Wat dertien hondenskeletten
aan het licht kunnen brengen...
Dertiende opgravingskamp I
aan de abdij van Boudelo
het laatste in de reeks
Provinciale ploegwedstrijd
KLJ-Groene Kring
Opkomst en
verval
van een abdij
VENUS
2 - 2.9.1983 - De Voorpost
Wie in Klein-Sinaai langs de Koebrugstraat de Kloosterstraat inrijdt, bevindt
zich al binnen de vroegere ommuring van de Boudelo-abdij. Gedurende de
zomermaanden volgden heel wat belangstellenden deze bewegwijzerde weg om
op het opgravingsterrein terecht te komen. Ook al spreekt de ene wegwijzer van
«Baudelo-abdij», een andere van «Boudeloo-abdij» en nog een andere van
«Boudelo-abdij», ze verwijzen alle naar één en dezelfde abdij. Omdat ze ouder
is dan de andere wordt de spelling «Boudelo» nu algemeen gebruikt.
Of men tijdens het dertiende opgravingskamp voor de jeugd iets gevonden heeft
dat van enige waarde is? Da's te zien hoe je 't bekijkt. Er werden nóg
schatkisten opgegraven, nóg geheime gangen blootgelegd. In die zin moeten we
je dus teleurstellen. Blijkbaar graaft men op de site van de Boudelo-abdij met
andere bedoelingen dan het terugvinden van dit soort zaken. Zoniet had men dit
toch niet te onderschatten karwei géén dertien jaar vol gehouden. Of het
opgraven van dertien skeletten van hazewinden dan zó indrukwekkend
belangrijk is? Verkleuringen in de laag waarin de honden gevonden werden,
wezen erop dat er in vroegere tijden op die plaats een beek liep. Een toch iet of
wat ongewone omgeving voor honden. Gezien de aanwezigheid van een keuken
in de onmiddellijke omgeving van de beek, waaruit wellicht water voor de A. De Belie de resulta-
huishoudelijk gebruik geput werd, is het weinig waarschijnlijk dat de abdijbe
woners de kadavers daarin geworpen hebben.
de paters alledaagse kost.
Omdat ze visrechten op de
Durme en aanliggende vij
vers hadden werd er veel
vis gegeten in de abdij.
Beenderen van edelherten,
runderen, zwijnen en scha
pen werden eveneens ge
vonden. Dit jaar mocht
men de lijst van weerge
vonden etensresten aanvul
len met een eischaal.
Eén van de verdiensten van
de Cisterciënzers was het
derwerpen aan bod. Over opnieuw in gebruik bren-
het algemeen bleven ze gen van baksteen. Ze wer-
voor ieder begrijpbaar, den de grote verbreiders
Bart De Cock gaf een de- van deze produkten. Toen
monstratie van oude mu- ze met hun baksteenpro-
ziekinstrumenten, Petrus duktie begonnen was de
De Belie sprak over Teil- Scheldegothiek op haar
hard de Chardin en Dirk hoogtepunt. Omdat het
Verhelst had het over bouwmateriaal in deze stijl
grondbezit en grondbeheer hoofdzakelijk Doornikse
Deze reportage over de Boudelo-abdij in Klein-Sinaai kwam tot
stand m.m.v. Kris Laevaert (verslag), Luc Verstraeten (foto's)
en Wouter Vloebergh research en eindredaktie).
van de abdij van Boudelo.
Koen Anné onderhield ons
over de prehistorische be
woning op het terrein van
de Boudelo-abdij en Her
man Heyse handelde over
Jan van Steene, een hek
senproces te Stekene in
1636-1637. Tenslotte deel-
blauwe hardsteen was, ko
pieerden de paters van
^"profileringen1 \n bak- boudelo-Klein-Sinaai. Alfons De Belie is de motor achter de opgravingskampen.
