De Karei Aubroeck-hulde in Temse
was een topper
De flaming-ant Karei Aubroeck
Temse gedenkt komponist
Clement D'Hooghe
De «Fidelen Scheldelander» uit Schoonaarde
bejubeld in Duitsland
Wanneer oeuvre-katalogus?
Temses beroemdste ingezetene, beeldhouwer Karei
Aubroeck, werd vorige week dinsdag 28 augustus
negentig jaar. Het gemeentebestuur van de Schel-
degemeente heeft dan ook een aantal initiatieven
genomen naar aanleiding van deze verjaardag.
Daarover én omtrent kunstenaar Karei Aubroeck
bericht deze bijdrage.
Vorige zaterdag had in de gemeentelijke schouw
burg van Temse een uitgebreide akademische zit
ting plaats. Karei Aubroeck zelf was niet aanwezig
wegens ziekte. Aansluitend hierop volgde een be
zoek aan de Aubroeck-tentoonstellingen in zijn
eigen ateliers in de Fonteinstraat (monumentaal
beeldhouwwerk) en in het Gemeentemuseum in de
Kasteelstraat (kleiner beeldhouwwerk en schilder
werk). Zondag bezocht gemeenschapsminister van
Kuituur, Karei Poma de beide expo's. Omdat de
minister reeds eerder een verbintenis had aange
gaan voor 1 september, bleef hij op de akademische
zitting afwezig.
De akademische zitting van Sn an et. De algemene pre- beeldmeubelen zijn intense
zaterdag had zoals ver- sentatie van de akademi- liefde voor de mooie materie
wacht heel wat publiek bij- sche zitting was in handen van het hout heeft opge-
eengebracht in de gemeen- van Martin De Ryck, die daan. Waarschijnlijk onbe-
Karel Aubroeck, uitbundig gevierd als kunstenaar, flamingant en pacifist
telijke schouwburg. Gast
sprekers waren er (in vol
gorde): Luk De Ryck, sche
pen van kuituur en tevens
voorzitter van het feestko-
mité, Georges Demey, voor
zitter van de Wase
Kunstkring, Paul Daels
voorzitter van het IJzerbe
de vaartkomi téAlbert Van
Britsom, voorzitter V.O.S.-
Temse, waarnemend burge
meester en eerste schepen
van Temse Felix Bulteel, en
tenslotte Ernest Van Buyn-
der, adjunkt-kommissaris-
generaal voor internationa
le kulturele betrekkingen
en vertegenwoordiger van
Karei Poma, gemeen
schapsminister van
kuituur
Tussen de sprekers door
zorgde Mireille Gleizes met
uitstekend pianospel voor
de muzikale omlijsting en
werd de diamontage «Leven
en werk van Karei Au
broeck» vertoond. Het sce
nario hiervoor werd ge
schreven door Luk De Ryck
en Christel Mertens, de
fotografie via van Alex
eveneens een fragment uit
de memoires van de beeld
houwer voorlas.
Sober en
archi tektonisch
George Demey bracht een
uitvoerige analyse van Au-
broecks beeldhouwwerk.
«Bij Aubroeck zou men
veeleer mogen spreken van
de geboorte van verwante
vormen vanuit een verwan-
tgericht» geest dan van be
ïnvloeding. Hij bouwde na
tuurlijk verder op een ste
vig gefundeerde Westerse
traditie,» zo stelde hij on
dermeer In Mechelen
kwam Aubroeck terecht in
een milieu van skulpteur-
houtbewerkers, zoals vóór
hem ook Rik Wouters en
Ernest Wij nan ts. Aubroeck
ging 's avonds de lessen
volgen aan de akademie
voor beeldende kunsten in
Mechelen. George Demey
aan het woord: «Het lijkt
ons geen te stoute veron
derstelling, dat hij bij het
steken van die Mechelse
wust werd hij hierdoor in
geschakeld in de traditie
van onze grote Vlaamse
«biltsniders» uit de hoog-
baroktijd van Temse, met
name Adrian us Nijs met
zijn zoon Filips Alexander,
en hun leerlingen, de ge
broeders Egidius en Judo
kus De Cauwer.
