Moris De Smet:
De essentie vatten in kort bestek.
Dergelijke uitdaging spreekt me aan
Bug-g-enhoutse
Limericks
«Trojka» in «Spectraal»
Moris De Smet
in een notedop
Mespelarenaar in een «Trojka» de literaire bekendheid tegemoet
bij moeder de muis
Dra klonk daar tjing, boenk en tereirum!<
terechtkomt.
'k z° °P gebrand een literaire karrière uit te bouwen, stipt Moris De m dergelijke absurde aitua- reed. heb ik in .Vooruit.
Esmet, tijdens het gesprek, eerder bescheiden aan. Ons lijkt deze vierenveertig- ties? Elke dag worden we geschreven dat Van Dale de
jarige inwoner van Mespelare -hij woont naar eigen zeggen - een «scheut gekonfronteerd met din- Staatsprijs voor Jeugdlite-
lager» dan de Benedenstraat, die richting echter al ingeslagen. S^n> waarvan we zeggen, ratuur verdiende. Prijs die
Niet iedereen die poézie pleegt of proza schrijft, kan immers beweren dat al Hoe 18 dat mo£elijk? En hem nu pas onlangs te
het werk dat hij reeds aanbood, altijd een uitgever vond. En daarin slaagde Zljn ze reeel beUTt is eevallen
Maurice De Smedt, want aldus luidt de officiële naam van de direkteur van de Schrikt het werk van lange Van Dale is ook iemand die
Kijksmiddenschool I te Dendermonde, wel. Zo is het eerste nummer van de adem je af? zegt dat er geen jeugdlite-
7de jaargang van «Spectraal», een tijdschrift voor de promotie van kunst en Niet zozeer. Het schrijven ratuur bestaat?
kuituur, integraal gewijd aan de figuur en het werk van deze Dendermondse van die kortverhalen heeft En daarin heeft hij gelijk
auteur. Onder de titel «Trojka» worden in deze aflevering drie onuitgegeven overigens niets te maken Er bestaan inderdaad alleen Buggenhout. Magisch-realisme, zelfs surrealisme, (v)
verhalen van De Smet gebundeld: «Preffabula», «Het geluk van de wereld» en met het lan£ bezig zijn aan goede en slechte (geschre-
«De Araneïden». iets. Mijn eerste verhaal, ven) boeken.
«Een witte kever» was trou
wens langer van stof dan al Wat vind je zo markant in
wat ik totnogtoe gepubli- het werk van Christina
Een gesprek zouden lezen. Op dat mo- algemene indruk, hun oor-
Wanneer begon Moris De ment-meen ik-moet je voor deel over de sfeer van mijn ceêrd heb. Maar het bevalt Guirlande?
Smet met schrijven. jezelf uitgemaakt hebben of werk interesseert me meer.
Van in de humaniora eigen- Je werk al dan niet door de
lijk. Maar op, ik meen,, één beugel kan. Moet je ook de Je voorkeur gaat uit naar
gedichtje na geschreven bij m°ed hebben datgene te Let fantastisch kortver-
het overlijden van de h. vernietigen wat minder- baal. Wat trekt je daarin
Cluytens, een van mijn le- waardig is Doe je dat niet, 3041 aan? De wereld is toch
raars aan het Koninklijk komt er achteraf wellicht 8®«n fantasie-tje maar har-
Atheneum te Aalst - werd toch iemand aankloppen de realiteit?
van mijn eerste penne- met de vraag of je nog wat Het kortverhaal spreekt me
me nog steeds niet... Zij heeft die gave waarover
Op dit ogenblik ben ik trou- ik het daarnet had. Ze weet
wens bezig aan iets van lan- de lezers na een paar blad-
g-ere adem. Een roman die zijden reeds te boeien. Er zit
zijn voltooiing nadert. Al- bovendien een brok engage-
thans in een eerste fase. ment in haar werk. Toege-
Dergelijk werk schrikt me geven, misschien niet zo
dus geenszins af. Maar al verregaand Ze blijft, naar
vruchten nooit iets gepubli- voo™dhebt. En loop je aan, omdat ik In da. genre X sS^ven'™ fTKSS'
Essayiste Lisette De Bac- SÊ"™"
wikkelde zelfkritiek bezit. oeerd worde» en dat biet? ettebjke hontSiden teldzij- 2t voS STÏÏk'p™ wtdiept.
