ieuw scheepvaartmuseum
nadert stilaan zijn voltooiing
ierde Museumfeesten te Baasrode
-
flUSE. Un
Unieke Zeeuws Vlaamse
hoogaarsin Baasrode
Programma
Museumfeesten
Van snikheet
via onweerachtig naar koeler
De Voorpost - 19.8.1983 - 7
achti
3 «Omdat we tot onze grote spijt zoveel van de traditie, van de ambachten, werktuigen,
rismateriaal, boten en schepen die bij de Schelde horen, zagen verdwijnen, werd besloten een
Di «ging te wagen om op dit stuk iets aan te vangen. De vraag was wat en hoe? Met deze twee
ragen voor ogen zijn we dan op de idee gekomen een scheepvaartmuseum op te richten.» Dat
yerd vier jaar geleden gezegd tijdens de perskonferentie die de officiële oprichting van het
luseum aankondigde en meteen de doopplechtigheid betekende van een nieuwe vereniging
belo De vrienden van het Scheepvaartmuseum». We herinneren ons deze dag nog levendig. De
jdei caldis-zaal was gevuld met heel wat belangstellenden die van heinde en verre gekomen waren
jte^ im deze oprichting te vieren. Menigeen beloofde die dag eeuwige trouw aan de vereniging. Vier
US( aar later is gebleken dat het bij velen om een dronkemanseed ging, want van de oorspronkelijke
rthof»den schieten er niet zo veel meer over. Gelukkig zijn er een aantal nieuwe bijgekomen,
mlynamische mannen die de scheepvaart in hun hart dragen en niet bang zijn om de handen uit de
louwen te steken. «De vrienden van het scheepvaartmuseum» zijn dus levendiger dan ooit en
ten duidelijk bewijs is bijvoorbeeld de onverdroten inspanning om de twee oude herenhuizen
de stad Dendermonde heeft aangekocht, om te vormen tot een waardig museum.
angename
errassing
In Baasrode is men het
ndertussen al gewoon
eraakt dat er uit de oude
srenhuizen die toebe-
oorden aan de familie
an Damme kruiwagens
aar buiten worden gere-
Bn. Een team van enkele
TK'ers is er immers
ruk doende de gebou-
en op te kuisen en te
Brstellen in de oor-
ironkelijke staat. Wan-
ser mogelijk worden die
ilegenheidswerkers ge-
eund door andere vrij-
illigers, leden van het
:heepvaartmuseum, die
Ie tijd veil hebben om
snel mogelijk hun
euw museum te kun-
Bn openen. Dat was ei-
nlijk voorzien voor se-
ember van dit jaar,
aar het staat vast dat
n verre van klaar zal
n. Dus wordt het een
artje wachten.
Frank De Strooper, een
Dendermonde. In deze herenhuizen zal eerlang hei scheepvbaartmuseum een definitie)
onderkomen krijgen. Momenteel wordt druk gewerkt om alles in gereedheid te brengen
(v)
van de grote steunpilaren in de huizen en was dan bezienswaardigheid. Het
van de Vrienden van het ook onze gewaardeerde moeten in die tijd ware
Scheepvaartmuseum, is gids. kastelen geweest zijn.
een dagelijkse bezoeker «De huizen dateren van Hoge zolderingen, ruime
van de werken. Hij kent 1810 en zijn dus wat dat kamers, brede deuren, al
dus blindelings zijn weg betreft op zichzelf al een les wijst erop dat hier een
welgestelde familie heeft
gewoond». De huizen
waren immers eigendom
van de familie Van Dam
me, scheepsbouwer te
Baasrode en een familie
met aanzien. In 1895 wer
den de huizen gerestau
reerd. Een geluk, want
die restauratie heeft ge
leid tot het ontdekken
van een aangename ver
rassing, nu haast negen
tig jaar later. Toen men
de huizen betrad voor en
kele maanden, stelde
ook een prachtig hemels
blauwe kamer aan. Aan
de muren zijn schitte
rende plaasteren orna
menten aangebracht, de
deur- en vensterkrukken
vormen telkens weer uit
zonderlijk mooie figuur
tjes. Helaas, sommige
van deze krukken zijn ver
dwenen. In een andere
kamer heeft men prachti
ge muurschilderingen
aangetroffen. Ook het
werk van Karei Pilaet. Ze
zaten verborgen onder
enkele lagen behang- en
krantepapier. Ook hier
weer voorstellingen van
het leven en de scheep
vaart op de Schelde.
Maar ook broedende ijs
vogels werden op de mu
ren afgebeeld. De muur
schilderingen zijn nog in
prima staat, maar ook
hier is een opkuisbeurt
noodzakelijk. Een werk
dat ook door de bijge
haalde specialist zal wor
den opgeknapt.
