Beveren bloeit open
Schelde erg verontreinigd:
hoe belastend is het Waasland
Huisvullverbranding
te Beveren: vliegas
wordt thans
afgescheiden
-
Kan Land van Saeftinghe
stijgende druk aan
Sint-Gillis-Waas wil géén
stortplaats in Kattestraat
8 - 27.1.1984 - De Voorpost
Beveren in de bloemen. Nabij het Hof ter Saksen krijgt een unieke plantenkollei
gestalte (Ivb)
De Schelde zorgt met zyn zij riv ieren voor de afwatering
van een groot deel van België. De aanvoer uit Frankrijk
bedraagt slechts tussen de vyftien en twintig kubieke
meter per sekonde, terwyl gemiddeld ruim tachtig kubie
ke meter per sekonde by Doel de Nederlandse grens
overstroomt. De hoeveelheid afgevoerd water per seizoen
is heel verschillend, wat van invloed is op de mate van
verontreiniging van het water. De Schelde is erg vervuild
en in hoeverre het Waasland en de Antwerpse industrie tot
die belasting bydragen is niet gemakkelijk te achterhalen.
Aangezien het ons toch interessant leek dat even na te
gaan, zyn we terecht gekomen by twee studies: de ene is
Belgisch en uitgegeven door het Instituut voor Hygiëne en
Epidemiologie, de tweede is een uitgave van het Neder
landse Rijksinstituut voor Zuivering van het afvalwater.
De konklusies zyn in elk geval gelijklopend. Een citaat
zegt wat dat betreft al meer dan voldoende: «Het wordt
hoog tyd dat rivieren als de Schelde niet meer beschouwd
worden als een open riool waarin ongestraft kan geloosd
worden».
Via de Dender wordt het afval- bekend dat het gebied rondom
water van zo'n 825.000 i.e.'s Lokeren sterk verontreinigd
(inwonersequivalenten) aange- water in deze zijrivier ople-
voerd. Van de Durme is zo'n vert. De Rupel is alleen al goed
getal niet te geven. Wel is voor de afvoer van afvalwater
Ruim tienduizend bezoekers in
1982
De belangstelling voor het Verdronken Land van Saef
tinghe, het grootste brakwater-schorrengebied in West-
Europa, blijft maar stijgen. In 1982 hebben ruim 10.500
natuurliefhebbers aan dit unieke gebied een bezoek ge
bracht. Het Zeeuwse Landschap heeft een groot deel van
Saeftinghe in beheer en in hun recent verschenen tijd
schrift Zeeuws Nieuws wordt de vraag gesteld of Saefting
he inderdaad zoveel bezoekers kan ontvangen.
Ongerust
Ondanks alle behoudsmaatregelen is de beherende
Stichting lang nog niet gerust in de toekomst van dit
natuurgebied. Als bedreigingen worden ondermeer ge
noemd de nog steeds niet vergeten afsnijding bij het Nauw
van Bath en het Baalhoekkanaal, de ernstige vervuiling
van het Scheldewater, verder toenemende industrialisatie,
dijkverzwaring, verruiging van de vegetatie en tenslotte
verstoring door intensieve jacht. Ook wordt de vraag
gesteld of ondanks de uitgestrektheid van Saeftinghe dit
gebied het huidige aantal exkursies kan verdragen zonder
daarvan schade te ondervinden.
Bescherming
Volgens Het Zeeuwse Landschap is een bijkomende
bescherming zeker gewenst om de waarden van Saeftinghe
in de toekomst veilig te kunnen stellen. In de eerste plaats
zou het volgens de Stichting logisch zijn om heel het
schorrengebied op te nemen in de Konventie van Rarmar.
Hieronder vallen de internationaal belangrijke waterge
bieden, waardoor het mogelijk wordt om ook de Belgische
belangen te verdedigen. Het is immers minder bekend dat
Saeftinghe ook grensoverschrijdend is. In ons land komt
er een gedeelte van dit schorrenkomplex voor, zij het in
een smalle strook zilte graslanden langs de Schelde. Dit
deel wordt beweid met runderen wat als absoluut unicum
voor België kan worden beschouwd. «Het komt erop
aan,» aldus de Stichting, «de bedreigingen in overleg met
België te bespreken en daarbij mag de betekenis van
Saeftinghe niet geminimalizeerd worden.»
