:ïty roels danst bharata natya
Berlare heeft eigen balletschool
Sfeervolle prijsuitreiking van opstelwedstrijd
«Vlaanderen om van te houden»
De Voorpost - 13.4.1984 - 43
Indische tempeldans en bij tejater 80 Aalst
[ejater 80 nodigde iedereen uit op een fascinerende, bekoorlijke gastproduktie: de be-
pvering van de klassieke Indische tempeldans in een exotisch kader. Deze dansen zijn
geheimzinnige, gesloten vertoningen, waar wij met onze Westerse kuituur onbegrij
pend tegenover staan. Jetty Roels gaf ons nu de gelegenheid deze gesloten deur open
je maken en binnen te treden in deze wereld van verfijnde gebaren, die het exponent
iijn van een eeuwenoude wereldkultuur.
I De dans had in alle bescha-
ingen oorspronkelijk een ri-
uee karakter. In India is hij
i leeds nauw verbonden ge-
jreest met de godsdienstbele-
I ing: hij was drama, aktie, taal.
I De zin voor het wonderbaar-
S Hke, het fantastische, het my-
I (usche, gaven ook aan het In-
Jlische drama een goddellijke
jorsprong. BRAHMA zelf zou de
fegels hebben gedikteerd voor
je NATYA VEDA, de veda van
iet drama, waarvan later de
|ATYA SASTRA (leerboek van
je dramaturgie) zou zijn afge-
- kid.
De BHARATA NATYA, met
jls centrum de tempel van Tan-
ore in Zuid-Indië, was de dans
Jan de DEVADASI, de heilige
loumsanes van de tempel; hun
jalatenschap werd overgeno-'
nen door de dansscholen,
raarvan de leerlingen optre-
len in theaters en tempels.
)eze elegante, verfijnde dans
leeft een langdurige periode
tan verval gekend. Het onder-
terp zelf (de liefdes van de
joden) en de persoonlijkheid
tan de danseressen (prieste-
jessen en courtisanes) maak-
|en dat deze kunst in de loop
Ier tijden verviel tot een orgia-
Kische dans. In het begin van
leze eeuw, toen de traditionele
tonnen al bijna vergeten wa
len, zorgde de dichter TAGO-
!E en een groep intellektuelen
toor de renaissance en kreeg
Ie BHARATA NATYA zijn oor-
m terug.
en zo dans ik het, ik zit er ver
der voor niets tussen. Het is een
beetje een curiosum. En de
meeste teksten voel je ook aan
(sommige zijn in het Engels
vertaald). Het is van een een
voud die wij echt wel kunnen
begrijpen.
Als danser zie je de dingen
ook helemaal anders?
Je hebt er een heel andere
kijk op de zaak. Je bent een heel
ander wezen dan een niet-dan-
ser, en met dat laatste bedoel
ik iemand die wel danst, maar
bijvoorbeeld de energie niet
heeft om een voorstelling te
dansen. Het is zoals het ver
schil tussen iemand die 'z zon
dags gaat voetballen en ie
mand die er zijn beroep van
gemaakt heeft.
Het verschil zit in de kracht,
de intensiteit. Je kan bijvoor
beeld spreken van religieuze
extase. Dan vraag je je af: wat
is dat? Maar als danser voel je
dat, gewoon omdat je je lichaam
meer gebruikt.
Maar ik maak ook veel fou
ten omdat ik geen sanskriet
ken. Het probleem wordt dan
wel opgelost als ik in India ben,
waar ik wel mensen ken die de
taal machtig zijn.
Heb je andere dansstijlen
gevolgd?
Ja, ik heb in Indië primitieve
dans gevolgd, om de parallel te
kunnen trekken naar deze dans.
Het ritme is verschillend, ze
dansen steeds op hetzélfde rit-
Is een basisopleiding nood
zakelijk om met tempeldans te
beginnen? Eigenlijk niet, je
moet alleen een goed lichaam
hebben, ermee weten te be
wegen. In het begin kan een
opleiding misschien wel iets
helpen omdat je dan inzicht in
de strukturen van de dans hebt,
maar later kan het mogelijk een
handicap zijn.
Tussen de leerlingen en mij
is er wel een soort band. Ik heb
bijvoorbeeld ook de verwarrin
gen gekend die zij op dit mo
ment kennen, ik heb de fouten
gemaakt die zij nu maken. Ik
weet dat er dagen zijn waarop
je je niet kunt concentreren en
daarom kan ik hen alles veel
beter uitleggen; ik kan de fou
ten als het ware voorzien.
noodzakelijk want anders zou
ik de opeenvolging van de fi
guren nooit kunnen n
ren.
