DE TONGEN- GESTOLEN! DE DENDERBELLESE «TONGENSLIJPERS» OPNIEUW OP HUN SOKKELS 1965: SLIJPERS Terug van weggeweest PROGRAMMA BELLEKERMIS Fiesta Campestra te Schellebelle De Voorpost - 10.8.1984 - 9 Je zou werkelijk gaan denken dat er een vloek op «De Tongenslijpers» rust, vertrouwt Raf Van den Broeck, zoon van de Denderbellese familie Louis Van den Broeck - Michiels ons toe. En inderdaad, wanneer je alle gebeurtenissen en toestanden rondom deze unieke folkloristische beeldengroep diefstal, agressie in zyn diverse vormen, touwtrekkerij en noem maar op van dichtbij bekijkt, moet je tot het besluit komen dat «De Tongenslijpers» in de gemeente waar Sint-Maarten zo liefdevol en genereus zijn mantel staat te splitten, in het verleden al voor flink wat herrie gezorgd hebben. Vorige week vrijdagavond mochten de verenigde persjongens trouwens nog een staaltje san deze «onvrede» en nu gebruikten we net een eufemisme meemaken. Tijdens de door «De Lustige Geburen» al jaar en dag animatoren van Kapellestraatkermis, georganiseerde perskonferentie, liepen de meningsverschillen tussen aan de ene kant die «Lustige Geburen» en aan de andere kant vader Louis en zoon Raf Van den Broeck, zodanig hoog op, dat we er als perskorrespondent, die toch niet aan zyn eerste perskonferentie toe was, haast gegeneerd gingen bijzitten. Jammer genoeg waren «De dus goed dat iemand uit haar Ze meer weg had van een men opzoeken. Achteraf heb eigen rangen wordt gestraft. ruïne en we ettelijke jaren no- ben wij niets meer gehoord. De roddeltante, Skato is haar dig hadden om ze op te knap- Tot we rond Nieuwjaar 1984 naam, wat «geld» betekent, pen tot wat ze nu is. Pas in de een aangetekend schrijven wordt door twee mannen met zeventiger jaren trouwens ontvingen, waarin «De Lustige de tong op de slijpsteen gehou- werd voor de voortuin het ijze- Geburen» ons op onze «plich- den. Ze sluit de ogen van de ren hekken geïnstalleerd. ten» wezen. Ik vraag me trou- pijn en grijpt zich krampachtig Daarnaast echter deed ook een wens nog altijd af waar men de vast aan de broek van één van ander feit ons besluiten de lef vandaan haalde in ander- de mannen. Die mannen de beelden voorlopig binnen te mans koopakte te gaan snuffe- gesnorde Livinus lieve houden. Enkele tijd nadat wij len. Maar kom, zand erover vriend) en de gelaarsde (Au- ons huis aankochten, werd een hebben we toen gedacht. We gu)Stinus (de overwinnaar) tweede eigendom van de fami- vonden het ook welletjes. We staan er eerder onverschillig lie Van Damme, vlak naast de wilden ook een eind maken bij. Het kan ze blijkbaar geen onze, eveneens verkocht. In aan die ongezonde situatie e j- 6v6iuvv>u gingen uijiim n. jiuimici ueiioeu waren «ue e - - Tongenslijpers» niet b(j de hand. want meer dan één tong had bij bepaald? momenten 'la 5 P'T e,chter daI daa'op' Ioen ™n 8esprek een flinke slypbeurt nodig. wcrP aanscherpen dan wel een in de akte voorzien woonhuis had met een afvaardiging van aanscherpen d vrouwentong. Wat al bU al „ie. belet da. het pnbiiek - verheugende vaststelling overigens binnen Ud dd'^kao aigele.d wor- Z'thT^S. een Toen Sen wiH^rgesteld afzienbare tyd opnieuw «De Tongenslijpers» in al hun glorie zullen kunnen bewonderen, den dat «De Tongenslijpers» plaats voor gas geïnstalleerd, de traditie in ere te herstellen een bestraffend, vernietigend Ons aandringen bij o.a. de en de beelden groep met en lafhartig feit voorstellen, gemeentelijke overheid op het Sinksen- en met Kapellestraat- Bestraffend omdat de omge- gevaarlijke van dergelijke si- kermis tentoon te stellen. Wat ving voor altijd met de neus op tuatie en het aankloppen bij dan weer op verzet stuitte