D'historie van de Sint-Niklase
«staatsscholen»: vallen, opstaan,
overeind blijven
Verder bouwen een
een betere wereld
ff
IK RESERVEER HEM
A. VAN DEN
ABBEELE
Zeer speciale kortingen
en voorwaarden
Leona Detiège te gast bij S.V.V.-Mere
Strypens-Loeckx: schitterend jubileumboek
Appels kwistornooi
is er weer
Maak zelf uw prijs
Op Corsa en Kadett - uit stock leverbaar
Charteroverhandiging Kiwani's
Dendermonde Beyaert
Dendermonde is nu officieel een serviceclub rijker, de tweede op enkele weken tijds. Nu
hebben de negentien leden van de Kiwanis Dendermonde Beyaert hun charter
overhandigd gekregen op het stadhuis tijdens een luisterrijke zitting, die werd afgesloten
met een prachtig banket in de benedenzaal van hetzelfde stadhuis zaal die overigens
binnen een zeer beperkte tjjd door het stadspersoneel haast wonderbaarlijk werd
hernieuwd en werd bijgewoond door tal van vooraanstaanden. De hele plechtigheid
werd ingezet met de opening van een tentoonstelling met leerlingenwerk uit het atelier
«Grafiek» van de Dendermondse akademie, een merkwaardigheid op zichzelf.
Schepen Maes opende deze hebben geboden om hun me- liet vallen. Hij benadrukte de
tentoonstelling met een uitste- demens deelachtig te maken vriendschap die we in deze
kende toespraak over de waar- aan de verwezenlijkingen wereld zo broodnodig hebben
de van de grafiek. Hij onder- waaraan zij zich wijden, het en die deel uitmaakt van alle
streepte dat het vervaardigen scheppend werken naar de wil serviceclubs over de hele we-
van een kunstwerk meer in- met de middelen en in de geest reld, zodat deze als een voor
spanningen vergt dan men al- van een tijd rijk aan ongeken- beeld kunnen gesteld worden,
gemeen wel denkt. Schepen de mogelijkheden. De oprichting van de Kiwanis
Maes had het ook over de Dendermonde Beyaert noem-
grote evolutie die de techniek Charteroverhandiging de hij een verrijking voor de
van het grafiek heeft doorge- Terwijl Frans Doorns aan de stad en de streek, en de idea-
maakt, over de nieuwe ele- vleugel deze plechtigheid mu- len die worden nagestreefd
menten die in deze kunstvorm zikaal opluisterde en dat meer noemde hij zeer verheven,
werden ingevoerd en geleid dan uitstekend deed. werd uit- De luitenant-gouverneur van
hebben tot een ongezien gam- gekeken naar de overhandi- Oost-Vlaanderen, Gaspar Van
ma van technische mogelijkhe- ging van het charter aan de Royen, zou vervolgens op een
den die nog verder kunnen nieuwe club. Uiteraard werden zeer romantische wijze uitwei-
worden onderzocht en uitge- er nog een aantal toespraken den over de gebeurtenissen
breid. Hij dankte ook de Ki- gehouden. Onder meer door van de laatste weken binnen de
wanis Dendermonde die de burgemeester Cool die in al grote Kiwanis-familie: charter-
grafiekers van de Dender- zijn ijver en omdat hij zijn bril overhandigingen te Destelber-
mondse Akademie de kans niet bij had, een paar steken gen en te Dendermonde. Hij
wenste de nieuwe club veel
geluk en sukses toe en noemde
haar een kwaliteitsploeg die
onder de bezielende leiding
van stichtend-voorzitter Ro
land De Corte verder kwalita
tief en kwantitatief mag uit
groeien ten dienste van de
regio.
Daarna werd het charter over
handigd aan stichtend voorzit
ter Roland De Corte. Dat ge
beurde na een toespraak waar
in niet alleen het streven van
Kiwanis We build - wij
bouwen werd toegelicht
maar waarin ook dieper werd
ingegaan op de Kiwanis idea
len: het smeden van onderlin
ge vriendschapsbanden ten ba
te van sociaal dienstbetoon.
