Imtrent Wase magie en heembekommernis:
Ie kroniek van Sint-Gillis
laarhoek
Vase Qui
De pastoor
en zijnen triporteur
Oudheidkundige Kring
en boeiende publikatie
Luitentuit-Sinaai in rouw
Heemkundige kring
Sint-Gillis-Waas
uit de startblokken
leken Johan Geilleit draagt boek aan Paul Van Steirteghem op
Wase marktramers kwistig met prijzen
Waaslandwedstrijd
voor film en dia in de zetelen a De
358 winkelsnuffelaars
in Sint-Niklaas
De Voorpost - 14.12.1984 - 9
snigingen
Kadootjesmaand bij de Wase marktkramers. N.a.v. de eindejaarsaktie in Temse
werden enkele winnaars uit de bus geloot (foto boven)
Monique Smet uit Tielrode, De Souter uit Steendorp en Chris Hemelaer, Bovyn en
Butens van Temse.
Bij de fietsenaktie in Kieldrecht kwamen als laureaten tevoorschijn Elza Van de Velde
en Martha Cleys van Kieldrecht en Patricia Vermeulen uit Meerdonk (foto onder). De
bestuursleden van de Wase Marktkramersvereniging waren ter plekke.
Vrijdag 21 december wordt in Kieldrecht de laatste fiets verloot. En we vernemen ook
dat de marktdagen in Beveren die normaal op kerst- en nieuwjaarsdag zouden
plaatsvinden één dag naar voren verschoven worden, naar maandagvoormiddag.(WV)
Tweemaal is de straat Luitentuit in Sinaai, aan de grens
met Waasmunster, de voorbije week in het nieuws geko
men. Twee keer moest tragisch nieuws worden gemeld.
Vorige maandag vond men in haar woning aan Luitentuit
6 het levenloze lichaam van Denise Verleysen, 31 jaar en
moeder van twee kindjes. Ze kwam door verstikking om
het leven. Vermoedelijk is een defekt aan de verwarmer in
de badkamer de oorzaak van de tragedie.
Vorige donderdag werd Albert De Block, Luitentuit 30,
bij het verlaten van de woning van zijn schoonzuster aan
de Hulstbaan, aangereden door een personenwagen. Bij
zijn overbrenging naar het ziekenhuis overleed de 69-
jarige man. Albert De Block, grafmaker van beroep, was
vooral in schutterskringen een bekende figuur.
«Uit ons verleden», het fameuze feuilleton van Sint-Gillis-
Waas, is een subliem staaltje van teamwork. Vélen
hebben aan het tot stand komen van het boek gesleuteld,
maar in eerste instantie toch twee mensen Paul Van
Steirteghem en Johan Geilleit.
Paul Van Steirteghem (1907-1983) was behalve kruidenier
ook een figuur in het plaatselijke verenigingsleven sekre-
taris van de BJB en van de Heilig Hartbond, schatbewaar
der van de Sint-Egidiuskerkfabriek, lid van heem- en
oudheidkundige verenigingen. Hij doorploegde jarenlang
de archieven met het oog op de artikelenreeks jn 't
parochieblad. Pauls vrouw Elodie Van Camp vertegen
woordigde zondag de vorig jaar overleden vorser. Paul
Van Steirteghem legde de basis voor het boek, dat door de
pastoor in vorm werd gegoten.
Pastoors in 't Land van Waas. Van hen gaat vaak een
ferme impuls uit als het op 't aanmaken van heembetrok
ken publikaties aankomt. Zie Jozef De Wilde, zieleherder
in o.m. Vrasene en Doel geweest; zie Leo Vercruyssen,
auteur van het boeiende boek over Meerdonk; zie diens
broer Achiel, bezieler van een jubileumboek over de
Terekenparochie in Sint-Niklaas; zie de vroegere deken
Weemaes en z'n bijdragen over Beveren; zie familiekundi-
ge Verberckmoes en Elversele; zie Anton Van Wilderode
natuurlijk; en er zijn nóg voorbeelden. Ook Johan Geilleit
hoort tot het heir van heemkundig geïnspireerde zieleher-
ders.