van de feiten wordt gedrukt. Ze diverse politici aan die toe- «De Lustige Geburen», want heeft immers de teloorgang stand wat te doen, bleef on- van het naar buiten komen van van een man en zijn zaak op beantwoord. Van Pontius naar de beelden met Sinksen wilden haar geweten. Vernietigend Pilatus werden we gestuurd, ze in het geheel niet weten, omdat de tong, hét orgaan om Men liet ons echter gewoon in Enkel de Kapellestraat was spraak en taal voort te bren- de kou staan. Uit dat gevoel van belang, gen, wordt geslepen en ver- van onbegrip, dat niet alleen wond wordt bloed op slijp- door ons aangevoeld werd, Restauratie steen! en taal produceren maar ook door de andere buur De beelden kwamen in 1967 dus tijdelijk of voorgoed on- van de gasopslagplaats, deed zeer zwaar beschadigd in ons mogelijk wordt. Het lafhartige ons eveneens besluiten «De bezit, aldus de bewoners van tenslotte is best te merken aan Tongenslijpers» binnen te het Hof De Tongenslijpers, het gezicht en aan de gebalde houden. Op vele plaatsen vertoonden vuist van de volksvrouw. Zij ze breuken en waren ze met symboliseert de lafhartige mas- Toegegeven, aldus de familie behulp van plaaster, pek en sa. Als één van de haren wordt Van den Broeck. Er was de beton aaneengezet. Kortom de gestraft is ze blij dat zij het niet aankoopaktie van het huis die beelden hadden bijna hun oor- is, ofschoon die massa even- stipuleerde (wij citeren): «de spronkelijk uitzicht verloren, zeer schuld heeft aan het ge- aanzoekers verzoeken ons nota- We hebben toen besloten de beuren. Denderbelle. De Lustige Geburen- zijn in hun nopjes. Na lang wachten kunnen zij eindelijk de tongenslijpers aan het publiek laten zien (v) Folkloristische beeldengroep Hun bevindingen: Het ont- Hij zou, wordt gezegd, verwik- Voor de historische achter- dc beeldengroep si- keld rijn in oneerlijke prak- gronden en de betekenis van m dc "iken. ■De Tongensliipers. deed de de !5?t™uw\,D»e hofs,e- Waarheid ol vetrinsel? Feit is familie Van den Broeck-Mi- wordt bewoond door een dat de reputatie van de man en chiels, o.a. een beroep op de we1» beroep geba- van zijn zaak een flinke deuk bekende volkskundige Renaat *fcrd ,s op h,c' vertrouwen van krijgen. Erger zelfs, hij gaat Van der Linden, sprak ze ook mensen. Wellicht door een eraan ten onder oudere buurtbewoners aan het "otar's; De man heeft echter een zoon. Hol De Tongenslijpcrs aan raadpleegde ze oude akten. ris zo op het volgende te acte- beelden te laten restaureren, ren dat betrekking heeft op lot In totaal werden zowat zeven 2 en door de koper te eerbiedi- lagen verf verwijderd, totdat gen is. Het is niet de bedoeling de ware aard van het mate- zocht Dat imiinmi'wrH der kinderen Van Damme «De riaal, gebakken aarde, r rw ÜÜhÏmZJTS? Ton8enslijpers» te verkopen of blootkwam en ze in de kleuren Ook de «kleren» van de beel den werden, op advies van Re naat Van der Linden, onder zocht. Dat o verricht door een Leidens (Ne- ifessi vaststelling kwam dat dejtiedij den toe te vertrouwen aan de Hocwei benadrukt Raf Van derfandVorofenor die «e verwijderen van de gemeente van de eerste laag opnieuw pr°,essor: d>e de Denderbelle, maar wel de beel- geschilderd werden vaststelling kwam dat de kledij den fop VPrtrnilw<,n ann fï™""?kJÜSSf.S; o-. dateert van voor de Franse Revolutie. Weliswaar kan de kunstenaar op het moment koper van het Hof, dewelke den Broeck, we toen meenden zich anderzijds zal moeten ver- dat de rust hersteld was,. zijn creatie on r„lrn binden de beelden ten toon te den we tijdens de persconfe- S"11"1' onderhouden en te rentie van vorige vrijdagavond gegaan zijn, maar dat acht de professor weinig