houding ^t is mderdaad moeilijk, den tellen - niet meer van de uitdaging- in een paar Je schrijft zowel proza als
tegenover je agm werk Ik beweer ook niet dat ik deze tijd is. De lezer van bladzitolSvil poëzi.. Je voorkeu??
met leiden tot zelfdestruk- daartoe m staat ben. Uitein- vandaag geeft de voorkeur te vertellen »ln een anHer nat ïin* aar, h t a
tie en aldus een literaire deüjk bepaal je je houdintr aan^Thsen» Ikzelf aRhans ander' °at het onderwerp.
j jC jc iiuuuiiig aan «iuisen». iKzeu aitnans die daarvoor dan misschien Een aantal dingen kan je in
een gedicht vatten, een aan
tal onderwerpen hebben de
verhaalvorm nodig Poëzie
dan lijkt me ook meer bespiege-
1-IIr lend.
ratie en 99% transpiratie.
Dat is het feitelijk wel.
Schrappen doe ik echter
minder, omdat ik heel lang
met het werk in gedachten
rondloop, alvorens ik het
aan het papier toevertrouw
Hoe verloopt
daad?
de schrijf-
Uiteindelijk moet je
zorg gaan besteden aan elk
woord?
Dat is ook de reden waarom
ik aan elk van die verhalen,
hoe kort ze ook zijn, enorm
lang werk. Daarmee bedoel
ik dan niet dat het schrij
ven zelf veel tijd in beslag
neemt. Maar wel het naden
ken dat de schrijfdaad voor-
Het proza wordt met pen
geschreven, de gedichten
met potlood, zodat ik een
gom kan gebruiken. Aan
wat er eens stond wil ik
immers niet meer herin
nerd worden. Het is verder
niet zo dat ik iedere avond
aan de schrijftafel ga zitten
bv. van 9 tot 11 schrijf Ik
ben er wel konstant, in ge
dachten, mee bezig. De
schrijfdaad wordt dus voor
afgegaan door een langdu
rig proces, waarin de oor
spronkelijke idee vorm
krijgt en onder invloed van
allerlei elementen, voortdu
rend gewijzigd wordt Op
een bepaald moment heb je
«het» en zetje het op papier
Meer momentopnamen?
Als je daarmee bedoelt dat
poëzie in een korter tijds
bestek ontstaat dan proza,
zie ik het enigszins anders.
Ik bedoel eerder het weer
geven van een bepaald mo-
Indruk, een
In 1981 verscheen van de hand van Moris De
«Buggenhoutse Limericks». Een
noemt de auteur deze humoristische
de vier Buggenhoutse wijken -Opdorp! Opstal, Cen
trum en den Briel- behandelen en geschreven
den op vraag van Marcel Catry, de man die Moris
Smets poëziebbundel «In elke hand een toverbal» van
een fraaie omslagtekening voorzag en tijdens
«Kultureel Weekend» in de bosgemeente, dat jaar,
met het Vermeylenfonds een poëzie-avond organi- m
seerde.
Die limericks luiden als volgt...
Een pittige dame uit Opdorp,
kampioene meervoudige heupworp,
zuchtte diep in de ban
van een «haardige» man
«Kom, kerel, dat ik je gans opslorp!»
Een gevierde muzikant van den Opstal
wiens naam ik 't liefst ongenoemd laten zal
gleed uit over een drol
en sakkerde, de handen vol
«'t Is wreed, hoe ik hier uit de toon val!»
Een rondborstige meid van den Briel
hield van alles wat enigszins opviel.
55e zonde graag zonder kini,
waarbij de buren riepen: «Tiny,
we zien wel bumpers, maar geen automobiel!»
Een döfStige heer uit het Centrum
dronk een kwakje te veel in de Rerum.