Spreker noemde Kiwanis een
harmonizatie van verschillende
persoonlijkheden, hij loofde
de eenheid binnen de organi-
zatie die een van de belangrijk
ste voorwaarden is voor een
goede samenwerking. De Ki
wanis maken deel uit van een
elite, maar dan een elite die
zichzelf als voorbeeld moet
stellen. De bedoeling is dat de
leden niet krijgen, wel geven.
Het hoofdideaal is en blijft de
vriendschap in de ware zin van
het woord. Daarmee zijn de
350,000 Kiwanis-leden over de
hele wereld mee bezield, zo
vormen zij een eenheid. En
samen met andere serviceclubs
die ook dit ideaal in hun bla
zoen hebben ingeschreven,
moeten wij in staat zijn om de
plagen waarmee de mensheid
zit opgezadeld vroeg of laat af
te brokkelen.
De charterviering betekent het
welkom in de organizatie. Het
betekent ook dat van Kiwanis
Dendermonde Beyaert een en
ander wordt verwacht. Die
verwachtingen zijn hoog ge
steld, maar men is ervan over
tuigd dat men die verwachtin
gen zal inlossen.
De peterclubs aan het woord
Traditiegetrouw kwamen ook
de peterclubs aan het woord.
De eerste peterclub Kiwanis
Ninove bij monde van voorzit
ter Raymond De Keuster die
de nieuwe club een nieuwe
parel noemde. Hij schetste in
het kort het ontstaan van Ki-
wanis Dendermonde Beyaert
Dendermonde. Voorzitter Roland De Corte heeft zopas het charter overhandigd en de rol die hierin werd ge-
gekregen (v)
speeld enerzijds door Freddy
Cornet en anderzijds door Ro
land De Corte. Als geschenk
overhandigde hij een prachtige
standaard aan de Dender
mondse voorzitter. Voor de
tweede peterclub Kiwanis
Aalst sprak voorzitter Ivo Bil-
liet die de grote kwaliteiten
van de Dendermondenaars
loofde. Hij had het ook
onvermijdelijk over het Ros
Beiaard en zei dat men op de
achtergrond de liefdadigheid
van de patroonheiligen en de
onstuimigheid van het Ros
Beiaard de Dendermondse Ki
wanis alle troeven in handen
hebben om het Kiwanis ideaal
waar te maken. Hij schonk een
klok. symbool van het voort
durend hoger streven.
Roland De Corte, voorzitter
van Kiwanis Dendermonde
Beyaert zou dan afronden. Hij
blikte terecht met fierheid te
rug op de maanden die achter
de rug zijn en had het over de
realizaties van Kiwanis Den
dermonde. Hieruit blijkt hoe
recht en nauw de vriend
schapsbanden van de leden wel
zijn. Hij had het ook over de
mucowandelingen die door de
Kiwanis worden gesteund, mo
reel en financieel, over de tal
van nieuwe organizaties die op
het programma staan. Hij
maakte van de gelegenheid ge
bruik om de langspeelplaat
voor te stellen, zij het sum
mier, die door Paul en Herman
Elegast werd volgezongen met
wondermooie liedjes en die zal
verkocht worden om een
nieuw projekt te kunnen reali-
zeren. Hij had ook woorden
van dank voor de aanwezig
heid van zovele vrienden, voor
het gebaar van de stad om het
stadhuis ter beschikking te
stellen en voor de direktie en
de leerlingen van de akademie.
Daarna werden de leden via
een video-opname voorge
steld. Dat zijn: voorzitter Ro
land De Corte, ondervoorzit
ter Hugo De Bruyne, penning
meester en voorzitter eleckt
Etienne Heuninck. sekretaris
Alain Piret en de leden Etien
ne Abbeloos, Herman An-
seeuw, Rudy Bonkoffsky,
Walter De Batselier, Paul De
Block, Pierre De Mey, Bart
Elias, Jean Elsocht, Marcel
Godin, Andre Leleux, Hen
drik Marivoet, Paul Poppe. nions met de andere clubs en Ronde Tafel, de Marnixring en
Guy Rosseel, Valere Van met de afgevaardigden van de Rotary, werd een receptie aan-
Houts en Tony Waterschoot. Jonge Ekonomischc Kamer, geboden cn later op de avond
Na de uitwisseling van de fa- de Lions, de Ladies Circle, de een banket.