De hou meer van de z
strikte dingen. Anderen gaan
de meer populaire toer op.
Zijn er nu nog tempeldanse
ressen?
Het gebruik om te dansen in
het ritueel is totaal afgeschaft.
De tempeldanseressen waren
stilaan prosituees geworden en
daarom is het verboden nog in
de tempel te dansen. Deze pro
stitutie vond een aanvang bij de
moslimoverheersing. De rijke
moslims nodigden de tempel
danseressen uit in hun paleis
omdat het altijd mooie meisjes
waren en zij in hen andere din
gen zagen dan danstalent. Het
godsdienstig verband had voor
hem immers geen enkel be
lang omdat ze hen vreemd was.
Maar de dalfs zelf blijft om
dat de Indiërs veel dansen, ook
buiten de tempel om.
Jij gaat dus terug naar India?
Volgende maand vertrek ik
zekere zin wel, het is een om een nieuwe dans te leren en
zeer goede training voor de ik keer terug naar België in
geest en het werkt verruimend, september, voegt Jetty er nog
Mijn geheugen is er ook enorm aan toe en met een mysterieus
op vooruit gegaan, ik kan oosters glimlachje fluistert ze:
Heeft deze discipline ook
zekere bindingen met yoga?
ongelooflijk veel meer onthou- misschien...
den dan vroeger. Dit is ook
SIROU ANN Aalst. Jetty Roels, een en al beleving (P. Van San)
Aalst. Siva, de god van de dans, afgebeeld als
jongeling (P. Van San)
n de
Sakrale dans
- j Bharata Natya is één va
ikrale dansen uit India. De vorm
joals we die nu kennen, is ver-
inderd door de tijd en de in-
Hoeden van buitenaf (vooral
bepaald door de moslim-over-
beersers) en is tot ons geko-
(nen als een theaterdans. Oor
spronkelijk moeten de
bewegingen een onderdeel
jeweest zijn van het tempelri-
kieel, zoals dat trouwens nog in
jommige tempels te zien is. De
heisjes, behorend tot de "dans-
raste" werden omwille van hun
jchoonheid en talent gekozen.
Je zongen en dansten teizelf-
(ertijd, de rug naar de gelovi-
ben, het aangezicht naar het
binnenste van het schrijn ge
licht. Op deze wijze brachten ze
bun dans en het orkest dat ach-
jer hen was opgesteld, bewoog
inee. Zo werd het geheel één
grote evokatie voor de god.
Tegenwoordig danst men op
iet toneel, in aanwezigheid van
(en beeld van Shiva, in de ge-
iaante van Nataraja, de kosmi-
|che danser.
Vóór het dansen wordt hem
buide gebracht in de vorm van
(en bloemenoffer. Bijna alle
lansen zijn trouwens lofzangen
jf huldezangen voor de goden.
Roeiend is dat de danseres
Saarbij over zichzelf spreekt als
Ie vrouw of de geliefde van de
betreffende god, terwijl ze op
hem wacht, en hem door be-
(niddeling van een vriendin of
toms wel een vogeltje als
boodschapper, smeekt te ko
men omdat haar liefespijnen te
hevig zijn.
Ze symboliseert de liefde
(oor de god in haar vrouwelij
ke liefdessmart. De vereniging
met god staat hier dan ook voor
pen symbolisch opgaan in de
pod, en niet voor de sexuele
reremgmg, zoals die letterlijk
^ordt uitgedrukt.
Het geheel van dit verhaal,
Vertelt in "handentaal", is dan
ook in alle richtingen even kin
derlijk duidelijk. Immers, een
jleel van dit "vertellen" zal zijn
oorsprong gevonden hebben in
latere fazes van de dans, waar
het "publiek" (de gelovigen) de
danseres wel konden zien en zij
dus fungeerde als tolk zonder
woorden van de moeilijke reli
gieuze teksten die door weini
gen begrepen werden.
Vermoedelijk hadden de
handhoudingen (er bestaan 28
verschillende Mudra's aan de
basis een minder verhalende
rol, maar waren eerder sym
bolen. Terzelfdertijd hadden de
vingers de funtkie de energie
op verschillende manieren te
kanaliseren, naargelang het'ri-
tueel dit vereiste.
