Baasroodse heiaarden verliezen hun moeders
Zusters verlaten rustoord
De Voorpost - 20.1.1984 - 7
Dendermonde. Zuster Ambrosia, (vh)
Dendermonde. Zuster Rita (vh)
it M-i\ Dendermonde. Zuster Amanda, (vh)
Dendermonde. Zuster Barbara, (vh)
Zaterdag 28 januari zullen in Baasrode vele hete tranen worden geweend. Dan verlaten de vier zusters Barbara, Rita,
Ambrosia en Amanda de palinggemeente voorgoed om zich te gaan vestigen in het Moederhuis te Beveren-Waas. Met
hun heengaan wordt er ook een hele periode afgesloten wat betreft het rusthuis van Baasrode, waaraan deze vier
zusters van de Heilige Vincentius hun beste krachten hebben gewijd. Zuster Barbara was er de gewaardeerde
direktrice en overste van het klooster, zuster Rita nam de zware taak van de avond- en nachtdienst op zich, zuster
Amanda zorgde voor de was en zuster Ambrosia regeerde in de keuken. Zij hebben geschiedenis geschreven in
Baasrode waar zy vergroeid waren met hun gasten en met de hele gemeenschap. Hun vertrek zal, hoe men het ook
keert of draait, een leemte nalaten. Ook de huidige verantwoordelijke van het rustoord, M. Verhaegen, is daarvan
overtuigd.
Rodl
Meer dan vijftig jaar
In 1932 werd door toedoen
van de Baasroodse Com
missie van Openbare On
derstand besloten een huis
te bouwen waarin een aan
tal hulpbehoevenden te
recht zouden kunnen. Niet
alleen bejaarden, maar ook
kansarmen. Zo kwam het
dat er naast oude mensen,
ook minder-validen, wees
kinderen, eenzamen, ja
zelfs verstandig minder be
kwame mensen in het huis
een plaats vonden. Dit
bonte allegaartje werd toe
vertrouwd aan een zuster-
gemeenschap: de zusters
van de Heilige Vincentius
van Be veren, waarvan op
20 april 1932 de eerste drie
L zusters te Baasrode arri
veerden.
De bejaarden vertoefden
toen op een tweetal zaal
tjes. Voor de zogenaamde
kostlopers waren er een
vijftal kamers voorzien.
Maar de algemene leefre
gel was dat mannen en
vrouwen strikt gescheiden
dienden gehouden. De zus
ters beredderden toen al
les, hier en daar een handje
geholpen door de kostgan
gers die zich fit genoeg
voelden om te werken en
zich op die wijze ten dien
ste stelden voor kost en
inwoon.
De zusters getuigen van de
ze periode dat het biezon-
der gezellig was, maar dat
er ook hard diende ge
werkt. Naast het onder
houd van de grote gebou
wen was er nog het werk op
de boerderij. Men had
schapen, varkens, kippen
en konijnen die bestendig
moesten verzorgd worden.
Op het stuk grond dat men
bezat teelde men aardappe
len, groenten en fruit. De
zusters verbouwden het
land en hadden zo hun ei
gen voedsel binnen hand
bereik
Ook nog moederhuis
Baasrode is vertrouwd,
verbonden met de Schelde.
Dat is voor niemand een
geheim. Dat wil zeggen dat
ook heel wat schepen en
schippers Baasrode aande
den. En dat schippersfami-
lies ook wel eens uitbrei
ding nemen, is ook al eijn
natuurlijke zaak. Het ge
beurde dan ook dat op een
bepaalde dag een schip
persvrouw ver van huis
moest bevallen. Veel
keuze had men niet. De
vrouw moest zo snel moge
lijk naar een instelling wor
den overgebracht. Dr. De
Gendt besloot de schip
persvrouw over te brengen
naar het COO-rusthuis.
Daar beviel ze ook van een
gezonde baby. Meteen ver
spreidde zich de mare dat
men in het rusthuis van
Baasrode ook kinderen
kon baren, weliswaar niet
in de omstandigheden die
wij nu kennen.
