Bezield met het idealisme van Cardijn
n de Kaf otters
Regisseur
verlaat
Gildenhuis
De Voorpost sprak met Bert De Cock
Exit Bert De Cock
De Voorpost - 11.1.1985 - 7
:n Waaslander die 33 jaar lang het we! en wee van het gewest mee beleefde maar ook twijfel over bestaan. «Televi-
bepaalde nam op 1 januari afscheid. Zijn naam: Bert De Cock. In 1951 Bert De sieomroepsters zijn wei popu-
l was nauwelijks 28 jaar volgt hy Albert Vermaere op als sekretaris van het lair. maar ze maken geen tele-
ondissementeel Christelijke Werkersverbond (ACW). Hy zou meer dan dertig jaar visie!»,
van de voornaamste posities in één van de machtigste Wase organisaties uitoefenen. Bert Df Co^k ^°]udt blijkbaar
ant met het Wase ACW dient men rekening te houden. Hoeveel Waaslanders liepen van zo n ro1, Polltiek ,s heel
et het Gildenhuis binnen om een beroep te doen op die diensten?
:rt De Cock was de uiteindelijke verantwoordelijke voor de goede werking van de
organiseerde Wase kristeiijke arbeidersbeweging. Dit betekende: de akties koordine- moeien.»
:n van alle organisaties die in het Gildenhuis wonen, de eigen diensten beheren en het Bert De Cock wil enige afstand
ditieke beleid van de beweging bepalen. Uit hoofde van zijn funktie zit een ACW- bewaren t.a.v. het politieke le-
ikretaris ook in verschillende beheerraden. Zonder overdryving: Bert De Cock was ven> om dan als 'buitenstaan-
b renlang één van de politieke, ekonomische en sociale zwaargewichten in het Wase der een oordeel te vormc-
ïraèpiaatschappelijke leven.
'"jedert 1 januari 1985 is het en je beseft dan pas de beteke- den natuurlijk de handen vrij
'er^chter afgelopen. Een nieuwe nis van het woord 'onvrij'. om te kiezen voor wie of wat
\CW-sekretaris trad aan. voor Die vijf jaren hebben ook bij ze wensen. Aan de bestuursle-
vie Bert De Cock niets dan lof Bert De Cock onuitwisbare den en yrijgestelden kunnen politiek in het leven, maar als
leeft. «Bruno Machiels is de sporen nagelaten. Hij woonde tijdens het volgende ACW- we het er toch over hebben:
toekomst, hij bewees in het toen in Stekene. Zo werd zijn kongres wel eens striktere eerlijkheid is in politiek de
rerleden al zijn bekwaamheid broer opgepakt en naar Duits- richtlijnen worden opgelegd.» voornaamste deugd.»
:n heeft mijn volste ver- land gevoerd en hoorde hij de Bert De Cock gelooft in de
rouwen». verhalen over nachtelijke raz- Christelijke Volkspartij en
3ert De Cock kan het in de zia's na verklikkingen, waarbij weerlegt alle verklaringen over Eerlykheid,
S oekomst wellicht veel rustiger mensen van zolders en uit de teloorgang van de partij,
lanpakken. Hij blijft wel zaak- hooimijten werden gehaald.
belangrijk voor hem. «Zo be
langrijk, dat ook niet-politici
zich mee moeten be
over de problemen. Hij be
strijdt ook het overdreven be
lang hechten aan politiek.
«Men mag er zich met op
blindstaren, er is méér dan
rw De opiniepeilingen? Ik hecht
tyoerder-beheerder van de «Het waren allemaal jonge geen belang aan zulke bevra-
int-Niklase Maatschappij mensen en zo'n gebeurtenissen gingen. Men vraagt amper
1.500 mensen naar hun politie-
de voornaamste
politieke deugd
«Ik hou niet van oneerlijkheid
en volksmisleiding». Opeens
ke opinie en men neemt beslui- duiken in het gesprek ook de
ten terwijl éénvierde van hen politieke tegenstanders pp en
nog niet eens weet voor wie ze 'n het bijzonder de socialisti-
gaan stemmen. Ik stel mijn sche.
vertrouwen in de niet verwach- «De socialisten zijn niet eer-
en het enthousiasme hjk. De hele Westerse wereld
waarmee die massa eerste mi- bezuinigt fors, ook al maken
nister Wilfried Martens vorige de socialisten deel uit van be-
maand in het Gildenhuis heeft paalde regeringen en de s>
begroet.»
En heeft de kristeiijke arbei
dersbeweging niet te weinig in
spraak in de CVP?
