Wase weldoener
Willem Melis
gelauwerd
Sabine
R0NNES
Is Reinaert toch niet in Kemzeke geboren?
«Gezinszegel»-auto te Gijzegem
49
totalj.
tlpun.
iar zs
ilmat
ids 32
«eren
1 voot
ploec
mdei
ngen
ega's
!n at
i. Dé
Crijtjt
dez«
erlie-
pioec
Ik maak, by wyze van inleiding, gauwweg een inventaris.
Willem Melis, 75, de vroegere advokaat, poiitikus, jour
nalist, grootnederlander... bekroond, bewonderd, gevierd
om zyn ryke persoonlijke profiel, om wat hy heeft
betekend voor zijn volk, voor het Waasland. Vereerd en
vereremerkt, niet alleen zaterdag 12 maart in de n.a.v.
zjjn verkiezing tot Jaarfiguur door de «Wase Persklub»
tot staans toe gevulde verzusteringszaai van het Sint-
Niklase stadhuis, maar nu toch zeer uitgebreid en wellicht
bijna volledig. Dank zij de korrekte motivering van Guido
De Munter die voorzitter is van de «Wase Persklub», dank
zjj ook, vooral, de keurig geserveerde, geïnspireerde
laudatio van Johan Fleerackers, voorzitter van de Vaste
Kommissie voor Taaltoezicht. Daniël De Smet feliciteert
meester Willem Melis in naam van de kultuurraad van de
stad. Dr Van den Berg, oud-minister van financiën en
oud-voorzitter van het Algemeen Nederlands Verbond en
Raf Renard doen hetzelfde, respektievelijk in naam van de
Nederlandse vrienden (van Veere) ea de Orde van den
Prince. Warm-muzikale intermezzi festonneren de abun
dante blyken van hulde: direkteur van de stedelijke
muziekakademie Frans Truyts begeleidt mezzosopraan
professor Lucienne Van Deyck op de piano. Eerder heeft
los D'hollander, nu stadsbeiaardier in Gent, enkele
volkswijzen geklepeld uit de beiaard van het stadhuis. Het
blijft niet bij woorden, het blijft niet bij muziek; er zijn
nog geschenken voor Willem Melis: van de «Wase
Persklub» natuurlijk, van het stadsbestuur, de kuituur-
raad en Reintje Vos, de volkskunstgroep uit Kemzeke.
Willem Melis is erg blij dat men zijn loopbaan heeft willen
bekronen, maar toch: «ik heb niet meer gedaan dan wat in
mijn aard lag, dan waar de sterren mij toe hebben
voorbestemd», beweert hij. Die zo bescheiden blijft, hij
weze verheven...
Guido De Munter overloopt
nog even het rijtje Wase jaarfi
guren. In 1977 koos de
persklub Daniël Evrard, toen
zo'n beetje de priester Dacns
van ons gewest. In 1978 werd
het Leo Vercruyssen. Karei
Aubroeck dan, Anton Van Wil-
derode en vorig jaar nog Igna-
ce De Sutter. Allemaal bijna
priesters; de keuze van Willem
Melis doorbreekt eigenlijk de
ze kwasi-traditie.
Het gaat deze keer veeleer om
een levensfiguur dan om een
jaarfiguur, vindt Guido De
Munter, «wij hebben de loop
baan van Willem Melis willen
bekronen, een vijftigjarige
loopbaan als advokaat. een
twintigjarige als politikus-van-
late-roeping, een intermezzo
a's journalist en daarbij nog
zijn onbaatzuchtige inzet voor
taal, volk en heemkunde, die
bezielende Grootnederlandse
allure van hem, de vriendschap
voor het Zeeuwse Veere».
Wellicht ook heeft de betrok
kenheid van Willem Melis bij
het Ekonomisch Komité
Waasland zeer onmiddellijk
aanleiding gegeven tot zijn uit
verkiezing De aktiviteitcn van
dit komité hebben bijgedragen
tot de ontsluiting en de ekono-
mischc opbloei van de streek,
In alle sektoren werden nieu
we arbeidsplaatsen gekreëerd.
•Nu kent de streek een stijgen
de werkloosheid, maar zonder
dc sprong voorwaarts van
toen. zou de toestand nu onge
twijfeld erger, tragischer vor
men hebben aangenomen»,
stelt Guido Dc Munter.
