Standbeeld van
Baron Franz Courtens
heropgericht
U
Dank zij Lions Club Dendermonde
- 25.5.1984 - De Voorpost
Zondag
27 mei 1984
om 10.00 uur
is ook de periode dat hij in
kontakt komt met het Ko
ninklijk Huis en Courtens
gaat er zelfs een tijdlang
zijn intrek nemen. Hij
werkt er onder drie ver-
schillende koningen, die
De grondlegger en voornaamste exponent van de Dendermondse schilderschool, Baron Franz Courtens wordt samen wat de periode van de on- vaak naar zijn werk komen
met Emanuel Hiel, Prudens van Duyse, Pieter Jan De Smet en nog enkele anderen, beschouwd als een van de groten gebreidelde gastvrijheid dijken. Marie-José, het
van de stad Dendermonde. Het eigenaardige is dat velen van deze bekende grootheden schijnbaar vergeten zyn. Twee van Courtens. Maar ook joen zesjarig prinsesje,
jaar geleden viel het standbeeld van de missionaris van de indianen van zijn sokkel. Het zal in augustus weer worden daar beleeft hij grote suk- krijgt zijn speelgoeddeko-
opgericht dank zij een privé initiatief. De gedenkplaat aan het geboortehuis van Prudens Van Duyse is totaal sessen met doeken als «De raties omdat het lieve kind
verkommerd en ook daar willen een aantal goedmenende mensen wat aan veranderen. Emanuel Hiel zal gehuldigd oudjes te Schiedam», er ggen kreeg van Koning
worden bij gelegenheid van de 150* verjaardag van zijn geboorte. En het standbeeld van baron Franz Courtens dat «Bleek te Urk». «De Net- Albert die toen schalks op-
begin van de zeventiger jaren werd afgebroken om de nieuwe brug over de Schelde en de verbindingswegen aan te tenverstelsters». «Beek on- merkte: Mijnheer Cour-
'eggen, zal dank zy de inzet van Lions Club Dendermonde weer worden opgericht. Niet op de plaats waar het eertijds der de bomen» en «De oe- tens^ y doet mij konkur-
stond, maar wel aan de Geldroplaan, zodat iedereen die de stad binnenrijdt komende van Brussel, op kan kijken naar vers van de Zaan» om die rentie aan
het monument van de hand van Alfred Courtens. Het haast twee meter hoge borstbeeld stond sedert zijn afbraak maarte noemen. Maar het In ]907 huldigt Dender-
opgeborgen in de stadsmagazijnen.
Wie is Franz Courtens? tencollege van Melle over
In feite een overbodige te stappen. Lang bleef hij
vraag. Hij werd geboren op daar niet. Franz Courtens
4 februari 1854 te Dender- voelde zich meer aange-
monde als zoon van de trokken tot de kunst en zou
olieslager Eduard-Marie en zijn ware roeping vinden in
van Catherina Vander- de Dendermondse Akade-
weeg. Hij ging naar school mie waar hij terecht kwam
naar het Heilige Maagdcol- in de klas van Isidore
lege te Dendermonde om Meyers,
vervolgens naar het Jezuïe- Daarmee was men het thuis
allerbelangrijkste werk uit
Dendermonde. Het beeld wordt op de juiste plaats neerge
zet (v)
Dank zij
Lions Dendermonde
Begin van de jaren zeventig werd aanvang gemaakt met de
bouw van de nieuwe Scheldebrug. De aanleg van de wegen
maakte dal het standbeeld van Courtens de plaats diende te
ruimen. Het werd naar de stadsmagazijnen overgebracht
waar het werd opgeborgen.
Jaren werd over het monument met geen woord gerept. Tot
Lions Dendermonde het initiatief nam om het monument
opnieuw op te richten. Een briefwisseling met de stedelijke
autoriteiten begon Belangrijk was te weten waar het
monument kon geplaatst worden. Uiteindelijk viel de keuze
op de Geldroplaan. bij het binnenrijden van de stad aan de
Brusselse poort. Zondag heeft de heroprichting plaats. Dat
gebeurt met een akademische zitting om 10.00 uur op het
stadhuis van Dendermonde. Daar worden toespraken ge
houden door de heer Sylvain De Lentdecker. voorzitter van
Lions Club Dendermonde, de heer Jean-Pierre De Bruyn,
doctor in de kunstgeschiedenis en burgemeester A Cool
van Dendermonde. De heer Franz Doorns zorgt voor de
muzikale omlijsting. Om 12.00 uur heeft dan de officiële
inhuldiging j)laats.