Zoals bij hen vindt men bij
Aubroeck, spijts al zijn ver
eenvoudiging, ook die
Vlaamse bezorgdheid voor
de afwerking van het detail
in de haartooi en de zware
val van de klederplooien.
Als voorbeelden hiervan
gelden het beeld «De Wek
roep» in de inkomhal van
de stadsbibliotheek te Sint-
Niklaas en de houtpilaster
«De Tragedie» die zich nog
steeds bij hem thuis be
vindt. Neobarokke elemen
ten die echter nergens gaan
overheersen. Aubroecks
kunst is zeer sober en sterk
architektonisch, plastisch
evenwichtig en hoofdzake
lijk op expressie en stijl in
gesteld Zoals Aristide
Maillol benutte Aubroeck
het naakte vrouwelijk li
chaam als bron van inspira
tie om er de meest verschil
lende ideeën mee uit te
drukken.
«De sterk geometrisch op
gezette figuren zijn dra
gers van die ideeën», legt
George Demey uit, «vorm
geworden emotie, vastge
legd in vastomschreven
massa's; rustig van glad ge
polijst oppervlak; subtiel
genuanceerd en toch gevoe
lig, bijna teder. Door de
welving van een borst, de
ronding van een schouder,
de lichte zwenking der flan
ken wordt de indruk van
leven en bezieldheid ge
wekt. Alhoewel er een aan
Rubens verwante weligheid
in deze gespannen volumen
ligt, wekken zij nergens de
indruk van zinnelijkheid of
wellust. Hij beoordeelde de
ze vormen slechts op him
«valori plastici», aldus een
biologische ordening ver
heffend tot een spirituele.»
Getuigen hiervan zijn de
beelden «De Wekroep», «De
Tragedie», «De Aarde», «De
Schelde» en «De Noordzee».
De gigantische vrouwenfi
guur «Vruchtbaarheid»
(1936) en «Moedervreugde»
(1943) belichamen een
Vlaams gespierde arbei-
der8monumentaliteit.
In zijn halfverheven beeld
houwwerken zal deze archi-
tektonische expressie hele
maal versoberen. Hij zal
zich om de synthetische
vormgeving bekommeren.
Dit viel vooral op bij zijn
magistrale 9-meter hoge fi
guren van 1931-34 aan de
eerste LJzertoren. Die een
voud en zuiverheid zet zich
door in z'n later werk, zoals
bij de zeven gele baksteen
reliëfs die de vrouwelijke
bedrijvigheid voorstellen in
het portaal van de ingangs
poort van de rijksbasis
school-zuid (oorspronkelijk
bedoeld als rijksmiddelbare
meisjesschool) op de Park
laan te Sint-Niklaas (1950),
maar ook bij zijn «Neerhof-
hoedster», een beeld dat te
bezichtigen is in het provin
ciaal domein Puyenbroeck
te Wachtebeke.
Het Koning Albert-Monu
ment (1936) bij de sluizen
van Nieuwpoort is ook een
kreatie van oudstrijder '14-
'18 Karei Aubroeck. Het
beeld is omringd door een
zuilen-rotonde, die doet
denken aan het Stonehen-
ge-monument op de Salis-
buryvlakte van Wiltshire in
Zuid-Engeland en aan het
Memoriaal «Le Mardasson»
bij Bastogne.
Tot slot zei George Demey,
de voorzitter van de Wase
Kunstkring: «Voor ons zal
Karei Aubroeck steeds een
zeer merkwaardige
Vlaams-expressionistische
monumentale beeldhouwer
met een zeer persoonlijk
aksent blijven.
