DE WASE JUBILEUMPARADE
of een vooruitblik
op markante
evenementen
en verjaardagen
"11985: een langgerekt kultureel jaar
Twee Sint-Niklase
eeuwelingen
Wazenaren die in '85
«speciaal» verjaren
Het Davidsfonds in Sint-Niklaas
De jazzpioniers van Lokeren
Het exlibriscentrum in Sint-Niklaas
Reintje en de vossen
De Voorpost - 4.1.1985 - 9
Volkskunstgroep Reintje Vos, op een foto van zeven jaar geleden. Men was toen zowat halfweg op 't trajekt naar
Deze pagina staat bol van wat in 't journalistieke jargon
primeurs genoemd wordt. Wat dus zeggen wil dat je hier
voor het eerst een aantal nieuwtjes lezen kan. Regionale
nieuwtjes. Nu heb ik die vanzelfsprekend niet uit m'n
duim gezogen. Want nieuws dient zich aan. Maar je moet
het bespeuren, ontwaren. Een rits evenementen van 1985,
de heel nabije toekomst derhalve, heb ik niét in m'n
kristallen bol, wel in de Wase katakomben ontdekt: een
lijn van soms lang geleden naar weldra, naar straks.
De feiten van toen zijn opnieuw nieuws geworden. Omdat
nen, ook in 't Land van Waas, verjaardagen pleegt te
rieren. Het is (ook) in 't Waasland traditie dat uit
/talendernotities festiviteiten of happenings worden ge
puurd, retrospektieves, massaspelen en zo. Zie vorig jaar
i Sint-Pauwels, zie langer geleden Meerdonk en Kallo. Een
volk voedt zich kultureel uit het erfgoed, en dat is goed.
Beschavingen rijpen door de eeuwen en jaren heen.
Wat gebeurde er tien, vijftig, honderd, vierhonderd jaar
geleden in 't Waasland? Daarop attendeer ik u hier. Me
beperkend tot het signaleren van feiten, soms met een
woordje uitleg erb(j. In hoeverre men aan die jubilea her
en der, by de betrokkenen zélf dus, aandacht besteden zal
valt af te wachten. Is trouwens afhankelijk van het
[initiatief dat aan de dag gelegd wordt bij verenigingen en
[overheid.
''Ronde getallen', die dienen als leidraad. Als aanleiding
om te verkondigen dat straks zowel de Lokerse Jazzklub
.als het Sint-Niklase Exlibriscentrum in de belangstelling
'zullen staan. Steendorp is honderdvijftig jaar parochie,
Reintje Vos bestaat vijftien jaar. Dat soort dingen.
1980, 5 jaar geleden. De Wase
gemeentebesturen opteren
?voor een gemengde interkom-
munale voor energievoorzie
ning, Intergem wordt opge-
icht. De boeren betogen, vre-
'elievend: ze willen dat de
ndbouwprijzen worden aan-
;past en bezetten de gemeen-
j huizen, traktoren tuffen
i oor de stad en in Sint-Gillis
roberen ze de opmetingen
iet het oog op de ruilverkave-
ing te beletten. Sint-Gillis
Waas in de aktualiteit, ook
omdat het daar gevestigde
konfcktiebcdrijf Vander Lin
den dicht gaat en de Sint-Hele-
nakliniek (deels) afbrandt.
Branden bij de vleet in Sint-
Niklaas, op en rond het markt
plein: de Stad Nantes, De
Spiegel, bij de Broeders Hië-
ronymieten, enz. Anton Van
Wilderode krijgt de Vondel
prijs, Freddy Willockx is eerst
staatssekretaris voor financiën
en dan PTT-minister.
1975, 10 jaar geleden. Het ge
westplan Sint-Niklaas-Lokeren
wordt vastgesteld en Doel lijkt
gedoemd om te verdwijnen.