«Ach, welnee. Tel eens de po
litieke mandaten op die politici
uit het ACW-huis bezetten. In
het arrondissement dragen
ACW-ers drie burgemeester-
sjerpen en in andere gemeen
ten beheren ACW-schepenen
toch gewichtige materies.
Zoals Sint-Niklaas met Marcel
Verdonck op financiën, Jeani-
De Boever voor ruimtelijke
listische gemeenschapsminis
ters besparen zoals de kristen-
demokraten in de nationale re
gering. Welke drastische maat
regelen legt socialistisch minis
ter Mare Galle dc gemeenten
niet op? Ze vallen de kristen-
demokraten aan, maar ze zwij
gen over hun eigen ministers».
De recente uitspraken van
Freddy Willockx als zouden
reeds vele kristeiijke arbeiders
of kristendemokraten overge
lopen zijn naar de socialisti
sche partij tengevolge van de
'Doorbraakpolitiek' vinden
ordening en huisvesting en Staf weinig genade in de ogen van
Van Daele voor bevolking en Bert De Cock. «Hij liegt!
toerisme. In de Wase
OCMW's en interkommuna-
les, in de Vlaamse deelrege-
ring en de nationale regering is
het ACW ook uitstekend ver
tegenwoordigd. Natuurlijk,
verschillen de syndlkale
tennis met Cardijn tijdens de
(orlog.
lij bezielde ons, de Kajotters tekenen je voor het leven. De man achter de schermen
in de oorlogsjaren, met een Komt daarbij de repressie van
rm idealisme. We wilden die eerste naoorlogse bevrij- Ondanks zijn uitgesproken po-
lgewoon de wereld veran- dingsdagen. Vele Waaslanders litieke voorkeur bleef Bert De
verbeteren. Inzet, hebben het niet vergeten en Cock toch buiten de aktieve
itbaarheid en steeds ande- het sukses van de Volksunie in politiek. Hij vervulde nooit
m laten voorgaan kenmerk- de jaren '60 is er voor een deel een politiek mandaat. Sinds
:n de akties van Cardijn en ik door te verklaren. Ik kan het 1980 leek dat te veranderen,
■b altijd getracht om diezelf- begrijpen». De ACW-sekretaris nam de
waarden in mijn eigen werk Bent u een vlaamsnationalist? tweede rang in op de CVP-lijst
m leven te respekteren vraagt de interviewer. voor de parlemenlsverkiezin-
Cardijn zegende ook mijn hu- «Ik ben een Vlaming en elk gen van 1981 en recentelijk
relijk in». Bert De Cock zegt jaar op 11 juli hangt aan mijn verkozen de Sint-Niklase
^t met fierheid in de stem huis de Vlaamse Leeuw. Vroe- CVP-leden hem tot voorzitter,
irdijn en de KAJ beteken- ger ging ik ook naar de IJzer- «Uit noodzaak, want de Wase
:n voor mensen als Bert De bedevaart, maar sinds men de CVP en het ACW verloren op
ock een houvast gedurende CVP daar weghoonde ga ik korte tijd heel wat politieke
de oorlogsjaren niet meer». tenoren. Albert Smet over-
05ft leed, Julien Vergeylen en Mar-
rm,Werkweigeraar De CVP: z(jn party cel Van der Aa werden het
en voortvluchtig Bert De Cock is Vlaming en slachtoffer van het kumulatie-
«De oorlog was een enorm kristendemokraat. Het Gil- verbod. Het ACW drong een
harde tijd. In die jaren werd ik denhuis met De Cock aan het jaar aan opdat ik mijn kandi-
21 jaar en dat betekende ver- roer heeft de Christelijke datuur zou stellen voor de par-
'lichte tewerkstelling in Duits- Volkspartij steeds gesteund lementsverkiczingcn»
ind. Ik dook onder, sliep nu «Voor de kristeiijke arbeiders Bert De Cock is echter vooral
thuis, dan weer bij vrien- is de CVP het aangewezen een man achter de schermen,
of familie. De bezetter middel om woorden in daden die grote politieke invloed uit
duwde je voortvluchtig om te zetten. Onze leden hou- oefent. Hij laat daar zelf geen
Bert De Cock geflankeerd door ondermeer Van>Eyck en Jordaens (in het boekenrek) en Wouter Vloebergh (op de
zetel). Staan straks Berts mémoires ook in het boekenrek? (foto Delro
De Cock praat zijn mond niet
voorbij.