Zoals elk jaar biedt de «Wase
Persklub» de jaarfiguur een
aandenken aan. Willem Melis
met iets een plezier doen is
niet moeilijk. Zijn liefde voor
de natuur is voldoende bekend
en eerder, op de dag van zijn
verkiezing, drukte hij de wens
uit dat het Waasland de tuin
van Vlaanderen zou worden
De persklub doet hem daar
om, in samenwerking met de
vzw Arboretum Waasland, een
«Fraximus Ornus' kadeau, een
flink uit dc kluiten gewassen
pluimes, een symbolische
pluim als het ware. Eerstdaags
zullen enkele journalisten in
de tuin van Willem Melis de
handen aan de spade slaan
De man van overmorgen
Johan Fleerackers steekt Melis
lang en ernstig (zijn toespraak
duurt één uur) dc loftrompet.
«Melis zou het mij nooit verge
ven. mocht ik mij op een dag
als vandaag tot enkele
gemeenplaatsen beperken.»
weet hij. en hij heeft dan ook
voor een elaborate laudatio
gekozen.
De denkbeelden van Willem
Melis waren vaak tegendraads,
gingen tegen dc heersende
stroming in: hij durfde te zeg
gen wat anderen alleen maar
dachten, was bezig met de pro
blemen van overmorgen, meer
nog dan met die van vandaag
of morgen. Johan Fleerackers
herinnert zich nog dat Melis
vijf jaar geleden op de vraag
van het fccstkomité «waarmee
kunnen wij u een plezier
doen?«, antwoordde met
«plant mij een bos». Wie plant
in zijn levensavond nog een
bos? Melis: hij dacht aan over
morgen, de tijd dat die jonge
bomen voor zijn nageslacht
een volwassen bos zouden zijn
geworden. Het antwoord ty
peert Melis, ten voeten uit.
vindt Fleerackers. Melis had.
heeft daarbij nog belangstel
ling voor de meest uiteenlo
pende dingen: van de plaatse
lijke geschiedenis, over de re
gionale welvaartsproblemen
(vooral die van de landbouw
dan) tot het bredere verband
van de Vlaamse emancipatie in
de Belgische kontekst en zeker
ook de plaats van dit verband
in de geopolitiek van het
Grootnederlandse Gemene
best, van Benelux, van Euro
pa. Dat is de wereld waarvoor
en waarin Melis leefde. Hij
engageerde zich als voorzitter
van het Ekonomisch Komité
Waasland, had aandacht voor
de mensen van zijn dorp Kem
zeke, voor landschap en histo-
riék. Het kasteel te Voorhoute
betekent wat voor hem; Rei
naert en de monnik 'Willem die
Madoc maacte', ze zijn hem
dierbaar. Maar er is méér. er is
de invloed van Melis m.b.t. de
staatkundige verhoudingen
tussen Nederland en België,
een invloed, zo meent Fleerac
kers. die totnogtoe onvoldoen
de belicht bleef. Een zeker
familiaal atavisme zou niet
vreemd zijn aan zijn interesse
voor wat er buiten Vlaanderen
gebeurde. Van vaderszijde
ontsproot hij uit Wase grond,
langs zijn moederszijde is hij
verwant met het geslacht
Thorn uit het Groothertogdom
Luxemburg. In I860 nog had
deze familie een minister gele
verd Melis verbleef lang bij
zijn Luxemburgse grootmoe
der toen die zich in de Prins
Albcrtstraat in Sint-Niklaas
had gevestigd. Bij haar werden
er drie talen door elkaar ge
sproken; Letseburgisch. Frans
en Waaslands-Nedcrlands.
Vandaar dus o m. het voor zijn
tijd zeldzame grensoverschrij
dende denken van Melis.
