istauratie aan domein
ifkenshoek (Kallo) krijgt gestalte
Schippersgilde van Doel
bestaat 125 jaar
luilhuisje werd ruïne
.erste Wase
- J
ublieke schrijver
oont in Temse
Heet nieuwe heemkring
Sint-Gillis-Waas Cusforda,
Kluize of Egidius?
Chiro-Sint-Aloysius uit Temse
met toneelstukjes
Strooien in Sint-Niklaas:
zeker zeven miljoen
Monument in de maak
De Voorpost - 15.2.1985 - 3
ilhs-Waas. Op het Schuttershof nabij de kerk staat dit schuilhokje. De plaatselijke
keugroepering Wilg betreurt zéér dat het gebouw zo in verval is geraakt. De
nte formuleerde vorig jaar de beloften een en ander te zullen restaureren. Het
isje geeft een ruïneachtige aanblik, want in het rieten dak zijn er heel wat gaten en
.oesten sneuvelen (wv-foto Iv)
De koninklijke schippersgilde van Doel viert op 1 juni
haar 125-jarig bestaan. Met die opmerkelijke verjaardag
is de schippersgilde meteen de oudste vereniging die het
Scheldedorpje rijk is. Voorbereidingen voor de feestelijk
heden zyn al volop aan de gang, maar er is nog meer: de
schippersgilde krygt immers een herdenkingsmonument
in het parkje van Doel.
Op 18 februari wordt dat werkstuk van grafikus Frank-
Ivo Van Damme dat zo'n 800 kg. weegt in elkaar gezet.
De vereniging telt momenteel 1942 tot 1952 de Rijnvaart
55 leden en 30 steunende le- heeft gedaan, werkt nu als eer
den. Hoewel ze kunnen terug- ste schipper bij het Antwerpse
blikken op een oude schippers-
traditie steunt men zich eerder
op folklore. Naast deelname
aan de Scheldewijding is men
soms ook te gast hij manifesta
ties buiten het Scheldedorp.
Gilde
Sekretaris Leon Van der Lin
den volgde in mei 1960 Eugeen
Vermandei op. Leon, die van
Loodswezen.
Hij beschikt nog over het kas-
en verslagenboek van de Doel-
se schippersgilde, die in 1860
door dokter Sterckx van de
«quarantaine» of gezondheids
dienst werd opgericht. Vanuit
Doel werd dokter Sterckx met
een schip naar het genoemde
«quarantaineschip» gebracht,
dat voor Doel geankerd lag.
Zeeschepen dienden er aan te
leggen en alle mensen, afkom
stig uit de tropen, werden er
■ublieke schrijver is iemand bij wie men kan aanklop-
wanneer men de geschreven taal zelf niet al te best
Ier is. Vlaanderen alleen telt nog zo'n tweehonderd-
riffifcnd ongeletterden. Met de tientallen lees- en schrijf-
jpcn wil men aan die situatie wel veranderen, maar
liekc schrijvers zullen niet meteen overbodig worden,
d van deze maand is er de officieuze stichting van de
ivermerlandstalige Publieke schrijvers van België». Het is
doibedoeling dat die vereniging in zowat elke regio op
nijn een vertegenwoordiger zou hebben. Voor het
joit^sland zit het al in de plooi. Paul Heyndrickx van
mainse-Veile werd door de vereniging al erkend.
cc Odzaak
venj Pu'3''c'ce schrijver vraagt wel een vergoeding, maar
t er zeker niet van leven. Paul Heyndrickx: «Publieke
ijvers kiezen bewust voor zeer sociale tarieven omdat
'ooral kansarmen zijn die nood hebben aan dergelijke
Ik ben ervan overtuigd dat het een heleboel mensen
interesseren dat ze op dergelijke 'vaklui' beroep
len doen».
publieke schrijver krijgt nogal gevarieerde klusjes te
in: brieven typen, bclastingsbrievcn invullen, admini-
:~ve briefwisseling, het voorbereiden van dossiers om
irbecld een gerechtelijke procedure aan te vragen...