In zijn speech had eerste
schepen Felix Bulteel het
vooral over het belang van
Paul Daels, voorzitter van het IJzerbedevaartkomi-
tee, was één van de gastsprekers afgelopen zater
dag. «Het is ondenkbaar dat het IJzerbedevaartko-
mité niet zou deelnemen aan deze Karei Au-
broeckhulde, omdat Karei Aubroeck zelf niet weg te
denken is uit de Ijzerbedevaarten én uit de Vlaamse
Beweging,» zei hij bij de aanvang van zijn betoog
Hij vertelde verder dat het een aangrijpend verhaal
is dat zoveel grote kunstenaars een zo grote rol
hebben gespeeld in de Vlaamse Beweging
«Letterkundigen, van Jan-Frans Willems en Gezelle
over August Vermeylen tot Anton Van Wilderode;
musici, denken we maar aan Peter Benoit, de al te
zeer vergeten Temsenaar Arthur Wilford, Jef Van
Hoof en Gaston Feremans enz.; en beeldende kunste
naars, van Juliaan De Vriendt, de kunstschilder
volksvertegenwoordiger, over Joe English tot Karei
Aubroeck, en zovele anderen.
In deze wonderbare schare neemt Karei Aubroeck,
een vooraanstaande plaats in, om zovele redenen!
Omdat zijn kunst zo door en door Vlaams en Neder
lands is. met die diepe binding tussen de gezonde
zinnelijkheid van de rijke en weelderige vormen en
de intense geladenheid van een bijna mystiek ge
voel; met de mommentaliteit van de Scheldehemels
en van de eindeloze ruimten van het lage land bij de
zee. Omdat hij de kunst heeft verheven tot een
universeel niveau dat hem terecht wereldfaam be
zorgde!»
Aubroeck is. ondanks zijn overdrukke artistieke
werkzaamheden steeds een aktief flamingant ge
weest. voorzitter van een afdeling van het Verbond
van de Vlaamse Oudstrijders en een trouw LJzerbe-
devaarder. Hij stond in de leerschool bij de onverge
telijke Clemens De Landtsheer, by de gebroeders
Van Raemdonck. Maar vooral heeft hij de vuurdoop
van het Front 1914-'18 ondergaan.
«Karei Aubroeck was Vlaams strijder in alles wat dit
betekent aan trouw, rechtlijnigheid, offervaardig
heid, leed en vervolging.
Hij heeft het in bepaalde perioden in zijn leven zeer
hard gehad. En in 1944 werd hij, net zoals vele
anderen, zonder reden of andere aanleiding om zijn
Vlaamsgezindheid aangehouden, of beter gezegd
weggesleept en opgesloten in het roemruchte kamp
van Lokeren, Lokeren waar Gaston Feremans het
sublieme «Gebed voor het Vaderland» komponeer-
de», lichtte Paul Daels toe.
Bij het werken aan de IJzerbeelden werd Aubroeck
zwaar gekwetst en verloor een oog toen hij werkte
aan het beeld voor Lode de Boninge. De IJzerbeelden
betekenden de doorbraak voor Aubroeck. «De beel
den waren gedurfd en vooruitstrevend en van een
klassieke schoonheid, zij bewezen dat de Vlaamse
Beweging niet bekrompen, niet kleinburgerlijk, en
niet angstig konservatief was en is.»
Paul Daels besloot met de woorden: «Overheen de
muren van deze zaal wil ik tot de gehuldigde
zeggen: Karei Aubroeck, Meester Aubroeck, Uw
vrije kunstenaarsziel was een zuiver klankbord voor
de bevrijdingsdrang in dit belaagde volk en uw
durvende scheppingskracht gaf gestalte aan zijn
onstuitbare zelfstandigheidswil. Karei, wij huldi
gen u! Wij danken u!».
