Pieter Jan De Smet:
een reus waarop de Dendermondenaren
trots mogen zi|n
Reuzenommegang lokte weer
duizenden bezoekers naar Dendermonde
City of De Smet in South Dakota:
twee beroemdheden en
meer bezoekers
dan inwoners
;Ze
f
2 - 7.9.1984 - De Voorpost
«Wie kennis maakt met het leven en de figuur van Pieter Jan De Smet komt onder de
indruk van de imposante persoonlijkheid van deze grote Vlaming en Dendermondenaar.
Zyn levensloop bewijst dat een sterk religieuze en sociale bewogenheid mensen als het
ware boven zichzelf doen uitstijgen. Pieter Jan De Smet was een reus waarop wij
Dendermondenaren terecht trots mogen zijn», aldus gemeenschapsminister Jan Lens-
sens bij zijn huidetoespraak ter gelegenheid van de inhuldiging van het nieuwe
monument van de «grote zwartrok, Pieter Jan De Smet».
Dendermonde. De genodigden applaudisseren bij de onthulling van het beeld, (v)
In een smaakvol versierd stad
huis, de Amerikaanse vlag op
de vleugelpiano en achter het
spreekgestoelte een foto van
pater De Smet, mochten de
leden van het Aktiekomitee
Pater De Smet heel wat voor
name gasten ontvangen. On
der meer een vertegenwoordi
ger van de Amerikaanse am
bassadeur in ons land, de bur
gemeester van the City of De
Smet in de USA, de plaatselij
ke burgerlijke en kerkelijke
vooraanstaanden en vele
vrienden en sympathizanten
die aandachtig luisterden naar
de korte maar veelzeggende
toespraken.
Komiteevoorzitter André Pau
wels verwelkomde zijn Ameri
kaanse gasten in een onberis
pelijk Engels en wees op de
grote betekenis van Pater De
Smet op het stuk van de vrede
en de solidariteit. Zeer in het
kort bracht hij in herinnering
welke aktiviteiten het aktieko
mitee tentoon had gespreid om
zijn einddoel te kunnen reali-
zeren en dankte hij de vele
bekende en anonieme mede
werkers. Een speciaal woord
van dank had hij over voor
Michel Peleman, die het nieu
we beeld maakte en die bij de
aanvang op heel wat verzet
heeft gestuit. Maar ook de an
dere medewerkers werden van
harte bedankt voor hun inzet
en ijver: Pater Bernard Daele-
man en Frangois Schellekens.
Daarop gaf Jaak Verhelst le
zing van twee brieven van de
hand van pater Pieter Jan De
Smet zelf. Daaruit bleek de
grote bekommernis van de
Dendermondse missionaris en
Jezuïet vonr zijn familieleden
en vrienden in zijn geboor
testad.
Nadat Herman De Leeuw een
mooi gelegenheidsgedicht had
voorgedragen - gedicht dat
werd opgenomen in de korte
biografie die Christina Guir
lande over de Dendermondse
missionaris heeft geschre
ven nam gemeenschapsmi
nister Jan Lenssens het woord.
Hij situeerde pater De Smet in
de rij van de grote Vlaamse
missietraditie, als een man die
zich wist te vereenzelvigen met
het lot van de verdrukte, onbe
schermde indianen, waarna hij
het had over de invloed die
pater De Smet in zijn tijd in de
Verenigde Staten had. Spreker
beschreef de missionaris De
Smet ook als een man die be
wust koos voor de indianen en
voor de vrede, voor de eerbied
van de mensenrechten en te
gen de rassendiskriminatie, al
bestond dat laatste woord nog
niet in de tijd dat Pieter Jan De
Smet leefde. «Hij was een vre
desapostel en tevens een au-
tentieke vredesdiplomaat van
hoog niveau, maar vooral van
diep menselijke en historische
betekenis.» Hij vestigde ook
de aandacht op de tragiek van
een bedreigde beschaving die
door zijn gezagvol optreden
van de ondergang werd gered
Hij maakte voor ons duidelijk
dat de grote universele waar
den als eerlijkheid, solidariteit
en rechtvaardigheid aan de
grondslag lagen van de In
diaanse kuituur. De verzuch
tingen van de Dendermondse
missionaris zijn nog steeds
brandend aktueel: de roep, de
hunker naar vrede, sociale
rechtvaardigheid tussen alle
volkeren, zo besloot gemeen
schapsminister Lenssens, die
tot slot zich zeer in het biezon-
der tot Michel Peleman richtte
en hem een ere-penning over
handigde.
