TEN HUIZE VAN MARK VAN GIJSEGEM
Met de Voorpost...
Een passie voor fotografie
27.7.1984De Voorpost
Mark Van Gijsegem, docent geschiedenis van de fotografie nari de Koninklijke Akademie voor Schone
Kunsten te Gent, gaf in een openhartig gesprek zijn visie op fotografie als medium voor de lezers van de
Voorpost.
«Geschiedenis van de fotografie is mijn hoofdvak», vertelt hij. Niet zozeer de geschiedenis van de
camera's, maar vooral de geschiedenis van het fotobeeld zelf, de invloed van het fotobeeld op de
menselijke maatschappij, alle veranderingen die in de 19* eeuw ontstaan zijn omtrent het ontstaan van
de fotografie zelf. Daar hou ik mij dus intens en aktief mee bezig. Ik houd mij ook bezig met het
samenstellen van tentoonstellingen. Over de tentoonstelling «Het kind in de fotografie hebben we een
boekje samengesteld. Een tentoonstelling maken over kinderen, door de fotograaf gezien en dit in de
loop van de geschiedenis van de fotografie, is bijzonder boeiend, omdat men bij iedere fase in deze
geschiedenis ergens stoot op werken, waar het kind plots meer is dan een "kiekje', (Israel David KIEK
was een Leidse fotograaf die nogal veel studentenfoto's maakte in het midden van de 19* eeuw).
De verleiding was groot een tentoonstelling van uitsluitend kiekjes te maken, m««r al heel vlug was
duidelijk dat deze tentoonstelling kon dienen als een historische aanloop nmr "Kinderen van deze wereld'
samengebracht door Karl Pawek. Om de tentoonstelling te stofferen werd een eind 19* eeuwse studio
gereconstrueerd, en werden uit het Sterkshof en uit een privé verzameling oude fototoestellen getoond.
Het samenbrengen van dergelijke kollekties vergt een hele tijd.
Over persfotografie Persfotograaf is inderdaad feestpaleis Vooruit. Er is bloeiende studentencafé
Over persfotografie in Bel- een beroep niet enkel in de daaruit een boek ontstaan uit.
gië heb ik een historisch ambachtelijke zin, maar Toen een aantal fotografie- Maar om zoiets te verwe-
artikel gemaakt. Dat is vooral in de betrokkenheid,
meteen het laatste wat van En de meeste van die plaat
mij verschenen is over de selijke medewerkers zijn er
aktuele persfotografie zoals niet bij betrokken. Ze gaan van het «feestlokaal Voor
die in een reeks dagbladen van politieke bijeenkomst
voorkomt. In de meeste tijd- naar koers nr. zoveel en
schriften en dagbladen vandaar naar een gouden
kijkt men echter niet zo bruiloft. Het wordt gewoon foto's van de verlaten bin-
nauw, maar gaat men knip- een nummer zonder dat
pen in de foto's, gaat men men visualiseert terwijl
meer aandacht besteden men fotografeert. Let wel.
studenten begonnen aan zenlijken moet de fotogra-
een aantal atmosfeerstu- fie openbaar gemaakt wor-
dies van de binnenruimten den. Ze moet kunnen ver-
i ontdekten
bouw dat duidelijk betere
tijden had gekend. Door de
schijnen en er moeten tek-
een ge- sten bij gemaakt worden.
Ik lever ook kleine bijdra
gen in de vorm van teksten
voor mensen die een ten-
nenruimten van het ge- toonstelling
bouw te tonen aan de eige- doordat ik veel van die men-
gebouw,
ter in te schakelen in het
socio-kulturele leven. Om
te tonen welke macht foto-
werd begonnen met de res-
Berlare. Mark Van Gijsegem: als ik met mensen werk, moet het spontaan zijn.
aan het feit zelf dan aan de ik heb niets tegen plaatse- groeide het besef en de wil
fotografische beeldkracht, lijke medewerkers, maar om dit toch zeer waardevol-
Als fotograaf heb je zelf men zou die mensen dan bij le kuituurpaleis uit de
geen invloed op wat daar het begin via een seminarie strijdperiode van de Vlaam-
gebeurt en hier willen wij moeten inleiden tot de ba- se arbeidersbeweging in de
tegen vechten. Er zijn op sisbegrippen van de foto- mate van het mogelijke be-
dit moment al heel wat journalistiek.
mensen bezig om de uitge
vers er op te wijzen dat foto
grafie is wat ze is en dat Waartoe fotografie kan
daar niet in geknipt mag dienen
worden. Het is uiteraard de Drie jaar geleden hebben
kracht van het moment of wij met een groep leerlin- tauratie van het gebouw
van het beeld die evenveel gen van de Gentse akade- neze is nu nog volop bezig
zegt als een artikel van mie foto's gemaakt in het en de v.z.w. baat er een zeer
twee bladzijden. Het is Han
ook belangrijk een paar ad-
vokaten te vinden die gaan
pleiten bij uitgevers.