Johan Geilleit, Nederlander van origine (Temeuzen,
1915) maar al een halve eeuw in 't Land van Waas danig
aktief, is vooral in noord- en west-Waasland bekend. Hij
studeerde aan het kollege in Sint-Niklaas, werd onderpas
toor in Sinaai (1940) en nadien in Sint-Gillis (1949). In
1962 werd hij als pastoor van de Stekense parochie
Hellestraat aangesteld. In 1966 zou hij opnieuw in Sinaai
aanlanden, als pastoor. In 1974 kwam hij opnieuw naar
Sint-Gillis, als pastoor-deken.
Per fiets en per 'triporteur' hoste e.h. Geilleit door Sint-
Gillis. Hij bracht de parochianen het liturgische zingen bij.
Schrééf ook veertig jaar lang, week na week, een bijdrage
voor Kerk en Leven, het parochieblad. Uit die publikatie
werd de serie «Uit ons verleden» gepuurd.
Burgemeester Omer De Mey, toen nog een jongeling
uiteraard, leerde Geilleit destijds kennen tijdens een
studieweek van de KAJ (Geilleit was proost van de
Sinaaise KAJ). De onderpastoor verplaatste zich toen per
motorfiets. Toen e.h. Geilleit in Sint-Gillis pleisterde
moest hij vaak naar Gent toe om in 't archief vele
boekdelen te gaan raadplegen met het oog op z'n kroniek.
Via-via slaagde hij erin, de toelating te krijgen om een
hele serie waardevolle boeken te ontlenen, mee te nemen
dus (wat eigenlijk niet mocht, maar alla). De vracht werd
per 'triporteur' Waaslandwaarts gevoerd. Een kulturele
missie...
Geilleit volkszangpromotor, publicist, Wazenaar. Van
Steirteghem kruidenier, parochiaan, vorser, Wazenaar
natuurlijk. Twee steunpilaren van Sint-Gillis-Waas. Van
een kleinschalig-vinnige dorpsgemeenschap.
W.V.
In Sint-Gillis-Waas gaat een heemkundige kring van
start. Dat besluit werd genomen op een bijeenkomst
van een aantal geïnteresseerden. Over de vorm, de
manier of de onderwerpen waaraan specifiek zal
gewerkt worden is echter nog niets definitiefs afge
sproken.
Op deze eerste informatievergadering werd enkel vastge
steld dat een aantal personen intersse hebben voor één of
andere tak van de heemkunde en dat dus de mogelijkhe
den aanwezig zijn om er iets van de maken. De h. J.
Trommelmans, voorzitter van de Oudheidkundige Kring
van het Land van Waas, sprak over het verschil tussen een
oudheidkundige en een heemkundige kring en over de
mogelijkheden die een heemkundige kring in Sint-Gillis-
Waas zou kunnen hebben.
Aan de struktuur waarin zal gewerkt worden en aan de
omschrijving van de doelstelling zal men de komende
vergaderingen wijden. Een kerngroep zou gisteravond,
donderdag 13 december bijeenkomen in het lokaal van
Volkskunstgroep Drieske Nijpers, aan de Kronenhoek-
straat, en een eerste algemene vergadering heeft plaats op
maandag 14 januari 1985 in de Saelegemkring te Meer
donk. Er werd afgesproken dat de algemene vergadering
afwisselend in de deelgemeenten zal gehouden worden om
duidelijk de betrokkenheid van elke entiteit tot uiting te
brengen.
Een oproep wordt ook gedaan tot belangstellenden die
geen persoonlijke uitnodiging zouden ontvangen hebben.
Hoewel hun naam niet bij de initiatiefnemers bekend was,
blijven zij op beide vergaderingen welkom. De nieuwe
heemkundige kring wil voor iedereen openstaan, want uit
de eerste kontaktname is gebleken hoe veelomvattend het
werk van een heemkundige kring in Sint-Gillis-Waas zou
kunnen zijn.
lit is de zware klepelslag van de 1.700 kg. wegende
renklok» zei pastoor-deken Johan Geilleit zondag zo
gen twaalven bij en over het verschijnen van het boek
lit ons verleden-Kroniek van Sint-Gillis-Waas». Een
eun van zowat twee kilogram en wel vijfhonderd
gina's, een kloek klokkengeluid dat nazindert van
temverbondenheid en historische weemoed. De eerwaar-
heer was «in form», sprak sprankelend, speelde op
ierige wijze en bezield een thuismatch. Het werd een
est in 't vroegere vredegerecht. Een happening van
mvinisme en in veel volksheid wortelende uitgevers-
oed. Een parochiaal evenement met heei-Vlaamse di-
ensie, een Waas gebeuren met allure.