De rij der groten
Schepen Maes van kuituur
bracht in zijn toespraak hulde
aan de initiatiefnemers van de
hele aktie. Hij onderstreepte
dat ze ten volle in hun opzet
waren geslaagd. Ze zorgden er
niet alleen voor dat het monu
ment er weer kwam, maar or-
ganizeerden een prachtig ge-
dokumenteerde tentoonstel
ling en publiceerden een ver
rijkend boek over het leven
van pater De Smet. Het
spreekt vanzelf dat de stad
Dendermonde de initiatiefne
mers ten zeerste erkentelijk is.
Hij herinnerde eraan dat Den
dermonde in de loop van zijn
geschiedenis vele grote zonen
heeft gekend. Hij ging dan
dieper in op de grote reizen die
pater De Smet heeft onderno
men om het vervolgens te heb
ben over de enorme invloed
van De Smet op de Indianen
en de Amerikaanse regering.
Toen pater De Smet in 1873
overleed verschenen rouwbe-
richten in alle grote kranten
van de nieuwe wereld en zijn
nagedachtenis werd overal in
Amerika geëerd.
Daarop nodigde hij iedereen
op een receptie uit, waarna het
hele gevolg zich naar het
standbeeld op het kerkplein
begaf, waar de USA Forced
Band ondertussen een staaltje
van zijn kunnen gaf, tot groot
genoegen van een overtalrijk
publiek Daar nam opnieuw
André Pauwels het woord die
heel even de betekenis van
deze memorabele dag toelicht
te. Hij leidde ook de vertegen
woordiger van de ambassadeur
van de Verenigde Staten in ons
land, de heer Snow in. Hij
verklaarde dat pater De Smet
door zijn vrienden «Samson»
werd genoemd omwille van
zijn grote kracht. Hij verdient
het door Amerikanen en Vla
mingen te worden geëerd.
Voor d:ze lovende woorden
kreeg h i een oorverdovend
applaus, waarna burgemeester
Cool iedereen dankte voor zijn
medewerking, waarop het
doek van over het beeld werd
weggetrokken. Ondertussen
speelde de USA Forced Band
het nationale hymne van de
Verenigde Staten en België,
waarna een Lebbeekse mu
ziekkapel overnam voor het
uitvoeren van de Vlaamse
Leeuw. Maar dat moest wor
den overgedaan omdat de
mensen van de televisie net te
laat waren voor de opnamen.
Tot slot werden aan het monu
ment bloemen neergelegd en
werd de plaats geruimd voor
de reuzenommegang die in de
verte aankwam.
Katuit of het einde van Dendermonde kermis. Dit jaar toch wel iets speciaals want de
reuzenommegang die het feest bekroont, viel samen met de onthulling van het standbeeld
van Pater Pieter Jan De Smet. Een en ander maakte dat er in de stad nogal wat
vooraanstaande gasten uit binnen- en buitenland present waren en het dient gezegd: zy
hebben genoten van de middeleeuwse ommegang.
De Dendermondse reuzen die in de stoet door de pijnders worden gedragen, dateren uit
de 15' eeuw. Zij vormen de spil van de ommegang en rond deze «gruute mannen» is de
stoet uitgegroeid tot een folkloristisch spektakel, waarvoor Dendermonde telkens weer
gewoon zwart ziet van het volk. Het aantal aanwezigen schatten is biezonder moeilijk.
Een ding staat vast: het aantal aanwezigen schatten is biezonder moeilijk. Een ding staat
vast: het aantal kijklustigen overtreft ruim het aantal inwoners van de stad en dat komt
neer op meer dan 45.000 bezoekers. In sommige straten stonden de toeschouwers meer
dan vijf rijen dik opeengepakt, halsreikend en vol belangstelling uit te kyken naar de
komst van de drie reuzen en hun gevolg.
Naar jaarlijkse gewoonte werd
de reuzenommegang ook nu
geopend met fakkeldragers,
gevolgd door de drumfanfare
Boemerang, in een keurig
rood-wit pak uitgedost. Daar
op volgen de Flauzemakers of
paffers. Zij beelden een van de
spotnamen uit die in de omme
gang ruim aan bod komen. De
Dendermondenaren werden
door de omliggende gemeen
ten steeds beschouwd als bluf
fers, zodanig zelfs dat in de
loop der tijden werd gezegd:
«als een Dendermondenaar
1.200 gulden rente heeft, dan
hangt hij een hazepoot aan de
deur» Dat gezegde dateert
van uit de lijd dat de Dender
mondse renteniers een haze
poot als beltrekker hadden
Netjes uitgedost, in fraaie mid
deleeuwse pakken flaneren op
Katuit de Flauzemakers door
de Dendermondse straten,
keurig gerijd zoals het hoort.