In een Gentse krant werken
een paar fotografen van
wiens foto's geen centime
ter geknipt wordt. Die fo
to's worden afgedrukt zoals
zij dat wensen. In een tekst
knipt men veel minder ri»n
in foto's en dat is schanda
lig. Men moet twee dingen
onthouden: een tekst die
gemaakt is om te publice
ren leest men de ene kolom
na de andere. Men kan niet
aan de tweede beginnen
zonder de eerste gelezen te
hebben. Fotografie daaren-
?gen bekijkt men en in één
ik ontstaat er begrip,
verband daarmee, denkt
lat de meeste persfoto-
ifen, of diegenen die zich
noemen, daar echt reke-
g mee houden?
het kan natuurlijk ge
ren dat men op de re-
dies een aantal plaatse-
8 medewerkers aan-
-ft die niet geïnteres-
rd zyn in het maken van
■de beelden, maar in het
:elijks leveren van ko-
Maar niets belet dat dit
-ren van kopij op een
fessionele manier ge-
irt, dat er professioneel
-gevoel ontstaat,
t is, wanneer ik het goed
grijp, eigenlijk een plei-
poi om vakfotografen aan
n trekken bij de redakties?
Dat is het inderdaad. Bij de
plaatselijke weekbladen is
het dan meestal ook zo dat
de fotografen ingedeeld
worden in een regio en daar
dan zowel de sport, als de
politieke aangelegenheden
als kuituur en dagelijks
nieuws verwerken. Zo is
het trouwens ook met de
meeste korresponden ten
En je kunt bij al die dingen
niet tegelijk betrokken zijn.
Ieder zijn specialiteit.
sen persoonlijk ken, kan ik
hen naar Berlare brengen
voor een tentoonstelling.
De mensen hier zijn dat uit
eraard niet gewoon, maar
ik vind het ook een opgave
om de mensen te konfronte-
ren met iets wat ze niet
gewoon zyn. En dat zouden
ook tijdschriften en dagbla
den moeten doen. Eigenlijk
is dat een sociale opdracht,
een motivatie om iets te
doen. Op dit moment loopt
er een tentoonstelling van
oude fototoestellen in de
ASLK aan de Hertecantlaan
18A te Berlare. Deze ten
toonstelling, 'Van camera
obscura tot spiegelreflex'
loopt nog tot .31 juli "84.
Drie jaar geleden heb ik een
tentoonstelling gegeven
over stilstaande textielfa
brieken. Ze heette De laat
ste machine'. Je steekt er
natuurlijk veel tijd en geld
in, maar achteraf beleef je
er ook veel voldoening aan.
Uit die beelden spreekt de
desolatie van die fabrieken.
Zo'n fotografie is uiteraard
niet verkoopbaar. Men kan
fotografie maken speciaal
voor een fotogalerij, met
reeds in het achterhoofd de
verkoopbaarheid van het
beeld. Ik heb daar niets te
gen, het is alleen een ande
re soort fotografie. De eer
ste soort is fotografie om te
publiceren, de tweede soort
fotografie om aan de
grafie kan hebben: dadelijk muur te hangen. In deze
werd een v.z.w. gesticht en laatste kategorie vindt men
dan, wat men
noemde, de kunstfotogra
fie. Het ideeële is daar be
langrijker dan het doku-
mentari8tische.
Maar in beide gevallen is
het toch de eerlijke fotogra
fie die overleeft. Het is foto
grafie die gemaakt is van
uit een ingesteldheid. En
wanneer men dat kan ver
krijgen heeft men goede fo
tografie?
Passie voor fotografie
Mark Van Gijsegem werd
geboren te Zele, maar z'n
overgrootvader vestigde
zich in Berlare, zodat hij
zelf zich een echte Berlare-
naar voelt. Hij woont er aan
de Hertecantlaan 21. Zijn
grootvader was de eerste
beroepsfotograaf in
Berlare.
Mark begon als onderwij
zer, maar in de Rijksnor
maalschool te Gent kreeg
hij z'n eerste lessen fotogra
fie van een leraar schei
kunde.
Hij vertelt erover: die man
leerde ons films ontwikke
len, afdrukken maken, met
verschillende papiersoor
ten omgaan. Met die passie,
gekregen op 17-jarige leef
tijd, deed ik verder. Toen ik
dan onderwijzer was te Ber
lare, ben ik op Jan De Ruy-
ter gestoten die hier foto
graaf was. Hij leerde mij
experimenteren met kleur
fotografie. Niet zo veel vak
fotografen durfden het toen
aan om met kleur te wer
ken, maar hij had er de
technologische kennis en
de bagage voor. Naarmate
hij vorderde maakte hij een
paar werken die opgemerkt
werden door de direktie van
het NARAFI en hij mocht
daarom in Brussel lesge
ven, Een paar jaar later
vroeg hij mij om hem gin
der te assisteren. Mijn vrije
tijd die ik in Brussel toch
wel had gebruikte ik om
studies van kunstgeschie
denis aan te vatten aan de
V.U.B. Ik ben er afgestu
deerd met een proefschrift
over fotografie. Daarna
werd ik er aangeworven als
stageleider om eindejaars-
studenten te begeleiden bij
het geven van proeflessen.