Dendermonde. De installatievergadering had plaats temidden van de tentoonstelling van
de leerlingen van de akademie v)
Vorige zondag had in het gemeentelijk ontmoetingscentrum van Mere de jaarlijkse
algemene vergadering plaats van SVV-Mere, de socialistische geïnspireerde vrouwen
bond.
Als gaste was Leona Detiège uitgenodigd, voormalig schepen van kuituur van Antwer
pen, sedert de fusie alleen nog volksvertegenwoordigster maar vooral nationaal
voorzitster van de socialistische vrouwen. Namens het SVV-bestuur kon bestuurslid en
woordvoerster Martine Coppens zo'n 150 geïnteresseerden verwelkomen.
Twee liberale families. Meert en Reychler, en
twee socialistische voormannen. Alfons De Vos
en Jef Vercauteren: denk die weg uit het Sint-
Niklaas van de voorbije eeuw. Zonder hun
inbreng zou het rijksonderwijs in de Wase
hoofdstad nooit zijn uitgegroeid tot wat het nu
is. Nu heeft het bestaansrecht verworven, dèt
beslist, nu beschikt men over een brede waaier
opleidingsmogelijkheden in heel de stad én op
een aantal niveaus (kleuter-, middelbaar, tech
nisch, normaalonderricht).
Bewust noem ik precies én een liberaal én een
socialistisch duo. Want de liberalen drukten
hun stempel op de beginperiode van het rijks
onderwijs in Sint-Niklaas, de socialisten gaven
het «staatsonderwijs» nadien heel wat impul
sen. En zo toevallig staan die namen hier niet
ze krijgen reliëf via het pasverschenen jubi
leumboek over een eeuw rijksonderwijs in Sint-
Niklaas.
Pers en politiek
1879, oprichting van een Willemsfondsafdeling
in Sint-Niklaas. 1879, konflikt tussen gouver
neur en stadsbestuur over de inplanting van
ander dan katholiek onderwijs. De onderwijs
wet, de «loi du malheur», kreeg felle tegen
wind, ook in Sint-Niklaas. Schepen Verwil-
ghen, burgemeester Van Naemen mobilizeer-
den de katholieke troepen.
Maar de liberalen volhardden. Hendrik Keur-
veis, persmedewerker, medestichter van het
Willemsgenootschap (of -fonds) zakte vanuit
Gent naar Sint-Niklaas af. Liberaal missiewerk
via het Liberaal Weekblad. Fenomenale media-
ruzies tussen o.m. het katholieke blad De Klok
enerzijds en het Liberaal Weekblad anderzijds,
gekibbel ook tussen progressieven en konserva-
tieven bij de liberalen en in heel die woelige
maatschappij van rond 1880. Welke belangrij
ke rol de bladen vervuld hebben in die dagen
staat, m.b.t. het onderwijs alvast, duidelijk in
wat dr. Hendrik Strypcns geschreven heeft
voor het jubileumboek. De vorig jaar op de
markt gebrachte publikatie Relaas uit 't Land
van Waas geeft nog méér inzicht in de verstren
geling van media en macht.
De liberalen kregen hun zin, uiteindelijk. Er
kwam een. heuse «staatsschool» in Sint-Ni
klaas, de publikatie in het Staatsblad (12 juni
1983) effende de weg. Eerste schoolgebouw:
het huis Lammens in de Regentiestraat, 1883
dus. Hendrik Strypens verhaalt over een tot
schoolgebouw omgetoverde oude katoenfa-
briek in de Stationsstraat (1885), over het
mecenaat van Karei Reychler cn zijn familie,
over de rol van de Gentse liberalen.
Vlaams en sociaal
1885-1886. Krisis in Vlaanderen. Sociale on
rust, armoede, stakingen, Strypens licht de
toenmalige toestand in Aalst, Ninove en omge
ving goed toe. Een illustratief hoodstukje, want
met Sint-Niklaas heeft het niet veel uitstaans.