FRANZ COURTENS
KUNSTSCHILDER
f£- 1854 - 1943
MONDE COURTENS
27 - 05 - 1984
Deze plual zal blijven herinneren aan hel
initiatief van Lions Dendermonde (v)
Dendermonde. Voorlopig staat het beeld nog netjes verpakt (v)
monde op een uitbundige
wijze de schilder Courtens.
Duizenden mensen komen
hiervoor op de straat en de
lof van de Vlaamse land-
schappenmeester wordt op
verschillende tonen be
zongen.
Afscheid
Toen hij op 4 augustus 1914
verklaarde niet meer te
schilderen, sloeg dit nieuws
in als een bom. Maar hij deze periode ook een Spar-
blijft zich wijden aan zijn taanse levenswijze op. Hij
leerlingen. Hij brengt orde staat zeer vroeg op en be-
in zijn talrijke tekeningen, gint dadelijk te werken,
studies en doeken. Hij gaat Enkel op zaterdag neemt
te voet van Brussel naar hij wat rust en op zondag
Dendermonde, zijn ge- brengt hij vaak vooraan-
boortestad die hij niet kan staanden naar de plekjes
vergeten. Hij treft er een die hij op zijn doeken ver
kompleet verwoest Den- eeuwigd heeft. Zo komt hij
dermonde aan. Voor het weer in Dendedrmonde,
uitgebrande stadhuis heeft waar hij herinneringen op-
de grote man Franz Cour- haalt aan Verwee. Uit die
tijd dateert het verhaal dat
niet roerend eens en toen
Courtens in 1870 besloot
zich definitief toe te leggen
op de schilderkunst, gaat
dat gepaard met de nodige
problemen. Maar Franz
Courtens drijft zijn willetje
door. Hij gaat schilderen in
Appels, Oudegem, Zele,
Grembergen. Baasrode,
Mespelare, Vlassenbroek,
Denderbelle en de Sint-
Onolfspolder. Zijn aanwe
zigheid wordt ook te Genk
gesignaleerd. Toen hij 18
jaar was schildert hij zijn
eerste belangrijke werk:
Omstreken van Dender
monde. De nog jonge
Franz Courtens had zich
toen reeds normen opge
legd. De voornaamste was
en zou blijven «oefenen in
het tekenen alvorens kleu
ren te kopen». Deze stelre
gel zou hij zijn hele leven
blijven verdedigen en aan
^Tn^2 en trek van de kunst uit die tijd. die periode is «Gouden Re- tens toen tranen geweend.
naar Antwerpen waar zijn Hij kan evenwel niet aar- gen». De musea leverden Hij krijgt huiszoekingen
oom Pepijn woont. In de den in de'stad en verhuist een waar gevecht om een van de bezetters en zijn mej 1940 wordt de schilder
metropool gaat hij zijn naar ^et landelijke Dro- van deze meesterwerken in neef wordt ter dood ver- te Nieuwpoort verrast door
kunststudies verder zetten, genbos, waar hij zijn intrek hun bezit te krijgen. Niet oordeeld. Ccwrtens wordt jg Duitse troepen. Tussen
Maar plots wordt Franz neemt in de herberg «De zo verwonderlijk als men een verbitterd man. een resem bombardemen-
ziek en op een bepaald mo- Lamp». Daar maakt hij weet dat de grote Franse Na de oorlog gaat hij weer ten trekr j,jj naar het veiii_
Éient wordt zelfs gevreesd kennis met vele grote na- schilder Meisonniet van aan het werk. Meer be- ger Abbeville, maar in sep-
voor zijn leven. Hij ijlt men die in Franz Courtens «Gouden Regen» zei tij- paald in ^de IJzervlakte tember van datzelfde jaar
over tekenen en musea en J
Dendermonde. Koningin Elisabeth woonde inhuldiging van het monument bij
Courtens en Verwee in een
herberg verzeild waren ge
raakt en geen geld hadden
om te betalen. Op elk pa
neel van de schenkbank. zo
beloofden ze de herbergier,
zouden ze iets schilderen,
om op die wijze hun reke
ning te betalen. Het aan
bod werd graag aangeno
men. In 1932 wordt door
het Paleis van Schone Kun
sten een retrospektieve
tentoonstelling gewijd aan
zijn werk. Een enorme
massa bezoekers komt de
meer dan 300 schilderijen
van de meester bewon
deren.