Dat heb ik vijf jaar lang
gedaan. Toen ben ik begin
nen lesgeven in de akade
mie van Gent en dat doe ik
nu reeds twaalf jaar. In
1980 ben ik dan direkteur
geworden van de akademie
van Wetteren. De interesse
voor fotografie is er nog
niet zo groot, het moet er
nog verder uitgebouwd
worden. Dat ligt ook aan
het feit dat Wetteren een
weekendakademie is en dat
Berlare Om te tonen welke macht fotografie kan
hebben...
Berlare. Mark Van Gijsegem: het is de eerlijke fotograj
die overleeft
er dus overwegend hobbyis
ten komen. Het was een
moeizaam begin in Wette
ren. Wetteren heeft, artis
tiek gezien, een achter
grond die nogal traditiona
listisch is. Maar anderzijds
zit het ook in de avant gar
de sfeer De traditionalisti
sche kant werd verpersoon
lijkt door de akademie van
vroegere jaren; de avant
garde door de sublieme ga
lerij Drieghe in de jaren
zestig. Zij probeerde de
mensen van Wetteren in
kontakt te brengen met
nieuwe stromingen in de
kunst.
De akademie was nog ge
stoeld op akademisme: er
was bijvoorbeeld nog het te
kenen naar plaasteren mo
dellen om de mensen te le
ren tekenen. Dat is goed
voor de 19* eeuw Maar ge
lukkig is daar verandering
in gekomen. Maar eerlijk
gezegd, een programma
voor het kunstonderwijs
voor socio-kulturele promo
tie is vrijwel onbestaand.
Dat betekent dat de leraar
in z'n atelier kan doen wat
hij wil en dat een jongere
leraar die bij de oudere le
raar aansluiting vindt ook
de methodes ervan moet
overnemen en dat gemaks
halve ook doet. Op die ma
nier ontstaat er een lijn va
de 19* eeuw tot nu zorldi
onderbroken te worden. E
dat is niet het geval met
grote akademies. Dai
groeit een soort van opstal
digheid tegen die oude z
ken en probeert men te we
ken aan een soort avai
garde mentaliteit. Zo lo
gen de jonge mensen
techniciteit van de discipl
nes beeldhouwen, schild
ren, fotografie, ze krijgt
de basis en moeten verd
hun eigen plan trekken,
ontstaat er iets wat die jo
ge mens uit zichzelf hee
doen groeien.
Nog iets over persfoti
grafie
De weekbladen mogen ni<
met de mensen lachen
kwaliteit van hun gedruk
fotografie moet zodani
verbeteren dat ze daardoo
hun oplage kunnen verhc
gen. Het wordt tijd dat
op de redakties de waard
van een foto gaan kennel
Aan de ene kant ondei
schatten ze hun lezerspi
bliek, en aan de andei
kant redeneren ze
iedereen maar op de fot
staat. Want dan kooj
iedereen dat blad wel,
ken ze!
Over persfotografie ii
gewest heb ik een kleis
alinea gemaakt over de mil
kenning en evaluatie. Hl
ging over het boek «50 jaa
persfotografie in Belgtt
uitgegeven in 1976.
miskenning van de makei
tegenover de fotografen
zo groot dat ze bij geen er
kele foto de naam van d
fotograaf geplaatst hebbes
Nochtans, vanuit histo
risch oogpunt zou het zei
ten van de naam al belang
rijk zijn. Wanneer
over 40 jaar dat boek zal
vastnemen zal men niet
kunnen zeggen; de persfe
tografie 90 jaar geledas
was die en die persoon. Er
die werkte voor dat of dal
weekblad
Deze belangrijke inform»
tie ontbrak dus. En daa
durft de inleider nog te stel
len: de persfotografie ii
niet zomaar een aanvulling
van het verslag, ze is eer
wezenlijk element van de
boodschap». Dat stond
vooraan in het boek, maar
wanneer je de eerste blad
zijde omdraait, ontbreekt
alle informatie! Wanneet
zal die mentaliteit veran
deren?
Waar ben je op dit moment
mee bezig?
Momenteel ben ik bezig mei
een uitgebreid werk over
Berlare zelf. Foto's van de
cafébaas, de burgemeester,
de brandweermannen, hel
landschap. Zonder enige
bijbedoeling maatk ik foto'i
in de gemeente. Misschien
geef ik er later een tentoon
stelling mee. De mensen die
ik fotografeer staan er zeer
positief tegenover. Als ik
met mensen werk, moet het
spontaan blijven. Het moet
echt zijn...
Berlare. Een beeld uit de reeks *de laatste machinevan Mark Van Gijzegem.