Waasland, jong land
Een ACW-sekretaris breekt
zich dagelijks over de vele po
litieke en sociaalekonomische
problemen. Toch is Bert De
Cock het voorbeeld dat er nog
tijd en energie overblijft om
zich te wijden aan hobby's. Of
zijn het passies?
Zoals de geschiedschrijving
van het Land van Waas. Hij
beschreef in «Zestig jaar on
mondigheid van het volk» een
tijdperk waarin enkele adellij
ke families het Waasland be
heersten.
«Het tijdperk van de Vilains
en de Verwilghens is lang
voorbij. De demokratizering
van het onderwijs, de sociale
organisaties, de verlaging van
de kiesdrempels zorgden voor
een politieke demokratie
waarbij meer en meer mensen
hun stem kunnen laten horen.
De macht versnipperde, en
daar ben ik heel gelukkig om!
Tot in het kleinste dorp ont
wikkelt men een eigen oordeel
over het politieke leven, over
de hele maatschappij. Vroeger
waren er hoogstens vier in
vloedrijke personen in een
dorp. De burgemeester, de
dokter, de pastoor en de on
derwijzer. Zij overheersten,
temeer daar zij meestal de eni
ge intellektuelen waren in de
gemeenschap. De andere
dorpsbewoners, vaak te
werkgesteld in traditionele in
dustriële takken, hadden die
notabelen nodig voor allerhan
de zaken. Zelfs voor het invul
len van een belastingsbrief».
In 'Welig en woelig Waasland'
bezorgde Bert De Cock dan
weer de maatschappelijke kro
niek van het Land van Waas
sedert de jaren dertig. «Mis
schien schrijf ik Wel een ver
volg, want ik konstateerde dat
zelfs wetenschappelijke krin
gen het boekje raadplegen. Of
ik schrijf een werk over de
wording van het Wase gewest
in al zijn facetten. Weet u, het
Land van Waas, zoals we het
nu kennen, bestaat nauwelijks
achthonderd jaar. Voordien
overstroomden zee en Schelde
regelmatig grote delen van ons
gewest. Het Waasland is een
jong land, misschien zal het
boek wel zo heten.»
De duisternis begint in te val
len. Tijd om op te stappen. Als
yve afscheid nemen en via de
hall van huize De Cock-Van
Cleemput opnieuw het bitter
koude winterweer opzoeken,
valt ons oog op het familie-
schild. Het leven van zijn eigen
familievoorvaderen interesseert
hem zoals het verleden van het
Soete Land van Waas.
«De familiestamboom van mijn
vrouw gaat terug tot 1300
Overigens, één van mijn voor
vaderen was schepen van Sint-
Niklaas».
P.S.
Trouwens, de socialisten kun
nen beter de sneeuw ruimen
die voor hun eigen deur ligt.
De ruzies in dc socialistische
beweging en zelfs de afzetting
van een vakbondssekretaris,
dat maakten we in de kristeiij
ke arbeidersbeweging nog niet
mee!».
Zijn niet de speakerinnen die de televisie maken...
chter de koulissen van het politiek-sociale schouwtoneel
eelde Bert De Cock een toonaangevende rol (foto strevingen en de politieke be-
i elro) langen».
t de Huisvesting en stede-
CVP-voorzitter, maar dat
ook niet lang meer duren,
it hij uitschijnen tijdens een
ibbel met De Voorpost. «In
vrije tijd schrijf ik mis-
lien een boek». Vooraleer
dat boek begon, beant-
irdde hij toch nog een paar
van De Voorpost, die
:m thuis opzocht.
rkdte start:
U/ije oorlog en Cardyn
De Cock eindigt begin
een levensepisode die be-
in tijdens de tweede wereld-
irlog. Als jonge arbeider
ijkt hij op naar Cardijn, de
mdlegger van de Kajotters-
iweging. De Cock maakt gy 0pening van het vrijetijdsatelier Kreatiek. Bert De Cock rond de tafel met al wie
.nn,. - naam en faam heeft in het Gildenhuiswezen in Sint-Niklaas (archieffoto).
Dokument. Bert De Cock, derde van links, in gesprek met Jan Lenssens (nu
jemeenschapsminister), burgemeester Marcel Van Der Aa van Beveren, eerste minister
Wilfried Marlens, de betreurde Wase arrondissementsvoorzitter van de CVP Mark De
ie\Nil en CVP-voorman uit Temse Freddy Gyselinck (archieffoto)
Ekonomisch:
nog vele troeven
Maar er is méér in het leven
dan alleen politiek. De sociaal
ekonomische toestand bijvoor
beeld. Bert De Cock toont zich
optimistisch over de toekomst
van het Land van Waas.