Na verloop van jaren stelde
men vast dat heel wat vrou
wen uit Baasrode, uit Sint-
Amands, Buggenhout,
Lebbeke, Opwijk in het
rusthuis hun kind ter we
reld brachten.
Zo werd het rusthuis van
Baasrode ook moederhuis.
Men telde in bepaalde ja
ren zelfs meer dan 400 ge
boorten. Nadien zou het
rusthuis ook nog weeshuis
worden en opvangcentrum.
Kortom het werd een home
'avant la lettre' waar ieder
een die in de knoei zat
terecht kon, werd opgevan
gen en ook geholpen.
De oorlog
Veel heeft het rusthuis niet
geleden onder het oorlogs
geweld. Het enige mel
denswaardige feit was het
inslaan van een vliegende
bom in het veld achter het
rusthuis. De schade aan het
huis beperkte zich tot het
verbrijzelen van veel glas.
Na de oorlog deed er zich
een snelle evolutie voor in
het sociale bewustzijn van
de bevolking en het be
stuur. Er kwam de ver
plichte ziekteverzekering,
pensioenbijdrage. Daar
naast stelde men vast dat er
steeds minder bevallingen
thuis gebeurden. De gezin
nen waren kleiner behuisd
en de behoefte aan steeds
meer komfort nam toe.
Nog andere verschijnselen
zouden zich voordoen:
meer en meer vrouwen gin
gen uit werken, landbouw
bedrijven verdwenen. Het
gevolg was dat ook het kin
deraantal sterk terugliep.
Het zijn maar enkele fakto-
ren die een rol hebben ge
speeld in de noodzaak van
de verschillende verbou
wingen in de loop van de
volgende jaren.
Zo werden in 1951 de zol
derkamers in orde gebracht
die vooral bedoeld waren
voor inwonend personeel.
In 1958 verbouwde en ver
grootte men de zaal tot ka
mers voor het moederhuis.
In dat jaar werd ook een
privaat gedeelte voor de
zusters ingericht.
In 1961 had er een grote
verbouwing plaats. Er werd
een refter gebouwd. Er
kwamen 16 kamers voor
bejaarden. De centrale ver
warming werd omgescha
keld van kolen naar ma-
zout. Er kwam een lift. Het
is nauwelijks voorstelbaar
dat er al die tijd geen lift
was in een rusthuis. Verder
werd er een bevallings
kwartier ingericht en werd
de keuken aan een grondig
modernizeringswerk on
derworpen.
De afzonderlijke refters
voor mannen en vrouwen
werden omgevormd tot
enerzijds refter en ander
zijds kapel en ontspan
ningszaal. Het opvangcen
trum vervulde op dat ogen
blik verschillende funkties:
moederhuis, rusthuis,
weeshuis, home. Het was
niet alleen een rusthuis
voor bejaarden, maar ook
niet-bejaarden werden er
door het COO ingeplaatst.
Er verbleven toen 36 be
jaarden op min of meer
afzonderlijke kamers en
dat was voor die tijd hyper
modern te noemen. In het
moederhuis was er plaats
voor 15 bedden en die wa
ren bestendig bezet. Trou
wens, het zou meerdere
malen voorkomen dat er
een overbezetting was. Het
was ook de tijd van de
roze, de blauwe en de groe
ne kamer, al naargelang de
kleur waarmee de muren
mi? Dendermonde. Ook de derde leeftijd bracht hulde, (vh)
waren beschilderd.
Alleen rusthuis
In 1968 veranderde de
funktie van het opvangcen
trum. Door de grote kon-
kurrentie van materniteiten
uit het Dendermondse, As-
se en vooral door de steeds
hogere eisen die werden
gesteld aan de uitrusting
van een moederhuis, zag
men zich verplicht de afde
ling moederhuis te Baasro
de te sluiten. De inboedel
en het personeel werden
overgemaakt aan de kliniek
Sint-Christiana te Dender
monde.
In 1975 gaat zuster Ambro
sia met pensioen. Dat bete
kent dat er voor de keuken
een andere kracht moest
komen. De zusters van Be-
veren konden immers niet
instaan voor een vervang
ster. Er was een tekort aan
roepingen. Zo werd een
kok in dienst genomen, la
ter bijgestaan door een
vrouwelijke keukenhulp.