Daarop volgen de ruiters die
hulde brengen aan de reuzen
zelf.
Waarop de bezoekers en kij
kers worden vergast op een
eetfestijn. Meisjes zeulen met
horden en korven vol vis en
delen die kwistig uit aan het
publiek. Zij vormen de groep
van de makeleters en ook dat
is een spotnaam. Makel mag
men niet verwarren met ma
kreel. Een makel zou volgens
de legende een kleine riviervis
zijn, vandaar ook dat de vis
sersvrouwen in de stoet meelo
pen. De praalwagen van 't
Schipke is ook al verbonden
aande legende van een spot
naam. De Scheepstrekkers. 't
Schipke met zijn matroosjes
verbeeldt de koophandel en de
scheepvaart en is bewapend
met kanonnen.
De legende wil dat het de relie
ken van de stadspatronen, de
H. Hilduardis en de H. Chris
tina te Dikkelvenne zou afge
haald hebben. Vast staat dat in
1494 't Schipke was bemand
met Sint-Ursula en haar 11.000
maagden. Vanaf 1652 was het
bemand door de leden van het
schippersambacht en in de Ros
B.iaardommegr ~B is 't Schip
ke steeds een van de grote
attrakties geweest.
De reuzen
De knaptanden voorstellen
hoeft niet meer. Ook in de
Dendermondse zustersteden is
deze groep inmiddels meer dan
bekend Telkens weer weten
de knaptanden honderden be
zoekers de stuipen op het lijf te
jagen door hun tandenknar
send geluid. Zij vormen een
traditioneel deel van de omme
gang. Zij kondigen de komst
van de reuzen aan en als eerste
in de rij deed reus Indiaan zijn
intrede. Om beurt gedragen
door Albert De Wolf, Ray
mond Wenselaers en Johny
Van Gyseghem danste Indiaan
de handboogschuttersgilde
Sint-Sebastiaan vooraf, terwijl
de harmonie Vandemeule-
broucke de traditionele omme
gangwijsjes speelde: «Het Ros
Beiaard» en «Ons Banier».
De reus Mars volgde in het
spoor van zijn kollega en hij
werd in de stoet gedragen door
Frans, Rudolf en Mare Bug-
genhout en Wim De Wolf.
Voor de muzikale begeleiding
bij de danspasjes die de reuzen
zowat de hele omloop door
brengen, zorgde de fanfare
Sint-Cecilia, terwijl de Kolve-
niersgilde Sint-Andries het en-
Dendermonde. De vertegenwoordiger van de Amerikaanse ambassadeur, de burgemeem
ter van the City of De Smet, burgemeester Cool van Dendermonde, gemeenschapsminiM
ter Lenssens en komiteevoorzitter Pauwels in de houding voor het nieuwe standbeeld, fvfl
City of The Smet, ergens in de Verenigde Staten. Niet terug te vinden op de landkaart,
tenzy men heel goed kykt. Ver weg in South Dakota, amper 1.500 inwoners groot, maar
toch fier op zijn twee beroemdheden: pater Pieter Jan De Smet en Laura Ingalls Wilder.
De eerste kennen we goed in Dendermonde, de geboorteplaats van de «grote zwartrok»
de Jezuïet die de Indianen bekeerde en verdedigde. Laura Ingalls Wilder is voor om
onbekend. Nochtans, zo zegt Glenn Iverson, de burgemeester van the City of De Smet, i
Laura Ingalls Wilder een gerenomeerde jeugdschryfster en komen jaarlijks om en bij di
20.000 bezoekers naar het onooglijk kleine stadje afgezakt om het huis van de auteur tt
bewonderen.