iuI Van Steirteghem, «de regisseur achter de schermen»
lus burgemester De Mey, mocht de geboorte van zijn
*k niet meer meemaken. Z'n weduwe, Elodie Van
imp, was er wel, kreeg een boek en bloemen. Paul moet
standbeeld krijgen, me dunkt. Hy legde de basis voor
it monumentale «Uit ons verleden», het eerste en enige
lek dat - zy het bij wyze van impressies - diep graaft
lar de historie van een dorp dat eigenlijk Sint-Egidius
id moeten heten maar door een frankofiel grilletje als
it-Gillis tussen stad en polder gedyt.
trwacht van me géén recen-
Het boek bestaat, en dat is
meer dan verheugend. Het
erd bewierookt, zondag,
or o.m. voorzitter Jean
ommelmans van de Wase
idheidkundige Kring en
burgemeester Omer De
Dat zijn referenties die
innen tellen, ik torn niet aan
beoordeling van goedge-
tatste prominenten en vak
den. Bovendien heb ik bij
uittikken van deze impres-
hooguit honderd gram ver
berd (en die vond ik smake-
i). En nog bovendien ziet
goed uit, dat boek: aan-
tkkelijk gezet, gelayout, bij-
ngeschikt. Marcel Oel-
andt, één jaar geleden al zo
ksesrijk met Drieske Nijpers
Walther Van Riets volkslie-
renbundel, weet van Wase
inten, Rinda bewandelt de
weg: kleinschalig, heem
bonden en -geboeid, dyna-
isch en zakelijk. Er zitten
mdertjes van plaatselijke
:rschepping in «Uit ons ver-
den», paragrafen in retroroes
gedrenkt, knusse illustraties,
mooie memories.
Er wonen ménsen in het door
Van Steirteghem-Geilleit uit
getekende landschap van toen
en nu, het boek is één wirwar
van verrukkelijke verkennin
gen. U moet het zélf maar
lezen.
Pezig en kromgewerkt
Laat ik het bij de voorstelling
houden, laat ik zeggen wat
anderen zeiden.
KOKLW-voorzitter Trommel
mans had het over een gedurfd
initiatief, over de harmonische
samenwerking tussen beide au
teurs. «Het werd het verhaal
van de gewone man of vrouw
die hier, op deze grond, heb
ben gebaard, geleefd, gewerkt
en gewroet en die hier naam
loos liggen begraven». Een
brok religieus leven (16 afleve
ringen), zes eeuwen
pastoornamen, burgerlijke ge
schiedenis: Trommelmans
heeft het boek gewogen en
goed bevonden.
Burgemeester Omer De Mey
hield een knappe en bijwijlen
ontroerende toespraak. Zette
de twee auteurs en de uitgever
in de bloemen. Sprak over
»het magische», de menselijke
«verbondenheid met het oer-
bestaan», één van de aspekten
die dit boek boeiend maken.
Pionierswerk hebben de sa
menstellers verricht, ze legden
o.m. alles voor omtrent Dries
ke Nijpers en de Sebastiaangil-
de. Volgens De Mey loopt
doorheen het verhaal een rode
van draad «wijsheid en leven
skunst van ons volk», «van
tradities, van een dorp als een
tuin, van huizen rond de kerk
toren in een bosrijke omge
ving, van adellijke families, en
van mensen die niet rijk zijn en
niet schoon in hun paradijs,
maar pezig, kromgewerkt, als
naamlozen leefden en zongen
én dronken om hun miserie te
vergeten». Mooi verwoord
vind ik dat.
Ikonostase
Pastoor-deken Johan Geilleit
dan, op de kansel als het ware.
Schouderkloppen uitdelend
aan Marcel Oelbrandt, ir.
Trommelmans, Paul Van
Steirteghem natuurlijk en Elo
die Van Camp, aan Marcel
Oelbrandts echtgenote Ann
Joos en anderen.
Hoe het, broksgewijs, groeide.
De deken vertelde over 't eind
van de jaren vijftig, begin ja
ren zestig. Over «de geschied
schrijving in de vorm van een
stripverhaal». Reikhalsde al
naar straks, naar een mogelijk
te verschijnen tweede deel.