waarschijn lijk. Dat gebeurde in die tijd uiterst zeldzaam. herstellen, maar in geen geval lelijk in de affronten gezet. Pas te vervreemden of te verwyde- gemaakte afspraken met een ren van de plaats van her- bestuurslid van «De Lustige wordt verondersteld. Een of die liet onrecht dat zijn vader RaM/an den BroeX^ten^ns Der8ellJke( notaristermmolo- verkoop van een kleurenprent- andere omstandigheid zorgt er werd aangedaan, wil wreken, met zekerheid toe te besluiten l'e' l°C& Va, .Ya" de" kaa'1 van ,<<De Tongenslijpers» nu voor dat er roddel verspreid Door een anoniem kunstenaar dat de beeldengroep minimum Broecke/aan. L k®»tpnjs 20 F konden wordt omtrent de bewoner, laat hij een beeldengroep ver- 225 ïaar oud is zwaarwichtig in de oren. Maar plotseling niet langer nageko- naar mijn mening lag het enkel men worden. Wat zal er nu in .de bedoeling van de verko- gebeuren met deze kaarten die pers aldus heeft één van de ondertussen reeds gedrukt zonen me trouwens persoon- werden? Ook wat de tentoon- ijk toevertrouwd te be- stellingsdagen betreft ontston- UnMnfLo1 den moei'ijkheden. Plannen »t r. nnr omlrent j,et tegelijk feestelijk Zaterdag 18 augusqtus: 18.30 u.: Wandelconcert door de Jonge Denderlingen uit Denderbelle. 19 u.: Wandelconcert door de Vrije Werklieden uit Lebbeke Zondag 19 augustus 18.30 u.: Wandclconcert door dc Koninklijke Harmonie St.-Cecilia uit Lebbeke Dinsdag 21 augustus 10.30 u.: Serenade door «De Lustige Geburen» aan «De Tongenslijpers». Daarna opening van de Jaarmarkt. Aan de jaarmarkt voor runderen en paarden zijn voor 30.000 F prijzen verbon den. De jaarmarkt voor Klein- en Pluimvee wordt begif tigd met 7.500 F prijzen. 16 u.: Volksspelen 20 u.: 4de Gouden Tongenworp 21.30 u Vuurwerk Achteraf trekking van de tombola. De beelden groep «De Tongenslijpers» zal tentoongesteld worden op zaterdag 18. zondag 19, maandag 20 en dinsdag 21 augustus, van 10 tot 22 u. (pvr) Tongenslijpers. Vader en zoon Louis en Raf Van den Broeck, eigenaar-bezitters van de tongensliipers <v) vaardigen, die zijn wraakreden |n quarentaine hoe de roddel een mens tot r dc ondergang brengl - sym- |"d«di»d. g«" d* f™d« holi.eert Dar He H»„ V»« toe. Hel het Hof hoorden. Het toenma- uuiuvui uvi lccaicu lig gemeentebestuur had overi- en plechtig inhuldigen vielen in gens ook al naar de beelden het wa,er. Kortom, sinds enige gepingeld. En aan dergelijke dagen is de miserie opnieuw toestanden wilde de familie begonnen. Wat er nu precies Van Damme blijkbaar een za| gebeuren weten we niet. eind maken. Ik herinner me Moeder Van den Broeck rondt trouwens nog zeer goed dat de het gesprek at o, ganse formulering aan de akte Tongenslüpers», aldus Mevr. toegevoegd werd. op verzoek Van den Broeck-Michiels, van toenmalig burgemeester wekken na 225 jaar agressie op Saeys Onervaren als ik op dat b(j „mmlge 0m dlef. vlak was, is het toen met btj aU| ull v„veUng Ioak in bH me opgekomen me daartegen verleden dikwijls is gebeurd, te te verzetten. vermijden, worden de beeldjes Zand erover voortaan met Belle-Sinksen, op zondag en maandag en met Van enige penode tijdens de- Kapellestraatkermis, op zon- wclke «De Tongenslijpers» dag en dinsdag, van 's morgens moesten tentoongesteld wor- tot -s avonds tentoongesteld in den was in de koopakte echter dc voortuin van het Hof De geen sprake. Dc traditie ziet er Tongenslypers te Denderbelle, wel zo uit, en zoon Raf citeert - De familie Van den Broeck- Op zaterdag 11 en zondag 12 augustus vanaf 20 u. Wie ooit de sfeer heeft geproefd van de Italiaanse Fiesta Campestra zal op 11 en 12 augustus op het dorp te Schellebelle zeker niet ontbreken. En wie nog niet in Italië de