In 1934, hij is 81 geworden,
maakt hij het voornemen
een allerlaatste schilderij te
maken te Oostduinkerke-
strand. De zee en de dui
nen moeten hem wel erg
geboeid hebben dat hij
juist hier zijn laatste werk
wil maken, 'Rust in de dui"-
nen' heeft hij met heel zijn
hart en ziel gemaakt. Op 10
wanneer hij na lange tijd
herstellend is, besluit hij
terug te keren naar Den
dermonde. Hij wordt er
de IJzervlakte
allen de man van de toe- dens een tentoonstelling ie waar hij 'Tussen leper en wor(jt hij te Brussel opge-
komst zien. Parijs: «Chapeaux bas, Diksmuide' schildert, een merkt. Hij verlaat er zijn
Messieurs, voici la médaille eigenaardig werk. Het woning niet meer. Franz
Eerste suksessen d'honneur du Salon». Al- blijkt dat zijn talent nog Courtens heeft er zich te-
Franz Courtens schildert leen dit werk volstaat al om lang niet_ op zijn hoogte- mggetrokhen met zijn her
een zetel.
met nnen armen ontvaneen nu z°nder ophouden. Men Courtens tot keizer van het punt is. In 1921 wordt hij jnneringen in
door zfin leermeesters en vindt hem overal In 1880 landschap te kronen. Eer- door Koning Albert verhe- dicht bij het vtu,.
samen met Verwee en Wil- schildert hij zijn «Mossel- betuigen en suksessen volg- ven tot baron. Het is de Qp het einde van 1942 on
laert gaat Franz Courtens schuit». Dat geeft aanlei- den elkaar nu op aan de eerste landschapsschilder dermijnt een bloedaan-
ding tot heel wat kritiek, lopende band. die deze eer te beurt valt. drane ziin nog sterke gestel
Maar eigenaardig genoeg.
opnieuw schilderen.
Kort daarop gaat hij zich in
Brussel vestigen. In de
buurt van het Koninklijk
Park vindt hij onderdak.
Hij wordt lid van de Vrije
Akademie «La Patte de
Dindon», maar blijft toch
een bohemersbestaan lei
den. Hij maakt er kennis in
een café met Henri Sta-
cquet die 500 fr. betaalt
voor een schilderij van
Courtens. In die tijd was
dat een flink pak geld. Dat
betekent de start en wan
neer hij niet lang daarna op
de Brusselse Grote Markt
aan een kunsthandelaar
twee andere doeken kan
verkopen, krijgt Franz
Courtens meteen de aan
dacht van Ambroise Vol-
lard uit Parijs die in deze
Dendermondenaar heel
wat ziet. In 1875 exposeert
Courtens voor de eerste
maal. Hij wordt beschre
ven als een van de gangma
kers van de impressionisti
sche beweging in België.
De materiële zorgen zijn
meteen achter de rug en
Courtens gaat wonen in
een ruim huis in de onmid
dellijke omgeving van de
akademie. Iedereen
spreekt over hem. de man
die beschouwd wordt als
een van de revolutionairen
lopende band.
Het was ook de periode dat
Franz Courtens op interna
tionale tentoonstellingen
gouden medailles mocht
ontvangen (Parijs, Dres-
S,u,r He, is he, he gin
van Courtens als de man-
slaat die kritiek het jaar
daarop om in de grootste
lofbetuigingen. Het werk
zal worden aangekocht
door het museum van
van Courtens als de mari
neschilder.