Geilleit over Van Steirteghem:
«Een naam en een man als het
watermerk van iedere bladzij
de en de muntstempel, het ze
gel van de waarheid en echt
heid. Hij had het oertalent van
een historikus, die het ezels-
werk 'van iedere vrije minuut,
gebogen over de dokumenten
op zijn zelfgemaakte leesezel
Sint-Gillis-Waas in kroniekvorm. U herkent v.l.n.r. uitgever Marcel Oelbrandt, burge
meester Omer De Mey, deken Johan Geilleit en voorzitter Jean Trommelmans van de
Oudheidkundige Kring van het Land van Waas (dw).
in kroniekvorm. Een feest, die voorstelling van het boek dat door Paul
Steirteghem en Johan Geilleit werd samengesteld (Iv).
getast en die onder zijn ver
grootglas de namen en jaartal
len, de cijfers en de gothische
handschriften ontcijferde en
wakker maakte uit hun slaap».
Een toespraak met -zoals al
gezegd - klokkengelui. Bim-
bammend rond kerktoren en
parochieblad (het feuilleton
verscheen destijds, langgerekt,
in die publikatie). De deken
had het over «het avondwerk
van de kleine onderpastoor die
de wekelijkse stukjes met kur-
siefjes aaneennaait tot de lap
pendeken (hij was toen nog
geen deken), over de man die
de wekelijkse kleine ikoen
naast elkaar prikt tot een iko
nostase, waarachter de lezer
het diepe, het primitieve, ont
zaglijke, het soms onbegrijpe
lijke, maar toch het eigene uit
ons verleden ervaart en samen-
leest.
Voilé. Wéér flarden magie
dus, ontwaard door deken en
burgemeester. Die stelling kan
door me bevestigd worden, ik
beaam dat uit de pagina's die
'k al doornam iets sprookjes-
achtigs-religieus te proeven is.
En toch gaat het om een bijna
uniek naslagwerk over plaatse
lijke geschiedenis. Een flink
kompliment!
Zes missionarissen
Twee uur duurde de feestzit
ting zondag. Volksmuziek
groep Kadril uit Gent penseel
de muzikale tafereeltjes op z'n
Breughels, al doedelzakkend
en wijnslurpend. Kantonnaal
onderwijsinspekteur Gabriel
Buytaert zette puntjes op iet-
jes, reeg muziek en mijmerin
gen aan elkaar, Buytaert werd
aangezocht om zulks te doen
omdat hij zich als 350ste inte
kenaar aangediend had.
In de zaal zaten heren en da
mes met naam en faam.
Pastoor Karei De Wilde was
ter plekke, onlangs nog in het
nieuws. Reinaertvorser Jozef
De Wilde was er, ook hij heeft
de auteurs inspiratie bezorgd.
Schepenen en raadsleden, van
Sint-Gillis zag ik, Walther Van
Riet himself, nijvere Ria
Braem die samen met Claudi-
ne en Karin heel wat korrek-
tiewerk opknapte en een bloe
metje kreeg. Luk Vereecken
(Rinda) werd met een
exemplaar bedacht, William
Schietekat (van Imago uit Sint-,
Niklaas) en z'n echtgenote
kreeg een boek als dank voor
het advies bij het uitgiftepro
ces. Je moet Marcel Oelbrandt.
heten om al deze mensen op 't
goeie moment te geven waar
ze recht op hebben: waarde
ring.
Marcel Oelbrandt kent het
klappen van de zweep, ook als
het aankomt op kontakten met
de media. Het moet mij van
het hart dat door Drieske Nij
pers en al wat zo intens in het
kielzog van deze volkskunst
groep beweegt en leeft de pers-
relaties op haast professionele
wijze verzorgd worden. De
Marcel en co weten dus (net
als de pastoor) waar de klepel
hangt, hun voorbeeld zou in
Beveren, Haasdonk en andere
kweekgebieden van boeken-
schrijvers moeten (kunnen)
nagevolgd worden.
En dan was er mejuffer Ar
mando, huishoudster van de
ken Johan Geilleit. Ze was
onmisbaar bij het tot stand
komen van «Uit ons verle
den». Ze tapte uit het goeie
biervaatje, zei Marcel Oel
brandt sluiks.