Verzadigingspunt
De Stichting is van oordeel dat het beheer van het
gebied best ook wel eens kritisch mag bekeken worden.
Kan Saeftinghe inderdaad zoveel bezoekers ontvangen of
is er een verzadigingspunt? Is het mogelijk, de verruiging
van de vegetatie tegen te gaan door maaien of beweiden
en is het niet dringend, noodzakelijk, de jacht in te
perken? Met de laatst genoemde punten werd inmiddels al
een begin gemaakt door het beweidingsprojekt van de
Stichting Behoud Saeftinghe en de nieuwe, strengere
jachtvergunningen die werden opgesteld nu Saeftinghe
onder de Natuurbeschermingswet valt.
(L.V.B.)
van 2.386.773 t.e.'s, afkomstig
van een groot deel van België.
Via de Zenne bijvoorbeeld
komt het afvalwater van Brus
sel in de Rupel terecht. De
zuurstofverzadiging is in het
begin van de Zeeschelde al
bijzonder slecht met 18,3% in
1977-78 (gestegen tot 38,5% in
1979-'82). Regelmatig wordt
zelfs geen zuurstof meer in het
water aangetroffen.
Zware metalen
Vooral tussen Temse en Hobo
ken werden hoge gehaltes kad-
mium, chroom, kwik en lood
gemeten. Volgens het tijd
schrift Zeeuws Nieuws zijn de
scheepswerven van Temse, die
metaalverwerkende bedrijven
zijn en bijvoorbeeld galvanize-
ren, plus het loodproduceren-
de Métallurgie Hoboken hier
waarschijnlijk de oorzaak van.
Het zou bovendien voor de
hand liggen dat de stad Ant
werpen het nodige huishoude
lijke afvalwater op de Schelde
loost. Op de grens (eigenlijk
net erna bij de Schaar van
Ouden Doel) was in 1964 het
zuurstofgehalte 4,9 mg per li
ter. In 1973 werd het laagste
jaargemiddelde van 1,0 mg per
liter bereikt, volgens het rap
port over de waterkwaliteit
van de Westerschelde van het
RIZA. Als belangrijkste oor
zaak wordt ook hier gewezen
op de steeds hoger wordende
belasting van Scheldewater
met organische stoffen waar
door méér zuurstof verbruikt
wordt dan het water kan opne
men. Sinds 1964, de start van
het waterkwaliteitsonderzoek,
werd nooit voldaan aan de
norm voor de basiskwaliteit
voor zoet water, die het RIZA
hanteert. Deze lage zuurstof
gehaltes zorgen o.m. voor een
klimaat waarin de botulisme-
bakterie goed gedijt. Bij warm
weer zijn dan ook regelmatig
stervende of dode vogels aan
te treffen, vooral langs de
Schelde-oevers vanaf Antwer
pen tot in Saeftinghe toe. In
het Verdronken Land is men
tot dusver gespaard gebleven
van de vernietigende gevolgen
die botulisme onder de vogel
populatie kan aanrichten. In
1982 leverde een eenmalige
opruimingsaktie zo'n zeventig
dode vogels op, vooral winter
talingen.
Industrie
Tussen Antwerpen en de Ne
derlandse grens vinden we een
koncentratie van chemische in
dustrieën die stuk voor stuk op
de Schelde lozen. Op enkele
kilometers afstand vinden we
meer dan vijftien lozingspun-
ten. BASF, dat onder andere
kunstmest en vinylchloride
produceert, werkt in het pro-
duktieproces met stoffen die
zeer onaangename bijproduk-
ten opleveren. De bedrijven
Degussa en Monsanto produ
ceren zeer giftige pesticiden.
Petrochim maakt benzeen en
Progil (ook bekend als Rhóne-
Poulenc) koolstof disulfide.
Bayer is producent van ver
schillende stoffen waaronder
het buitengewoon giftige fbs-
geen, verder ook aniline, ni-
trobenzeen en titaandioxyde.
