Socialistische
ziekenfondsen
Waasland-Dendermonde
fusioneren
«Land van Aalst» met belangwekkende publikaties
't Was voor de Waaslanders
een royaal en zalig jaar,
maar sociaalekonomisch
ging 't er zorgelijk toe
all
Terugblik op '84
René De Winne:
«Systeem heeft bovenhand gehaald op de mens»
4 - 21.12.1984 - De Voorpost
tegen de mogelijke aanleg van plaatsing gedreigd. De trein-
't Land van Waas in de ban van Reinaert.
Vervolg van blz. 1
De groeigeschiedenis van het ACW
1921 Stichting van het A.C.W. - de eerste voorzitter is
Hendrik Heyman. Het A.C.V., dat reeds gesticht
was in 1912 en de K.A.V.. gesticht in 1920, op
nationaal vlak onder leiding van mej. M Baers,
traden onmiddellijk toe
1923 Officiële aansluiting bij het A.C.W. van de Lands
bond der Christelijke Mutualiteiten die in 1903 reeds
opgericht was.
1924 Oprichting van de Belgische Arbeiderskoöperatie
als centraal koöperatief organisme, ter bundeling
van de koöperatieve initiatieven, die in praktisch alle
gewesten reeds voordien werden genomen. De Lim
burgse koöperatie (reeds opgericht in 1910) krijgt
onder de benaming «Welvaart» een nationale op
dracht.
1925 Stichting en aansluiting van de K.A.J.
1928 Oprichting van de Christelijke Landsbond voor
Teringbestrijding en oprichting van de Dienst der
Verpleegsters-Bezoeksters
1931 Stichting van de Centrale voor Volksontwikkeling,
voorloper van de K.W.B.
1932 «De Volksverzekering», N V wordt de nieuwe
benaming van de Centrale Volksverzekering, die
reeds opgericht was in 1929.
1935 De Belgische Arbeiderskoöperatie wordt de centrale
van de spaarinstellingen onder de benaming
«B.A.C.-Centrale Depositokas».
1935 Stichting van het Landelijk Verbond van Christelij
ke Koöperatieven, ter vervanging van de Belgische
Arbeiderskoöperatie als centraal koöperatief orga
nisme.
1935 Uitbreiding gezondheidsdiensten van de Landsbond
der Christelijke Mutualiteiten tot o.m. speciale ge
nees- en heelkunde.
1938 Oprichting van Vakantiegenoegens.
LH
«Tot welzijn van de werkers
stand»
Van Aalstenaar Dirk Podevijn
verscheen, als overdruk uit
«Het Land van Aalst» de kom-
pilatie van zijn licentiaatstesis
«Tot welzijn van de werkers-
stand». Een keurig uitgegeven
boekdeel van 110 pagina's op
glanspapier en verlucht met
een aantal waardevolle foto's
uit vroegere tijden.
Het boek is aan de prijs van
200 fr. te bekomen in het
ACW-sekretariaat Aalst en in
de boekhandels van het arron
dissement Aalst.
De wens van kardinaal Cardijn
Kardinaal Jozef Cardijn over
leed tijdens de nacht van
maandag 23 op dinsdag 24 juli
1967 op 83-jarige leeftijd. In
zijn testament, dat hij op 8 juli
1966 had opgesteld, drukte
kardinaal Jozef Cardijn de
wens uit dat de geschiedenis
van de (V.)K.A.J.-beweging,
de stichting en de ontwikkeling
ervan, zou geschreven worden.
Het A.C.W.-verbond Aalst
liep echter vooruit op de be
kendmaking en de uitvoering
van deze laatste wil van de
kardinaal.
Het veertigjarig bestaan van
de (V.)K.A.J.-beweging in het
arrondissement in 1967 was te
vens de aanleiding om een aan
vang te maken met de ge
schiedschrijving van de bewe
ging in het arrondissement en
in De Volksmacht verschenen
er een vijftal bijdragen waarin
de geschiedenis van de bewe
ging werd behandeld. Dit ini
tiatief werd door de nationale
redaktie van De Volksmacht
toegejuicht.