In 1976 kwam dan de fusie
van de gemeenten en werd
Baasrode toegevoegd aan
de stad Dendermonde. Het
rusthuis kwam onder het
bestuur van het Openbaar
Centrum voor Maatschap
pelijk Welzijn te Dender
monde te staan. Dat was op
een totaal andere leest ge
schoeid dan de COO van
Baasrode. Er was een on
derhoudsdienst, er bestond
een sekretariaat, een eko-
nomaat, enz. Ofschoon de
ze stevige struktuur heel
wat voordelen inhoudt, wa
ren er voor Baasrode ook
nadelen: de kleine winke
lier waar men zich vroeger
ging bevoorraden geraakte
in de vergeethoek en de
betrokkenheid met de
plaatselijke bevolking zou
steeds meer en meer ach
terop geraken. Nooit zou
ze evenwel geheel verdwij
nen. Steeds bleef er een
band. Want wekelijks gin
gen de zusters bij de plaat
selijke handelaars inkopen
doen voor de bejaarden.
Fruit, snoep, kleding, het
werd allemaal in de ge
meente zelf aangekocht.
In 1978 werden de zieken
zaaltjes omgebouwd tot af
zonderlijke kamers en in
1980 gaat de spil, de ziel
van het rusthuis, zuster
Barbara, zelf op pensioen.
Ook zuster Amanda legt er
na een leven van hard wer
ken de riem af. Maar zij
blijven ter plaatse, net als
zuster Ambrosia trouwens.
Zij zijn er om het geestelijk
en moreel welzijn van de
bewoners ter harte te ne
men. Zuster Rita, die on
dertussen ook al zestig is
geworden, blijft echter
trouw op post. Zij schuwt
het zware werk niet en
neemt de avond- en nacht
diensten voor haar reke
ning.
In 1981 worden eindelijk
na 20 jaar nog eens schil
derwerken uitgevoerd.
Ook de binneninrichting
wordt verfraaid. Dat mocht
wel. Er worden in dat jaar
ook plannen gemaakt om
het rusthuis om te vormen
tot een verzorgingstehuis
en dienstencentrum. In
1982 zou de stad trouwens
haar goedkeuring hechten
aan deze plannen. Maar
nog steeds wordt er ge
wacht op het geld van de
provincie en staat. Het is
nu maar te hopen dat ook
dit spoedig in orde komt.
Ondertussen is de prijs
voor het verblijf flink toe
genomen. Vier jaar gele
den bedroeg die nog 11.500
fr. Nu is dat net 50 fr.
minder dan 20.000 fr. Voor
vele bejaarden is dit een
niet te betalen som. Het
OCMW moet dan bijsprin
gen en in het beste geval
steken de kinderen van de
bejaarden financieel een
handje toe. Geen wonder
dus dat ook het OCMW het
vaak moeilijk heeft om de
financiële eindjes aan el
kaar te knopen.
Handen tekort
In het rusthuis te Baasrode
werken momenteel vijf
kuisvrouwen (van wie er
een gestuurd door de
RVA), is er 1 kok en een
vrouwelijke hulpkok, er is
een verpleger die ook de
leiding van het rusthuis
heeft, zijn er twee half-time
verplegers en is er 1 bejaar
denhelpster. Bij dit kader
hoorde ook zuster Rita. In
haar plaats komen 2 RVA
werkkrachten voor een pe
riode van 6 maand, 2 half
time verpleegassistenten en
1 bejaardenhelpster. Maar
gezien de bezettingsgraad
en vooral gezien de perma
nente en vereiste aanwezig
heid van een aantal perso
neelsleden, is dit aantal
nauwelijks voldoende om
te beantwoorden aan de ve
le noden. Verantwoorde
lijke M. Verhaegen: «in
een rusthuis zijn er steeds
handen tekort. Maar nu de
zusters weggaan, wordt het
voor ons dubbel zwaar. Er
wacht ons een moeilijke
opdracht, maar door de in
zet en de werkijver zullen
we die ook wel aankunnen.