Ook metalen passeren in flinke
hoeveelheden de Nederlandse
grens, met mogelijk nefaste
gevolgen voor het Verdronken
Land van Saeftinghe. Momen
teel is in dat unieke natuurge
bied trouwens een studie aan
de gang, waarmee men uit
sluitsel wil krijgen over in hoe
verre het nog verantwoord is
om in bepaalde gedeelten
schapen te laten grazen. De
kwikgehaltes zijn sinds 1973
bij de grens flink gedaald. In
de periode tussen 1971 en 1979
werd de norm overschreden,
maar sinds 1980 wordt voldaan
aan de basiskwaliteitsnorm.
Eenzelfde ontwikkeling heeft
zich met lood en chroom voor
gedaan. Het nikkelgehalte is
daarentegen weer gestegen en
wel in die mate dat sinds 1980
niet meer aan de norm wordt
voldaan. Belangrijke bronnen
voor deze nikkelverontreini
ging zijn de galvanische, ti
taandioxyde, kunstmest- en le
vensmiddelen industrie. Op
vallend noemt het RIZA in
zijn rapport het aantal malen
dat dieldrin, endrin en aldrin
in 1980 en 1981 zijn aange
toond. Dit vaker voorkomen is
volgens Zeeuws Nieuws ver
moedelijk te wijten aan een
toename van incidentele lozin
gen in het Antwerpse havenge
bied. Vreemd genoeg zouden
deze stoffen waarschijnlijk niet
voorkomen in de produktie-
processen van de bedrijven in
het Antwerpse havengebied.
De maximale gehaltes waren
in elk geval bijzonder hoog en
overschreden soms zelfs vijf
tigmaal de basiskwaliteitsnor
men, terwijl het potentiële
zwartelijststoffen zijn. Stoffen
die op de zwarte lijst voorko
men mogen onder géén beding
geloosd worden. Onder de
noemer «vluchtige gechloreer
de koolwaterstoffen» vallen
stoffen die in grote hoeveelhe
den gebruikt worden als oplos-
en ontvettingsmiddel, als
grondstof voor bijvoorbeeld
PVC of als bestrijdingsmiddel.
Allemaal zijn het potentiële
zwartelijststoffen. Sinds 1979
worden de gehaltes van deze
stoffan bepaald en werden zeer
hoge maximumwaardes vast
gesteld. Tot deze groep poly
cyclische aromatische koolwa
terstoffen (PAK's) behoren er
enkele die als kankerverwek
kend worden beschouwd.
Sinds 1975 worden deze PAK's
bepaald en wordt in toenemen
de mate de norm over
schreden.
Konklusie
Er mag gerust gesteld worden
dat de Zeeschelde zwaar wordt
belast door de Rupel en het
Antwerpse havengebied. Het
zuurstofgehalte bereikt bij Ho
boken een ongekend minimum
en blijft tot aan de Nederland
se grens erg laag. Vooral kad-
mium en nikkel overschrijden
nog steeds de (Nederlandse)
basiskwaliteitsnorm voor zoet
water, terwijl andere metalen
de laatste jaren over het alge
meen een afname van de hoe
veelheid te zien geven.
Gevolgen
Zich uitspreken over de gevol
gen van de zware verontreini
ging blijft een kiese zaak. In de
meeste publikaties blijft men
dan ook voorzichtig. Het is in
elk geval nu al een feit dat de
gevolgen tot ver in de Wester
schelde voelbaar zijn. Vooral
de belasting met toxische stof
fen zoals kadmium en kwik
vormt een bedreiging voor het
milieu in en langs de Wester
schelde. De zeehonden en
bruinvissen zijn al geruime tijd
verdwenen, maar de PCB's die
nu via de Schelde naar zee
stromen bedreigen via de kust-
stromingen de laatste zeehon
den in de Waddenzee. Ook is
gebleken dat zeeaster en zeek
raal uit het oostelijk deel van
de Westerschelde zulke gehal
tes aan zware metalen bevat
ten dat de konsumptie sterk is
af te raden. Ook organismen
zoals mosselen, kokkels, gar
nalen en vissen zijn sterk ver
ontreinigd.
Het tijdschrift Zeeuws Nieuws
is van mening dat Nederland
pas met België mag praten
over waterverdragen en de
verdieping van de drempels in
de Westerschelde, wanneer
ons land eerst de verontreini
ging van de Schelde weet terug
te dringen.