Enkele door katholieke maatregelen getroffen
onderwijzers en een liberaal richtten «De Roe-
landcrs» op: volkse Flaminganten, Daensisten
eigenlijk. Een zuid-Oostvlaams fenomeen
vooral, al werden naar elders in Vlaanderen
signalen uitgestuurd.
«De Vlaamse ep sociale beweging behoorden
in oorsprong noch aan de Katholieke noch aan
de Liberale Partij», schrijft Strypens. Da's een
interessante konstatering, maar voor de ont
wikkeling van het rijksonderwijs slechts zijde
lings belangrijk. Toch is het goed dat de auteur
het tijdsbeeld schetst, hij doet dat overigens
briljant.
1895 ongeveer, opkomst van het socialisme. De
liberalen lieten zich in 1894 trouwens duchtig in
het hoekje drummen in Sint-Niklaas, ze gaven
zowaar verstek bij de (landelijke) verkiezin
gen. Datzelfde jaar besloten K. Reychler en R.
Lamquet, een oudleerlingenbond voor het
Sint-Niklase rijksonderwijs op te richten. De
aksentverschuiving van liberalen naar socialis
ten voltrok' zich mettertijd in 't Sint-Niklase
rijksonderwijs, d.w.z. dat men geleidelijk aan
meer ging aanleunen bij de aan belang winnen
de socialisten. Toch eerst een tussenstap, een
mijlpaal: in 1904 wordt de liberale dr. Jan
Persoons uit Lokeren verkozen op een kartel-
lijst (voor het parlement) van liberalen en
socialisten. De Vlaamse en progessieve koers
won veld en die richting, zegt Strypens, sloeg
ook het rijksonderwijs in Sint-Niklase in.
Tussendoor verneemt de lezer van het jubi
leumboek nog hoe de gegoede families in Sint-
Niklaas huwden: ze maakten er een onderonsje
van, ze schermden de macht af. De uit Aalst
afkomstige familie van industriëlen Meert do
mineerde toen de liberale partij, de hele stam
boom van dit nieuw-Sint-Niklase geslacht staat
afgedrukt in het boek (even puzzelen toch,
want de trouw- en overlijdenssymbolen schep
pen verwarrring). Meert, een naam in de
Vlaamse beweging, in de ondernemerswereld,
in het liberalisme en in het aktivisme zelfs.
De lezer van het jubileumboek verneemt nog
een paar merkwaardigheden: benadrukt wordt
de niét flamingantische rol van mgr. Antoon
Stillemans, een Sint-Niklazenaar; aangestipt
wordt ook dat Hendrik Keurvels. de pionier
voor 't Sint-Niklase rijksonderwijs, zich rond
de eeuwwisseling tegen de vernederlandsing
van de Gentse universiteit verzette.
Vercauteren versus Heyman
1920 of iets later kwam er schot in de socialisti
sche zaak in Sint-Niklaas. Uit proletarische
middens werden mensen als Jef Vercauteren,
Alfons De Vos en August De Block opgestuwd
(jammer dat Strypéns veelvuldig enkel de be
ginletter van de voornaam vermeldt). Het so
cialisme had wind in de zeilen, het gemeen
telijk en rijksonderwijs kreeg uit die richting
volop steun. In die mate zelfs dat, in 1933, in de
katholieke scholen vlugschriften tegen de socia
listen werden verspreid. Vercauteren werd in
1938 toch schepen van onderwijs. En in 1946
bracht hij het tot volksvertegenwoordiger.
1949, er wordt in het parlement ferm ruzie
gemaakt over het (rijks)onderwijs, twee Sint-
Niklazenaren stonden zelfs lijnrecht tegenover
elkaar: Jef Vercauteren en Hendrik Heyman.
De ruzie draaide o.m. rond de zeer explosieve
toespraak die studicprefekt J. Schoups in 1946
had gehouden cn waarin hij in forse bewoor
dingen had gesteld hoezeer het rijksonderwijs
zich nog bedreigd voelde.