We moeten ons alleen
maar snel en adekwaat
kunnen aanpassen aan de
gewijzigde omstandig
heden».
Feestviering
Zaterdag 28 januari verla
ten de vier zusters het rust
huis voorgoed. Dan keren
ze terug naar hun moeder
huis te Beveren. Voor dit
afscheid werd een heel pro
gramma uitgewerkt.
Om 9.00 uur vertrekken de
bejaarden naar de Sint-
Ursmarus - parochiekerk
waar om 9.30 uur een eu
charistieviering wordt op
gedragen. Om 10.45 u.
volgt er in het rusthuis een
intieme receptie (voor een
beperkt aantal genodigden)
en om 11.45 uur nemen de
bewoners van het rusthuis
het middagmaal. Om 13.00
uur wordt aan de zusters
een afscheidsmaal aange
boden en om 14.30 uur ne
men de bewoners hun tasje
koffie en nemen ook de
zusters definitief afscheid
van Baasrode.
Zuster Rita, de bezige bij
Ze werd geboren te Verre-
broek, 62 jaar geleden.
Zuster Rita Smets uit de
polderstreek, sterk en on
vermoeibaar. Met haar 62
nog steeds present om de
zware nachtdiensten voor
Twee jaar geleden vierde
ze haar gouden kloosterju
bileum. Ze werd geboren
te Grembergen. Haar fami
lienaam is Van Cauwen-
bergh. Jarenlang was zij de
vroedvrouw van het rust
huis. Ontelbare kinderen
heeft zij op de wereld ge
holpen, vaak in niet te be
schrijven omstandigheden.
vraagt ze of ze wat nodig
hebben: fruit, sigaretten,
tabak, snoep, kleding. Zus
ter Ambrosia noteert het
allemaal netjes, doet de
bestelling en nadien ook de
verdeling. Ze let er ook op
dat alles wordt betaald.
Het zijn momenten waarop
ook de kleine problemen
ter sprake komen, waarop
Dendermonde. Het personeel neemt ook afscheid van de zusters, (vh)
haar rekening te nemen. Zuster Barbara, die in 1980 er wordt gepraat. Het zijn
Wie haar gaat vervangen, met pensioen ging, was ook ogenblikken van menselijk
weet de heer Verhaegen de overste van de zusterge- kontakt waarbij telkens
niet. «Zusters zijn trou- meenschap van Baasrode, weer de moederlijke aard
"wens niet te vervangen,» Haar taak bestond er onder naar voor komt, de be-
zegt hij. Zuster Rita heeft meer in de eredienst te ver- zorgdheid en kommer,
trouwens heel wat taken op zorgen. Een niet te onder- Zuster Ambrosia staat ook
zich genomen als jongste schatten opdracht in het in voor de postbedeling.
van de kloostergemeen- rusthuis. Haar taak zal Brieven, tijdschriften,
schap. Zij heeft ook de trouwens worden overge- kranten, boeken, ze wor-
zorg over de zusters voor nomeh door een zuster van den door haar met bekwa-
haar rekening genomen, de Visitatie wat het kloos- me spoed besteld. Ze
Zij helpt de kostgangers bij terschap aangaat. Zuster neemt ook haar tijd om de
de verzorging, doet de Barbara gaf de intenties brieven voor te lezen bij de
handwas zowel van de zus- aan, ze zorgde voor de be- slechtzienden, ze zelfs her-
ters als van de bewoners, zinning en de animatie, ze haaldelijk voor te lezen.
Haar dagtaak is zwaar, gaf het voorbeeld en onder Het zijn allemaal kleinighe-
maar blijkbaar heeft de haar bezielende leiding den, maar de zusters deden
bestendige drukte geen in- werden heel wat kostgan- het toch maar. Dag na dag,
vloed op haar sterk gestel, gers, in alle vrijheid, op- zonder onderbreking.