Albert Van Britsom, de huidige voorzitter van het
plaatselijke V.O.S., had het uiteraard ook over de
Vlaamse reflex van Aubroeck Maar ook en vooral
sprak hij over het «Nooit meer oorlog»-ideaal. Ieder
beeld van Aubroeck straalt immers een intense
vrede uit. In geen enkel van zijn beelden is enige
agressie te ontdekken. Tot zelfs in de beelden te
Diksmuide en te Nieuwpoort, die tenslotte oorlogs
monumenten zijn, werden alle agressie en alle mili
taire attributen, bewust en opzettelijk geweerd. De
IJzerbeelden zyn zo gemaakt dat geen enkel van de
uitgebeelde personen een wapen of militaire kledij
draagt. In het Albertmonument wordt de koning
blootshoofds, zonder kepie dus, afgebeeld, in strijd
met de wens van de jury.
V.O.S.-Temse, erkende in Aubroeck de verdienstelij
ke fronter en sinds 1971 is hij erevoorzitter.
R.V.
de figuur Aubroeck voor
zijn eigen Temse. Temse
kreeg met Aubroeck een in
woner van nationale en in
ternationale faam. Au
broecks geboortedorp en
woonplaats werd meege
sleept in zijn bekendheid.
Temse kon en kan perma
nent meegenieten van de
vruchten van zijn artistieke
bedrijvigheid. In de Schel-
degemeente zijn volgende
kunstwerken te bezichti
gen: het oorlogsmemoriaal
onder de pui van het ge
meentehuis, het «moeder
en kind»-reliëf van de vroe
gere kraaminrichting Sin^-
Gabriël (aan de Kouter-
straat), het Amelbergabeeld
aan de kapel van Onze-Lie-
ve-Vrouw van Zeven
Weeën, de bronzen beelden
«De Schelde» en «De Gol
ven.. aan de Scheldebrug,
het H. Amelbergabeeld in
het rustpark aan de oprit
van de Scheldebrug, het fa
miliegraf van de familie
Vercauteren op het plaatse
lijk kerkhof. Het Gemeen
temuseum bezit een mar
meren kop, een houten
borstbeeld van Ernest Wil
ford en e->n maquette van
het IJzerbteld «De Gebroe
ders Van Paemdonck». In
de R-dienst van het
O.C.M.W.-ziekenhuis (oude
kliniek) bevindt zich het
bronzen borstbeeld van Dr
Camille Vennens, de eerste
chirurg van Temse.
Aubroeck's monumentale
beelden zijn verspreid over
gans België. Naast publiek
te bezichtigen beelden zijn
heel wat (kleinere) kuns
twerken in privébezit, ook
hierbij neemt Temse een
speciale plaats in.
Permeke op bezoek
Ernest Van Buynder, ad-
j unkt-kommissaris-gene-
raal, die sprak namens de
minister van kuituur,
noemde Aubroeck één van
de belangrijkste Vlaamse
beeldende kunstenaars van
deze eeuw. Hij had het ech
ter meer over de schilder
Karei Aubroeck, die steeds
in de schaduw van de beeld
houwer is gebleven.
De aanleiding tot het gaan
schilderen lag bij Aubroeck
in het feit dat Constant Per
meke hem regelmatig
kwam bezoeken toen Karei
aan het Joe English-beeld
van de IJzertoren werkte
(begin jaren dertig). Perme
ke begon het als een uitdag
ing te zien om zelf te gaan
beeldhouwen, Aubroeck
kwam in diezelfde periode,
onder invloed van Permeke,
voorgoed tot de schilder
kunst. Wat hem dreef naar
de schilderkunst was wel
licht het feit dat deze kunst
tak hem een andere koncep-
tie toestond, andere oplos
singen van plastische pro
blemen aan de hand deed.
«Aubroeck schildert op een
direkte emotionele wijze en
put hierbij uit zijn onderbe
wuste, waar verbrokkelde
fragmenten van het verle
den worden gekanaliseerd
naar een rijkgeschakeerde
expressie. De onrust van
zijn tijd wilde Aubroeck
vooral teniet doen door het
zee- of Scheldelandschap en
hun wisselende gedaanten
in de verfmaterie te verwer
ken.» aldus Van Buynder.
Hij uitte ook de wens dat
een oeuvre-katalogus zou
worden opgesteld van de
honderden beeldhouwwer
ken, tekeningen en schil
derijen van Karei Au
broeck.