Al vlug bleek echter dat de
uitvoering van het testament
van Cardijn, i.e. het schrijven
van de geschiedenis van de
beweging, gemakkelijker ge
zegd dan gedaan was. Het his
torisch wetenschappelijk appa
raat kwam slechts traag op
gang. Dit werk stond in Vlaan
deren onder de leiding van
Prof. Dr. L. Wils, in Wallonië
nam Prof. Dr R. Aubert de
verantwoordelijkheid op zich.
In de beide landsgedeelten
werden er enkele licentiaatste-
sissen geschreven, maar we
moeten wachten tot september
1983 vooraleer er over de ge
schiedenis van de beweging ge
publiceerd werd. Ondertussen
had Dr. L. Vos de leiding van
dit historisch onderzoek op
zich genomen. Het is in deze
ontwikkeling dat het nu voor
liggende werk dient gesitueerd
te worden en eigenlijk is het de
eerste maal dat er een histo
risch werk gepubliceerd wordt
dat betrekking heeft op de be
weging zelf. Het werk dat vo
rig jaar gepubliceerd werd
had, zoals de titel Cardijn, een
mens, een beweging aangeeft,
enkel betrekking op de figuur
van Cardijn.
Tot welzijn van de werkers
stand dient niet enkel gesi
tueerd te worden binnen het
lopende historisch onderzoek
m.b.t. de geschiedschrijving
van het katolieke jeugdwerk in
Vlaanderen.
Dit historisch onderzoek dient
eveneens in een ruimere maat
schappelijke context geplaatst:
de ekonomische. sociale, poli
tieke en religieuze ontwikke
lingen in België tussen 1920 en
1970. Over deze problematiek
verscheen in december van vo
rig jaar een artikel in Het Land
van Aalst.
Het historisch wetenschappe
lijk onderzoek m.b.t. het ka
tholiek jeugdwerk in Vlaande
ren, i.e. de (V.)K.A.J.-bewe
ging, kent ook zijn eigen pro
blemen. In verband hiermee
verscheen er in september
1983 in Het Land van Aalst een
artikel waarin de metodologi-
sche problemen bij het gebruik
van bronnenmateriaal in de ge
schiedschrijving van de heden
daagse tijden aan bod
kwamen.
Tot welzijn van de werkers-
Een jaaroverzicht met enig reliëf schry ven of dat trachten
te doen is het met een nogal voorspellende blik schrijven
van geschiedenis, want welke feiten of daden beklijven?
Een jaaroverzicht bijeenpennen heeft óók, zij het onge
wild, uitstaans met het pousseren van een mogelijke
'jaarfiguur'. Voer voor historici en voor persgebonden
selektieheren dus, maar toch ook een brokje levenserva
ring van ieder van ons.
Het doen en laten van de Wazenaren tijdens het voorbije
jaar. Sportieve ups en een beetje downs, nogal wat
sociaalekonomisch leed, de komst van de koningin, een
Wase zalige. Die dingen.
Sport bijvoorbeeld
IWW natuurlijk. SK Beve-
ren begon 't jaar 1984 voor
beeldig en leidde in de eerste
klasse. Net als Sportkring Sint-
Niklaas, toen nog in tweede,
tweede periodekampioen. Een
bangelijk seizoen voor Spor
ting Lokeren: de terugbal in de
kompetitie (de voorbije, de
huidige), het weggaan van Pre-
ben Larsen na z'n knappe
Deense prestatie in het Euro
pese voetbaltomooi in Frank
rijk, het overlijden van voor
zitter Rogiers (hij werd door
ondervoorzitter Keppens op
gevolgd), de 'ambras' met
keeper Bob Hoogenboom. SK
Beveren kraaide viktorie na
een thuiszege tegen SV Brug
ge. vijf jaar later werd geel-
blauw opnieuw kampioen, op
moederkensdag. En SK Sint-
Niklaas wachtte tot Pasen om
eerste klasse te zetten: gejubel
in Overpelt, schouderklopjes
voor trainer Leon Noliet en
kapitein Geörges Leekens en
voor voorzitter Willy De Cor-
te. 't Was decennia geleden dat
z'in Sint-Niklaas nog topvoet
bal gezien hadden. De nieuwe
tribune werd in gereedheid ge
bracht, maar zo rond Sinter
klaas bengelde SK Watermo-
lendreef aan de staart van de
klassering, al hengelde 't naar
versterken in heel de wereld.