Begin van de jaren twintig was
hij wellicht nog een typisch
vertegenwoordiger van de felle
Vlaamse studentenbeweging,
een kwekeling van dc Wase
priester-flamingant Alwien De
Maeyer. maar zogauw hij in
Leuven via de Dietse Academi
sche Leergangen in kontakt
was gekomen met de grote
Nederlandse beweging, stapte
hij af van het eenzijdig Vlaam
se taalflamingantisme. Hij
knoopte blijvende vriend
schapsbanden aan met gang
makers als Hendrik Brugmans.
de latere rektor van het Euro-
pakollege. met dr. Van der
Wiele en professor De Vries
Reilinck. Het geringe maat
schappelijke aanzien van de
Nederlandse taal in het zuiden,
de mening als zou het Neder
lands niet geschikt zijn als
voertaal voor het wetenschap
pelijke onderwijs, maakten
van Melis een voorvechter van
de verspreiding van het Stan
daard-Nederlands in Vlaan
deren.
De jaren dertig waren verwar
rende. politiek erg problemati
sche jaren. Men vroeg zich af
of de Belgische staat de
Vlaamse heropstanding al of
niet in de weg stond. Separatis-
Sint-Niklaas. Propvolle feestzaal van het stadhuis voor de viering van Willem Melis (tv)
rele. administratieve en poli
tieke autonomie». Hogere
idealen zijn er nog. het ideaal
van meer uiterlijke verfijning,
dat van Groot-Nederland
Van Severen en het Verdi-
naso
Willem Melis heeft meer dan
een hand gehad in de overtui
ging en de formulering van de
de ideeën van het vooroorlog
se Verdinaso, van promotor
Melis in de ontwikkeling van
de na-oorlogse Beneluxge-
dachte van gering belang is
geweest, toch is Benelux niet
uit het luchtledige komen val
len; de overtuiging van Melis
en zijn tijdgenoten heeft on
miskenbaar op de verbeelding
van de regeringsleden inge
werkt.» vindt Johan Fleerac
kers.
Sint-Niklaas' Willem Melis: Vlaming, groot-Nederlandiër. Bourgondiër... (Iv)
me. Belgisch reformisme, de
aanhechting van Vlaanderen
bij Nederland en het herstel
van de historische Bourgundi-
sche Kreiz waartoe Vlaande
ren. Wallonië. Nederland en
Luxemburg zouden behoren
elke formule had zijn voor
standers. Willem Melis had
vlug een eigen kijk op de ont
wikkelingen. Hij huldigde dc
stelling dat er tussen België.
Nederland en Luxemburg een
«niet ie loochenen verbonden
heid» bestond, die formeel
diende gckonsolideerd te wor
den. dat. en dit schreef hij zelf
in een publikatie uit 1939. «de
thans gescheiden Nederlanden
hun gemeenschappelijke belan
gen op kultureel, ekonomisch.
internationaal en militair ge
bied dienden ie beveiligen on
der de vorm van wederzijdse
alliantie en verdragen, om op
deze wijze te herstellen wat het
noodlot van de geschiedenis
heeft stuk geslagen- Geen erg
representatieve gedachte voor
die tijd. alhoewe) kort voor het
uitbreken van de tweede we
reldoorlog steeds meer mensen
de inzichten van Melis gingen
delen.
De politieke denkbeelden van
de jonge Melis bevatten nog
altijd lessen voor Vlaanderen,
vindt Fleerackers. «zijn bood
schap was nl. dat de Vlaamse
Beweging niet ophoudt met
het herstel van de taalrechten,
met het verwerven van kultu-
'WASt FIGUUR
De mooiste dag uit het leven van het gezin Robur en Godclieve Bcqué-Van den Steen uit de Kleine Dries 40 in Gijzegem?
Wie zal het zeggen, maar in elk geval een van de dagen die lang zullen bijblijven. Niet alleen in het gezin, maar ook in de
schoot van de afdeling van de Bond van Grote en Jonge Gezinnen van Gijzegem. zaterdagnamiddag kreeg men er immers
het bericht dat de familie Bequé-Van den Steen een prachtige auto had gewonnen met dé tombola van de Gezinszegcls Een
van dc acht fraaie hoofdprijzen was dus voor Gijzegem bestemd. Vreugde alom.
Mevrouw Bequé kon het allemaal niet geloven en zelfs wanneer ze haast werd bedolven onder de gelukwensen van bloemen,
bleef ze zeggen «'t is toch niet waar zeker». Maar het was waar De heer Herman Dè Vos. gewestelijk promotor van de
Gezinszegcls was er als de kippen bij om zijn gelukwensen over te maken «Ik heb een'-iental boekjes van 250 fr.
gezinszegels gespaard en bij Emilicnnc dat is een winkel in de buurt afgegeven», zo vertelde mevrouw Bequé.