Voor het eerst wordt in dat
kleine Wase Scheldedorpje
een Scheldewijding op 't ge
touw gezet. Het Subregionaal
Tewerkstellingscomité gaat
van start. In Waasmunster
wordt de nieuwe Rozenberg-
abdij ingewijd, Kieldrecht
wordt uitverkoren als Vlaamse
sportgemeente, in Sint-Niklaas
gaat na jarenlange onderbre
king de Sinterklaasstoet weer
uit. Een rekordrage 'teistert'
het Land van Waas: graflig
gers, paalklimmers. etc. In
Sint-Niklaas een primeur voor
de (internationale) kunstwe
reld: de start van een exlibris
centrum. Overlijden van Ju-
liaan Severin, etser die in Krui-
beke was komen wonen, en
Luc Degelin, architekt uit Be-
veren. Het weekblad De Voor
post start met een autonome
Wase editie.
1970, 15 jaar geleden. Tussen
Sint-Niklaas en 't centrum van
Antwerpen rijden er recht
streekse treinen, het geëlektri
ficeerde spoor wordt eind sep
tember ingehuldigd. De auto
weg E3 tusserTAntwerpen en
Sint-Niklaas wordt begin sep
tember ingewijd. De Sint-Ni-
klase sporthal is af. In de Dur-
mestad ontstaat de fusieklub
Sporting Lokeren, men pro
moveert naar tweede klasse.
Sluiting van de tapijtweverij
Meert in Sint-Niklaas en Ar-
mand De Baer, de laatste
brouwer van Sint-Niklaas,
stopt die aktiviteit.
1965, 20 jaar geleden. Lokeren
Twintig jaar Lokerse Jazzklub. Een terugblik op de officiële inhuldiging van het nieuwe
lokaal, met burgemeester Liebaut aan het woord (arch)
bestemming zou vijf jaar later 1925, 60 jaar geleden. Oprich-
gewijzigd worden). Sporting ting van de KAV in Sint-Ni-
Sint-Gillis promoveert naar
vierde nationale voetbalafde-
klaas.
1920, 65 jaar geleden. Op een
ling. Overlijden van de socia- schutterskampioenschap n.a.<
listische politikus Karei Van de Olympische Spelen in Ant-
Hoeylandt uit Temse en van
journalist Alfons Martens
(verwant met Filip De Pille-
cyn) in Sinaai.
1955, 30 jaar geleden. Vierhon
derd jaar markt in Lokeren,
werpen behaalt een boogschut
tersteam uit Sint-Gillis-Waas
een gouden medaille.
1905, 80 jaar geleden. In Sint-
Niklaas wordt het bedrijf
Scheerders-Van Kerchove
groot feest daar. De Schelde- (SVK) als pannen- en steen-
brug in Temse wordt in decern- bakkerij opgericht. Op het Re-
ber door koning Boudewijn
opengesteld, maar pas enkele
maanden later kan het verkeer
gentieplein in Sint-Niklaas
wordt het Rolliersgedenkteken
ingewijd.
mei-bedevaart van het ACW
naar Gaverland in Melsele.
1945, 40 jaar geleden. 'Vliegen
de bommen' in oostelijk Waas
land: Doel, Melsele, etc. Stich-
den van kunstenaars Alfred
Ost en Tony Van Os.
1940, 45 jaar geleden. Bombar-
Se" vijftienjarig bestaan (arch)
Iederéén verjaart in 1985, dat spreekt vanzelf. Ook de
Waaslandcrs. Maar sommige streekgenoten verjaren dit
jaar een beetje méér. Ik heb ze per leeftijdscategorie
bijeengeschikt. de prominente Waaslanders die in 1985
aan een «ronde» verjaardag toe zijn. Vanaf zestig jaar, dat
lijkt een behoorlijke leeftijdsgrens.
60. Zestig jaar geleden werden geboren de Sint-Niklase
koereur Karei De Bacrc (5 februari), de Sint-Niklase
kunstenares Vera Neels (18 juli), de Lokerse televisiejour
nalist Lucien Boussé (8 november). Zestig jaar geleden
rverleed Oscar Van Durme (9 september), organist uit
Eksaarde en ook de Sint-Niklase theoloog mgr. Henri
Janssens overleed in 1925 (17 juli).