Het was de sfeer van de grote
dagen in Sint-Gillis-Waas.
Werner Van Mele en z'n zoon
(die ook in de zaal zaten) heb
ben nog maar net Sint-Pauwels
stoetsgewijs in hun boek be
handeld, Leo Vercruyssens
werk over Meerdonk ligt vers
in het geheugen, over De Klin-
ge verscheen eerder het De
Keyser-boek. Sint-Gillis werd
kompleet «gecoverd» in histo-
risch-heemkundig perspektief.
De Potter en Broeckaert,
steeds zij, legden aan 't eind
van vorige eeuw de basis, Jan
Gerrits geeft over enkele
maanden via de VTB de eind
toets. Tussenin: minzame,
meesterlijke vorsers als Johan
Geilleit en Paul Van Steirte
ghem, zo intens betrokken bij
de plaatselijke situaties, alle
bei (Paul postuum) kandidaat-
«figuur van het jaar».
Johan Geilleit deed nog een
gebaar. Hij stond z'n auteurs-
vergoeding af aan de parochia
le missiewerken. Zes boeken
werden door de uitgever be
zorgd aan e.h. Geilleit, hij zal
ze doorreiken aan de zes mis
sionarissen van de parochie.
De eiertrappers, geirnaarte-
ters, Nijpers van Kluize en
Kalf, de Bastianen, Davids-
fondsers en Cecilianen hebben
nu het boek waarnaar zo lang
werd uitgekeken. Er staan
prentjes in - niet zoveel als in
het kijkboek van Guido Smet
dat twee jaar geleden op de
markt kwam, maar nu pri
meert de «plot», het verhaal -
het is heel mooi verzorgd, het
is een turf gstoken op de grond
van moeren en ingedijkt land.
Wouter VLOEBERGH
'Uit ons verledentelt ruim 500
blzn., bevat 49 illutraties en een
alfabetische voorintekenlijst met
liefst 428 namen. In het boek wer
den 287 bijdragen die tussen 1957
en 1962 verschenen in het plaatse
lijk parochieblad, gebundeld. De
uitgave is verpakt onder stevige
kartonband. Winkelprijs: 1.150
frank. Je kan dat bedrag ook over
schrijven op rekeningnummer:
293-0286484-01 van pvba M. Oel-
brandt-drukkerij Rinda, Zwaluw
straat 16, 9100 Lokeren. Telefo
nisch bestellen: 091-48.36.16 of
052-47.23.57.
Tielrode en Sint-Pauwels, Castrohof en appelen...
W. (Kon. Oudheidkundige Kirng van het Land
Waas) is één van de oudste geschiedkundige kringen
het Vlaamse land en één van de oudste kulturele
van het Land van Waas. Sedert zijn oprich-
ig in mei 1861 is de K.O.K.W. ononderbroken aktief
weest op het gebied van de studie van de geschiedenis
n ons gewest en de zorg voor de materiële resten van ons
trieden. Getuige daarvan o.a. de verzamelingen van de
udheidkundige Kring die in het museum te Sint-Niklaas
j orden geëxposeerd en de publikaties van de K.O.K.W.
J «Annalen van de Pietersabdij van Gent in Tem-
O.K.W.» verschijnen sedert se, door J. Smet, archivaris
om el 1978 als een jaarboek. In van de gemeente Temse.
r g| loop van december komt 4. Doel wordt zelfstandige
I cl 87 van de pers! De anna- parochiedoor e.h. Jozef De
1 i genieten een groeiende be- Wilde (het eerste deel van de-
ilal tgstelling, niet alleen bij de ze bronnenpublikatie vcr-
o™ Ic leden uit het Waasland en scheen in deel 86).
r. arbuiten, maar ook bij alle 5. Bevolkinglandbouw en
en tlangrijke geschiedkundige rurale industrie in het Land van
ag 2 heemkundige kringen van Waas (18de eeuw)» door lie.
gem 5 land. Vele wetenschappe- Jan Blomme.