steen Deur-en vensterom- Zaterda8 en zondag jl. mocht hij heel wat bezoekers verwelkomen n.a.v. de Wast
lijstingen, raamstenen, amNachtelijke open deur. (Iv)
Naar alle waarschijnlijk-
Boudelo-Klein-Sinaai. Speurwerk naar de resten van de voormalige abdij bracht heel wat
merkwaardigs aan het licht (Iv)
vedette» hadden we dit jaar
de abt met vier benen. Deze
Waarom sterven dertien heid werd de tot op Boude-
honden op vrijwel hetzelf- lo gevluchte graaf van
de moment? Werden ze Vlaanderen toch nog door man lokte heel wat perslui
verdronken? Door wie? de Gentenaars overmand tot op Boudelo. Diezelfde
Wie waren de eigenaars en werden zijn hazewinden abt moet, aldus Alfons De
van deze dieren? De Cis- wreed afgemaakt. Wat der-
terziënsiers die het niet al tien skeletten al niet aan
te breed hadden konden het licht kunnen brengen!
zich de luxe van dertien Tijdens de |Mtste weken
van het opgravingskamp
'83 heeft de Klein-Sinaaise
bodem enkele stukken van
Romeinse amforen prijs ge
geven. Uit deze vondst
kunnen nog weinig of géén
hazewinden zeker niét per
mitteren. Twee zo'n hon
den moeten in die tijd zelfs
zo veel als een boerenpaard
gekost hebben. Het raadsel
kan verder worden opge-
nuiiiicii iiuk wtiiuu ui utt.ii
lost: een graver vindt nog konklusiessgetrok|en ^or.
steeds in diezelfde laag d omdat deze scherven
sïT' X".de eerste vondsten van Ro-
meinse oorsprong zijn.
Reeds bij het aanleggen
van nieuwe sleuven, eind
van Male. Alfons De Belie,
stuurman achter de opgra
vingskampen (soms stormt
het wel eens) heeft na enig kwamen d tQt
gepeins de oplossing bij de „ho„.
hand. Het zijn de Gente
naars geweest die de hon
den van Lodewijk van Ma
le deden verdrinken.
Hij verklaart ons verder:
de bevinding dat de gebou
wen naast het koor, rond
het kleine pand, naar het
oosten en naar het westen,
twaalf meter groter zijn
dan verondersteld werd. Ér
«De graven van Vlaande-
valt dus nog heel wat aarde
ren hebben deze abdij 6
te verscheppen. Het Ver-
steeds op bijzondere wijze 0udheldkundi
beschermd. Ze schonken - -
aan de abdij grote, maar
woeste gronden, die nader
hand door de monniken in
vruchtbaar akkerland wer
den herschapen. De graaf
legde de monniken de ver
plichting op, de abdij te
ommuren. Het gebeurde
immers meermaals dat de
grafelijke troepen een vei
lig onderkomen dienden op
te zoeken binnen de muren
van de abdij.» Dit omdat
hun eigen vesting té veraf £n.SHe7 vJTop- bóévëêl
lag. «In de twisten die de
graaf tegen de steden voer
de, koos Boudelo meestal
Bodemonderzoek in Oost-
Vlaanderen kan sinds juni
een beroep doen op enkele
werklieden. Met deze men
sen wordt verdergewerkt
tot half september.
Abt met vier benen
Ja, op Boudelo heeft men
de handen nog vol. Begrij
pelijk als je weet dat er in
dat kleine pand en in de
pandgang daarrond ook
nog graven gevonden wer-
partij voor de graaf. Dat
werd haar door de Gente
naars herhaaldelijk kwalijk
genomen en heeft geleid
tot verwoesting van het
klooster in 1381 en 1382
door Gentse benden.»
Naar alle waarschijnlijk-
geraamten van abten en
monniken sporen van zwa
re verkalking aan de rugge-
wervels vertonen; verschil
lende wervels zijn dan aan
elkaar vastgegroeid. De ge
bogen bid-houding zou de
ze pijnlijke aangelegenheid
in de hand gewerkt heb
ben. De tanden zijn meest
al zeer gaaf. Als «skelet-
Belie, een groot babbelaar
geweest zijn. Hij was na
melijk in het bezit van twee
onderkaken. In feite gaat
het hier om een dubbele
begraving. De lijken van de
paters werden met de pij
op een plank genageld en
zo in de grond begraven.