Naast het mimische gedeelte
is er ook het abstrakte deel, dat
bestaat uit ritmische en geo
metrische patronen, in een snel
tempo uitgevoerd.
Tegenwoordig is Bharata
Natya in India zeer populair,
nadat het zich moeizaam heeft
losgerukt uit z'n verleden, en de
daarmee samenhangende ta
boes. De tempeldanseressen
hadden immers een slechte re
putatie gekregen en geen en
kel meisj? van goede familie
haalde het in haar hoofd op een
toneel te dansen.
Het is een in de mode zijnde
dans geworden, telkens aan
kleine veranderingen onder
hevig. De populariteit is zo groot
geworden, dat de vele toestro
mende Amerikaanse en Euro
pese dansers, al hun stempel
aan het zetten rijn op deze oude
techniek, zoals dat dikwijls ge
beurt.
Het ware hart van de dans rit
in de muziek, in de voorge
schreven ritmische patronen die
een soort kode vormen: een
oeroude toegang tot de go
den...
Een gesprek met de dan
seres
Jetty Roels is geen onbeken
de in de Vlaamse danswereld.
Zij genoot een opleiding klas
sieke dans (Lea Daan, Paul
Grin wis), moderne dans (Mar
tha Graham, New York) en
mime (E. Decroux, Parijs).
Zij is initiatiefneemster en ar
tistiek direktrice van "d'Oude
Kapel", het Centrum voor Dans
en Beweging te Gent. In diver
se dansscholen, o.a. het Stede
lijk Instituut voor Ballet te Ant
werpen, geeft rij gastcursussen
Indische dans.
Jetty Roels danst Bharata Maty a (P. Van San)
Vele keren volgde zij, tel
kens gedurende verscheidene
maanden, Bharata Natya lessen
te Madras, het levende cen
trum van de Zuid-Indische dans
In deze discipline bereikte zij
inmiddels een dergelijke graad
van volmaaktheid dat zij in au
gustus '81, in Madras, haar
"arangetram" deed, wat voor
een blanke danseres uitzon
derlijk is.
Hoe ben je eigenlijk met dit
soort dans in kontakt gekomen,
vroegen we haar.
Ik heb eerst een mime- en
dansopleiding gehad, maar in
deze dans vind ik de twee te
gelijk. En deze dansvorm was
ook zeer moeilijk voor mij om
dat ik nogal groot ben en lange
bewegingen heb. En vermits ik
het bizarre idee had dat ik be
ter iets kon leren wat moeilijk
was en dat ik niet kon, ben ik
naar India gegaan. Het was de
bedoeling om daar een vijftal
maanden te blijven, maar het is
veel langer geworden. Toen ik
terug in België was, kreeg ik na
twee jaar zo'n heimwee dat ik
teruggegaan ben. En ik ga nog
steeds terug. Het is een heel
boeiende ervaring, vooral om
dat je je op een terrein begeeft
dat nog niet ontgonnen is. Al
dansend verdiep je je in din
gen die tevoren nog nooit ge
daan waren. Ik ben er nu al
twaalf jaar mee bezig, wat ei
genlijk nog niet zo lang is voor
een dans als deze. Het is zeer
ingewikkeld en het duurt lang
eer je het kunt dansen.
En wat doe je met die taal die
je niet begrijpt en waarop je
gaat dansen en gebaren ma
ken?
Ik leer het gewoon glad uit
het hoofd. Op eUc woord weet
ik dan wat ik moet doen. Een
Indische is natuurlijk geholpen
door de taal. Als rij zingt: "een
dag duur als een jaar", dan be
grijpt ze dat en weet dan welke
bewegingen ze moet uitvoeren.
Het is dus een zeer strikte cho
reografie. Je doet het gebaar op
het woord. Dus moet ik alles van
buiten leren, wat eigenlijk niets
is in vergelijking met de rest die
ik moet kennen. Het zijn vooral
de basispassen die je moet
kennen.
Krijg je veel reactie op de
lessen die je geeft?
Wel, ik heb in Gent een klein
groepje waar ik mee bezig ben.
En de mensen krijgen er ook
meer en meer belangstelling
voor, ze leren het ook kennen.
Door het feit dat ik zo overal een
beetje rondga, ontstaat er bij de
mensen ook een vaag plan om
dat ook zelf te gaan doen. Maar
het schrikt soms wel af omdat
het zo moeilijk is. Een dergelij
ke dans kim je nu eenmaal niet
aanleren op een weekend. Dus
de belangstelling groeit wel,
alleen zit België weer achterop.