Luc Van Broeck
Beveren in de bloemen. Plantenbakken in Melsele (Ivb)
Plantsoendienst bekroond
«Dit gemeentebestuur is fier op wat de jongste zeven jaar
inzake groenvoorziening en animatie werd verwezeniykt.
Het feit dat wy gelauwerd werden als gemeente die de
grootste inspanning leverde op gebied van groenvoorzie
ning is tegelykertyd een bekroning en een aanmoediging
naar de toekomst toe». Woorden van lof die schepen
Blommaert zich onlangs tydens een perskonferentie,
waarbij de werking van de dienst Parken en plantsoenen
uitgebreid werd toegelicht, liet ontvallen. Die dienst heeft
tijdens de voorbye jaren inderdaad een heleboel gepres
teerd: de groenoppervlakte groeide spektakulair, speel
pleinen werden beplant, er waren brochures en akties
rond gevelversiering-tégeltuintjes-plantengebruik, er
werd ook tyd gemaakt voor experimenten.
Op het grondgebied van de Beverse deelgemeente Melsele
werd in juni 1978 een verbrandingsoven in gebruik
genomen. Die installatie verwerkt thans het huishoudelijk
afval van de fusiegemeenten Beveren, Kruibeke en Zwyn-
drecht, in totaal zowat 72.000 inwoners. Enkelal in
Beveren wordt elke week het huisvuil van 13.650 wonin
gen opgehaald. In het najaar van 1983 is er rond die
installatie nogal wat beroering ontstaan. Het soms erg
toxische vliegas zou worden gebruikt voor ondermeer de
aanleg van polderwegen en Agalev-raadslid Ludo De
Block was met die gang van zaken helemaal niet gelukkig.
Hy bracht het punt ter sprake tydens de gemeenteraad en
schepen voor milieu Smet beloofde de zaak te onderzoe
ken. De installatie is inmiddels al enkele maanden aange
past en sindsdien kan er milieuvriendelijker gewerkt
worden.
De gemeente Beveren nam in
1983 deel aan de wedstrijd
«Groen- en bloemvriendelijke
gemeenten». Alle gemeenten
die lid zijn van de Vlaamse
Vereniging voor Openbaar
Groen werden hiertoe trou
wens uitgenodigd. Doorgaans
zijn het enkel die gemeenten
en steden die terzake het
meest vooruitstrevend die in
schrijven. Hoewel Beveren
niet speicifiek aan de gestelde
wedstrijdeisen voldeed, werd
toch een zeer eervolle onder
scheiding behaald. Beveren
kreeg de prijs van de gemeente
die de grootste inspanning
heeft geleverd op het gebied
van groenvoorziening. Overi
gens (en dat werd al in vorige
editie van De Voorpost ge
meld) eindigde Beveren ex-ae-
quo op de derde plaats na
Hasselt en Koksijde, deelne
mers die reeds jaren uitpakken
met belangrijke bebloemings-
akties. Na de organisatie van
acht bloemenmarkten zal aan
dit soort akties meer aandacht
worden besteed. Tijdens een
akademische zitting op het
stadhuis van Hasselt, midden
december 1983, kregen de h.
Van Bortel en schepen Blom
maert de prijs van tienduizend
frank aan boomkwekerijpro-
dukten overhandigd.
Resultaten
Sinds 1977 worden op hef vlak
van groenvoorziening mooie
resultaten behaald door de
dienst Parken en Plantsoeoen.
Kort na de fusie zette het ge
meentebestuur de stap naar de
oprichting van zo'n specifieke
groendienst. Begin 1977 telde
men slechts een vijftal perso
neelsleden, vandaag is dat be
stand tot 25 werknemers uitge
groeid. De groenoppervlakte
groeide spektakulair, van 33
tot 80 hektaren. Al deza gege
vens staan te boek en op com
puter.
Wist u dat na inventarisatie en
landschapskartering gebleken
is dat er in Beveren zesduizend
straatbomen staan, dat 55.000
kanada's het landschap bepa
len, dat er 250 groenelementen
zijn die wekelijks of tweewe
kelijks een onderhoudsbeurt
dienen te krijgen, dat de op
pervlakte bovendien 44 hekta-
re grasperken en 30 hektaren
diverse aanplantingen omvat?