Wat verder treffen we
de keuken aan, met nog
een gootsteen zoals men
die eertijds kon terugvin
den. De keuken is bezet
met veelkleurige tegels
en de museumvrienden
zijn niet -van plan daar
iets aan te veranderen.
Trouwens, het hele huis
blijft zoals het is. Alleen
heeft men beneden een
al te recente scheids
muur weggehaald. Die
had men in het oorspron
kelijk huis gebouwd om
er een tweewoonst van te
maken.
Het is duidelijk dat het
museum in dit oude he
renhuis over heel wat
plaats zal beschikken. Dat
is ook wel nodig. Want de
verzameling groeit nog
dagelijks aan met allerlei
voorwerpen die worden
aangebracht. Bovendien
worden op verzoek van
de inrichters van het mu
seum ook nog een aantal
onmisbare voorwerpen
gemaakt. Zo wil men tot
een zo kompleet mogelijk
overzicht komen.
anderen. En hij heeft wel
wat leerlingen aan wie hij
het geduld weet bij te
brengen dat nodig is om
tot een goed resultaat te
komen. Hij heeft in het
nieuwe museum een on
derkomen gevonden en
zal er concierge spelen.
«Dicht bij de boten en
dicht bij mijn modellen,»
zegt hij eraan toevoe
gend dat hij het in feite
niet beter kan hebben.
Fier toont hij een plan
van 1913 dat de Schelde-
wacht voorstelt, een sta
len boot die in opdracht
van de Antwerpse haven
te Baasrode werd ge
bouwd. Armand gaat
hem op schaal nabou
wen, in koper. Een werk
waaraan hij ettelijke
maanden werk zal heb
ben want hij wil alles tot
in het kleinste detail uit
werken. «Dat is tenslotte
ook de bedoeling,» zegt
hij. Tussendoor wijst hij
op de vele problemen die
hij ontmoet en op de
vaak gebrekkige samen
stelling van moderne
bouwdozen. «Ook mate
rialen van deze tijd zijn in
feite niet zo goed ge
schikt voor het maken
van modellen,» aldus Ar
mand De Becker die wijst
op enkele problemen die
men steevast tegenkomt.
Het museum
Wie een tijdlang het
scheepvaartmuseum niet
heeft bezocht, staat toch
weer voor een komplete
verrassing. De zolder van
het oud-gemeentehuis
- helaas niet zo gemakke
lijk te bereiken voor ou
dere mensen gezien de
vele trappen - ziet er nog
steeds even keurig uit als
bij de opening. Maar se
dert die dag is er flink wat
bijgekomen. Het schip-
persalaam uit vervlogen
tijden ligt er uitgestald
- we hebben plaats te
kort om dat ordentelijk te
doen, merkt Frank De
Strooper op - en men
vindt er ook alles wat te
maken heeft met de
ndermonde. Scheepvaartmuseum. Vooral hel leven op de Schelde werd door Karei
aet in beeld gebracht (v)
Het Baasroodse Scheepvaartmuseum heeft sinds enige tijd een merkwaardig stuk
ter beschikking. Niet iedereen heeft immers in zijn achtertuintje een echte
Zeeuwsvlaamse hoogaars liggen. Uiterlijk is het niet zo aantrekkelijk: een houten
'bootje' van een paar meter lengte, zonder mast, zonder roer en zonder zwaarden.
Toch is het een scheepstype dat onmiskenbaar verbonden is met het verleden van de
Nederlandse provincie Zeeland als streek van vissers en zeevaarders. De 'Annema-
ie', want zo heette de boot, heeft nog gevaren als veerboot op het Katseveer, tussen
Voord- en Zuid-Beveland.
Voor 1946 was het scheepje in gebruik bij de oesterkuituren van Yerseke. Later
werd het gebruikt als pleziervaartuig, maar het werd de eigenaar te veel. Hij schonk
de boot aan de watersportvereniging De Werf op voorwaarde dat hij de mast in zijn
tuintje mocht zetten. De watersporters gingen echter veel drastischer te werk. De
zwaarden werden eraf gehaald en daarvan werden zitbanken gemaakt. Een
eigenaardig gedrag voor mensen die toch van boten zouden moeten houden. Op
die manier werd de hoogaars onttakeld. Na jaren vorsen heeft men kunnen
ontdekken dat het scheepje waarschijnlijk gebouwd werd in 1897, in opdracht van
een zekere Schippers, veerman van Kats.