:mdelingcn en bejaarden maken het gros uit van het
intccl van een publieke schrijver. Paul Heyndrickx:
voornamelijk komen zij aankloppen om hun bricfwissc-
J te verzorgen met onze omvangrijke administratie. Dat
Hit met uit dat mensen de hulp van ons soms nodig
^>ben bij zeer delikatc en persoonlijke problemen. Het
"eekt vanzelf dat wij in dergelijke gevallen rekening
teten houden met een zekere déontologie, een gedrags-
tie, die ook een vorm van beroepsgeheim omvat».
eerste publieke schrijver die het Waasland rijk is
•ont in de Haasdonksc steenweg 61 te Temse-Velle.
^flefomsch is Paul Heyndrickx te bereiken op nummer
rgoeding
i Publieke schrijver kent zijn laai gucu, ...jtloos
I kent de weg in 's lands administratie of weet de weg te
Men. De 'klant' betaalt daarvoor een bescheiden ver-
ding. Hoe bescheiden dan wel? Paul Heyndrickx:
por een brief betaal je 150 frank. Voor dat bedrag
lemt de publieke schrijver ruim de tijd om de mensen
|n uitleg te laten doen. De brief zelf wordt in twee
^mplaren getypt en de klant krijgt daar één van.
Ktellen en tikken van een curriculum vitae kost honderd
or het invullen van een belastingsbrief van een loon-
kkendc betaalt men 150 frank».
Na het oprichtingsinitiatief eind november van vorig jaar
is de heemkundige kring van Sint-Gillis-Waas nu definitief
van start gegaan. Op een eerste algemene vergadering in
Meerdonk werden afspraken gemaakt omtrent de be
stuursvorm en werden de eerste aktiviteiten gepland.
Grafikus Frank - Ivo Van Damme ontwierp het monu
ment voor de Doelse schippers (Ivb)
Het eerste werkjaar zal een
overgangsjaar worden. Het is
immers mogelijk dat er nog
steeds mensen zijn die nog wil
len aansluiten bij de werking
van de heemkundige kring.
Daarom zal dit jaar vooral
aandacht besteed worden aan
het bekendmaken van het ini
tiatief in de vier deelgemeen
ten. Zo zal er bij gelegenheid
van elke jaarmarkt iets te doen
zijn in elke deelgemeente waar
de inwoners dan kunnen ken
nis maken met de nieuwe vere
niging.
Ondertussen zal een beperkte
werkgroep de definitieve statu
ten op punt stellen, waarmee
men dan vanaf 1986 hoopt van
start te gaan.
Naam
Tegen die tijd hoopt men ook
een keuze te maken uit een
aantal voorstellen voor een
naam van de kring. Zo werden
reeds namen als Cusforda, De
Kluize, Pillcwuiter, Hulsterlo,
Winnewan of een andere bete
kenisvolle naam uit de streek
taal, gesuggereerd. Nieuwe
voorstellen daaromtrent zijn
nog steeds welkom bij sekreta
ris Marie-Christine Vergau-
wen. Herenstraat 90, 2780
Sint-Gillis-Waas, tel. 03-
770.65.65.
Het bestuur zal naast een se
kretaris, een voorzitter, een
ondervoorzitter en een pen
ningmeester, ook een afge
vaardigde van het gemeente
bestuur omvatten alsmede een
vertegenwoordiger uit elke
deelgemeente en uit elke even
tuele werkgroep. Over de vol
gende samenstelling van dit
bestuur zal de algemene verga
dering van 21 maart in De
Klinge zich uitspreken. Het is
overigens de bedoeling om de
algemene vergadering afwisse
lend in de deelgemeenten te
laten plaatshebben, om de be
trokkenheid van elke entiteit
goed aan bod te laten komen.
Museumbezoek
Vóór die volgende algemene
vergadering is er ook reeds een
eerste aktivitcit gepland voor
alle belangstellenden: een ge
leid bezoek aan het museum
van de Oudheidkundige Kring
van het Land van Waas, in de
Zamanstraat te Sint-Niklaas.
op zaterdag 2 maart te 14 uur.