«Het Land van Waas wordt
getroffen door de ekonomi
sche krisis, maar niet harder
dan andere gewesten. Het
Dendermondse en het Aalster-
se hebben ongetwijfeld méér
te lijden onder de krisis. Het
Waasland beschikt bovendien
over heel wat onbenutte moge
lijkheden en zet de ekonomi
sche herleving zich door, dan
kan ons gewest rekenen op het
havenkomplex op de Linker
Scheldeoever, de uitstekende
verkeersinfrastruktuur
Kortom: een hemelsbreed ver
schil met de ekonomische toe
stand op het eind van de jaren
'50. Toen heerste er echte ar
moede en de bestaande indus
triële sektoren boden geen toe
komst»
De Voorpost verwijst naar het
laatste kongres van het ACV,
dat de toekomst van het Land
van Waas eerder somber in
zag. «Natuurlijk, het is een
bewijs van hun eerlijkheid.
Men moet de huidige ekono
mische moeilijkheden niet
mooier voorstellen dan ze zijn,
immers zachte heelmeesters
maken stinkende wonden. Ik
kan u verzekeren: met één
Waas 'bedrijf gaat het uitste
kend. Het Gildenhuis, dat cir
ca 570 personen tewerkstelt,
doet het financieel heel goed
en de komende jaren zullen
we nog grote plannen verwe
zenlijken.»
Welke plannen?, vraagt de ar
geloze interviewer. Maar Bert
Stenen heeft hij leren cementeren, de stoere Stekenaar.
Maar de huizen en tempels die hij, twee generaties lang,
opmetselde zijn géén betonnen konstrukties; 't werden
bouwsels gestut op sociale inspiratie, geheid in fundamen
ten van kristelijkheid. Hoewel: de bouwers, de huurders
kunnen op hem bouwen sedert hij een vinger in de pap
heeft bij de Sint-Niklase Maatschappij voor de Huisves
ting.
Bert De Cock, voorman van de werkmannen, konsulent
van partij en syndikaat, amateur-historikus, verzamelaar,
reiziger. Onderwijzer had hij kunnen worden, maar hij
wou niet. En metselaar, tot die stiel was hij opgeleid, maar
de oorlog duwde hem naar maatschappelijk engagement
toe. De KAJ, de KWB. 't Heeft in de geëigende organen
gestaan, kronologisch, ten voeten uit. Een indrukwekken
de lijst funkties en verantwoordelijkheden. Die genuan
ceerd moet worden. Want een resem mandaten bekleed je
automatisch als je ACW-sekretaris bent. De CVP-Sint-
Niklaas blijft hij tot nader order voorzitten, dat wel. Zoals
hij de Sint-Niklase Huisvestingsmaatschappij in goeie ba
nen blijft leiden, voorlopig. Bert De Cock is ook het
stond medunkt (nog) niet in de krant - provinciaal
voorzitter van het ACW. Een «machtig» man derhalve.
Een minzame vent.
Wat niet wegneemt dat we met Bert De Cock óók en
misschien voorèl over macht hebben gepraat. Over hoe
vroeger slechts énkele families het voor het zeggen hadden
in 't Land van Waas. Na de oorlog kantelde de maatschap
pij, ten gevolge van o m de demokratizering van het
onderwijs. Het Waasland (Bert hanteert bij voorkeur de
historisch méér verantwoorde benaming Land van Waas)
raakte ontvoogd, ontstond. In kleinere steden, in dorpen
en gehuchten doken geschoolde lieden op. De multinatio
nals diversifieerden, in de zestiger jaren, het industriële
landschap van Waas. Het gewest werd gaandeweg ontslo
ten. Maar 't heeft lang geduurd. Zoals ook het mondig
worden van de Wazenaren een proces van lange adem
was. Te veel, te vaak heeft de arbeidersbeweging gezwe
gen in 't verleden, konstateert Bert: Die dus niet zonder
vreugde konstateert dat er toch wat bereikt werd.
Met allrounder De Cock praatten we over de politieke
industrie in 't Land van Waas. We sprongen van de hak
(Freddy Willockx) op de tak (Pros Matthys), van de os
(Albert Vermaere) op de ezel. Ik heb de namen bij de
attributen geschikt, zoek daar maar niks méér achter dan
dat een zin ook nog moet aaneengeregen worden. Toch,
terloops: Willockx ligt duidelijk niét in de bovenste la van
De Cock; en Bert De Cock houdt staande dat het gerucht
hardnekkig is dat Matthys weldra Stekenaar worden zou.