In Baasrode is het erg onttakelde schip aan een grondige opknapbeurt toe. Het
rtuk is immers de moeite waard als getuige van het grote zilverleden van de
Zeelanders. In Baasrode wordt de hoogaars opgenomen in de 'grote kollektie'. Het
is de bedoeling dat de Annemarie een der blikvangers van het museum wordt.
pendermonde. De laatste aanwinst van het scheepvaartmuseum: een Zeeuwse
I hoogaars die wacht op restauratie (v)
Dendermonde. Scheepvaartmuseum. Armand De Becker
bouwt met kundige hand alle maquettes, (v)
De Museumfeesten, de vierde in de rij. worden vrijdag 3
september om 20.00 uur ingezet met de vooropening van
de tentoonstelling gewijd aan werken van L. Van Stappen
en R. Geerinckx. Inleider is Ferdy Willems. licentiaat in
de geschiedenis en de schepen van feestelijkheden. Alfons
Hermans, zal de tentoonstelling voor geopend verklaren
Deze tentoonstelling heeft plaats in hef oud-gemeentehuis
en is te bezichtigen tijdens de duur van de Museum
feesten.
Zaterdag om 10.00 uur kan men een bezoek brengen aan
de oude platbodemschepen aan de steiger Drie Huizen en
kan ook het Scheepvaartmuseum, voorlopig nog onderge
bracht op de zolderverdieping van het oud gemeentehuis,
een bezoek brengen. Verder is er een modelbouwdemon
stratie in de hal van het oud-gemeentehuis, is het vissers
café De Zalm open op de Drie Huizen. Er is ook een bar
in de oude drijvende tjalk aan de steiger «Drie Huizen» en
in de museumloods (Drie Huizen - vroegere brandweer-
loods) is er een café-restaurant. Vanaf 14.00 uur is er een
rommel- en oude ambachtenmarkt en doorlopend vrij
podium met artiesten van eigen bodem. Vanaf 15.00 uur
begint het straattekenen voor kinderen (de maksimum
leeftijd is 14 jaar). Het onderwerp is natuurlijk de
scheepvaart. Vanaf 17.00 uur is de prijsuitreiking van het
straattekenen voorzien. Er zijn flink wat waardevolle
prijzen verbonden aan deze wedstrijd. Vanaf 18.00 uur
zijn er de wandelkoncerten door Tsjing-Boem, een leutige
fanfare, alom bekend en geprezen.
Zondag 4 september worden vanaf 10.00 uur de tentoon
stellingen en de doorlopende aktiviteiten heropend en
vanaf 14.00 uur is er een feestmarkt. Vanaf 15.30 uur kan
men een fantastische kunstwaterskishow meemaken ge
bracht door het internationaal befaamd team de «Piran
ha's». Dat zijn de Europese kampioenen in deze speciali
teit. De show zal twee uur duren. Vanaf 18.00 uur wandelt
Tsjing-Boem weer door de straten van Baasrode en is er
een verlichte feestavondmarkt.
Er zijn doorlopend tentoonstelling, modelbouwdemon
straties. gezellige café's, drijvende bar. vrij podium,
ballonwedstrijd met waardevolle prijzen, enz.
Dendermonde. Scheepvaartmuseum. Een van de prachtige muurschilderingen van de
Hamse kunstenaar K. Pilaet (v)
men vast dat enkele bin
nendeuren waren be
schilderd met prachtige
miniaturen die het leven
op de Schelde in herinne
ring brachten. Ook de zol
dering van een beneden
kamer was wondermooi
versierd met bloemmo
tieven. Zowel de miniatu
ren als de zolderschilde
ring bleek te dateren uit
1895 en het werk te zijn
van Karei Pilaet, een
kunstschilder uit Hamme
die zich op dat vlak bij
zonder -verdienstelijk
heeft gemaakt. Het
spreekt vanzelf dat het de
eerste bekommernis van
de vrienden van het
scheepvaartmuseum
was, deze dingen te be
waren, ze zelfs te laten
restaureren indien dat
noodzakelijk bleek. Een
deskundige werd erbij
gehaald, en de restaura
tie zal eerlang kunnen be
ginnen. Artistiek zal het
scheepvaartmuseum dan
ook een aangename ver
rassing zijn.
Muurschilderingen
Daarmee was de kous
Eigen
modelbouwer
Helemaal bovenaan in
het museum heeft een
modelbouwer zijn werk
plaats gevonden. Ar
mand De Becker slijt er
zijn dagen. Al is slijten
een niet al te juiste uit
drukking, want de vijftig
jarige man heeft zijn tijd
meer dan nodig. Uren
aan een stuk zich bij te
schaven, te vijlen, te za
gen, te snijden aan de
kleinste plakjes hout,
tuurt hij naar oude
scheepsplannen, doet hij
opmetingen, kortom, hij
werkt er dagelijks gedul
dig aan het bouwen van
een aantal modellen. Ar
mand is ook niet aan zijn
proefstuk toe. Hij heeft
reeds heel wat boten in
miniatuur gebouwd en
het resultaat van zijn
werk kan men bewonde
ren in het scheepvaart
museum, twee hoog op
de zolder van het vroege
re gemeentehuis van
Baasrode.