gelegenheid had om dit mee te maken, kan dit zonder een dure reis in Schellebelle beleven. «Fiesta Camjjestra» betekent landelijk feest, tuinfeest... Met dit idee wil OKA-KASA Schellebelle iets uniek aanbieden voor allen in de gemeente en omgeving, zowel voor jong als oud. Op die dagen wordt het dorp omgeto verd door een feeërieke verlichting tot een Italiaanse tuin. De talrijke kraampjes waar men zich kan vergenoegen aan een heerlijk drankje of een lekker hapje, omringen de sfeervolle verlichte dansvloer. Aangepaste muziek en dans maken dit openluchtfestijn kompleet. Je kan er proeven van de heerlijke saté's of coteletten op houtskool gebak ken, de talrijke kaassoorten, dc lekkere Italiaanse hapjes, of dc heerlijke spaghetti. Een lekker glas wijn en stok brood m^ken het geheel tot een festijn. Je kan natuurlijk ook je dorst lessen aan heerlijk gekoeld gerstenat, en dit alles nodigt uit tot de dans ih dc koelte van een hopelijk j heerlijke zomeravond. tweeëntwintig jaar geleden dat wijst er wellicht op dat het de beelden nog de buitenlucht pCrs verschenen artikels, waar- boliseert. Dat de zoon deze beeldengroep liet vervaardi gen, wijst er wellicht op dat hel - gerucht op leugens en nijd ge- 2a8cn' En daar hadden T' baseerd was naar onze menmg- onze rcde- Dc beeldengroep omvat vijf non toe. Veiüchetden van aard personen en een werktuig (dc d^"8ens* slijpsteen). De twee buitenste l^cr.r beelden, de vioolspeler en de otn,wc;" 1W hel huis van de volksvrouw, zijn'dé loeschou- fan"1'! Van Damme koch,e" wers Het centrale beeld stelt T ,cde,refn nocmdf °"s fk een handeling voor, het slijpen d"S«'lk krol te wtllen aanko- van dc tong I»" de ™ml inderdaad in De gelaatsuitdrukking van de «d»™i«ük5 verkeerde, vioolspeler, zijn naam is Jan, vertelt amper in hoeverre hij zich betrokken voelt bij het gebeuren. Hij gaat volledig op in zijn muziek. Men kan zich trouwens de vraag stellen of hij geen volkslied speelt met be trekking tot het gebeuren. De volksvrouw, aldus de fami lie Van den Broeck, heet Sater en niet Jater, zoals sommige bronnen vermelden, die naam heeft gewoon nooit bestaan een naam afkomstig van het Griekse woord voor «bok», waarvan ook «satire», het he kelen van de waarheid, afge leid is. Ze bezit de kleder dracht van een vrouw uit de massa een boerin of meid en veegt het erf, de oprit van het hof. Haar gelaat is veelbe tekenend. Ze kijkt gemeen ogend en heeft een vunzige lach om de mond. Blijkbaar geniet ze van het gebeuren, want haar gebalde rechterhand maant aan tot meer. Ze keurt een artikel uil een volkskundig Michiels en kinderen Raf tijdschrift, dat «op de kermis- Marleen laten weten dat de dagen, d.w.z. ter gelegenheid clausule in de akte van nu af van Pinksteren en O L. Vrouw stjp, Mj nageleefd worden. Wij Oogsl de waardevolle beelden g,,, tn de toekomst hun plaats zul- ljjn op eig[n kosten Rn innemen. hersteld. We hopen dat de be- Op dat vlak betreurt de familie ï0|klng van Denderbelle en om- Van den Broeck vroeger in de str,ken p|ezler bei,,,,, aan deze attractie. We wensen allen in de nadruk gelegd wordt op die naar d, kernli! kome„ het feit als zouden «De Lustige vec| gezelligheid Geburen» al diverse malen bij Wanneer de breiden precies de familie aangedrongen heb- tentoongesteld zullen worden ben de beelden te exposeren. za! de ,oekomst uitwijzen. Wie Dergelijke beweringen ontken het kermisprogramma bekijkt, ik pertinent, aldus Louis Van bemerkt dat er tussen beide den Broeck. Een delegatie van «kampen» nog wel enige me- «Dc Lustige Geburen» is ons ningsverschillen bestaan slechts één keer, in 1967 ko- Pierre Van Rossem In de loop van 1965 haalden «De