Elke inwoners zou over twintig
vierkante meter groen kunnen
beschikken en jaarlijks worden
er meer dan 300 vensterbak-
ken geplaatst.
Uit rid van geslaagde initiatie
ven bleek de belangstelling en
tevens de waardering van de
bevolking. In vele straten en
pleinen kwam, in samenspraak
van de mensen ter plaatse, een
speelplein, een zithoek, een
straatbeplanting of een andere
groenvoorziening tot stand.
Zoals bijvoorbeeld te Verre-
broek in de Groothuiswijk of
op de Hoge Wegel te Haas
donk, waar de bewoners leer
speeltuigen in hun vrije Sjwa,
zelf in elkaar knutselden. Ljj
Om de zomerbebloeming ijjg
stimuleren werden tal van t na;
ties ondernomen. Vooreerst! afó
'eigen huis', waar de meesje,
gemeentelijke gebouwen int we
bloemetjes werden gezet. Vt La
centra kregen dank zij vt yj,
fraaiingsgroen een vriendei
ker uitzicht. Brochures en
ties rond gevelversiering,
geltuintjes, plantengebruik
landschaps- en hoeververfaf
ing kwamen tot stand. Zeis
het opvallendst zijn de jar
lijks terugkerende bloemt
markten. De jeugd kan n
alleen gebruik maken van
talrijke nieuwe sport- en spet
terreinen, maar kan ook a
spanning vinden in hun scha»
tuin of tijdens een edukatie
wandeling op Hof ter Saks
Op vele tentoonstellingen
feestelijkheden werd een
roep gedaan op de gemet
telijke plantsoendienst, f
experimenten bleven niet
met name de bestrijding \i
de olmenziekte waar ontk
druk kuratieve produkts Ij
rechtstreeks in de stam vand II
boom kunnen worden ft
spoten.
In samenwerking met het Al
boretum Waasland zal et
unieke plantenkollektie op 11 B)
Hof ter Saksen geleidelik <S «J
stand komen. Tijdens 4 m
'opendeurdagen' in dit par
kwamen niet minder dan dré
duizend bezoekers opdag
tijdens één weekend. In 19
werden al meer dan tweedi
zend mensen in het park ron
geleid.
Schepen Blommaert vatte bf
tijdens de perskonferentie kif
en goed samen: «We zijn ervi
overtuigd dat binnen afzienl»
re tijd Beveren niet uitsluit»
geroemd zal worden om zf
voetbalkwaliteiten, maar oo
om de aanpak van de grot(
voorziening en de zorg om
natuurbehoud».
Landschaps zorg in de Wase grensgebieden. Vrijwilligerswerk wordt zwaar beperkt door
een totaal gebrek aan aankoopsubsidies (Ivb)
«Kemzeke en Sint-Gillis-Waas hebben jarenlang, ten voordele van het Waasland, de hinder
en de lasten van een stortplaats gedragen. Ons nu opnieuw met een bovengronds stort
opzadelen mag niet en kan niet. Er zijn in het Waasland andere mogelijkheden die
hygiënischer en milieuvriendelijker zijn». Zo luidt het slot van een stellingname van het
schepencollege van Sint-Gillis-Waas t.a.v. de stortproblematiek in het Land van Waas.
Een krachtdadig standpunt dat twee dingen afwijst: Sint-Gillis (of Kemzeke, Het Hol ligt
thans op grondgebied Sint-Gillis) én bovengronds storten. Bovengronds storten, voor die
optie heeft zich onlangs nog (zie DVP van vorige week) de Volksunie van het Waasland
uitgesproken. Maar da's duidelijk niét naar de zin van het (CVP-)schepenkollege van Sint-
Gillis. Want: het landschap zal helemaal vervormd worden; en de hinder voor de omgeving
zal zeer groot zijn omdat ongedierte, reukhinder en doorsijpelend water de aanpalende
beken en akkers zal verontreinigen. Da's de mening van het schepenkollege van Sint-Gillis.