sgei kc instellingen, waarvan een 6. «rEen zeldzaam verslag over
ton jÖgtal in het buitenland, de toestand van de landbouw in
Hvangen de «Annalen van de het Land van Waas en beide
vcrl >0 K W.» Vlaanderen in het begin van de
hel| fcl 87 is een lijvig boekdeel 19de eeuw» door Ir J. Trom-
idef 11 380 blz. geworden, met meimans. Een artikel over
ing 'Igende inhoud: Rev. T. Radcliff die in 1817 de
rcle 'Het kartografisch werk van landbouw in het Land van
lei Theoloog Franciscus Ha- Waas kwam bestuderen,
ie»tus (ca 1555-1631door 7 Het Castrohof te Sint-Ni-
tier C-J Van der Krogt en prof. klaas. Beschrijving, ontleding
;rk! G. Schilder, beiden ver- en restauratie van een edele
inden aan de universiteit van patriciërswoningbestemd voor
veil 'recht. In dit artikel wordt een nobele funklie», door
hej jzonder gehandeld over een architect M. Bourgeois die de
,f vw 'tcldbolbckleding,bewaard restauratiewerken van het de
ot het archief van de Castrohof leidde,
isk» O.K.W., waarvan tot op he- 8. «Een voornaam 17de eeuws
lie tn slechts één exemplaar be- schilderij bij de Broeders Hi-
vig !"d is. eronymieten te Sint-Niklaas: de
hiel Doopnaamgeving te Loke- «Aanbieding der Wijzen» van
;toc (1586-1665)», door lie. P. Nicolaas de Liemaecker (1601-
200 '"den Bavière. 1648)», door J.P. De Bruyn.
Hannemansgoedof de 9. «Oude appelsoorten tn onze
Tiendeschuurvan de Sint- gewesten en in hel Land van
Waas», door H. Vandommele,
de bekende auteur van de
fruitencyclopedieën
10. «Oude toponymie van
Tielrode in de 17de en 18de
eeuw», door R. Bryssinck. Een
systematisch overzicht van alle
akkernamen, bceknamen,
straatnamen, enz... geïllus
treerd met 7 kaarten.
11. «Van Gallo-Romeinse ne
derzetting tot moderne gemeen
te. De economische ontwikke
ling van Sint-Pauwels in vogel
vlucht». door prof, dr. H. Van
der Wee.
Deze tekst is de gewijzigde
vorm van een feestrede die in
Sint-Pauwels werd voorgedra
gen op de akademïschc zitting
van 10 augustus 1984 n.a.v.
750 jaar Sint-Pauwels.
Jaarverslag 1983
Deze «annalen» worden zoals
steeds gratis toegezonden aan
de leden van de K.O.K.W.
Wie lid wil worden voor 1985
kan dit door storting van 450
fr. op de bankrekening 293-
0152423-91 van de K.O.K.W.
Buitenlandse leden betalen
550 fr. op p.r. 000-0021449-12,
van A. Vanderveken (pen
ningmeester, Sint-Niklaas).
Niet-leden die belangstelling
hebben voor deel 87 van de
annalen kunnen het mits beta
ling van 500 fr. bekomen, elke
zaterdagnamiddag tussen 14 en
17 u. in de bibliotheek van de
K.O.K.W., Zamanstraat 49
(museum) eerste verdieping.
Het bod kan ook schriftelijk
besteld worden op volgend
adres: K.O.K.W. Postbus 144,
2700 Sint-Niklaas en storting
van 500 fr. 50 fr. verzen
dingskosten
Smedt,J. Daems.JP De Vogel
Het Waasland. Dat is het the- en W. Windey.
ma van een wedstrijd die de Geïnteresseerde diassers en fil-
Sint-Niklase film- en diaklub mers zijn welkom op een bij-
Close Up organizeert. De wed- eenkomst die zondag 16 de-
strijd is aan de zesde editie toe cember wordt gehouden in De
en het initiatief daartoe werd Kring, Heistraat 223, om 15
genomen door kunstenaar AI- uur.
bert De Smedt in Sint-Niklaas. (wv)
Liefst 358 mensen hebben een
formulier afgehaald voor de
«Wandel-, winkel-, weet- en
winwedstrijd» die op initiatief
van het Stadskernkomité en
m.m.v. het stadsbestuur werd
gehouden in het najaar. Het
Stadskernkomité stelde de
prijzen ter beschikking en de
prijswinnaars worden maan
dag 17 december om 19 uur in
't Sint-Niklase stadhuis met ge
schenken bedacht.
(wv)