Wat laat kwam hii thuin
Buggenhout. Moris De Smet in gesprek met Marcel Catry, die zijn dichtbundel «In elke
hand een toverbal» van een fraaie omslagtekening voorzag.
karrière onmogelijk tegenover je werk aan de lees graag kortverhalen.
maken? band van een aantal nor- En wat die fantasie betreft.
Dat is best mogelijk. Maar men In de praktijk is het zo lijkt het me dat in mijn o u -i -
vergeet echter niet dat ik er d*1 wanneer ik iets schrijf, verhalen inderdaad nogal voor de bgt J»vat o.a een vijftal
niet zo op gebrand lig een dat geruime tijd onaan- wat fantasie vervat zit. i®^?dv-.me, ee,n aparte gedichten rond het thema
literaire karrière
Is het vandaag de Hag malt,
kelijk voor een auteur om
zijn werk gepubliceerd te
krijgen?
In het geheel niet. De situa
tie in Vlaanderen ziet er
aldus uit, dat wij hier een
paar grote uitgeverijen
hebben, die echter in Neder
landse handen zitten. Daar
naast zijn ook een aantal
kleine uitgevers aktief. Het
aanbod is bovendien erg rug op gevestigde namen dit ogenblik bezig aan
vermits een boek Auteurs die reeds over een werk van langere adem
uitgeven een belangrijke bepaald lezerspubliek be- ik voorlopig «De Trap»
Ook met de stemming mvestermg betekent, val- schikken komen dus mak- titel meegegeven heb
Van 1974 tot 1978 recen- waarin je verkeert? len de meeste uitgevers te- keiijker aan de bak, debu- roman speelt zich af in
seerde je in de Gentse krant Uiteraard. Gedichten ont-
«Vooruit» jeugdliteratuur, staan in «andere» momen-
Je hebt zelf ook voor de ten. Bij mij begint het ge-
jeugd geschreven. Wel uit-woonlijk met een flitsend
sluitend teksten voor pop- idee. Wat een begin-of eind-
penteater. Waarom? regel kan zijn of ergens een
Het lag nooit in mijn bedoe- regel midden het gedicht,
ling te gaan schrijven voor De bundel die nu persklaar
afgaat. Ik ben dus niet ie- m 6011
mand die veel schrapt, K®voel?
maar ik prakkezeer veel. Ik geloof het niet. Het heeft
Eigenlijk moet een verhaal eerder wat te maken met
bijna zin na zin in mijn bet onderwerp en met wat
hoofd zitten, alvorens ik Je ermee wil doen.
het neerschrijf.
discipline. En beslist even- «Amnesia International»
waardig aan gelijk welke Welnu, die titel viel me te
andere vorm van li te ra- binnen toen mijn aandacht
tuur. Misschien moeilijker getrokken werd door een
te geroerd laat, ik het dan op- maar dat ik daarnaast toch
maken nieuw lees en eventueel altijd terugval op herken-
herwerk Wanneer dat bare dingen en situaties
Iemand die schrijft ziet zijn werk me dan, na tal van Dergelijke knmhinat.jp -
werk toch graag gepubli- maanden, nog bevalt, bied brengt de lezer op bepaalde Wa^ bijvoorbeeld doe. aktie van «Amnestie Inter-
ceerd? ik het aan een uitgever aan. ogenblikken misschien wel schrijven van teksten national»
Inderdaad. Op een bepaald in verwarring. Maar wat is nit 18 Is Moris De 8met een door
ogenblik ben je van mening Laat je je werk aan anderen realiteit en wat is fantasie' c»p reke^^übük^jTwe de muze begenadigd schrij-
dat je iets moet opschrijven. lezen?
