaak soberder, meer bij de [te
werkelijkheid aanleunende verhaal. Nee, van
de stad en de onpersoonlijke kontakten moe-r r
ten Annelies en haar kreatie Resie niet weten,
wél van het platteland en de bebloemde wagon.
Een vleugje «engagement» bovendien: met één
pennetrek op een papiertje ter wille van wal
efficiency heet te zijn laat het jonge volkje ziel
niet uit z'n lood slaan. Annelies Tock laat hiei
weer een fris geluid opklinken, eigentijds is
het, en teder.
«De zomer van de oude spoorwagon» telt ong.
106 pagina's, verscheen bij Altiora-Averbod»
en wordt aan meisjes en jongens vanaf negei
jaar aanbevolen.
W.V.
J.V.L.
gedemonstreerd worden?; Met het oog op degelijke geanimeerde Info-namid-
over hoeveel oppervlakte informatie wordt in alle da8te worden!
kan men beschikken?; hoe- huizen van Wieze (circa
veel orgnisaties wensen er 750) een uitnodiging tot de
aan mee te doen? Inzake Info bezorgd. Op de dag
de laatste vraag kunnen we zelf is er een paneelgesprek
meedelen dat een tiental voorzien, waarbij de be-
verenigingen al hun toezeg- zoekers hun vragen op de
ging deden: de K.S.R., de sprekers kunnen afvuren.
K.L.V., de Vlaamse Klub, Die vragen zullen wellicht
de bloemistenbond, VTB- gaan over zaalgebruik,
VAB, de bibliotheek, het voorwaarden, betaling,
N.W.K.W., de St. Jorisgil- reglementering, beheers-
de en vermoedelijk ook de vorm, prioriteit,
Chiro De bloemisten zul- Op het agenda van 22 ja-
len «ostaan voor de versie- nuari lezen we:
ring an de receptiezaal en Receptie om 17.30 u.; ope-
yerdei kunnen de stand- ning van de infobeurs om
uitbater;; hun inbreng op- 18 u. met inleiding door de
fleuren naar eigen smaak h- Frans Bornauw (KSR.
eveneens naar-Gent om Ivens,
Het belooft dus wel een dee' nemen ari de na- beeck, Veerle Robbrecht,
Gebruik de ge-
struktureerde re
keningnummers
Ze zijn een waar
borg voor een
korrekte en vlug
ge uitvoering van
uw betalingsor
ders.
tionale eindwedstrijd. Els Scheppers, Pamela
De overige kandidaten Speleman, Tiny Torfs
waren: De Beleyr Isabel- Kristien Vandermeulen'
le, De Graef Lieve, Jessy Greetje Vercouteren'
De Groote, Karen Go- Heidi Peetere, Katy Mar-
vaerts, Isabelle Van menout, Johan Boel
Geet, Els Van Steen- Griet Bogaert, Ann Le-
landt, Michiel Dutrez, sandre, Mart ine Longe-
Ann Andries, Ann Bau
wens, Jurgen Boel, Ca
roline Brone, Sandra De
Grave, Christa Lef ever,
Kathrijn Miller, Inge
borg Nijs, Machteld Pee
tere, Katrien Soetens,
val. Car la Van Der Helst,
Elske Van De Vijver,
Wouter Hessels.
In de 3e kategorie (van
15 tot nog geen 18 jaar
op 31 december 1982)
waren er 13 kandidaten.
Cindy Van De Steene en Ann De Roeck eindigde
Isabelle Boon. 6
als tweede met 86%.
I11 de 2e kategorie (van Suzy Cappendijek werd
12 tot nog geen 15 jaar eerste met 87% en mag
op 31 december 1982) naar Gent om deel te n?
waren er 26 kandidaten, men aan de nationale
Dichteres en auteur van kinderboeken en poppenspelen Christina Guir-1
lande (Moerzeke, 1938) hoeven we de lezers van De Voorpoet nog I
nauwelijks voor te stellen. Ze is bekend. Ze werd ook vaak bekroond: I
vorig jaar nog kreeg ze voor haar gedicht «Lente» de Spectraal-1
poëzieprijs, voor «Bezoek» de Albert de Longieprijs. Ze rijgt de prijzen K
aan elkaar, Godelieve De Beule (zoals ze met haar echte Tiaam heet), want I
in '81 verwierf ze én de poëzieprijs van de Kofschipkring én de
Blankenbergse poëzieprij s
Christina Guirlande is onderwijzeres van beroep, heeft dus elke dag met
kinderen te maken. Woensdag 19 januari om 14.30 u. verwacht zij I
vooral de jongelui van acht tot tien jaar in de stadsbibliotheek van Sint-1
Niklaas, Hendrik Heymanplein (vlakbij de Grote Markt). Ze komtl
verrukkelijk vertellen. Je mag gratis komen luisteren.
(wv) L