Inmiddels heeft de kunste-
Wenen, enz...) Hij werd
erelid van verschillende
akademies benoemd
1axauemics ueiiucmu en
T.'H.1 brach, hc, zelfs ,o, office,
in 't erelegioen. In zijn re
sidentie te Brussel had hij
een kunstgalerij met wer
ken van Verwee, Meyers,
Cassiers, Stacquet, Mauve
en beeldhouwwerken even
als werken uit de Engelse
school.
vader. Het sukses dat hij
overal kende is daar allicht
niet vreemd aan. Hij komt
thuis uitrusten en trekt la
ter doorheen Vlaanderen
en Nederland op zoek naar
nieuwe onderwerpen. In
1882 trouwt hij met Maria
Van der Cruyssen. Twee
jaar later wordt hun eerste Courtens zou ook Brussel
zoon. Herman de latere en Nederland vaarwel zeg-
schilder geboren. In 1883 gen om naar Balen Wezel
reist Franz Courtens naar te trekken. Zijn drie leer-
Parijs. Hij ziet er het werk lingen Merry del Val, Vic-
van de impressionisten en tor Gilsoul en Paul Kustohs
koopt zelfs een paneel van zouden met hem meegaan.
Eugene Fromentin. Maar Midden in de Kempen
hij kan ook daar niet lang schilderde hij zijn nooit
blijven en trekt terug naar meer te vergeten heidetafe-
Nederland, waar bepaalde reien zoals de «aardappel-
kunstenaars zich inmiddels rooiers», «het veld van de
hadden losgekoppeld van arme», «de Kempen», «de
het konvendonele land- drenkplaats». Een seizoen
schap. later doemt hij op aan de
In 1887 koopt Courtens het zee. «Krachtinspanning» is
landgoed «Vogelenzang» bievoorbeeld een van zijn
tussen Den Haag en Haar- meesterwerken. In die tijd
lem. Daar ontvangt hij heel reist Courtens van de ene
wat bezoekers. Het is zo- plaats naar de andere. Het
drang zijn nog sterke gestel
Als leuze kiest hij «Rust en op 2 januari 1943 wordt
roest». zijn overlijden bekend ge-
De grote vijver van het maakt. De dag na zijn ne-
park wordt omgedoopt tot gentigste verjaardag,
de «Courtens-vijver».
Franz Courtens geniet het Kunstenaarsfamilie
volle vertrouwen van het Franz Courtens is niet al-
Hof en van koningin Elisa- leen een kunstenaar, hij is
beth kreeg hij zelfs de sleu- stamvader van een aantal
tels van het hekken van het raskunstenaars. Zo onder
park. Courtens legt zich in meer zijn zoon Herman die
bekendheid verwierf
genre-, figuur- en stilleven
schilder. Hij is ook bekend'
als illustrator van boeken.
Er is ook Willy Courtens,
de tweede zoon van Frai
Courtens die een muziek
liefhebber was Alfrei
Courtens. de maker
het standbeeld dat aan zijn;
vader is gewijd. Hij is eenj
vooraanstaand beeldhou
wer die heel wat opdrach
ten kreeg. Onder meer hel
maken van borstbeelden]
van Koning Leopold III en
Koningin Astrid, van Peter
BenoitDe vierde zoon van
Franz Courtens. Antoine,
zal karriere maken als
architekt en werkte samen
met zijn broer aan het mo
nument van Virton. De
zoon van Herman Cour
tens, Pierre, staat bekend
als graveerder tot ver bui
ten onze grenzen.
Oprichting van
het standbeeld
Op 17 december 1949 werd
door urbanist-architekt
Ferdinand De Ruddere be
rekend dat. het oprichten
van het monument ter ere
van Franz Courtens aan de
stad Dendermonde
252.472,50 fr. zou kosten.
Het standbeeld zou een
brons zijn van 1,90 meter
hoog. Het zou 75.000 fr
kosten en was gemaakt
door Alfred Courtens. een
van de zonen van wijlen
Baron Franz Courtens. Ne
gen maanden na deze ra
ming is het monument een
realiteit. Op 17 september
1950 werd het plechtig ont
huld door koningin Elisa
beth in aanwezigheid van
heel wat vooraanstaanden.
Het monument kreeg een
plaats tussen de Schelde en
de Dender. De feestelijk
heden begonnen reeds in
de voormiddag en de hele
stad werd erbij betrokken.
Bij de inhuldiging hoorde
ook een Franz Courtens-
tentoonstelling en later op
de avond werd de Franz
Courtens Cantate uitge
voerd.
Op 17 oktober 1954 kwam
Courtens nogmaals in de
belangstelling. Ditmaal bij
de viering van zijn hon
derdste geboortejaar Het
werd een eenvoudige maar,
passende hulde
op een rijtje luisteren naar ut
toe. keurig
Dendermonde. In 1950 ging het
toespraken.