Onder om het even welke Dat gebeurt. Ik heb een Dat is dan het magisch-rea-
vorm: gedicht, poppenthea- paar mensen, een drietal, bstische in je werk?
terteksten, een verhaal of aan wie ik mijn werk ter Inderdaad Maar ik zou het
iets van langere adem En inzage geef. En dan hoor ik nog iets sterker willen uit-
wanneer je dan geen auteur wel wat zij ervan vinden, drukken en van surrealis-
bent van intieme dagboe- Met hun oordeel hou ik wel me durven gewagen. Be
ken, denk je eraan dat ge- rekening, maar niet in de paalde situaties worden im-
schrevene te gaan versprei- mate van een woord of een mere overtrokken. Maar le
den. Opdat anderen het ook zin te gaan wijzigen. Hun ven we vandaag de dag niet
«Spectraal», zet Moris De Smet uiteen, is niet alleen de naam van het tijdschrift,
maar vormt eveneens een groepering van kunstenaars op pluralistische basis. Eri
dan niet alleen wat het ideeëngoed, maar evenzeer wat de disciplines betreft. Van
«Spectraal» maken hoofdzakelijk schilders deel uit. maar ook literatoren, musici
en beeldhouwers zijn toegetreden.
«Spectraal» wordt gedragen door twee mensen: Lisette en Marcel De Backer, die er
de grondleggers van zijn en ook de gehele redaktie van het tijdschrift verzorgen.
Zij organiseren daarnaast retrospektieves, tentoonstellingen, wedstrijden, week
ends, literaire wedstrijden en geven kunstboeken uit, waarin o.a. schilders
worden voorgesteld. Kortom «Spectraal» is niet alleen een tijdschrift, maar streeft
er ook naar een aantal mensen die wat de kunst betreft gehjkgeaard zijn, ruimere
bekendheid te verschaffen.
In «Spectraal» zijn ook een aantal streekgenoten aktief De kunstschilders Renier
De Herde, Georges Teugels en Tuur De Rijbel. Op letterkundig vlak o.a. Christina
Guirlande.
Het lentenummer van de zevende jaargang van «Spectraal» is geheel gewijd aan
Moris De Smet. Onder de titel «Trojka» worden drie onuitgegeven verhalen van De
Smet gebundeld. De essayiste Lisette De Backer-De Vleeschouwer verzorgt naast
een korte bio-bibliografische bijdrage ook dc inleidende kritische beschouwing tot
het werk van deze auteur. De verhalen* worden bovendien geïllustreerd met
originele pentekeningen van kunstschilder Marcel De Backer.
Over «Trojka», de titel die hij zijn verhalen meegaf, auteur Moris De Smet: «De
bundel bevat drie verhalen, een trojka dus. Daarnaast werd het tijdschriftnum
mer ook samengesteld door drie mensen: Marcel en Lisette De Backer en ikzelf.
Achteraf heb ik er nog even aan gedacht de titel te veranderen in «Trio» omdat ik
aan de weet kwam -toen het nummer overigens reeds in druk was- dat een
verzameling van drie romans van A. Den Doolaard, eveneens onder de verzamelti
tel «Trojka» verschenen was. Maar al bij al heb ik toch niets gewijzigd. De titels
van de verhalen? «Prefabula» is het verhaal van een man die aan zijn eigen
woning werkt. Boven de stad büjkt een soort «UFO» te hangen, die uiteindelijk
het dak van zijn woning blijkt te zijn. In «Prefabula» kan je zowel «prefab» als
«fabula» (verhaal) ontdekken.
«Het geluk van de wereld» is de titel van het tweede verhaal. Overigens een
fragment van de slotzin van het verhaal, die zegt dat het geluk van de wereld in
kleine gaatjes zit. Dat verhaal was opgezet als eerste van een reeks rond een echt
bestaande situatie: het ontstaan nl. van het klooster van Tussenbeek (Serskamp).
Ben Roggeman, de uitgever, had me de wordingsgeschiedenis van dat klooster
samen met de geschiedenis van Schellebelle -die hij zelf geschreven had- in
handen gespeeld En mij gevraagd die paters en nonnen die oorspronkelijk in één
kloostergebouw samenwoonden, een verhalenbundel te schrijven. Eén verhaaltje.
•Het geluk van de wereld» is klaargekomen. Ben Roggeman is toen overleden. Ik
heb dat verhaal dan ook aan hem opgedragen.
«De Araneïden» -de Latijnse benaming voor spinnen- tenslotte, behoort tot de
zuivere fantastiek. Het opzet ervan draait rond een man die «leeggezogen» wordt.