65. Vijfenzestig jaar geleden werden geboren de Sint-
Niklase dichter en BRT-mcdewerker Arthur-Kamicl Rot-
tiers (5 maart), die nu in Mortsel woont; voormalig VU-
senator en Europarlementslid Maurits Coppieters (14 mei)
uit Nieuwkerken; de Sint-Niklase kunstenaar-hoogleraar
Marcel Maeyer (23 juli); KWB-voorman Robert De
Gendt (17 september) uit Sint-Niklaas; en de in Sint-
Niklaas wonende geneesheer Marcel De Brabanter (7
november) van het artsensyndikaat met die naam.
70. Zeventig jaar geleden werden geboren dichter-publi-
cist Bert Peleman (3 april), de Lokerse fotograaf Edgar
De Geest (20 juni) en deken John Geilleit van Sint-Gillis
(31 oktober)
75. Vijfenzeventig jaar geleden, 1910. Geboortejaar van
de Sint-Niklase portretschilder Lucien Van de Velde (12
juni); de etser-ikonograaf Romain Malfiict (17 mei) die
zowat alle straten en pleintjes van het Waasland vereeu
wigde; Sinaainaar Albert Vermacre (10 november), KAJ-
promotor en ACW-voorman, schepen, interimburgemees-
ter, parlementslid en dissident bij de CVP; de Stekense
kunstenaar Albert Peeters (20 november), die in Puivelde
ging wonen.
80. In 1905 werden geboren Roger De Neef (1 april),
Lokeraar en bij de wielerfans bekend als «de rosten»,
talentvol zesdagenrenner; Georges De Kecremaeker (29
oktober) Sint-Niklazenaar. sekretaris generaal van het
bisdom Gent en nadien vikaris-generaal en ook, terloops,
dichter; en Robert Houben (5 mei) die in Sint-Niklaas het
levenslicht zag en als nationaal voorzitter van de CVP-PSC
(de laatste unitaire), hoogleraar en ook minister karrière
zou maken.
85. Vijfentachtig jaar geleden werd (5 juli) in Melsele
geboren Gustaaf Hulstacrt, pater, kenner van Afrikaanse
talen en volkeren, vorig jaar nog intens betrokken bij het
op 't getouw zetten van de Mongo-expo in Sint-Niklaas.
W.V.
volop in het nieuws, met de
realisatie van een nieuwe
COO-kliniek, een nieuw ge
bouw voor het slachthuis en de
stichting van de jazzklub. Be-
veren krijgt als eerste Wase
gemeente een kult ure Ie raad.
In Temse wordt het kasteel
afgebroken. In Sint-Niklaas
wordt Frantz Van Dorpe bur
gemeester. Schilder Albert
Servaes, terug uit ballingschap
in Zwitserland, komt zich in
Doel vestigen. Overlijden van
Jos Hoste (Temse), de Sint-
Niklase kunsthistorikus Leo
Van Puyvelde en Prosper
Thuysbaert, ereburgemeester
van Lokeren, eminent jurist en
promotor van het Economisch
Comité Waasland.
1960, 25 jaar geleden. De Sint-
Niklase gemeenteraad reser
veert de terreinen aan De Ster
voor industriedoeleinden (de
dementen, ook in 't Land van
Waas. In mei vallen bij lucht
aanvallen in Sint-Niklaas en
Lokcren ettelijke dodelijke
slachtoffers, de Scheldebrug in
Temse wordt door het Belgi
sche leger opgeblazen. Toneel
vereniging De Goudbloem
(Sint-Niklaas) wint de eerste
prijs van het Nationaal Toneel
verbond en die van een tornooi
in Gent.
1935, 50 jaar geleden. Geboor
tejaar van de latere politici
(parlementairen) Georges An-
thucnis, Walter Peetere en Ju-
lien Vergeylen, en van de late
re Sint-Niklase dichter José De
Poortere.