Armand heeft geen ge-
uoainico waa uc n.uus> noegen genomen met
evenwel nog niet af. Men het zelf bouwen. Hij wilde
trof in de riante woning deze kunst ook leren aan
schipperij en de neven-
bedrijven van de
scheepsbouw. Foto's en
prentkaarten; modellen
van oude boten, schilde
rijen, scheepslantaarns,
ankers, trossen en boeien
en zelfs een scheepsbel
van de vermaarde «Graf
von Spee» is er te be
wonderen.
Je wandelt er onge
stoord van de ene verras
sing naar de andere en je
blijft er piekerend staan
voor een rekening uit
lang vervlogen tijden of
je kijkt vol bewondering
naar de vlag van de Baas
roodse schippersvereni
ging. Het museum is dus
een bezoekje waard. Je
kan er iedere zondag te
recht in de voor- of in de
namiddag. Een kataiogus
ligt voor een prikje ter
beschikking.
Ruime
binnenkoer
Het nieuwe museum
biedt heel wat meer mo
gelijkheden. Men heeft er
niet alleen meer ruimte
ter beschikking, men kan
bovendien de meest
boeiende zaken onder
brengen op het gelijk
vloers en dus ook makke
lijker toegankelijk maken.
Bovendien biedt het he
renhuis ook de mogelijk
heid om een - zij het klei
ne- gelagzaal te maken
en beschikt men er over
een binnentuin. Hier wil
men allerlei scheepstui
gen in onder brengen.
Maar ook een oude graf
steen. En aan die steen is
weer een verhaal apart
verbonden, zoals er aan
elk stukje materiaal een
hele geschiedenis ver
bonden is.
Die grafsteen zal een
plaatsje krijgen onder het
afdak, de plaats vanwaar
scheepsbouwer Van
Damme ongemerkt zijn
manschappen in de dok
ken kon gadeslaan. De
steen is afkomstig van
het graf van schipper Oc
taaf Van Der Gucht. Die
verongelukte op 25 april
1920 te Baasrode. Hij was
nauwelijks 38 jaar. Hij
vaarde op een van de
beerbotters die Baasrode
op geregelde tijdstippen
aandeden. Het schip lag
gemeerd aan de scheeps
werf te Baasrode. Het
moest worden hersteld.
Het jongste zoontje van
Octaaf viel overboord en
trachtte zich wanhopig
boven water te houden.
Octaaf sprong het knaap
je achterna, kon hem ook
grijpen maar de sterke
vloed was er de oorzaak
van dat hij zich nergens
kon vastgrijpen. Nie
mand kon hulp bieden.
Octaaf probeerde nog
een roeiriem die werd
uitgestoken, te grijpen,
maar het bleef bij een
vertwijfelde poging. Hij
verdween in de snelle
stroom en verdronk. Het
leed bij zijn hulpeloze
echtgenote en zijn kinde
ren was biezonder groot.
Zijn stoffelijk overschot
werd later uit de Schelde
opgevist. Het is de zerk
van Octaafs graf die be
reidwillig door de familie
Van Der Gucht werd af
gestaan om een plaats te
krijgen in het scheep
vaartmuseum.
Onze weersverwachting
Het wordt vandaag vrijdag en ook zaterdag zeer
warm en zonnig bij middagtemperaturen van 26
tot 32°. Oorzaak van dit zomerse weer is een
hogedrukgebied dat zich van Denemarken naar
Midden-Europa uitbreidt.
Door deze ontwikkeling draait de wind in het
komend etmaal van oost naar zuidoost. Hier
mee wordt zeer warme lucht aangevoerd. Van
over Portugal en Spanje nadert intussen een
onweerachtige storing. Deze kan vanaf zater
dagavond ons weer beïnvloeden. Zondag is een
onweersbui mogelijk, waarna de wind naar
zuidwest draait en wat minder warme lucht
gaat aanvoeren. Begin volgende week blijft het
overwegend droog en komen naast wolkenvel
den ook perioden met zon voor. Bij middagtem
peraturen tussen 20 en 24° blijft het dan nog vrij
aangenaam. Over de ganse periode moet wel
rekening gehouden worden met plaatselijke
ochtendmist.