Belangstellenden kunnen
rechtstreeks naar de Zaman
straat gaan of zich vooraf aan
melden via het sekretariaat.
Voor het overige zal dit eerste
werkjaar vooral gewijd zijn
aan de bekendmakingsinitia
tieven die in elk der deelge
meenten zullen plaats vinden.
Naast een huis-aan-huis-infor-
matieverschaffing zal ter gele
genheid van jaarmarkt zowel
in De Klinge, Meerdonk, Sint-
Gillis-Waas als Sint-Pauwcis
een heemverbonden aktivitcit
ingericht worden waar men
ook via beeldmateriaal zal
kunnen kennismaken met het
schone uit de eigen leefomge
ving.
Zo zal het monument van de Doelse schippersgilde er
uitzien (Ivb)
Zaterdag 16 februari organiseren de Chirojongens Sint-Aloysius
Temse een ouderavond. Het thema is wel passend: «De nog-
niet-naar je bed-show». Een groots spektakel voor alle ouders,
oud-leiders en sympathizanten georganiseerd door een ver
nieuwde en verjongde leidingsplocg. De ouderavond vindt
plaats in de zaal van de Broederschool, Akkerstraat te Temse,
vanaf 19 u.
Het is een avond waar de jongens iets kunnen brengen voor hun
eigen ouders en laten zien wat zij zo allemaal samen in groep
kunnen verwezenlijken. Het is de bedoeling, de ouders samen te
brengen om elkaar beter te leren kennen en tevens ook om de
leidingsploeg beter te leren kennen.
Elke afdeling brengt een toneelstukje, sketches of iets spcicaals.
De stukjes worden aan elkaar geregen door tussendoortjes
verzorgd door de leiding.
Nadien is er een gezellig samenzijn.
«De sneeuwbestrijding vergt een grote inzet van ons personeel», zei burgemeester De Vidts
van Sint-Niklaas dinsdag jl. op een persbijeenkomst.
Vrijdagnamiddag al, vrijdagnacht ook zijn ze in de stadsdiensten aan de slag gegaan,
spanden ze zich in om glijbeurten en slippers van stads- en streekgenoten te voorkomén.
Ook maandagmorgen, héél vroeg, werd gestrooid. De zijwegen én de voetpaden werden
nog vóór de scholen hun deuren openden aangedaan. Daartoe en voor de andere,
veelvuldige strooirondes overigens gebruikte men een mengeling van zout en zand. Dat
valt goedkoper uit dan zout alléén.
Zout kost zowat 7 frank per kilogram, zout en zand gemengd zowat 3 frank.
De Sint-Niklase burgemeester heeft veel lof voor de inzet, de bereidwilligheid van zijn
dienst openbare werken, van de politie (de operatie gebeurt onder leiding van de
hoofdkommissaris) en van andere personeelsleden. Met dat extra strooien zou een bedrag
gemoeid zijn van zeker zeven, eventueel acht miljoen frank. Als die tweede koudegolf er
niet geweest was had men dus ik zeg maar wat b.v. ook het orgelmuseum kunnen
aankopen. W.V.
onderzocht. Op het schip wer
den bovendien hun klederen
gestoomd. Zeemannen of pas
sagiers met een ziekte werden
dan door de schippers van
Doel afgevoerd naar het fort
Liefkenshoek, waar een ge
zondheidsdienst was onderge
bracht. Zo voerde de gilde in
1898 een reddingsaktie uit.
Het zeeschip Juan was tegen
het quarantaine-ponton aange
botst. Er werden toen heel wat
drenkelingen gered.
Arthur Van Vlem is al sinds
1965 hoofdman en op de dag
van de jubileumviering heeft
hij er precies twintig jaar in die
funktie opzitten.
Hoe typeert Tuur de schippers
van toen? «De vereniging was
een organisatie van mannen
alleen. Ik herinner me nog de
tijd dat er hier m Doei zo'n
veertig cafés waren. Ons jaar
lijks feest, dat drie dagen duur
de. werd in aanbesteding uit
gegeven. Het programma zag
er als volgt uit: zondag voor
heel Doel het schippersbal,
maandag dan het teerfeest
waar onze leden uithaalden
met sterke en veelal ook ge
kruide verhalen. De kinderen
van de schippers kwamen dins
dag aan de beurt met een pan-
nekoekenfeest».