Zwemmen ook, in februari. De
Wase Zwemkring charterde
negentig gezellen ter verbete
ring van het wereldrekord es
tafette. 24 uur. Ook de water-
polospelers deden mee en men
zwom liefst 150.934 meter.
Sociaalekonomisch
De Wase Scheldekant en Krui-
beke in de spits bij het verzet
Op 15 februari
werd een aktiekomité van ter
plekke ontvangen op het kabi
net van openbare werken in
Brussel en op 7 april betoogde
men in Kruibeke tegen de pot-
polders en tegen de mogelijke
aanleg (dit is een maatschappij
van eventualiteiten) van de
Grote Ring. Tegen het einde
van 't jaar zou de Wase CVP
de Krijgsbaan in Zwijndrecht
als alternatief voor de Grote
Ring aanduiden, maar een
plaatselijk aktiekomité (wéér
een komité) beet fel van zich af
en vond het niet netjes dat de
problematiek naar een ander
arrondissement, een andere
provincie werd geschoven.
De Liefkenshoektunnel, dat is
de Scheldelink Kallo-Lillo,
komt er. En daar zijn de Wase
politieke formaties blij mee.
Maar men is bij ons niét opge
zet met het heffen van tol.
Betalen moet je als dat 'kunst
werk' af is, omdat privéonder-
nemingen de Liefkenshoek
tunnel financieren en hun in
vestering o.m. middels tolgel
den willen afbetalen.
Een golf van onrust ging begin
'84 door hel personeel van de
NMBS Men vreesde ervoor
dat het herstruktureringsplan
voor de spoorwegen een aantal
arbeidsplaatsen zou in gevaar
brengen, er werd met over-
wachters waren er niet gerust
in.
De scheepsbouw in de bran
ding, vitaal voor 't Land van
Waas. De scheepswerf van Ru-
pelmonde (CNR) bleek/blijkt
welvarend, in Kruibeke ging 't
Doksken voorgoed dicht. So
ciaal konflikt bij Boel, met
gerechtelijk staartje: een aan
tal lassers eisten een extra pre
mie voor werk in een gesloten
ruimte. De Boelwerf maakte
kans om een diepdrijvend
boorplatform te (mogen) bou
wen, een order van enkele mil
jarden. Begin december keur
de het bevoegde ministerkomi-
té kredieten goed voor een
stand. Een bijdrage tot de ge
schiedenis van de (V.)K.A.J.-
beweging in het verbond Aalst
(en Geraardsbergen). 1927-
1977 wil in de eerste plaats een
bescheiden bijdrage leveren
tot de geschiedschrijving van
de (V.)K.A.J.-beweging voor,
tijdens en na de tweede
wereldoorlog in de verbonden
Aalst en Geraardsbergen. Be
scheiden omdat het beschikba
re bronnenmateriaal de volle
dige geschiedschrijving van het
verbonds- en afdelingsleven in
deze regio, neergeschreven in
een zestal hoofdstukken, niet
toeliet.
Zes hoofdstukken
De toestand van het katolieke
jeugdwerk in Aalst tijdens de
jaren twintig en de stichting en
verspreiding van de beweging
in de Aalsterse regio worden in
het eerste hoofdstuk behan
deld.
Een tweede hoofdstuk heeft
betrekking op de jaren dertig.
Tijdens deze krisisjaren ont
wikkelde de beweging zich in
het verbond: het aantal afde
lingen en het ledental namen
toe. Toch verliep deze ontwik
keling niet zonder vallen en
opstaan. De bereikte resulta
ten werden echter snel op de
proef gesteld.
an w|
is, dl.
Duit I
ematit
Of de kajotsters en de kajol
ters tijdens de tweede were!
oorlog voor hun kruis dan w
voor het hakenkruis,
Vlaamse leeuw of de Duit
adelaar kozen is de tematii
van het derde hoofdstuk.
Het vierde hoofdstuk behaij,,
delt de herinrichting van
naoorlogse beweging en ha
mundiale uitstraling.
Welke de invloed van de mad^l
schappijverandering op de bt llv
weging tijdens de jaren zest tie
was wordt in het voorlaats rst
hoofdstuk onderzocht.
Een beknopt overzicht van
verbondelijke diensten, hu
ontwikkeling en werking, sh
deze bijdrage tot
(V.)K.A.J.-geschiedenis af.