De nieuwe auto komt op het goede moment, zo vernamen we verder. De BGJG delegatie die de gelukwensen overmaakte
bestond uit de heer Alfons Van Rossen, gedelegueerd beheerder van de Bond en stichter van de Gezinszegels in Vlaanderen
en verder Gustaaf Scheerlinck gewestvoorzitter van BGJG Aalst. Roger Van den Berghe. gewest sekretaris. Oscar Van
Nuffel en Marcel Van Lierde respcktievelijk voorzitter en sekretaris van groot-Aalst. Marc Van Loon. propagandist van de
Bond voor Oost-Vlaanderen, dc plaatselijke voorzitter mevrouw Maria Roels. sekretaris mevrouw Lisette Lambrecht-
Cannoot en de bestuursleden De Gols. Cannoot en Temmerman.
In een korte toespraak onderstreepte de heer Van Rossen biezonder gelukkig te zijn dat i-.ist in Gijzegem een van de
hoofdprijzen was gewonnen. Hij heeft aan Gijzegem immers enkele herinneringen Hij was er onder dc oorlongsjaren
werkzaam als onderwijzer.
nieuwe machtsrichting van Jo
ris Van Severen en zijn Verdi
naso. «een Beneluxstroming
avant la lettredie abrupt brak
met het traditionele flamingan
tisme. Van Severen verkondig
de het persoonlijk op het erf
van Melis in Kemzeke: vanaf
nu ligt dc toekomst van de
Vlamingen niet tégen en bui
ten België, maar wel in België
en in een nog groter staatkun
dig geheel, de Vereniging der
Nederlanden». Omdat Van Se
veren echter de strikt doklri-
naire. anti-parlementaire toer
opging, stond Melis begin 1939
al buiten het aktieve Verdina
so. Hij immers, zo blijkt uit
zijn eigen geschriften, zag de
staatkundige verbondenheid
niet als een doktrinaire ideolo
gie. maar als een op basis van
samenwerkingsverbanden en
eén brede koncensus spontaan
op gang getrokken proces.
«Geen hereniging van België
hic et nunc, wam deze zou
evenals de hereniging van 1815
een spoedige scheiding voor ge
volg hebben,»' schreef hij.
Psychologische en materiële
voorbereiding was er nodig,
eerst moesten vriendschappe
lijke. ekonomische en militaire
allianties tot stand worden ge
bracht. Dc oorlog heeft dit
meerjarenplan onderbroken.
De Duitse bezetter keerde zich
tegen de samenhorigheid tus
sen noord en zuid en met de
kollaboratie werd achteraf het
hele vlaamsnationausme en
voor een deel ook de grootne
derlandse gedachte gesmoord.
Maar. alhoewel de Dietse ge
trouwen van vroeger in uiteen
lopende kampen waren ter
echtgekomen. de Beneluxraad
werd voorzichtig opnieuw op
genomen. Tijdens de oorlog al
vanuit Londen door de Belgi
sche en Nederlandse regerin
gen In 1943 tekenden zij een
monetair verdrag, het daarop
volgende jaar kwam dc doua
ne-unie met Luxemburg erbij
tot stand, meteen de aanloop
tot het Beneluxverdrag van
1958. «Men mag beweren dat
Benelux op zyspoor
Heel wat maatschappelijke,
kulturclc en ekonomische
idealen van de generatie Melis
zijn nu gerealizeerd. De
Vlaamse emancipatie is een
feit, zelfs de staatshervorming
is. ook al blijft het definitieve
hoofdstuk nog te schrijven, in
een beslissende fase gekomen,
aldus nog altijd Fleerackers.
Melis heeft zijn tweede Schel-
deoever gekregen, de ekono
mische ontsluiting van Linker
oever was van groot belang
voor het Waasland. Johan
Fleerackers noemt de Neder
landse Taalunie die in 1980
tussen Vlaanderen en Neder
land werd gesloten (men kan
moeilijk anders verwachten
van de voorzitter van de Vaste
Kommissie voor Taaltoezicht)
de klap op de vuurpijl.