1930, 55 jaar geleden. De
buurtlijn Anlwerpen-Hamme
is aan clcktrifïkatie toe (vroe
gere stoomtram). Eind novem
ber staat de streek van Hamme
onder water.
oost ende van Vlaendren», is
vooral bekend uit het Rei-
naertepos.
Zo zie je maar hoe een histo
risch dubbeltje rollen kan. Dat
van de Reinaert en z'n Wase
konnekties is een dubbeltje op
z'n kant, maar het historische
aanknopingspunt voor 't Wase
Reinaertjaar hebt u dan toch
meegekregen, zodat z'in Sint-
Niklaas en verre omgeving in
'85 volop reden hebben om
feest te vieren, ter ere van de
van deze verbinding gebruik 1900, &5 jaar geleden. Amaat
maken. In Rupelmonde wordt Joos publiceert z'n Waasch
de vzw Mercatoria opgericht.
1950, 35 jaar geleden. In Waas-
ting van voetbalvereniging Sint-Niklazenaar Nicolaas
Sporting Sint-Gillis. Overlij- Vincke konstrueert een auto-
Het is dit jaar honderd jaar geleden dat in Gent (8
september) baron Karei Lode wijk De Maere overleed. Hij
werd in 1802 in Sint-Niklaas geboren als telg uit een oud
Waas geslacht. De Maere, schoonzoon van burgemeester-
senator Pierre-Jean Van Remoortere, bezat een katoenfa-
briek in Sint-Niklaas, maar zou, als vurig orangist, in 1830
naar Hengelo in Nederland uitwijken. Uit Sint-Niklaas
nam hij weefgetouwen én wevers mee en hielp de Twentse
textielnijverheid heropleven. In Nederland introduceerde
hij het snelspoel. Hij richtte in Zwolle een katoenweverij
op en stichtte in 1833 een weverschool. In 1842 werden hij
en z'n gezin in de Nederlandse adelstand verheven.
In 1856 kwam De Maere weer naar ons land. In Gent
gooide hij het over de artistieke boeg. Hij deed aan poëzie
en muziek. Hij schreef Franstalige gedichten; is trouwens
de auteur van het antirevolutionaire lied «La St. Nicola-
sienne». Leopold II verhief hem in 1871 tot baron. In
Nederland wordt zijn naam en faam in ere gehouden door
het (jaarlijks) toekennen van de De Maerepenning, er
bestaat een De Maerefonds (dat op sociaal-ekonomisch
vlak verdienstelijk is) en herinneringen aan de baron vind
je in 't Textielmuseum van Enschede.
Het is honderd jaar geleden dat in Grembergen gebo
ren werd Albert Van Driessche (16 mei). Hij zou zich als
longspecialist een gedegen reputatie opbouwen, maar was
ook buiten de geneeskunde om aktief.
Van Driessche had in 1914 in Engeland een «hospitaal
voor boretlijders» gesticht. Tijdens z'n legerdienst had hij
in Frankrijk de tuberculoseproblemen bestudeerd. Na de
oorlog vestigde hij zich als longspecialist in Sint-Niklaas,
werd direkteur van het dispensarium en zou zich sterk
inlaten met de bestrijding van tbc. Hij publiceerde studies
over Pasteur, Vesalius en de Wase geneeskundige Filips
Verheyen (uit Verrebroek). Hij was üd, en in de vijftiger
jaren voorzitter, van de Kon. Vlaamse Akademie voor
Geneeskunde.
Ook als flamingant zou Albert Van Driessche zich doen
opmerken. Ondermeer toen hij in Leuven tijdens een
jubileumfeest met de «verboden» verbondsvlag zwaaide.
Onder het pseudoniem Berto van Kalderkerke speelde hij
literator. Z'n novellenbundel «Uit donkere dagen» (1913)
werd zelfs bekroond met een provinciale prijs, die van
Brabant. Andere werken: «Het glorieloze lot» (1923) en
«Rietvelde» (1933, het gaat over de huisartspraktijk).