Lee Europe, nieuwe sponsor
van SK Sint-Niklaas.
En Doel dan, natuurlijk. Er
bestaat geen twijfel meer:
Doel 5 komt er. En in 'doem-
dorp' Doel deed zich een taal
incident voor. De Volksunie
van 't Waasland drong aan op
het respekteren van het zgn.
'taaidekreet' dat de onderne
mingen verplicht, de taal van
de streek waar ze gevestigd
zijn te gebruiken.
Revues en boeken
Retrosfeer volop. In de kleine
parochie Sint-Pauwels, deelge
meente van Sint-Gillis, die
haar zevenhonderdvijftigjarig
bestaan vierde met o.m. een
knappe historische stoet. De
plaatselijke toneelvereniging
Clapdorp bokste een boeiende
show in elkaar: «Da was Sin-
pals». Naar 't voorbeeld van
Lokeren. En van Beveren,
waar de revue van Blau maar
volle zalen blééf lokken.
Retro en Reinaert. In Sint-Ni
klaas dat meldde De Voor
post in primeur wordt in
september het Reinaertspel
opnieuw opgevoerd, in kasteel
Walburg. Het bericht ontke
tende een heuse Reinaertrage,
een Reinaertroes. De speur
ders naar de wère identiteit en
woon- of verblijfplaats van de
vos en z'n akolieten bleven
Heeft U nog oude dokumenten over de kristelijke arbeidersbeweging?
De ontsluiting van de plaatselijke dokumentatie van de kristelijke arbeidersbeweging is erg
belangrijk voor het onderzoek over de beweging. Immers vanuit de lokale afdeüngen en
arrondissementen gingen belangrijke impulsen uit bij de vorming van de nationale
organisaties. Ook na het groeien van koördinerende. centraliserende en overkoepelende
nationale organisaties bleven zij een belangrijke inbreng hebben.
De ontsluiting van de archieven en de dokumentatiekollekties van het Algemeen
Christelijk Werkersverbond van het arrondissement Aalst zal in nauwe samenwerking
gebeuren met het Katoliek Dokumentatie- en Onderzoekscentrum (KADOC) in Leuven.
De kristelijke arbeidersbeweging van het arrondissement Aalst zou het erg op prijs stellen
dat al wie zich nog wat herinnert over personen en feiten uit de geschiedenis van de
beweging in het arrondissement Aalst even kontakt zou opnemen met de verantwoorde-,
lijken van het A.C.W -sekretariaat in Aalst of met het KADOC in Leuven.
Wie nog dokumenten (briefwisseling, verslagboeken, verslagen, brochures, tijdschriften,
eksemplaren van het weekblad Ons Volksblad, foto's, dossiers, financiële stukken, affiches,
geluidsopnamen, zou bezitten kan beslist een zinvolle bijdrage leveren tot de kennis van
de ontwikkeling van de kristelijke arbeidersbeweging in het arrondissement Aalst door ze
even ter inzage te geven.
Kontaktadressen: A.C.W. St. Jorisstraat 26, 9300 Aalst. Tel. 053/21.01.07. (Vragen naar
Clement Prieels of Hubert Diependaele).
KADOC Mgr. Ladeuzeplein 21, 3000 Leuven. Tel. 016/23.86.78. (Vragen naar Jos
Verhoogen of Dirk Podevijn).
Vervolg van blz. 1
Omniva-
lente gezondheidscentra op de
been helpen waar de méns cen
traal staat en niét de medische
konsumptie. Zo kan de socia
listische mutualiteit zich duide-
lijk(er) profileren.
Herkules
Morgen neemt het dubbelver-
bond afscheid van Jef De Vos,
morgen heft men het glas op
verleden en toekomst.
Morgen ook wordt in de hall
van het zickcnfondsgcbouw
aan de Sint-Niklase Mercator-
straat een kunstwerk inge
plant. «Herkules» heel het.
symbool van dynamiek en
kracht. van vernieuwing.
«Herkules» is een realisatie
van de in 1935 in Berlare gebo
ren beeldhouwer Paul Van
Giijsegem, nu woonachtig in
Mariakcrkc (Gent). Van Gij-
segem geniet ook bekendheid
als jazzmusikus.