Om 21.30 uur gaat ze naar nieuw gestimuleerd om op-
bed om twee uur later op te nieuw deel te nemen aan de
staan voor een nachtronde, erediensten. Zij stond ook
Om 3.00 uur volgt een de stervenden bij. Maar Zuster Amanda zal bekend
tweede nachtronde. Tus- meer nog verstond zij de blijven als de stoere zuster
sendoor moet ze herhaal- kunst om geschillen bij te voor w'e er nooit proble-
delijk uit bed voor kostgan- leggen. Niet alleen tussen f"®1) waren- Zij sleurde met
gers die wat nodig hebben, de bewoners onderling,
moet ze mensen bijstaan, maar ook tussen ouders en
Steeds doet ze het met de kinderen. Haar takt. haar 8eld> ontstopte wateraf-
glimlach, heeft ze tijd voor wijsheid en haar inzicht, voerbuizen, herstelde lava-
de mensen, ook begrip, maakten haar tot vriend bo's- verzorgde ook de
Om 5.00 uur staat ze defini- van iedere bewoner. Zij katten, ofschoon er die in
tief op. Ze doet haar per- dwong door haar oprecht- het rusthuis niet zijn. Maar
soonlijke gebeden, maakt heid en vroomheid ontzag de nabÖ ëe|egen beek zorgt
haar persoonlijke opschik af, maar was ook vol begrip voor het nodige ongedierte
en is dan klaar om de gas- en edelmoedigheid.
ten te gaan helpen die naar
de mis willen gaan. Dan Zuster Ambrosia,
begint voor haar het dage- de pos'hode
lijkse leven: ontbijt, de was Zij is afkomstig van Sint- ven en dus het ongedierte
van de zusters en de kost- Niklaas. Haar familienaam weg blijft. Ook de vogels
gangers; herstelwerk en is Panier. Ook zij vierde dragen haar bezorgdheid
strijken, het schikken van haar gouden kloosterjubi-
bloemen. Om 11.30 uur leum en is er inmiddels
gaat ze opnieuw eten en 75 geworden. Zij begon als
dan neemt ze wat rust, ze keukenzuster, zou dan een
doet haar gebeden en om paar jaar aktief zijn in de
17.00 uur staat ze weer pa- missies en terug keren naar re huiselijke omgeving. Ze
raat. Stilaan breekt dan Baasrode, waar ze opnieuw verzorgde de tuin, plantte
weer de avond- en nacht- haar taak in de keuken ter
dienst aan. Zeven dagen op harte nam. Ze zorgde voor
zeven, zonder onderbre- een dagelijkse gezonde
king, maand na maand, voeding. Een stevige boe
jaar na jaar. Zuster Rita renkost. Haar hoofdingre-
was er steeds wanneer het diënten waren gehakt en
moest. Ook ongevraagd, appelmoes. Zacht om te
Ze begeleidde de sterven- bijten, makkelijk om klaar
den in hun laatste uren, te maken, maar steeds even
bereidde hen voor op de lekker,
dood, maakte het leed Elke week keerde hetzelf-
draaglijker. Velen zullen de menu weer, steeds op
haar missen maar velen zul- dezelfde dag van de week
len aan haar ook de beste werd hetzelfde geserveerd,
herinneringen overhouden. Nu ze met rust is, houdt ze
zich nog bezig binnen het
/.„sier Barbara. rusthuise We6kdijks be.
de wyze overste zoek, ze de bewonere en
Zuster Amanda,
de «man» in huis
bakken bier, zorgde dat de
chauffage goed was afgere-
en de katten weten dat.
Komen er ook op af. Zus
ter Amanda zorgt ervoor
dat de katten in leven blij-
weg. De meeuwen worden
dagelijks gevoed. En door
deze aanwezigheid van kat
ten en vogels buiten, krijgt
het rusthuis toch een zeke-
bloemen, schikte perken en
plantsoenen. Dagelijks zet
te ze de refter in orde. Zij
had ook kontakt met de
bevolking. Ze ontving de
mensen die op bezoek kwa
men en wist van hen vele
grote en kleine geheimen.
Trouwens, zuster Amanda
ging steeds recht op haar
doel af en niemand scheen
haar dat ooit kwalijk te
nemen. Zij is een wees
kind, luistert naar de naam
Schouvorst en werd te Eke-
ren geboren. Misschien was
zij wel de meest wereldse
van de vier zusters.