Tongenslijpers» even eens de dag- en weekbladen. «De Tongenslijpers te Denderbelle gestolen», titelde dit eigenste weekblad toen. De journalist met dienst stipte in zijn relaas o.a. aan, dat kort voor de Eerste Wereldoorlog, in de buurt van Vastenavond, de beelden reeds ontvreemd werden en enige tijd later in een beek tussen Wieze en Denderbelle teruggevonden werden. De drie beelden, berichtte steller, bevonden zich op hun houten voetstuk, in de voortuin van het oude huis, toebehorend aan de heer en mevrouw Alfred Van Damme in de Kapellestraat te Denderbelle. Of de beelden tot verleden zaterdagmorgen inderdaad in die voortuin aan wezig waren, kunnen we vooralsnog nog niet honderd procent zeker bevestigen. Feit is dat de buren van de heer Van Damme overtuigd zijn dat de beelden er buiten stonden, op de plaats waar ze door zovele toeristen, met geamuseerde blikken, werden bewonderd. Een ander getuige echter, de heer Theofiel Van den Broeck, is er stellig van overtuigd dat de beelden reeds geruime tijd opgeborgen waren, omdat de afsluiting die de voortuin van hogervemoemd huis omgaf, sinds een zestal maanden door de eigenaars werd weggehaald. Als men, vervolt de Voorpostmedewerker van toen, iemand in Denderbelle naar de oorsprong van «De Tongenslijpers» vraagt, krijgt men overanderiijk als ant woord dat de beelden zo oud zijn, dat niemand nog precies weet waar ze vandaan komen. We zijn toen maar zo goed en zo kwaad het ging, op onderzoek uitgetogen en zo vernamen we toch een en ander dat op deze gebeurtenis een ander licht zou kunnen werpen als totnogtoe (men meende eerst met een studen tengrap te doen te hebben) werd gedacht. In 1928 overleed de op dat ogenblik 93-jarige oom van mevrouw Gabrielle Van den Broeck-Uytersprot. Die oom, herinnerde zich niet waar de beelden vandaan kwamen, hoewel ze sinds jaar en dag tot het familiebezit behoorden. Als we nu even een kleine berekening maken, komen we tot de slotsom dat «de Tongenslijpers» dus minstens 130 jaar oud zijn, in de veronderstelling dat de beelden in het bezit van hogervemoemde familie kwamen op het ogenblik dat die oom Karei in 1835 werd geboren. Dit is echter weinig waarschijnlijk, zodat redelijkerwijs mag aangenomen worden dat het hier over kunstwerkjes van om en nabij de tweehonderd jaar oud gaat. Ze werden vervaardigd uit gebakken aarde, wat ze wel zeer kwetsbaar maakte Bij het overlijden van de groot oom van mevrouw Van den Broeck, de heer De Caluwe, die de broer was van mevrouw Van den Broecks groot moeder, kwamen de beelden in het bezit van de familie Uytersprot en wel zo dat de drie gezusters Uyttersprot. waaronder de huidige mevrouw Theofiel Van den Broeck, gezamelijke eigenaressen werden. Gedurende de ganse eerste wereldoorlog bleven de beel den onaangeroerd, doch kort daarna deed zich een enigszins pijnlijke gebeurtenis voor, waarbij zelfs de verstandhouding, die inmiddels volledig werd hersteld, tussen de zusters Uytersprot dreigde teloor te gaan. Eén der zusters had immers niet beter gevonden dan het beeld naar het klooster te brengen, waar deze kunstwerken met onbetwistbare folkloristische waarde, in dank aanvaard werden. De andere zusters in de familie Uytersprot gingen echter niet akkoord met deze handelswijze, in zoverre dat mevrouw Van den Broeck, Gabrielle Uytersprot dus, het beeld terughaalde. Wat logischerwijze niet in goede aarde viel bij de kloosterzusters die, en dat dient gezegd, de beelden op uitstekende wijze behandelen. Kort nadat het beeld opnieuw in bezit was van de familie Uytersprot dook de heer Alfred Van Damme op, die reeds verscheidene malen geld had geboden voor de beelden en die ook nu weer