Cies de Lee, die in mei 1936
stierf, was dan aktief aan het
fornuis. De figuur van Cies de
Lee leeft trouwens nog voort
met de reus die naar hem werd
gemaakt. Elk jaar is die te zien
in de optocht van de Schelde
wijding, die door de schippers
gilde wordt geopend.
Monument
Het haventje van Doel is ooit
welvarend geweest. Tientallen
vissersschuiten hadden er hun
thuishaven. Van dat alles is
vandaag niet veel meer te mer
ken. Het haventje heeft men
een belangrijkd funktie als wa
tersportcentrum. Als eerbe
toon aan die stoere schippers
heeft de gilde ter gelegenheid
van de opmerkelijke verjaar
dag iets speciaals willen reali
seren. Er komt immers een
levensgroot monument, waar
mee men de herinnering aan
die stoere werkers van toen
levendig wil houden.
Grafikus Frank-Ivo Van Dam
me tekende voor het kunst
werk. Hem laten we aan het
woord: «Ik werk als kunste
naar voornamelijk in op
dracht. Via een vriend, die in
watersportkringen bekend is,
ben ik met de mensen van
Doel in kontakt gekomen. De
samenwerking is erg vlot verlo
pen. Ik heb een vijftal ontwer
pen gemaakt en één daarvan
werd meteen goed bevonden.
Volgende week wordt het in
elkaar gezet. Het moet dan
nog wel behandeld worden te
gen klimatologische omstan
digheden».
Het Waasland is voor Frank
Van Damme geen onbekende
streek. In zijn studententijd
kwam hij er al eens langs om te
tekenen en te schilderen. Bo
vendien onderhoudt hij goede
kontakten met zijn kollega
Mechiels van Sint-Niklaas.
Vooraleer aan het werk te be
ginnen heeft Van Damme een
bezoekje gebracht aan Doel en
gesprekken gehad met mensen
van de schippersgilde. Kwestie
van de sfeer wat op te snuiven.
Van Damme: «Het moet het
beeld oproepen van de schip
per die zijn beroep graag doet,
zijn schuit in goede banen
leidt, alle weersomstandighe
den trotseert. En die schippers
deden hun job ook graag. Mis
schien een verklaring waarom
de meeste van die mensen zo
oud worden.
Arbeidsvreugde zit hier zeker
voor iets tussen. Tussen de
gilde en mezelf is ook door die
opdrachteen vriendschapsband
gegroeid. Men komt hier bin
nen in mijn atelier als klanten,
men gaat buiten als vrienden.
Met de mensen van Doel is dat
net zo gegaan», aldus nog de
kunstenaar.
Grafikus Van Damme werd
geboren in Merksem in 1932
en volgde lessen aan de akade-
mie voor schone kunsten te
Antwerpen. Hij was oprichter
en uitgever van het jongeren
tijdschrift Pijpkruid, waarin
vele letterkundigen en grafici
debuteerden. Van 1954 tot
1962 was hij kostuum- en de-
korontwerpcr van het Reizend
Volkstheater.
Thans is hij direkteur van de
akademie te Merksem. Over
enkele maanden krijgt zijn
prachtige kreatie een plaats in
het parkje van Doel. Een te
recht ere-saluut voor al de
schippers die in Doel ooit leef
den en werkten.
uc Van Broeck
tellings- en aanpassingswerken aan het domein
shoek in Kallo komen nu stilaan toch op gang.
heeft het zeven hektare grote fort in 1980
cht voor iets meer dan drie miljoen frank. Het is
'ÏJj edoeling om de zone uit te bouwen tot een oord
idbouïssieve rekreatie.
n enjf
rmee
ij was
cn d
dat de werken pas nu echt goed op gang komen
eerdere redenen.