Van «Trojka» werd een bijzondere oplage van honderd exemplaren door de auteur
genummerd en gesigneerd. Een exemplaar hiervan is te bekomen door storting
van 150 fr. (verzendingskosten inbegrepen) op prïc. 000-0549761-62 van M. De
Smedt. Scheutlage te 9321 Mespelare. Onder vermelding «Trojka».
Pierre Van Rossem
in de RMS te Lebbeke ge- V0r of houdt het ontstaan
start met een poppenteater van 0011 werk zwaar labeur
Omdat het spelen van be- 08611 1&ng™*m proces
staande teksten het betalen van acbrappen, opnieuw
van auteursrechten in- «'hrijven, in de papier-
hield, ben ik begonnen met mand (fooien...?
zelf teksten te schrijven De teorie dus van 1% inspi- Buggenhout. Ik heb een enorme bewondering voor Christina Guirlande
Dat poppenteater, «Pa Ra
dijs», was vooral aktief in
de periode van de feestda
gen als St.-Maarten, Sinter
klaas, Kerstmis. Uit de ene
voorstelling resulteerde de
andere en door het feit dat
we in een bepaald circuit
terechtkwamen, was ik ver
plicht regelmattig voor
nieuwe teksten te zorgen.
Medewerkers aan «Pa Ra
dijs» waren Marcel Catry en
Theo Verlent.
Welke zijn naar jouw me
ning de kwaliteiten van een
goed jeugdboek?
Daarover kan je uren pra
ten. Een jeugdboek moet
m.i. alleszins het kind
boeien. En daarnaast heb je
dan verschillende opvattin
gen. Er zijn mensen die be
weren dat wanneer een
boek voor het overige ont
spannend is en geschreven
werd in een zuivere taal, je
van een goed jeugdboek
mag spreken. Anderen ver
langen echter meer: een
boodschap, een engage
ment. Te begrijpen die
standpunten Maar van pri
mordiaal belang lijkt me de
noodzaak, dat wanneer een
kind het boek ter hand
neemt en er een paar blad
zijden in leest het zodanig
geboeid moet zijn, dat er
een werkelijke honger ont
staat, het verder te lezen.
Volg je de jeugdliteratuur
nog?
Nu minder dan voorheen,
hoewel ik toch met belang
stelling het oeuvre van Jan
Terlouw en Miep Diekman
volg.
Nederlanders. Geen Vla
mingen?
Ik heb enorme bewonde
ring voor het werk van
Christina Guirlande. En
voor Henri Van Daele, die
me een schitterend auteur
lijkt. In de zeventiger jaren
Maurice De Smedt werd geboren te Oudegem op 3
maart 1940. Hij studeerde aan het Koninklijk
Atheneum te Aalst en aan de Rijksnormaalschool
te Gent, waar hij het diploma regent Nederlands-
geschiedenis-moraal behaalde. Aan de RUG volg
de hij de kandidatuur Slavistiek.
Hij werd leraar aan de Rijksmiddenschool te
Lebbeke en achteraf direkteur van dezelfde stel
ling. Sinds 1982 staat hij aan het hoofd van de
Rijksmiddenschool I te Dendermonde.
Literair werk
1974-1978: «Jeugdboeket»: jeugdboekenrubriek
in «Geestesleven» van de Gentse
krant «Vooruit».
1975: «De Barst», novelle (Infoboek, Meerhout)
1976: «Een witte kever» (ongepubliceerd) novelle
poppenspel (uultgave in reeks «Speel-tijd»
(Ben Roggeman, Schellebelle): «Het gouden
haar», «Re in aart De Vos», «Het groene man
netje», «Klipklap, het Marsmannetje».
1977: poppenspel «Koelekaan de Kitteldraak» on
gepubliceerd: «De Bremer Straatmuzikan
ten», «Domme Kasper», «De boom met gou
den blaren», «Het toverkampioenschap».