Nagels en vergane houtspo
ren geven dan de vorm van
de kist aan. De graven in
het kleine pand vertonen
enkele interessante nieu
wigheden. Ze staan dik
wijls opgesteld op twee
rijen bakstenen die de kist
in de breedte ondersteu
nen. Van de kisten werden,
buiten de nagels, metalen
hoekverstevigingen en
handvaten gevonden.
Mochten die paters gewe
ten hebben dat er nog zo
veel aan hun botten gepeu
terd zou worden, ze had
den zich al lang in hun graf
omgedraaid. De talrijke
bezoekers kunnen mee ge
tuigen dat dit nog niet ge
beurd is. Vóór elke voor
dracht konden ze de stand
van de opgravingen ruim
schoots gadeslaan en ske
letten zijn bij zo'n rondlei
dingen altijd attraktie-
punten.
Voordrachten
en pannekoeken
De opkomst bij de voor
drachten was, in vergelij
king tot de vorige jaren,
enorm. Nog een geluk dat
het zo warm was en alles in
de open lucht kon plaats
vinden. De grote tent die
voor dit doeleinde voorzien
was zou nog geen beetje te
klein geweest zijn. Gedu
rende zes dinsdagavonden
kwamen er gevarieerde on-
ten van het onderzoek van
de Boudelo-abdij mee.
Stan Philipart zorgde daar
bij voor film en dia's. Ook
tijdens de voordrachten
zelf was Stan steeds in de
weer met film- en fototoe
stel. Naar het einde van
elke voordracht toe konden
de luisteraars de heerlijke
geur van pannekoeken op
snuiven, die hun nader
hand door de opgravers ge-
prezenteerd werden. Met
de pannekoek in de hand
werd er dan nog wat nage
praat, waarna iedereen
huiswaarts keerde en de
kampeerders hun tenten
opzochten. Op de plaats
waar één der vorige jaren
het grote pand kon worden
opgetekend, prijkte nu een
heus kampement. Kampe
ren hield in dat er naast het
archeologisch graafwerk
ook karweitjes, die aan elk
kamp eigen zijn, vervuld
moesten worden. Naar ver
luidt was de sfeer onder de
opgravers goed. Soms zijn
dit mensen die een studie in
de archeologie in overwe
ging nemen, of die deze
studie al begonnen. Zoals
Koen Anné die dus een
voordracht over vuurste
nen op de Boudelo-site
hield. Ook anderen kwa
men opdagen, gewoon uit
nieuwsgierigheid. Bewo
ners van de aangrenzende
wijk zag men regelmatig
tevoorschijn komen om
zich een beetje op de hoog
te van de hele opgravings
zaak achter hun wijk te
houden. Ze konden dan
steeds een kijkje nemen in
het tentoonstellingstentje.
Het spel en de knikkers
Daarin waren altijd wel en
kele recente vondsten te
zien, zoals het fragment
van een muurkandelaar.
Deze kaarsdragers werden
in de muur gemetseld. Op
vier openstaande pinnen in
de vetschaal werd een
kaars vastgeprikt. Ook
speelschijfjes, gemaakt uit
fragmenten van dakpannen
en gebruikt voor allerhan
de werpspelen, werden met
vensterpanelen, lijstenen,
kraagstenen van kroonlijs
ten, gewelfribbestenen en
kolomstenen worden af en
toe wel eens vantussen de
aarde gehaald.
Scherven van huishoudelij
ke gebruiksvoorwerpen
kunnen soms aan elkaar ge
puzzeld worden tot een
groter geheel. Bij het vin
den van voldoende scher
ven, die tot eenzelfde voor
werp behoren, kan tot res
tauratie worden overge
gaan. De katalogus van de
abdij van Boudelo bevat
heel wat foto's van kannen,
pannen, kommen, schalen,
kruiken, bekers, potjes,
teilen en tassen. Het don
kergrijs berookte aarde
werk dat ongeglazuurd en
ruw afgewerkt is, is het
oudst. Het werd waar
schijnlijk in de abdij zelf
heid hebben gelijkaardige
tegelpatronen de grond van
de abdijkerk gesierd. In het
midden van de dertiende
eeuw werd het de gewoon
te om in de patronen stem
pelsteentjes te gebruiken,
ter versiering. De tekenin
gen zijn dan met een hou
ten stempel in de klei ge
perst. Ze zijn van Ger
maanse, kristelijke, heral
dische of mythologische
oorsprong. Bij verschillen
de steentjes is de tekening
diagonaal aangebracht,
voor gebruik bij vloeren
die diagonaal op de as ge
legd zijn, zoals bij de ten
toongestelde vloer.