Hf
De h
|CIWI
In zes van de tien boeken die
ze schreef, had Laura Ingalls
Wilder het over haar geboorte
plaats en haar vader plantte in
de tuin vijf bomen als een
wegwijzer naar het ondertus-
Pater De Smet, de man in de heid van de Grote Geest, maai men
zwarte toga, was nochtans nog nooit ben ik zo diep gt-
Hunkpapa Sioux te onderne-
sen befaamde huis. Het heet mCn. Sitting Bull
zelfs dat The City of De Smet heerser. Het was geen land
door zijn Indiaanse vrienden troffen geweest als vandaag, meer
gewaarschuwd de trip door het Dat onze woorden mogen ge kindc
weinig vriendelijke land van de hoord worden hier en in dc Enkc
hemel. Wanneer ik je eerst zag brap;
komen, begon mijn hart wild kleut
te kloppen en ik had zelfs kwa- Bosd
model heeft gestaan voor de voor blanken, maar"wel voor de gedachten bij de herrnne- straa
ringen aan het verleden. ft ted:
bad om rust en die kreeg ii werd
ook.»
Na het gesprek gaf pater De
Maar pater De Smet liet de Smet aan de Indianen hei
vaandel en ook een kruis uit k
hout en brons. Ze beschouw!
suksesboeken van Laura In- St. Louis waren in diep gebed den het als een kostbare schat den
om zijn veiligheid af te sme- J- J A~
Indianen, die niet liever vroe
gen dan zonder palavers de
Amerikaanse televisieserie
«The little house on the Prai
rie», waarin ons aller van Bo- karavaan aan te vallen, met
nanza bekende Michael Lan- het gekende gevolg,
don de hoofdrol vertolkt. Maar pater Dc Sn
«The little house on the Prai- waarschuwingen voor wat
ric» is trouwens één van de waren. Heel wat kinderen in
galis Wilder.
Met de steun van de bevolking
Glenn Iverson en zijn echtge
note, hebben enkele dagen in
Dendermonde doorgebracht
naar aanleiding van de feeste
lijkheden rond de heroprich
ting van het standbeeld van
pater De Smet. De reis van
burgemeester Iverson en zijn
lieftallige vrouw werd gespon
sord door de goegemeente van
the City of De Smet. De Kiwa-
nis club van het stadje zette
een Father De Smet Birthplace
Visit Fund op bij een bank en
daarop kon men zijn financiële
bijdrage kwijt. De eerste
J„ Hij legde zijn handen op dc padc
ken. Zij brandden kaarsen hoofden van de Indiaanse kin Stcki
voor hem en God beschermde deren wanneer de moedert
hem daarom vroegen. Toen hij
het kamp verliet, was hij ver
gezeld van acht delegaties.!
Daarbij vertrokken nog 30|
hem. Pater De Smet, zo zei hij
zelf, kon in die omstandighe
den niets overkomen.
Samen met zijn blanke broe
der, Charles Galpin, bereikte Hunkpapa-gezinncn die gri
hij een wagenkamp van de de besprekingen in Fort Rit
Hunkpapas, dichtbij dc Yel- zouden meemaken,
lowstonc rivier, in de omge-
ving van de Powder River. In Pa,er 06 Smet nu
dat kamp was ook Sitting Bull Pater De Smet is lang nog nü
aanwezig
rerkc
ACV
lock
vergeten in de City of
Smet In de Peoples Stal
Dc Indianen keken vreemd op Bank hangt van de Dem'
bij dit bezoek, maar wisten mondse missionaris een grt
dadelijk dat hun veiligheid niet muurschilderij, waarop
in het gedrang was. Met dank staat afgebeeld temidden
bankjes kwamen natuurlijk aanvaardden ze de tabak die de Indianen die hij onderwi
van de Kiwanis zelf, maar ook pater De Smet hen aanbood. Trouwens, tijdens de jaarlijl
de De Smet Knights van Co- Heel even ging het minder optocht die in het stadje plai
goed, toen de Jezuïet met heeft, wordt door een of anï
haast militaire gebaren een re groep het levenswerk
vaandel ontrolde, maar alles pater De Smet in herinnei
werd weer bijgelegd toen pater gebracht.
De Smet duidelijk maakte dat Op 10 juni van dit jaar gebet
In mei 1973 verscheen in de op de vlag de naam Jezus stond de dat nog door wcrknei
St.-Louis Post-Dispatch een geborduurd en op de achterzij- van de bank.
artikel over de titel «Father De de een beeld van de Heilige Zelfs de naam De Smet is ni
Maagd.
Daarop volgde een gesprek.
Pater De Smet was zeer open-
graag zijn
lumbus droeg
steentje bij.