In Frankrijk zijn ze er al 20 jaar
mee bezig, ook in Italië en En
geland.
Een Nederland?In Neder
land is de belangstelling niet zo
groot door het feit dat er veel
Indonesiërs wonen. Er is dus
meer interesse voor de Indo
nesische dans dan voor de In
dische. En daar is wel duidelijk
verschil tussen.
Het zijn ook vooral vrouwen
die er zich door aangetrokken
voelen. Ja, het is ook een vrou
welijke dans, door vrouwen uit
gevoerd. Maar je mag het niet
zien als een soort theaterge-
beuren, het moet een soort mu
seumstuk rijm Zo wil ik het ook
brengen. De zeg: kijk, dat is het
Zaterdag 7 april te 15.00
uur had er een opvoering
plaats van het Kon. Ballet
van Vlaanderen in de
Sporthal te Berlare, waarbij
de verschillende vormen
van ballet werden voorge
steld.
Dit optreden kaderde in de
oprichting van de Ballet
school TE FtPSICHOREDe
opkomst was buitenge
woon. Alle beschikbare
plaatsen waren volzet. Dat
met veel interesse de voor
stelling werd gevolgd,
bleek uit de talrijke vragen
die vanuit de zaal werden
gesteld
Deze middag was mede mo
gelijk gemaakt door de
steun van de KIWANI'S
BEYAERT van Dendermon-
de en het Gemeentebestuur
van Berlare,
De presentatie was in han
den van Lieven Van Parijs.
De voorstelling werd voor
afgegaan door enkele spre
kers waaronder: Mevr. Bar
bier, artistiek medewerker
van het Ballet.
Notaris J. Vanderschot,
Voorzitter van de Berlaarse
Cultuurkring.
Dhr. L. Vercruyssen, Sche
pen van Sport van de Ge
meente Berlare.
Het dankwoord werd uitge
sproken door Mevr. M. Ver
dunnen intiatiefneemster
van deze dag.
Na de voorstelling werd er
nog dankbaar gebruik ge
maakt van de gelegenheid,
om nog in te schrijven voor
de balletschool.
Het totaal van de inschrij
vingen is de 70 gepasseerd
Hierbij valt op te merken
dat één jongen werd inge
schreven.
Berlare. Een zeer aandachtig publiek woonde de balletopvoering in de sporthal 'bij (jj)
Zaterdag had in de stadsbiblioteek te Sint-Niklaas
de prijsuitreiking plaats van de opstelwedstrijd
«Vlaanderen om van te houden». Het betrof hier
een initiatief van de Wase Jonge Leeuwen, De
Vlaamsche Vlagge en de Sint-Niklase en Dender-
mondse afdelingen van het Davidsfonds en de
Marnixring. De Sint-Niklase DF-voorzitter Leo De
Meulenaer, tevens voorzitter van de jury, mocht
een honderdtal aanwezigen verwelkomen in de
konferentiezaal
Hij richtte woorden van
dank aan zijn mede-juryle
den Mw. Cooreman-De Wit
(DF-Dendermonde), Luc
Van Acker (MR-Dender-
monde). Koen Maes (MR-
St.-Niklaas), Willy Ost
(DVV) en Paul Van de Vij
ver (WJL) voor de vlotte en
efficiënte samenwerking.
Tevens prees hij het werk
dat wedstr ij dsekretaris
Kris Verguit van de Wase
Jonge Leeuwen en Raf Ver-
meire van de Vlaamsche
Vlagge achter de schermen
verrichtten. Uiteraard wa
ren er ook woorden van
dank voor de scholen die
hun medewerking verleen
den: te Sint-Niklaas de Bis
schoppelijke Normaal
school, de Berkenboom, de
H. Familie, het St. Jozef-
Klein-Seminarie en St. Ca-
rolus en te Dendermonde
het H. Maagdcollege.
Proklamatie
Na een muzikaal intermez
zo, vakkundig gebracht
door Mark Van Boven (pia
no) en Cinthia Van den
Bulcke (dwarsfluit) uit
Moerzeke, ving de heer De
Meulenaer aan met de pro
klamatie van de uitslag.