Bovendien, zegt de bestuursmeerderheid, ligt deze bovengrondse stortplaats, aan de rand
"van een woonwijk, en dat levert heel veel supplementaire problemen op.
De Kattestraat ligt in de wijk Het Hol. Op die gronden van de interkommunale werd al
eerder gestort, maar toen werd een kleiput opgevuld. Sint-Gillis wijst de mogelijke keuze
van de Kattestraat kategorisch af. In een krant werd aangekondigd dat bij het gemeentebe
stuur heel binnenkort door de interkommunale een aanvraag zou worden ingediend met het
oog op de oprichting van een bovengronds stort aan de Kattestraat. Het gemeentebestuur
van Sint-Gillis heeft dus zeer ad rem gereageerd, zeer tijdig ook.
Rookgassen
Bij de verbranding ontstaan
uiteraard rookgassen. Vooral
eer men die loost in de atmos
feer dienen ze ontstoft te wor
den. Hierdoor moeten ze tot
300 280 graden Celsius wor
den afgekoeld. Eerst worden
de gassen door een gesloten
koeltoren gestuurd, waarin
zeer fijne waterstralen onder
druk worden ingespoten. De
temperatuur van de gassen
daalt tot 500 graden. Vervol
gens worden de gassen afge
koeld tot ongeveer 280 graden,
door de toevoeging van omge
vingslucht. De lucht wordt dan
ontstoft door middel van een
elektrofilter. Het stof (of vlieg
as) wordt opgevangen in trech
ters onder de filters. Dit vlieg
as werd tot augustus 1983 afge
voerd naar de asschacht, maar
wordt thans apart opgevangen.
Afgescheiden
De verbrandingsassen en
vliegassen worden door de
aanpassing van de installatie
thans apart opgevangen. Die
afscheiding is zeker geen over
bodige luxe. De vliegassen be
vatten namelijk een zeer hoog
gehalte aan zware metalen,
vooral kadmium, dat soms in
hoge koncentraties voorkomt.
De verbrandingsassen (zo'n
5000 ton per jaar) kunnen nog
gebruikt worden voor het ni
velleren van gronden, het ver
harden van wegen, dijkverster
kingen enz. De voorwaarde
voor dit hergebruik is wel dat
de assen geen te hoge koncen
traties aan zware metalen zou
den bevatten. Dit kan immers
op lange termij n-verzilting van
de bodem veroorzaken, groei-
remmingsverschijnselcn bij
planten ook, en verontreini
ging van het grondwater. Bo
vendien wordt kadmium nogal
gemakkelijk door planten op
genomen. De assen apart op
vangen leek dus een meer dan
nuttige zaak, ook al omdat
analyses van de Provinciale
Dienst ter Bescherming van
het Leefmilieu aangetoond
hebben dat de vliegassen ver
uit de hoogste koncentraties
aan milieugevaarlijke stoffen
bevatten. Sinds de scheiding
werd doorgevoerd liggen de
koncentraties van de pro
bleemmetalen koper en kad
mium in de verbrandingsasscn
beneden de maximaal aan
vaardbare koncentraties, toe
gelaten in de bodem.
De aanwending van deze
verbrandingsassen als wegver-
hardingsmatcriaal is volgens
de milieudienst van Beveren
derhalve mogelijk. De vliegas
sen zelf worden afgevoerd naar
een stortplaats, waar ze met
toelating en onder kontrole
van Ovam (Openbare Vlaamse
Afvalstoffen Maatschappij)
gestort worden. Door het de
partement toxicologie van de
U.I.A. werd in 1980 in op
dracht van het ministerie van
streekekonomie een onder
zoek uitgevoerd naar de lozing
in de lucht van polychloroben-
zenen en polychlorofenolen.
Deze schadelijke, organische
verbindingen ontstaan door de
verbranding van plastic en resi
du's van pesticiden. De onder
zoekers hebben vastgesteld dat
dc uitworp van hogergenoem-
de stoffen vrij konstant en bo
vendien zeer klein is. Gelijk
aardige meetkampagnes wer
den ook voor de toekomst in
het vooruitzicht gesteld.
(l.v.b.)
Beveren in de bloemen. Impressie van de bloemenmarkt die vorig jaar in Haasdol
plaatsvond (Ivb)