Pater De Smet en de
legendarische Sitting Bull
Smet and Sitting Buil». We
vatten het bondig samen om
dat het een beeld ophangt van
de manier waarop dc Dender
mondse missionaris leefde en
werkte met de Indianen; ook
uitgestorven in de Verenigde m
Staten. Zo bezocht onlangs ttki
Roger De Smet. wonende il
hartig met hen toen hij de Costa Mesa in California, s»
Indianen duidelijk maakte dat men met zijn vrouw de City of
<de grote vader in Washington De Smet. Uiteraard bracht hij
s: wciMc mei uc inuiancn, uur «uc giuic vauci in vvasningiun uc amci. uueraaru uratni iuj i«
met hem die als grote leider wenste dat alle vetes zouden een bezoek aan de Peopld |(j
Dendermonde. Reus Indiaan danst op het Kerkplt
groot genoegen van het talrijk opgekomen publiek.
M
Dendermonde. De reuzen dansten weer tot groot genoegen van duizenden toeschouwers.
(v)
Dendermonde De fakkeldragers in de reuzenommegang. (v)
touragc voor haar rekening
nam.
Uiteraard ontbrak de wagen
van het Dendermondse kop-
vlees niet in de stoet en werd
het vlees, in kleine plakjes ge
sneden, aan de bezoekers uit
gedeeld De Dendermondena
ren deden hun spotnaam alle
eer aan Daarop trokken de
dansende narren door de stra
ten en brachten een beeld van
de sfeer van een hofhouding,
waarop de reus Goliath onder
een stormachtig applaus zijn
opwachting maakte. Hij werd
gedragen door Eddy Van Ier-
scl, Jean-Pierre Buggenhout
en Romain Waterschoot, de
deken van de pijnders.
Goliath werd muzikaal bege
leid door dc harmonie De Een
dracht uit Baasrode, terwijl de
kruisboogschuttersgilde Sint-
Joris zijn gevolg uitmaakte.
Liefst 600 middeleeuwse ge
kostumeerde figuranten ne
men aan dc ommegang deel.
Zoals elk jaar zorgen een aan
tal Dendermondse verenigin
gen en groepen voor de figura
tie. We citeren: de harmonie
Vandemeulebroucke. harmo
nie De Eendracht, fanfare
Sint-Cecilia. drumfanfare Boe
merang. KWB Grembergen,
dc Klcinzandvricndcn Grem
bergen, Pallieters uit Moerze-
ke. de /Landruiters, KLJ Baas
rode, VVKB Reynout, Turn
kring Morgenrood. KSA Sint-
Jan Bcrchmans, KSA Sint-Ar-
nout, Chiro Kreale en het Ont
moetingscentrum Snuffel. En
natuurlijk de stoere pijnders
als dragers van de drie gilder-
euzen.
van de roodhuiden dc geschie
denis is ingegaan: Sitting Bull.
Een ontmoeting tussen twee
groten dus.
«Een vreemd uitziende kara-
worden bijgelegd en verge
ten», en dat de Sioux een eer
bare vrede zouden aanvaarden
door een aantal vertegenwoor
digers te sturen naar Fort Rice.
baande zich langzaam Sitting Bull en de andere op
een weg doorheen de vlakten
van Dakota. Het was in de
vroege lente van 1868. De ka
ravaan werd geleid door een
stoere blanke man die de zwar
te toga van een priester droeg.
Naast hem reed een andere
blanke. Maar de meeste leden
van de karavaan waren India
nen, 80 in getal.
pe-hoofden van de Indianen,
waren diep getroffen door de
oprechtheid van de missiona
ris, ofschoon zij met vele blan
ke mannen herhaaldelijk kon-
flikten hadden gekend. «Ik
dank U», zo liet Sitting Bull
State Bank, waar het fresco
hangt van de missionaris. Ro
ger De Smet is afkomstig
leper, niet zo oneindig ver van
Dendermonde dus. Hij kwam
in 1949 na^r de Verenigde Sta
ten waar hij aan de kost kwam
als loodgieter in Casta Mesa.
Hij was jarenlang de loodgie-»
ter die het vertrouwen genoot m
van John Wayne. Rogers w
vrouw is afkomstig van Mani- »k,
toba. Zij vertelde dat er daar
via zijn tolk meedelen. «Ik ben een bergketen is tussen Ed-
meerdere keren aangesproken munton en Jaspar dat dc naam
geweest door de vriendelijk- Dc Smet Range draagt.
.h
lich
opgenomen om de inhuldiging bij te wonen, (v)
Dendermonde. Een massa volk