Initiatieven
Was de akademische zitting
van zaterdag het eerste ini
tiatief ter gelegenheid van
de huldiging van Karei Au
broeck, er zijn er nog een
aantal andere.
In het Jaarboek 1983 van
het Gemeentemuseum (dat
op vrijdag 21 september in
de gemeentelijke schouw
burg wordt voorgesteld) zal
een biografie worden opge
nomen van de beeldhouwer,
samengesteld door Luk De
Ryck en Christel Mertens.
Deze biografie zal worden
aangevuld met een aantal
belangrijke bijlagen. Het
heeft
Karei Aubroeck zelf daagde, om gezondheidsredenen,
niet op voor de festiviteiten die te zijner ere in Temse
werden opgezet. U ziet de kunstenaar naast zijn kreatie
«Het meisje met de speelbal»
ook het initiatief genomen
tot de vervaardiging van
een film over Karei Aub
roeck. Deze prent zal tij
dens de voorstelling van
het jaarboek vertoond wor
den. De Karei Aubroeck-
route, waarvan de publika-
tie is voorzien in 1985, zal
leiden doorheen heel Vlaan
deren via de beelden van de
hand van Aubroeck.
Karei Aubroeck schreef
zijn memoires tussen ca.
1970 en 1981 en gaf ze de
titel «Een leven tussen
kunst en natuur». Deze ge
denkschriften zullen taal
kundig op punt worden ge
steld. De publikatie van de
memoires is voorzien in
1985.
Het gemeentebestuur zal in
het kader van de viering
van zijn beroemdste zoon
ook overgaan tot de aan
koop, van een kunstwerk.
Daaromtrent zullen bin
nenkort nadere kontakten
worden gelegd.
René VERMEIREN
Temse. Zicht op de aanwezigen tijdens de akademische zitting ter ere van kunstenaar
Karei Aubroeck. De negentigjarige Aubroeck kon zelf echter niet aanwezig zijn, z'n
gezondheidstoestand liet zulks "niet toe (dw)
Vrijdag 21 september wordt in Temse het «Jaarboek
1983» van het zo dynamische Gemeentemuseum
voorgesteld. Daarin wordt een terugblik geboden op
de aktualiteit (ter plekke) van het voorbije jaar,
daarin staat (uiteraard bijna) een biografie van
kunstenaar Karei Aubroeck. En Leo Busschaert
t dan, in datzelfde jaarboek, een biografie van
3 Clement D'Hooghe. Even situeren wie deze
Clement D'Hooghe was. In primeur meldden we
enkele maanden geleden in De Voorpost dat in Sint-
Niklaas, door een team rond hoofdbibliothekaris
André Stoop, aan een heus Waas muzieklexikon
wordt gewerkt. Vanzelfsprekend zal daarin aan
dacht besteed worden aan o m. de rel die de DUoog-
hes gespeeld hebben op muziekgebied, in en om het
Land van Waas.
Clement D'Hooghe (Temse, 21.4.1899 - Wilrijk
1.4.1951) is immers één van de telgen uit dat
muzikale geslacht. Z'n broer, pater Bernard D'Hoo
ghe, was komponist van religieuze muziek. Z'n oom
Jozef D'Hooghe was gemeentesekretaris en koster
organist in Kruibeke. Z'n oom August (muziekle
raar aan het Sint-Jozefinstituut in de Ankerstraat in
Sint-Niklaas) was een vooraanstaand flamingant,
redenaar ook, hij werd brouwer in de Rupelgemeen-
te Niel. Clements broer Jozef volgde vader Frans op
als organist in Temse. En dan is er nog Kamiel
D'Hooghe, organist, nu direkteur van het (neder-
landstalige) muziekkonservatorium in Brussel, ooit
nog organist m Verrebroek.