Zoon Raf van Driessche zou de voetsporen van z'n vader
drukken. Raf verongelukte enkele jaren geleden toen hij,
bij het oversteken van de Parklaan in Sint-Niklaas, door
een auto werd gegrepen.
W.V.
Idioticon, een dialektwoorden-
boek voor de streek,
munster wordt een brug over 1895, 90 jaar geleden. Een
de Durme aangelegd. Eerste 1 brug over de Schelde, vanop
het Vlaams Hoofd (Linkeroe
ver), verbindt het Land van
Waas met Antwerpen. Voor
het eerst zetelen socialisten in
dc Sint-Niklase gemeenteraad.
mobiel.
1890, 95 jaar geleden. De siga-
rennijverheid ontwikkelt zich
in Sint-Niklaas: stichting van
een (eerste) fabriek.
1885, 100 jaar geleden. Koning
Leopold II bezoekt Temse. In
Sint-Niklaas wordt De Vrien-
denbond gesticht, voorbode
van de toch aloude toneelvere
niging De Goudbloem.
1835, 150 jaar geleden. De
kerk van Steendorp (Sint-Jan-
Evangelist) wordt bij KB van 3
februari een zelfstandige paro
chiekerk. Het patrimonium
van deze bidtempel wordt ver
rijkt met het Delehay-orgel,
dat bijna honderdvijftig jaar
later zou geklasseerd worden
als waardevol kunsthistorisch
element. E.h. Pauwels wordt
pastoor in Steendorp.
1810, 175 jaar geleden. Terwijl
Sint-Niklaas langzamerhand
de rol van Lokeren overnemen
zal, als belangrijkste Wase ge
meente, wordt het kerkhof na
bij de hoofdkerk in Sint-Ni
klaas verwijderd.
1635, 350 jaar geleden. In Krui-
beke sticht Maria Goubeau het
klooster van de Zwartzusters.
1585, 400 jaar geleden. Op het
Singelbergkasteel in Bevcren
tekent Marnix van Sint-Alde-
gonde op 17 augustus de over
gave aan Alexander Farnese,
hertog van Parma: de «vrede
van Antwerpen». De in fe
bruari van dat jaar voltooide
schipbrug van Farnese wordt
in september afgebroken. De
gemeente Buaeht zou in dat
ultieme oorlogsjaar volledig
verwoest worden.
1485, 500 jaar geleden. In Kal
lo wordt strijd geleverd tussen
de Vlamingen en de Antwer
penaars.
1235, 750 jaar geleden. Otto
van Utrecht verleent toelating
om in Hulsterlo (Kieldrecht,
nu Nieuw-Namen) een kapel
te bouwen. In de middeleeu
wen werd daar het O.-L.-
Vrouwbeeld vereerd, Hulster
lo werd een vermaarde bede
vaartplaats. Hulsterlo, «in 't
De kerk van Steendorp. Het is precies 150 jaar geleden dat de steenbakkersgemeente, bij
KB van 3 februari, een zelfstandige parochiekerk kreeg (arch)
't Memorabele Wase jaar 1985: vieringen voor weldra
Nu is 110 géén «rond getal», maar als je zo oud wordt dwingt zulks toch respekt af. De Sint-
Niklase afdeling van de kulturele vereniging Davidsfonds bestaat in '85 honderdentien jaar.
Ze werd op 25 februari 1875 gesticht en was, na Heist-op-den-Berg en Gent, de derde
afdeling te lande. Mensen als Louis Janssens - Smits en z'n broer Alfons Janssens, promotor
en sekretaris e.h. Henri Claeys, pastoor-deken Van Necke, burgemeester-senator Jozef
Van Nacmen en kanunnik Stillemans hebben geschiedenis geschreven. In 1907 was DF
Sint-Niklaas zo'n vierhonderd leden rijk, in 1910 werd in Sint-Niklaas het algemeen
kongres gehouden.