de kunstwerken wilde aankopen. De echtgenoot van Gabrielle Uytersprot, Theofiel Van den Broeck, weigerde echter op dit voorstel in te gaan, doch hij wilde wel een andere regeling treffen. De beelden mochten inderdaad bij de heer Van Damme vertoeven, doch ze bleven eigendom van de familie Van den Broeck- Uytersprot en ze moesten publiek tentoongesteld worden. De installatie van de kunstwerken gebeurde zelfs letterlijk met muziek en vlag. want omstreeks half oogst werden de beelden plechtig ingehaald door «De Lustige Geburen» een vriendenkring uit de Kapellestraat te Denderbelle, die te dier gelegenheid zelfs een vlag lieten schilderen, waarop «De Tongenslijpers» staan uitgebeeld. Het is trouwens nog een geplogenheid dat omstreeks de kermis van halfoogst de beelden worden opgefrist. De man die hiervoor schitterend werk heeft verricht is schilder Bour geois, die meermalen niet alleen het penseel moest I hanteren, maar tevens ontbrekende stukjes aan de beel den restaureerde. Nog andere gegadigden waren in de loop der tijden de Abdij van Dendermonde, E.H. De Feyter uit Sleidingc en een onbekende heer, die zelfs een deel van de beelden, een laars met knoopjes, meenam voor onderzoek, doch naderhand nooit meer van zich heeft laten horen. Waarom werden «De Tongenslijpers» gestolen en door wie, vraagt steller van het artikel in «De Voorpost» zich verder af. Hoe eigenaardig het ook schijnt, maar de diefstal is goed voorbereid geworden. We verduidelijken even. De meeste jaren telkens rond deze periode, bij het naderen van de winter, werden de beelden op vraag van de eigenaars, binnengezet, omdat ze teveel te lijden zouden gehad hebben van het winterweer. Sinds enkele jaren gebeurde dit om een onbekende reden, niet meer. Dit jaar echter zouden de beelden weer worden binnengehaald. Als we nu even doordenken, komen we onmiddellijk tot de conclusie dat de personen die de diefstal op het oog 1 hadden, nu hun slag moesten thuishalen, om te vermijden dat ze de beelden uit een afgesloten ruimte zouden moeten halen, waar het vergrijp «inbraak» zou bij te pas gekomen zijn. Sinds zes maanden ook ligt, wat eens een in steen gemetselde afsluiting was, als een hoop puin langs het voetpad voor de gewezen woonst van de heer Alfred Van Damme. Dus reeds zes maanden geleden konden de rovers, schier ongehinderd de voortuin betreden om er de beelden weg te halen. Waarom zou het dan precies nu geweest zijn, dat de kunstwerkjes werden ontvreemd? Om ons speurdersgeweten gerust te stellen, dierven we geen enkele mogelijkheid over het hoofd zien en één van die mogelijkheden was een studentengrap. Daarvoor kwamen dan in de eerste plaats de hogeschoolstudenten die in Denderbelle wonen, in aanmerking. Daarom nog niet als de daders van de roof, maar eventueel als de raadgevers, of zelfs als gewone ontwerpers van het plan en als leveranciers van de inval. Nu is het reeds onverander lijk gebleken dat een dergelijke studentengrap ontstaat in het kader van een gezamelijke aktie en die aktie gaat dan steeds uit van een vriendenkring of gemeenschap, in dit geval van een studentenclub. Geen enkele van de hoge schoolstudenten van Denderbelle is echter aangesloten bij een studentenclub. De veldwachter van Denderbelle, de heer Jozef De Bisschop, heeft het onderzoek in handen. Tot zover het artikel over de roof van De Tongenslijpers in 1965. Naar we achteraf konden vernemen was de hele bedoening bedoeld als stunt en waren o.a. enkele persjon gens van toen, die trouwens nu nog in de stiel zitten, bij deze ludieke roof betrokken. Pierre Van Rossem

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Voorpost | 1984 | | pagina 9