Orgelvirtuoos
Studeren deed Clement D'Hooghe aan het kollege in
Sint-Niklaas en aan het muziekkonservatorium in
Antwerpen, waar hij o.m. les kreeg van Lode Mortel
mans, De Hovre, De Boeck en Wamback. Hij volgde
privélessen bij kan. J. Van Nuffel (kerkmuziek) en
Paul Gilson (kompositie) en vervolmaakte zich als
organist bij Marcel Dupré in Parijs.
In 1926 verwierf D'Hooghe de Albert De Vleeschou-
werprijs voor kompositie, hij was toen leraar aan
het Klein-Seminarie (kollege) in Sint-Niklaas. Als
organist debuteerde hij in de Antwerpse Sint-Pau-
luskerk, maar ook in de Sint-Joris- en H. Geestker
ken zou hij het orgel bespelen. Van 1929 af werd hij
direkteur van de muziekakademie in Berchem-Ant-
werpen. In 1942 zou hij leraar kompositie worden
aan het konservatorium in Antwerpen.
Clement D'Hooghe komponeerde ruim tweehonderd
werken, waarvan wel honderd kinderliederen en
ook heel wat religieuze muziek. Hij maakte ook
orgelsymfonieën, kantates, balletten, pianomuziek,
volksmuziek en fanfarewerken. In 1938 realizeerde
hij de kantate «Moederweelde» n.a.v. de inhuldiging
van het moederhuis in Temse (op tekst van e.h
Buyle). In dat jaar kreeg hij ook de prijs van de
Société Royale d'Harmonie. D'Hooghes liedquadrilo-
gie «Chrysanten» werd in 1952 postuum uitge
geven.
Zéér summier is deze biografische notitie Na 21
september vernemen de geïnteresseerden er alles
van, dank zij Leo Busschaert. Die biograaf zal
natuurlijk ook melden dat Clement DTIooghe
trouwde met Suzanna Pycke en dat hij twee dochters
krijgen zou, Cecilia en Ida.
W.V.
Drie dagen lang waren de «Scheldelanders» uit
Schoonaarde als ere-gastkapelle uitgenodigd in
Unterschüpf nabij Bad Mergentheim in Duitsland.
Dit ter gelegenheid van het zilveren jubileum van
de plaatselijke blaaskapel.
De viering viel samen met de jaarlijkse wijnfeesten,
want Unterschüpf ligt in het Frankenweinland.
Op 26 augustus mocht de
Schoonaardse blaaskapelle in
V i ornaat aantreden. Ze wa
rm lang niet alleen, want ook
nog 15 andere muziekmaat
schappijen waren op de uitno
diging ingegaan om het feest
meer muzikale luisler bij te
zetten. Wel dient gezegd dat
deze 15 muziekmaatschappijen
zonder uitzondering afkomstig
waren uit de omgeving van
Unterschüpf.
Tijdens zijn korte bestaan
heeft de blaaskapel de «Schel
delanders» al heel wat gepres
teerd. In Duitsland toonde de
groep zich op zijn best. Zon
dagvoormiddag had de groep
er al twee uur spelen opzitten
tijdens de «Frühschoppen» en
het applaus was niet uit de
lucht. In de namiddag kreeg de
groep een overdonderende
ovatie na de schitterende uit
voering van «Kolonel Baggy»
in een uiterst moeilijke en zeer
ingewikkelde bewerking. Diri
gent Arthur Van Migerode en
zijn maats mogen terecht fier
zijn op deze prachtige prestatie
die door alle toehoorders werd
geloofd. Het is ook zo dat
dirigent Van Migerode zijn
spelende leden precies door
zijn bezielend voorbeeld weet
mee te sleuren naar deze hoog
staande suksessen.
Het dient gezegd dat de Schel
delanders met alleen voor een
duitstalig publiek speelden. Er
waren ook toeristen van de
streek aanwezig. Een van hen
was Alfons Janssens uit de
Schietbaan 9 te Aalst, die zo
vriendelijk was ons te wijzen
op deze schitterende prestatie
van de Schoonaardse blaas
kapel.