Expansie
De bouw van het atheneum aan de Parklaan
wou maar niet vlotten en 't zou tot I960 duren
eer men in de (nog niet voltooide) gebouwen
zat. 1960, toen startte ook de (meisjes)nor-
maalschool. aan het atheneum werd een inter
naat geopend, er moest werk gemaakt worden
van een afdeling in de Breedstraat. En in 1961
werd een PMS-centrum, aan de Hofstraat,
opgericht. De golden sixties dus, ook voor het
rijksonderwijs. Hoe het er in de loop der jaren
in detail toeging moet je maar in het boek
lezen, met name bij René Loeckx die het luik
over de recente geschiedenis voor z'n rekening
nam.
Het is een boeiend verhaal, het zijn interes
sante gegevens. Al raak je met al die afkortin
gen (RMS I en II. RITOM, KTA, VKOAS,
KA), dat schoolse jargon en vooral die vele
verhuisperikelen wel eens de draad kwijt. En
wordt over expansie in de zestiger jaren zowel
op p. 143 als p. 223 e.v. gehandeld. Tussenin:
heel wat dokumenten, brieven van de minister,
lijst der schoolboeken, enz. Het schooltijd-
schrift Streven vermeldt in 1932 dit: «Er is geen
verlof ter gelegenheid van de heiligendagen, de
vastenavondfeesten, enz.». Voor dat soort va
kantiesnippers zat je in 't verkeerde net.
De tijden zijn veranderd. Toch nog dit citaat, 't
gaat over 1947 en het atheneum waar «acht
klassen ondergebracht (waren) in lokalen waar
er geen drinkbaar water en zelfs geen elektriciteit
voorhanden was en waar de leraar in de winter s
morgens moest wachten om op het bord te
schrijven tot de lucht wat opklaardeVoor het
ogenblik nog moet er les gegeven worden op
zolders waar de dwarsbalken de voornaamste
klasversiering uitmaken
Zeer wel
Aalstenaar Hendrik Strypens, heel vertrouwd
ook met de betekenis van het Daensismc. en
René Loeckx uit Temse hebben puik werk
verricht. Zeer wel, om het in schoolse termen te
zeggen.
Het eerste deel moet vooral de historisch
geïnteresseerden aanspreken omdat het zo'n
degelijke weergave is van de politiek-sociale
situatie toen, het tweede vermag de ingewijden
(de mensen van het rijksonderwijs in Sint-
Niklaas) ongetwijfeld zéér te boeien.
J. Schoups (prefekt van 't atheneum van 1946
tot 1973 liefst), Roger Leys (RlTO-direkteur
van 1956 tot 1982), de betekenis van hen én die
van de schoolbonden VKOAS, Boekenfonds
en Sociale dienst, 't staat allemaal in deze
monumentale publikatie. Veel fotomateriaal,
namen van personeelsleden, pamfletten, minis
teriële tijdingen: zeer gedokumënteerd boek.
Slechts vijftig luxe-exemplaren werden aange
maakt, er zijn er nog een paar voorhanden
(tegen 2000 frank). Die bevatten etsen van
oudleerlingen Guy Van Assche. Robby Van
Goethem en Ronny Van Meirvenne. De gewo
ne uitgave, héél prestigieus gedrukt bij Suy-De
Pagie, kost 945 frank. Ze is 298 pagina's dik.
Eén puntje in minus toch nog: cr staat geen
alfabetisch register in. Dat zou het napluizen
van sommige zaken hebben vergemakkelijkt.
Het boek «100 jaar rijksonderwijs» werd door
de Sint-Niklase rijksinstellingen in eigen be
heer uitgegeven De persvoorstelling gebeurde
in tegenstelling tot het verblindende vertoon
rond dat gammele wandelwerkje zonder
veel poeha. Rare Wase wereld: stuntelaars
worden bejubeld, noeste werkers als Hendrik
Strypens en René Loeckx blijven in de scha
duw. Maar 't kan verkeren. En hoè "t verkeren
kan heeft men in 't rijksonderwijs in Sint-
Niklaas na al die jaren van tumult zelf kunnen
ervaren. Men gedóógt die staatsscholen nu toch
al. Wouter VLOEBERGH
SVV
Met deze algemene ledenver
gadering sluit SVV-Mere haar
ingrijpend programma 1983 af.