Het fusiefeest als aanhef van
een nieuw tijdperk. Want vol
gens René De Winne werd de
nieuwe federatie geboren op
wat men later wellicht om
schrijven zal als «de kentering
der tijden»
Wouter VLOEBERGH
Koningin Fabiola bezocht in november Sint-Niklaas.
Broeder Isidoors geboortehuis in Vrasene: zalig bedevaartsoord (Iv)
nieuw Oboschip en twee Roro-
schepen.
Naweeën van veel sociale on
rust (vorige jaren) bij de Boel
werf, syndikale naweeën. De
Sint-Niklase Westvlaming Re
né Stroobant, Wase PMB-se-
kretaris, werd door de Ant
werpse met.talbond van het
ABW afgezet. De hele Wase
socialistische beweging, met
Freddy Willockx op kop,
schaarde zich achter Stroobant
en de Wase afdeling van de
socialistische Provinciale Me
taalwerkers Bond verklaarde
zichzelf autonoom. Ook het
ABW van Waas had z'n «ge
val Jan Cap».
Bedrijven in de branding. Be
roering in de drukkers- en uit
geverswereld. In het najaar
gingen de Sint-Niklase onder
nemingen Media-Print en Me
dia-Data over kop. Vreemd
gevolg: in Sint-Niklaas en om
geving was er plots één adver
tentieblad méér in plaats van
minder In juni werd het her-
strukturenngspian van het
postorderbedrijf Unigro be
kendgemaakt; daar zouden
een honderdtal arbeidsplaat
sen sneuvelen, terwijl men uit
keek naar een overheidstus
senkomst van zowat honderd
miljoen en de zaken op een
moderner leest ging schoeien.
Expansie dan weer bij de meu-
bcl-totaalzaak Colifac (vlakbij
Unigro). En De Voorpost
maakte half december bekend
dat heel binnenkort een toclc-
veringsonderneming voor de
autosektor van start gaat: 7a-
wica, met als centraal bedrijf
Tasibel uit Hammc, komt in
Sint-Niklaas werk verschaffen
aan misschien wel honderd of
méér mensen. Nog een Sint-
Niklase firma in het nieuws:
niet bij de pakken zitten;
pastoor De Wilde, Rik Van
Daele, Marcel Ryssen, etc.
Die van Hulst zetten een eigen
Reinacrtstoet op en kwamen
in Sint-Niklaas en omgeving
een groenige streep trekken
over 't wegdek; in Sinaai vatte
de politic van Sint-Niklaas de
streeptrekkers bij de lurven.
Volgend jaar wil 't Land van
Waas zich overigens nog meer
en intenser als Reinacrtland
afficheren, ook op toeristisch
vlak. De Voorpost verklapte
trouwens al een paar aktivitei-
tcn voor straks.
Boekenschrijven dan. Het ver
leden heeft uitgewezen dat die
in 't Waasland kans plegen te
maken op de onderscheiding
«Wase figuur van het jaar».
Begin 1984 werd Drieske Nij
pen bedacht met die «titel»,
ook al omdat ze een maand of
twee eerder zo'n knap boek
(«Zo d'ouden zongen») had
den gerealizeerd. Walther Van
Riet (Meerdonk) kreeg overi
gens voor z'n prestatie de
volkskundeprijs van de provin
cie. En toen het jaareinde in
zicht kwam, begin december
opnieuw, stelde uitgever Mar
cel Oelbrandt in Sint-Gillis-
Waas de «Kroniek van Sint-
Gillis-Waas» voor: knappe his
torische notities van deken Jo-
han Geilleit en Paul Van Steir-
teghem. Weer twee kandidaten
voor de uitverkiezing tot Wase
jaarfiguur? Maar ook Romain
Malfliet, volgend jaar in mei
zeventig, hoort tot de kandida
ten, vermoed ik. In juli werd
immers in Wachtebeke het
derde luik van de trilogie van
de Belscclsc meester-etser
voorgesteld. In Beveren schre
ven zich o.m. in de kijker Pe
trus Van Landeghem (Haas
donk) en e.h. Richard Wee
moes, kenner van de kerkge
schiedenis (boek over de Wil-
helmicten), maar vooral werd
begonnen aan de realisatie van
een wel vijfdelige boekenserie
over de geschiedenis van Beve
ren. Ook in Steendorp werd
een heemgebonden boek voor
gesteld.