Enkele nadelen hebben zich
achteraf wel gelijktijdig met de
verdere officiële unifikaties
van de drie erfdelen gemani
festeerd. meent hij. Er is het
feit dat de Europese integratie
de Beneluxintcgratic op een
zijspoor heeft gezet. Het groei
proces naar meer samenhorig
heid op dit bredere vlak heeft
de verdere realizatie van de
'kleinschaliger' objekticven
van Melis fel afgeremd. Nog
een evolutie is. dat de politie
ke. ekonomische en intellek-
tuele hegemonie van Wallonië
werd doorbroken. De voor
oorlogse generaties waren er
van overtuigd dat de Franstali-
gen zich traagzaam, maar toch
zouden verzoenen met de
emancipatie van Vlaanderen,
maar dat is één grote misreke
ning gebleken. De Walen kon
den de ekonomische bloei van
hun Vlaamse geburen niet lij
den Naarmate Vlamingen en
Nederlanders hun rechtmatige
kulturele identiteit ook gemeen
schappelijk tot uiting willen
brengen, richt het Waalse mi-
norisatiekomplex zich ook in-
direkt op Benelux,» ondervindt
Johan Fleerackers. Zoals dc
religie in de zestiende eeuw.
zou vandaag de taal een splijt
zwam geworden zijn in de sa
menleving van de lage landen.
De staatshervorming houdt
een richting van autonomie en
enkel maar autonomie aan.
Melis is wel een federalist,
maar niet in de zin van 'voor
Vlaanderen en tégen Wallo
nië'. Is zijn grote levensdroom
hiermee verloren, onherroepe
lijk? Nee. vindt de taalkomi-
teevoorzitter. «zoals vóór de
oorlog zal men ook nu het
hoofd schudden over zoveel
utopie. De nabuurschap met
Nederland en Wallonië blijft
een onveranderlijk geopolitiek
gegeven: geen enkele staat
kundige hervorming kan hier
aan voorbijgaan».
De gelegenheidsspreker, een
goede vriend van Melis, besluit
met luchtiger bedenkingen.
Hij is voorbijgegaan aan Rei
naert. de vos die in de achter
tuin van de Voorhouthoeve
zou zijn geboren. Bewust: hij
verschilt terzake van mening
met Willem Melis: «Reinaert
heeft niet in het Land van Waas
en dus ook niet in Kemzeke
geleefd. Mijn grootoom pater
Emiel Fleerackers heeft zwart
op wit bewezen dat Reinaert de
Vos in de Kempen is geboren!»
Over «de grootnederlandse
rest» is hij het eens: «II faut
penser et agir: Pays-Bas. Pavs-
Bas, Pays-Bas. Ad muitos
annos».
Vastberaden en minzaam
Daan De Smet. voorzitter van
de kultuurraad van Sint-Ni
klaas en superior van het Sint-
Jozef-Klein-Seminarie. kende
Willem Melis als de retorika-
student met wie hij wel eens
last had en kent hem als de
bekwame vriend die hij in zijn
funktie van vice-voorzitter van
de Vrienden van Veere op
volgde. Hij stelt dr. Van den
Berg voor: een gerenommeerd
fiskaal deskundige op wie men
zelfs vanuit Azië een beroep
doet. een man met een brede
kulturele belangstelling te
vens, hij was met Willem Melis
stichter van de Vrienden van
Veere en beiden zijn vooral
goede vrienden. Dr. Van den
Berg hoopt de gevierde nog
vele jaren te mogen meema
ken. «al is het dan niet meer
geklommen op het spreekge
stoelte. om zijn idealen tot
uitdrukking te brengen».
De heer Renard van de Orde
van den Prince sluit zich graag
aan brj de veelvoudige hulde.
Hem is. gedurende al die ja
ren, vooral de vasthoudend
heid waarmee Willem Melis
zijn ideeën is trouw gebleven,
opgevallen Het betreft een in
spirerende koppigheid. Zijn
minzaamheid is nog zoiets: hij
aanvaardt het anders-zijn van
anderen, hun recht op een af
wijkende mening. Hij is ervan
overtuigd dat verschillende
ideologische strekkingen in
een gemeenschap aan hun
trekken moeten kunnen ko
men. opdat dc gemeenschap
een volwaardige gemeenschap
zou zijn.