Over het jubileum van DF-Sint-Niklaas, dat gepaard gaat met nogal wat kulturele
manifestaties en de publikatie van een brochure, binnenkort nieuws in De Voorpost.
Wie in 't Land van Waas over jazz praat en mijmert denkt allereerst aan Lokeren. Op
1 februari 196*! werd ze opgericht, de Lokerse Jazzklub. Het prille begin situeert zich in de
T-klub aan de Prosper Thuysbaertlaan. Het lokaal aan de Oude Heirweg werd gaandeweg
de vaste pleistcrplek: maart 1967 nam men z'n intrek op de markt boven 't café van Tante
Leen.
Jazz in Lokeren. Het borrelde op uit belangstelling voor elders gehouden manifestaties
(Comblain) en een kern van atheneumstudenten vormde de basis, terwijl ook de Jazz
Labo's van de Lodewijk de Raetstichting impulsen gaven. Aan de jazzklub van Lokeren
zijn en blijven de namen verbonden van Guido Ros, Willy de Fleurquin, Mare De Gryze,
Alajos Van Peteghem, Herman Van Moeseke en vele anderen. In Lokeren werd eind der
zestiger jaren het eerste Vlaamse jazzfestival georganizeerd, en ondermeer daaruit
ontstonden de onderhand vermaarde Lokerse Feesten.
Zowat al wat naam heeft en had op jazzgebied was de voorbije twintig jaar te gast bij de
Lokereii Upstairs Jazzklub. Heel vaak het Roger Van Haverbeketrio, Rita Reys en Pim
Jacobs, Toots, Stella Marre, The N.O. Train Jazzband. Johnny Griffin. etc. Zaterdag 26
januari a.s. verjaardagshappening met The Van Ha New Look Trio en The N.O. Train.
Sedert 15 maart 1975 is Sint-Niklaas een op Europees vlak unieke kulturele instelling rijk:
het internationale exlibriscentrum, gevestigd aan de Regentiestraat 65. Dé promotor van
het exlibriscentrum was Gerard Gaudaen. eminent grafikus en thans akademiedirekteur in
Antwerpen.
Het binnenkort jubilerende centrum beschikt (1978) over zowat vijftigduizend exlibris,
enkele honderden gespecializeerde boeken en tijdschriften over exlibris, wel honderdvijftig
koper- en houtdrukblokken. Als basis diende de verzameling Rhebergen (Amsterdam). In
het centrum een atelier met drukpersen, hout- en linoblokjes, etsplaten. Wie wat over
exlibris weten wil moet de bibliotheek van het exlibriscentrum raadplegen, kan ook terecht
op de bestendige expositie in het gebouw. Elk jaar worden ook enkele wisselende
tentoonstellingen georganizeerd. In het exlibriscentrum kreeg ook het (stedelijke) poppen
theater Oekedoeleken onderdak.
Een jubileumjaar voor het internationale exlibriscentrum aan de Regentiestraat
in Sint- Niklaas. Op 15 maart bestaat het tien jaar (Iv)
Uitgerekend in wat het Wase Reinaertjaar worden moet hijst de Kemzeekse volkskunst
groep Reintje Vos zich in het nieuws. De groep werd in de zomer van 1970 geboren. Enkele
Chiro- en KAJ-mensen uit Kemzeke moesten inspringen voor Drieske Nijpers tijdens een
11 juliviering. Wies Mortier in de beginfaze en Chris Van Remoortel nadien zouden de
vereniging orkestreren en stimuleren.
In heel Europa, in Zuid-Afrika zelfs, zijn ze op tournee geweest en naar Kemzeke nodigde
men natuurlijk ook een schare uitheemse volkskunstenaare uit. N.a.v. het tienjarig bestaan
werd een plaat uitgegeven. Wat er dit jaar te gebeuren staat verneemt u via De Voorpost.
W.V.