De politiek
Op wat gekibbel in Waasmun
ster na bleef het vrij rustig in
de politiek in 't Land van
Waas. De charismatische poli-
tikus Maurits Coppieters uit
Nicuwkerken zei het politieke
leven vaarwel (straks jaarfi
guur?), idem deed Bert De
Cock, zij het dat den Bert
veeleer een 'man achter de
schermen' is. De Cock wordt
als ACW-voorman in Sint-Ni-
klaas opgevolgd door Bruno
Machiels, tot nu toe onder
voorzitter van de Wase VW.
Europese verkiezingen. Het
Land van Waas volgde in juni
vrijwel de nationale trend.
Maar de Volksunie had er niét
op gerekend dat deze partij
klappen zou inkasscren. Winst
voor SP en Agalev. Nelly Maes
kon zich niet in 't Europarle
ment nestelen. En evenmin
Lieven Lenaerts, die nochtans
een flinke kampagne had ge
voerd en groot kanshebber
voor de as Straatsburg-Brussel
was.
Moorden
Beroering in Moerbeke-Waas
en omgeving, in juli, toen de
uit Stekenc afkomstige Maric-
Paule Wowra op beestachtige
wijze, mei een resem riekste-
ken, werd afgemaakt. De al
lereerste verdachte, schoen-
Socialistische ziekenfondsfusie in Sint-Niklaas. Dit wet,
«Herkules», van de in 1935 in Berlare geboren kunsteni
Paul Van Gijsegem, zal de hall van het gebouw in
Mercatorstraat 67 in Sint-Niklaas opsieren.
maker Gerard Verlinden uit
Sint-Niklaas, bleef hardnekkig
ontkennen en werd vrijgela
ten. Naderhand werd een man
uit Moerbckc aangehouden,
maar ook die bleef schuld ont
kennen.
Tweede drama, ook al in wes
telijk Waasland. Net vóór Al-
lerheiligenvakantic stond de
buurt van de Oude Heerweg-
Toekomstlaan in Lokeren in
rep en roer. Suzanne Pijl werd
door haar man Antoine Van
Bocxelaer neergeschoten.
Heilig en royaal
Enkele 'uitsmijters' tot slot.
De nieuwe woonwijk in 't
noorden van Sint-Niklaas, de
Clementwijk, kwam in juni-juli
in het nieuws toen de bewo
ners klachten uitten in verband
met vocht en kondensatie in
hun woonst. Een «schimmel-
wijk» noemden zij het De
Sint-Niklase Maatschappij
voor de Huisvesting pleitte
zichzelf echter van alle schuld
vrij. Omtrent wonen nog: de
erkenning van herwaarderings
gebieden in 't Waasland. Sint-
Niklaas, Lokeren, Temse en
de Beverse polder gaan de ver
krotting te lijf, de verpaupe
ring, althans in alles samen een
achttal wijken.
Eindigen doe ik met een
kroontje op. Er was, alweer,
koninklijk bezoek in Sint-Ni-
klaas. In november toefde ko
ningin Fabiola drie uur op en
rond het stadhuis, ze vereerde
de Akademies-Plus Drie-t(
toonstelling met een bezoek.
Was de derde (en opnié
goeie) keer dat burgemceS
De Vidts tijdens z'n ambtst
mijn(en) op «zijn» grond|
bied een koninklijke gast v
welkomen mocht. Eerder
een delegatie van de Sint-I
klase kulturcie raad op I
paleis in Laken ontvanj
n.a.v. het verschijnen van
plaat en cassette «Het F
van Amen» met gedichten s
Anton Van Wilde rode. I
veelgelauwerde Wase dicfo D
ging overigens in Rome, K
gezelschap van enkele Tak-l
litanten, een oproep voor a
ncstie bezorgen aan de paus ni
Eind september was Rome I
epicentrum van de Wase i G
tualiteit. De nederige, gehot 'n
zame Broeder Isidoor
Loot), afkomstig van Okl
voorde (huidige grens Vra 'r
nc-Sint-Gillis). werd zalig v »c
klaard. Een hoogdag voor
kristelijke gemeenschap
heel Vlaanderen, want
Kortrijk, waar zich het g| dc
van Broeder Isidoor bevindt V
al vele decennia een beq*<
vaartsoord.
Wouter VLOEBERCfa