Verder werken
Tijdens het weekend van
27-28 augustus werd dan
nogmaals de mogelijkheid
gebakken in de dertiende geboden de resultaten van
eeuw. In de tweede helft het archeologisch
van diezelfde eeuw ver
vaardigde men rood aarde
werk. De rode kleur werd
verkregen door toevoeging
van lucht in de bakoven.
Het aardewerk moest in de
vijftiende eeuw plaatsrui-
vingskamp voor de jeugd
'83, aan de abdij van Bou
delo, te gaan bekijken en
dit in het kader van het
ambachtelijk open deur
weekend '83. Zoals gezegd:
er wordt dit jaar verderge-
men voor steengoed, dat werkt tot zowat half sep-
werd ingevoerd uit Sieg- tember. De gesloten groep
burg, Frecken en Aarden- gebouwen, direkt aan de
burg. abdijkerk verbonden, werd
volledig opgetekend, met
Tegelmozaïek uitzondering van één ge-
Het grootste «museum
stuk» uit het téntoonstel-
lingstentje is hier nog niet
aan bod gekomen. Met op
bouw. Dat gebouw sluit het
kleine pand aan de oostzij
de af en had wellicht de
funktie van stapelplaats.
gegraven geglazuurde te- Het volgende jaar graaft
geitjes werd de rekonstruk- men niet meer op de wei,
tie van een middeleeuwse om de eenvoudige reden
vloer uitgevoerd door btk- dat men de toelating daar-
er Jan De Dauw. Een frag- toe niet meer verkregen
ment van dit werk is al te heeft. Een losstaand ge-
bekijken. De tegelmozaïek bouw, misschien het hospi-
vertoont tamelijk eenvou- taal, moet nog worden op-
dige patronen, maar ze ver- getekend. Werk voor de
eisen een grote nauwkeu- volgende zomermaanden?
righeid van uitvoering. K.L.
Zondag in Kieldrecht
Op 4 september 1983 organiseert K.L.J.-Groene Kring
Beveren in Kieldrecht de provinciale ploegwedstrijd van
Oost-Vlaanderen. Groene Kring is een organisatie van
jonge land- en tuinbouwers (sters), die een werking
bewon de ringbe k e ken.' Het uitbouwt waarin vorming en belangenverdediging het
is niet de eerste keer dat voornaamste doelzgn.
De ploegwedstrijden worden gewestelijk, provinciaal en
nationaal georganiseerd. De vier best geklasseerden uit
deze provinciale wedstrijd worden dan afgevaardigd naar
de nationale wedstrijd, die dit jaar plaatsgrijpt op 18
september in Huldenberg (Brabant), ter gelegenheid van
de tweejaarlijkse werktuigendagen.
Het beter leren ploegen, hulp pachtwetgeving en andere,
krijgen van deskundigen tij- reis, bedrijfsbezoeken, akties
dens het proefploegen, strij- i.v.m. grondproblemen (zoals
den voor een goed ploegwerk de «Grote Ring»), enz...
onder toezicht van een jury Het bestuur is samengesteld
(die Fekening houdt met recht- uit: voorzitter Marc Van de
lijnigheid, diepte, grond- Vijver, sckretaresse Francine
verkruimeling, uiteinden van Vermeulen, kernleden Leo
de ploegvormen, enz.) winnen Smet, Mare De Gendt, André
en verliezen, het samen zijn Poppe, Luc Van Puymbroek,
met kollega's jonge boeren Danny Bogaert, Guido De
hebben een grote waarde in Nokker.
deze wedstrijd. Het programma voor 4 sep-
Het siert de deelnemers dat zij tember:
hun werk met traktor en ploeg 9 uur: proefploegen, 13 u. lo-
weten te gebruiken om zichzelf ting der percelen, 14 u. start
te ontplooien, om een ontmoe- ploegwedstrijd, 17 u. prijsuit-
ting tussen landbouwmidden reiking.
en geïnteresseerden te organi- In de loop van de namiddag
worden volgende nevenaktivi-
zulke werpschijfjes werden
opgegraven. Ondanks het
feit dat het spelen met de
teerling voor de monniken
taboe was, vond men reeds
vroeger een dobbelsteen en
ook verschillende knikkers.