«De Heilige Lente», poézie (Ben Roggeman,
Sohellebelle)
1979: «Fluitjes snijden» en «Droomvakantie», be
kroond In Knacks kortverhalen wedstrijd,
verschenen in Knack op 21 januari 1979 en
In «Wellustig knallen de kampernoelies»
(Manteau).
1980: selektie ln de lste Spectraal poéziewed
strijd
1981: «Buggenhoutse Limericks» (Vermeylen
fonds Buggenhout) «In elke hand een to
verbal» (Poéziestichting «Vers», Beveren)
1982: selektie in 2de Spectraal-poéziewedstrijd,
met zilveren medaille «Toevallige ontmoe
ting van een naaimachine en een paraplu
op een operatietafel» (Spectraal, Gent,
Jaargang V, nr. 1-2, lente) medelaureaat
Anderlandprijs voor korte verhalen «De
nachtegaal van Fuentevasqueros» (Spec
traal-Kunst-Proza boeken) «Het geschenk»
(Knack)
1983: selektie in Bocari-prijs voor korte verhalen
1984: «Trojka» (Spectraal, Gent, Jg. VII-1 en ook
afzonderlijk) Persklaar «De Cirkelmens»,
poézie
tanten ondervinden de wereld van de
grootste moeilijkheden om maar bevat zeer
hun werk te publiceren, re, zelfs zeer
Tenzij dan in tijdschriften, tuaties «De
Sommigen proberen het in seerd op de
eigen beheer. Maar er een Duits filosoof, die
paar duizenden franken dat het hele universum
tegenaan gooien... Neen. staat uit zeven
dat hoeft voor mij niet. Gaande van het
naar het
Komt er van de uitgeverijen reerde toe: de staat
reaktie los wanneer je wat Het 18 het verhaal van
aanbiedt? mand die in een
Op diverse manieren. Som- woon 8tadJe
mige uitgeverijen laten je Dendermonde?
gewoon weten dat je aanbod
Het stadje heet niet
dermonde» maar
niet past in hun fonds, an
dere maken een serieus lek-
tuurrapport op. Die hebben Pet hoofdPer
(TO lffimt Haat* in nllnvl
dus een lektor aangespro
ken, die zijn op- en aanmer
kingen formuleert
En veel ervaring heb ik ech
ter op dat vl^k niet. Wat ik
totnogtoe aangeboden heb,
kwam altijd, op een of ande
re manier, aan publikatie tegenover Dendermonde?
toe. Weliswaar niet altijd u r
van de eerete keer. Wait ""«maal nlet Ala gefuaie
hoe eigenaardig het ook
moge klinken, de realiteit
is zo dat je van de ene uitge-
9 komt daar in allerlei
tuaties terecht, maakt
diverse trappen mee en
uiteindelijk ergens
kelen.
Houdt dat «Goremond
een bepaalde aversie
n eerde Dendermondeni
kan ik van deze stad ni
verkeerd zeggen. Ik werk
verij een briefje ontvangt ®r bove"die? Hoewel Den
dat je werk niet aanvaaS df™onde als stad zelf mt
wordt, terwijl diezelfde a
bundel, bij een andere uit- d.f®f van ope
geverij. vol enthousiasme 1,
begroet wordt Bovendien blyft de o
gename geur die de
Heeft Moris De 8met werk 0011 kenmerkte, me o»
op stapel staan? n°g in de neus han
Do poëziebundel -Do cirkel- "f*r da' h°»<"
mene. verschijnt in het ns- aIk<iCT m «c
janr. Daarnasat ben ik op Pierre Van
Slichting Lodcwijk Dc Naar aanleiding van dc 5tolk
Racl. Liedtsstraat 27-29 le verjaardag van hel overlijdd
1030 Brussel organizcert weer van koning Albert organized
een aantal zomerkursusscn ex- hel Gemeentekrediet van Dt lm
pressie en expressieve vorming Panne van 15 juni tol 29 jtti mi
in het onderwijs. Het gaat hem een grote tentoonstelling
om internaat- en externaatkur- met als titel «Albert en El
sussen. Voor meer informatie bcth 1914-1918»..
kan men terecht op boven
staand adres.
44 - 15.6.1984 - De Voorpost