Vooreerst is er de verhuis
wat de aktiviteiten betreft
van het Volkshuis naar het
gemeentelijk ontmoetingscen
trum, het voormalig gemeen
tehuis van Mere dat sedert het
in werking treden van het Ge
meentelijk Administratief
Centrum Steenberg leeg kwam
en ter beschikking gesteld
werd van het verenigingsleven.
Enkele oudere bestuursleden
haakten af zodat een verjon
ging en uitbreiding van het
bestuur zich opdrong.
Hierdoor vergrootte de uitstra
ling van de vereniging, zodat
aan de aktiviteiten niet alleen
wordt deelgenomen door vrou
wen uit Mere, maar ook uit de
deelgementen.
Detiège
Leona Detiège feliciteerde het
lokale bestuur door te stellen
dat de afdeling Mere, wat be
treft opkomst, niet moet on
derdoen voor sommige afde
lingen in Antwerpen. Zij gaf
een kort overzicht van de so
cialistische vrouwenbeweging,
die reeds één jaar na de op
richting van de BWP Belgi
sche Werkliedenpartij haar
werking startte. In de beginja
ren was het vooral het vrou-
wenstemrecht dat deze bewe
ging bezighield, later kwamen
ook andere tema's zoals vrou
wenwerk, gelijk loon voor ge
lijk werk, vertegenwoordiging
van vrouwen in de politieke
besluitvorming en dergelijke
aan bod.
Hoewel er de laatste jaren veel
ten goede van de vrouwen is
gebeurd (het schijnt dat zelfs
de teksten in de trouwboekjes
gewijzigd zijn) is het voor de
vrouwenbeweging opnieuw
opletten geblazen omdat de
krisis, net zoals in de dertiger
jaren, eerst en vooral de vrou
wen treft.
Zij beëindigde haar toespr,.ak
dan ook met een oproep'om
als vrouwenbond eendrachtig
te blijven samenwerken om de
strijdpunten van de vrouwen
beweging te realiseren.
Feest
Na deze toespraak werd ver
volgd met een feest: koffie met
taart, gratis geschenk voor alle
aanwezigen, tombola, avond
maal, muziek,...
Ook een twintigtal mannen na
men deel aan het feest.
Een geruststelling voor sommi
ge mannen dat zij voor sommi
ge dingen, als is het dan slechts
biertappen, er ook nog nodig
Zii" G.V.M.
Zaterdag 7 januari 1984 te
20 uur gaat voor de elfde
maal het Appelse kwistor
nooi van start in de zaal
«Half-Af», Hoofdstraat 9
te Appels.
Men beschikt nu over een
nieuwe en grotere zaal,
waar alle deelnemers ruim
en komfortabel zullen kun
nen zitten en waar boven
dien de supporters gemak
kelijk zullen kunnen plaats
nemen. Een en ander zal
de sfeer- van ons kwistor
nooi zeker ten goede
komen!
Anderdeels iedere me
daille heeft een keerzijde
is men echter verplicht
dit jaar 250 fr. inschrij
vingsgeld per ploeg te vra
gen en zullen enkel nog aan
de finaleploegen prijzen
kunnen worden toegekend.
Inschrijven voor 15 decern-
ber bij Alfons Beurms, Ka-
pellestraat 23 te Dender
monde (052/21.66.30).
32812 110
115 pk baanvast geweld. Zoiets moet je minstens één keer onder de voet
V^y gehad hebben. Het kan. Vandaag nog^als je wil. Ik heb zo'n adembene
mende Ascona SR/E voor u klaar staan.
Hou je vast: van 0 tot 100 in 10,5 sekonden, een top van 187 km/u. Daar heeft die
hypermoderne l,8E-injektiemotor niet de
minste moeite mee. En toch doet hij het bij
90km/u met 6,01 benzine.
Recaro-sportzetels, laagprofielban-
den, lichtmetalen velgen, gasdrukschokdem
pers, sportinstrumenten...
De Ascona SR/E heeft alles mee voor
de testrit van uw leven.
Waar wacht u op om hem in toom
te komen houden?
GARAGE N
p.v_b.a.
Mechelsesteenweg S
9330 DENDERMONDE
Tel. 052/21.41.41 (3 lijnen)
BCIttOUWBARt VOORUITGANG.