Knikkers werden behalve
voor het spel ook gebruikt
bij het bakken van het
steengoed. Zij werden in
de oven gerold om te zien
of de temperatuur hoog ge
noeg was om het zout in de
oven te werpen, waardoor
men glazuur verkreeg.
De oudste op Boudelo aan
getroffen glassoort bestaat
uit drie lagen. De kern is
wit doorzichtig glas met
een korrelige oppervlakte.
Langs beide zijden van de
kern zit een laag ondoor-
cn
eg
;rp
ent
et
De geschiedenis van de Boudelo-abdij gaat terug
tot het einde van de twaalfde eeuw. Monnik Boude-
wijn van Bocla (Boekei), een Benediktijn die aan
de Gentse Blandijnberg (Sint-Pietersabdij) leefde,
trok zich vermoedelijk in 1197 terug in de «woestij-
ne» van Waas. Met andere gezellen vond de kluize
naar een toevlucht in de bossen van Klein-Sinaai
(oorspronkelijk hoorde de plek aan Waasmunster
toe, later was ze van Sinaai afhankelijk en nu werd
ze bij Stekene ingelijfd). Boudewijn richtte er een
kluis en een bidkapel op.
Van de toenmalige graaf van Vlaanderen, Boude
wijn van Konstantinopel, kreeg de monnik vijftig
hektare «akkergrond» ten geschenke. Moerasge- |l"
bied eigenlijk dat eerst moest worden ingepolderd
eer er een abdij kon worden gebouwd. In Engeland
maakten Boudewijn van Boekei en de zijnen zich
de techniek van het inpolderen eigen.
De Benediktijnen (met zwarte pij) moesten «her
schoold» worden, zo vond paus Innocentius, en er
kwamen Cisterciënzers (met grijze pij) postvatten.
Enkele gezellen van Clairvaux zorgden voor die
omscholing. De Cisterciënzers, de orde van Ci-
teaux, hielden er strengere regels op na, ze zetten
zich ook voor armen en zieken in. Mettertijd,
dankzij giften van belangrijke personen, groeide
Boudelo, de rechten en vrijheden namen toe.
Weldra beschikten de monniken over bezittingen in
Lokeren, Sint-Gillis, Waasmunster, Sint-Niklaas en
buiten het Land van Waas.
Tot de eigendommen van Boudelo hoorde het hof
van Koudenborn (nu Moerbeke), dat door de
Calvinisten gespaard zou blijven. In Sint-Niklaas,
aan het marktplein, kocht men een huis dat dienst aas
deed als refuge voor reizende kloosterlingen en
tegelijk tiendehuis was (de pachters van de bezittin
gen van Boudelo in het Land van Waas kwamen er
hun pacht betalen), In 1350 kreeg de abt van
Boudelo van Beatrix van Lijsdcnk een hoeve ten
geschenke, een kasteel eigenlijk dat via een onder
aardse gang met de abdij verbonden zou worden. In
1280 al had de abdij toelating verkregen om de
Lijsdonklede te graven, mits aan de heer van
Zottegem tolgeld werd betaald.
Gentse vernielzucht
Paus Gregorius IX liet in 1235 een akte ter bescher
ming van Boudelo opmaken. Veel privileges wer
den toegekend en het lag voor de hand dat de abdij
bij.de twisten tussen de graaf van Vlaanderen en de
steden meestal partij koos voor de graaf. De
Gentenaren pikten dat niet. In 1381-1382 verwoest
ten Gentse benden het klooster. Het werd hersteld,
maar op 22 juni 1452, bij moeilijkheden tussen de
Gentenaren en Filips de Goede, werd de abdij
opnieuw vernield. De kerk bleef echter gespaard en
na herstelwerken aan het klooster ging Boudelo een
laatste bloeiperiode tegemoet; ruim een eeuw zou
die welvaart duren.