Besoin de paraitre
«Ik zou de waarheid geweld
aandoen, mocht ik beweren
dat deze eerbetuigingen mij
geen plezier doen,» zegt Wil
lem Melis. Hij is elk jaar blij
geweest met de keuze van de
Wase jaarfiguren. Ze zijn stuk
voor stuk mannen naar zijn
hart en de «persklub» heeft er
goed aangedaan hen voor te
stellen als voorbeelden aan
den volke». Ze zijn inderdaad
mijlpalen langs de weg van de
opgang van de Wase gemeen
schap. Hij is verheugd, aan
deze rij eminenties te zijn toe
gevoegd. Maar het is. zelfs
voor Willem Melis, niet altijd
van een leien dakje gelopen,
«het was niet altijd suiker uit
een hoorntje». Hij behoort ge
lukkig tot de kategorie paar
den die haver hebben gekre
gen. anderen kregen stank
voor dank. En verder: eigen
lijk heeft hij er niet zoveel mee
te maken. Willem Melis werd
geboren in de nacht van 31 juli
op 1 oogst. Bonaparte en Mus
solini ook en net als hen heeft
het gesternte hem die karak
tertrekken en eigendomme-
lijkheden meegegeven die van
de leeuwen maken wat ze zijn.
Enkele kernbegrippen: persé-
vérance. tenacité, audacieux.
besoin de paraitre, de célébrité.
de se sentir aimé et admiré.
Hoe kon hij er in het gegeven
maatschappelijke bestel on
deruit die rol te spelen die hij
gespeeld heeft? En met een
guitige blik naar -de voorste
rijen (waar o m. Igance De
Sutter zat): «lk hoop dat mijn
klerikale vrienden mij deze de
terministische ketterij ver
geven».
Dat het journalisten zijn die
hem verkozen hebben, vindt
Melis toch een bijzondere eer.
Hij heeft zelf heel'zijn leven in
de drukkerij gestaan, gewerkt
met korpsen, cicero's De
jaarfiguur '82 verheugt er zich
over dat men in het Waasland
een pers heeft uitgebouwd, dat
men daarvoor een markt heeft
gevonden. Dank aan de voor
zitter van de «persklub», dank
aan Johan Fleerackers. Hij
heeft zich bezig ingezet voor
het kulturele leven van dit land
en zijn grootste verdienste is
wel de realisatie (samen met
de historikus Willemsen) van
de Taalunie geweest. Wij moe
ten verhinderen dat de unie
door een gebrek aan zorgen de
wiegedood sterft, want: «wij
Vlamingen hebben er een hand
je van weg om dat te veronacht
zamen, wat ons het dierbaarst
zou moeten zijn: een eigen kui
tuurtaai».
En gij die het morgen te zeg
gen krijgt, maant Melis, zorg
ervoor dat Vlaanderen niet
naar Jakobijns patroon ge
splitst wordt, maar dat het
blijft bestaan, mét een rijkdom
aan eigenheden. Laat de klei
ne gemeenschappen doen wat
ze kunnen doen, is zijn leuze.
En tot slot dit nog: «tracht de
geest van verdraagzaamheid te
verbreiden, leer verdragen van
anderen dat ze anders zijn dan
jezelf, leer hun standpunt te
begrijpen, dat van de politieke
tegenstander, van de Russen,
de blanken in Zuid-Afrika, de
anderstaligen, van de Palestij-
nen en de Israëli's. Als de
mensen in die richting, gedre
ven door de geest van de Berg
rede, op weg gaan. zal de we
reld er over een paar jaar heel
wat beter uitzien».
Ad muitos annos, meester Wil
lem Melis, ook vanwege De
Voorpost!
Leo DF. BOCK
NIEUW
Aanstaande vrijd
zaterdag zondag
opening van super
dancing
te GremOergen
n het station
TE KOOP GEVRAAGD: Ik zoek
plano in okkasie, gelieve u te wen
den: tel. 051/30.78.23.
Kunstgalerij
Fr. Courtensstr., 2
9330 DENDERM0NDE
Tel. 052/21.46.10
UITNODIGING
KUNSTSCHILDER
van 18 maart tot 31 maart
Zondagen van 14.30 tot 19 u
Weekdagen van 9 tot 19 u