We hadden het over Cardijn (die Bert en Clara Van
Cleemput getrouwd heeft en hem het wezen van het
Kajotter-zijn inlepelde), We praatten over de media in
Waas, waarbij Bert niet naliet aan te stippen, in hoeverre
«onze gedachten verspreid werden» in dit of dat blad.
Gedachten van kristelijkheid en aanhankelijkheid aan de
partij die dat gedachtengoed koestert en uitdraagt, de
CVP.
Zwoegend en veelal zwijgend klauterde Bert De Cock
naar de «macht»: het ACW, de CVP in 't Land van Waas.
De openbaarheid niét schuwend, maar toch veeleer opte
rend voor een rol van man-achter-de-schermen. Bijna is hij
parlementariër geworden, z'n naam werd genoemd als
kandidaat-burgemeester, 't Zijn echter niet de speakerin
nen die de televisie maken. Wél dus de producers, de
regisseurs. Bert De Cock als regisseur, als realizator.
In 1951 werd hij arrondissementeel sekretaris van het
ACW, da's méér dan drie decennia geleden. Heel wat
anderen heeft hij laten voorgaan. Wat impliceert dat je
veel dienstbaarheid aan de dag moet gelegd hebben. Hij
zegt het zélf niet, maar zo zal het wel in z'n werk zijn
gegaan.
Bert De Cock als publicist. Boeken en brochures met een
sociale dimensie. Hij registreerde de ontluikende dyna
miek van het Wase gewest; middels wat hij als amateur-
werk bestempelt kiemde de sociale geschiedschrijving van
't Land van Waas op. De vorsers, de universitairen,
komen wat graag snuisteren in de druksels van de metse
laarsknecht. Een vervolg op de in 1976 verschenen kro
niek «Welig en woelig Waasland»? Als dat zou kunnen,
jawel. Onthou dat Bert De Cock bijdragen verzorgde voor
de Encyclopedie van de Vlaamse Beweging, voor het
tijdschrift De Gids op Maatschappelijk Gebied ook en
voor de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde een
Bert De Cock bij de presentatie van z'n kroniek
Welig en woelig Waasland». Het realizeren van
een vervolg op dat tijdsdokument zegt hem wel wat
(archief- foto)
artikel schreef over de verwantschap adel-burgerij. «Zes
tig jaar onmondigheid van het volk» (1969) vind ik Berts
belangrijkste publikatie, omdat het een heel spektrum van
machtsassociatie(s) voorlegt.
Ze gaan hem op 18 januari, daags vóór de onderscheiding
«Wase figuur van het jaar» toegekend wordt door een
aantal persmensen, uitgebreid vieren bij het ACW en al
die geledingen van z'n eigen Gildenhuis. Hij, de bijna 62-
jarige Stekenaar (°16 maart 1923), heeft ruimschoots z'n
stempel gedrukt op het Werkersverbond. Mede dank zij
hem gedijt de sociaalkristelijke zuil in het Land van Waas
zo gul, floreert het dienstbetoon en het verlenen van
bijstand: het Gildenhuis-samenstel in 't Land van Waas
kon duchtig tot bij de mensen penetreren, langs vrijetijds-
service en verzekeringswezen, geruggesteund door duizen
den KAV-sters, KWB-ers. bestuurders, kassiers, krediet
verleners, vrijgestelden. Schrap al die Gildenhuizen uit
hel Wase landschap en je maakt een kruis over enkele
honderden jobs: om maar te zeggen dat het wat betékent,
om aan te duiden dat Bert De Cock er zéér toe bijgedra
gen heeft dat Gildenhuis en zo danig veel impakt hebben
verworven op de Wase samenleving.
Is Bert De Cock een «machtig» man? 't Is maar hoe je 't
bekijkt. Hij wou de kristeiijke arbeiders mondig(er)
maken, langs kanalen die vanzelfsprekend zijn (zéker in
zijn ogen): het ACW, de CVP. Met stielkennis, inzet en
door veel studie en kontakten verworven inzichten heeft
hij zich naar een eersteplansrol toegewerkt, net échter het
podium. De historieschrijvers zullen zijn betekenis relati
veren of uitvergroten. Ze moeten echter nog een poos
geduld oefénen. Tot Bert De Cock klaar is met het
schrijven van z'n mémoires. En als hij niet van plan was.
die gedachten en belevenissen te boek te stellen, moet hij
dringend van gedacht veranderen.
W.V.