In 1438 wordt de Lysdonklede op last van het
bestuur in Gent opnieuw gegraven. Rond 1450 is
Boudelo omwald en staat de abdij in verbinding met
de Moervaart. Keizer Karei verbleef in 1530 en 1531
in Boudelo.
De teloorgang van de abdij begon vanaf 1570. Op
29 november van dat jaar vernielde de bliksem de
toren van de kerk en een deel van de gebouwen
werden geteisterd. Op 8 augustus 1578 werd het
klooster geplunderd en met de grond gelijkgemaakt
door de Gentse Calvinisten. De geuzen hadden
dermate huis gehouden dat de monniken naar
Keulen vluchtten. In 1584 kwamen de vroegere
Boudelo-bewoners terug, maar omdat de abdij in
het Waasland onbewoonbaar was geworden vestig
den ze zich van dan af in Gent.
In 1660 richtte Livinus Vaentkens, de 31ste abt, in
Klein-Sinaai de hoeve Boudelohof op. Ze werd
gebouwd met de restanten van de abdij. In 1759
bezocht Karei Van Lorreinen de abdij (Lijsdonk)
nog, maar de glorie was getaand. Het puin dat nog
overbleef werd in 1823 gebruikt bij dijkverster-
kingswerken in Sluis en Terneuzen,
W.V.
ilos
hei
nfnc
1- Wmd
\,i
na
en allen die houden van e<
lerl
irm
<~v j heren. WUIUCII vuijjciiut ii^Yï-iiaixiiYi-
zichtig, groen glas. Up deze peze ploegwedstrijden hebben teiten voorzien: tentoonstel- volksdansers,
laag kunnen sporen zitten ook cen ekonomische waarde ling voor vooroorlogse land- De organisatoren nodigen van- vrije dag op het platteland ui: feo(j
van bruine verf. Deze verf want beter ploegen veronder- bouwmachines en optreden zelfsprekend alle land- en aanwezig te zijn op deze on
diende om het patroon van stelt betere techniek, goed ge- van KLJ wimpeliersters en tuinbouwfamilies, de KLJ-ers moetingsdag.
een glasschildering aan te ploegd land verzekert hogere
brengen. Tussen de bruine opbrengsten, beter ploegen
lijnen werd de kleurstof betekent minder slijtage van
uitgestreken. De stukjes V"""» 1™ "f" ""f!.20'
-1-- die teruggevonden
werden zijn soms niet gro
ter dan het topje van je
pink.
Eten en drinken
Niet vergane keukenafval
geeft ons een inzicht in een
deel van de genuttigde spij
zen. Oesters, mosselen.
bewijst de vasocKwaamneiu vo|doendc aanleiding
van onze jonge boeren en v(jor dc Regj(. der Postorijcn
tuinders. om aan deze heuglijke verjaar-
De provinciale ploegwedstrijd een wijdcn
vindt plaats ,n de Westzee- q 8de ^j sta°t Tinneke van
straat te Kieldrecht. afgebeeld, met in haar
Voor de organisatie van deze 8M mejkcmmcr en
ploegwedstrijd is het gewest h mclkstoel. Achlcr
Beveren, mei haar zowat der- W de koe c„ in dc
ug leden weer van de parti, ïan Heule en het
De voornaamste aktiviteiten
osseien, van ewcS( zj n- maande waPensc'1''^ van gemeente.
Boudelo-Klein-Sinaai. Deze mozaïektegels werden opgegraven en opnieuw in elkaar huisjesslakken en andere bjkse vergaderingen ovcr^the- De zegel heeft cen waarde van
zoals bedrijfsovername, r'
gepast (Iv)
schelpdiertjes waren voor
TURN- SPORTCLUB
nodigt U uit vanaf 13 september in de turnzaal van
het Lyceum, Leopoldlaan te Dendermonde.
TURNEN: dames, heren, jeugd (vanaf peuters - 4
jaar)
POWERTRAINING - KONDITIETRAINING
BIJSCHOLING voor (toekomstige) leraars en trainers
lichamelijke opvoeding.
NIEUW: AEROBICS (in kleine groepen)
Inlichtingen tijdens de lessen ofwel tel.: 052/33 66 27.
34/415/RD