Voor de 18- tot 21-jarigen
kwamen volgende vijf na
men uit de bus: eerste werd
Mare Audenaert uit Heus-
den met de zeer persoonlij
ke en literair-verfljnde
tekst «Hoe groen is mijn
Vlaanderen?». Tweede
werd Frank De Beule (Zele)
en derde Mare D'hooge
(Sint-Niklaas) De vierde en
de vijfde prijs werden in de
wacht gesleept door resp.
Geert Blevi (Sint-Niklaas)
en Gino Goole (Zwijn-
drecht).
Yves Stragier uit Elversele
kaapte de eerste prijs weg
in de kategorie van de 15-
tot 18-jarigen met de inzen
ding «De Derde Industriële
Ftevolutie in Vlaanderen»
Geert Jacobs (Baasrode)
werd met de tweede prijs
bekroond en Peter Ver
schelden (Moerzeke) ein
digde derde. Claudia Stuer
(Doel), overigens het enige
meisje bij de tien laureaten,
klasseerde zich op de vierde
plaats.
Dat de broertjes Verschel
den uit Moerzeke een vaar
dige pen hanteren, blijkt
uit het feit dat jongere
broer Bart de rij sloot op de
vijfde plaats. De bekroonde
opstellen van Mare Aude
naert en Yves Stragier wer-
ëeq door Willy Ost voorge
lezen. Bij lezing van de vijf
bladzijden lange tekst van
Mare Audenaert luisterde
de zaal muisstil en heel aan
dachtig toe. Beide laurea
ten kregen het prachtige
boek «Daar is maar één
land, dat mijn land kan
zijn» van Anton van Wilde-
rode en Jan Dec re ton als
geschenk mee naar huis. Zo
was Anton van Wilderode
toch nog aanwezig onder
het publiek, zij het dan in
boekvorm, nadat hij we
gens een ongelukkige val
verstek had moeten laten
gaan om de jury voor te
zitten.
Gelegenheidstoespraak
In de figuur van Mr. Koen
Baert, de jonge en dynami
sche sekretaris van het IJ
zerbedevaartkomitee, had
Anton van Wilderode een
schitterende vervanger. De
heer Baert maakte in zijn
toespraak een boeiende
syntese van de vijf deel te-
ma's van de opstelwed
strijd. Hij merkte schamper
op dat deze niet eenvoudig
waren, aangezien zelfs de
meeste politici met de voor
geschotelde problematiek
geen raad weten. Over de
thema's «Hoe jong is de
Vlaamse Beweging?» en
«Haalt België de 21ste
eeuw?» beweerde Koen
Baert dat reeds een lange
weg is afgelegd, doch dat
Vlaanderen nog steeds
geen volwaardig zelfbe
stuur verworven heeft en
dat in dit verband het Belgi
sche staatsverband steeds
meer op losse schroeven
komt te staan.
«Vlaanderen in Europa»
vond spreker een zeer ak-
tueel onderwerp op een
ogenblik dat de Europese
instellingen een krisis
doormaken en het staatse-
goisme hoogtij viert.
Vlaanderen moet rvaar Eu
ropa toegaan met een bood
schap van vrede om het Eu
ropa van de technokraten te
vervangen door een Europa
van de volkeren. s
Tot slot stelde Koen Baert
dat de jongeren die hande
len over «hoe groen is
Vlaanderen?» en «De Derde
Industriële Revolutie in
Vlaanderen» büjk gaven
van een stevige dosis realis
me en bekommernis om de
toekomst van Vlaanderen.
Want, het Vlaanderen van
morgen mag niet alleen
ekonomisch leefbaar zijn,
doch ook de werkgelegen
heid dient veilig gesteld en
een gezond leefmilieu ver
zekerd. Na het «Belgique-
de-papa» mag er geen
«Vlaanderen van papa» in
de plaats komen.
Vlaanderen moet
waard zijn.
Ons
iets
een oorkonde en een ge
schenk in ontvangst nemen
als blijvende herinnering
aan hun deelname aan de
opstelwedstrijd. Een initia
tief dat zeker vatbaar is
voor herhaling.
Sint-Niklaas. Zij kaapten de prijzen weg in de kategorie jonger dan 18 jaar: Bart
Verschelden, Claudia Steur, Peter Verschelden, Geert Jacobs en Yves Stragier. (Iv)
Sint-Niklaas. De winnaars uit de kategorie ouder dan 18 jaar: Gino Coele, Geert De
Bleecker, Mare D'Hooghe, Mare Audenaert (Iv)