rkgroep heeft ruim de tijd genomen om de exakte
ming van Liefkenshoek uit te werken. Een aantal
•T; moeten bovendien erg precies worden uitgevoerd,
men het historische karakter niet wil schaden,
met Hugo Maes, koördinator van de werkgroep
ra'Qshoek, gingen we ter plaatse een kijkje nemen.
toonstelling wil onderbrengen
heeft inderdaad niet met twee thema's: de evolutie
jeten betalen om het van polder naar industrie en de
c: te verwerven. Van de geschiedenis van het fort vanaf
■henla iroenplan werd overi- 1582.
nog een subsidie ver- De beplanting werd ook beke-
De slaat echter waarin ken en vrij kort al na de aan-
*r tus 'loe'i wcrc* overêedra- koop zorgden schapen voor de
n n. st op zijn minst bouw- begrazing van de voor machi-
irden genoemd. Afge- nes moeilijk bereikbare dij-
le muren, verrotte da- ken. In de waterplas rond het
üwelijks één venster- fort werd vis uitgezet. Meer
heel was gebleven. Er dan één soort overigens: kar-
e"ben werkgroep opgericht per, zeelt, paling, baars en
ijziin over bestemming snoek.
fkenshoek moest bui- Voor het uitwerken van de
grote lijnen moest het tentoonstelling werd een btk-
;en edukatieve histori- projekt goedgekeurd. Aanvan-
ktie krijgen, waar ook kelijk was het de bedoeling om
anten terecht zouden van de twaalf vertrekken die
Edukatief omdat men de «Kat» telt er twee te gebrui-
lantal vertrekken van ken voor de expositie, één
aamde «Kat» een ten- voor het inrichten van een ca-
fétaria. Vrij vlug bleek echter
dat die ruimte te klein zou zijn
en de plannen werden herzien.
De expositie blijft gehuisvest
in de vroegere militaire slaap
vertrekken, maar de cafétaria
heeft men nu ondergebracht in
één van de twee poortgebou
wen. Die herstelling is gebeurd
aan de hand van plannen uit
1844, toen de poortgebouwen
werden opgetrokken. Ook
voor het herstellen van de in
gangspoort is men op eenzelf
de akkurate manier tewerk
gegaan.
«De werken komen nu pas
echt goed op gang», vertelt ons
Hugo Maes. «Het herstellen
van de buitenmuren van de
Kat en het inrichten van een
konciërgewoning zal worden
uitbesteed. We voorzien daar
voor een bedrag van 3.750.000
frank».
Historiek in groen kader
Eenmaal afgewerkt wordt het
domein Liefkenshoek beslist
dc moeite waard om te bezoe
ken, maar er is nog wel veel
werk voor de boeg. Het voor
zien van de cafétaria en sani
tair is gebeurd. Vóór de caféta
ria komt er ook een terras met
klinkers. Men zal daar trou
wens in een groen kader een
drankje kunnen nuttigen. Nu
al zijn er hoogstammige fruit
bomen aangeplant.
Twee arbeiders van de ge
meente werken permanent op
Liefkenshoek. In één van de
drie woningen die vroeger
voor sociale vakanties van het
leger werden gebruikt kunnen
ze zich tussendoor even opwar
men. Hugo Maes: «De ge
meente zorgt voor het herstel
van de gebouwen en de uit
bouw van het domein. Een
maal zover zal de vzw Kulture-
le Centra instaan voor het be
heer. Zo moet er alvast ie
mand gevonden worden voor
het uitbaten van de cafétaria
en een konciërge voor toe
zicht. Voor bezoekers aan het
domein zal ook een handlei
ding worden opgesteld. Daarin
zal een wandeling rond het fort
zijn uitgestippeld, een bezoek
aan de tentoonstelling om te
eindigen in de cafétaria. Gid
sen zullen ook ter beschikking
staan».
«Over Liefkenshoek valt in
derdaad nogal wat te vertellen.
Ook trieste dingen overigens,
uit de tijd toen hier op het
binnenplein de volledig afge
zonderde 'quarantaine' was ge
bouwd. Voor zij die voor Doel
ziek van een schip werden ge
haald zag het er niet best uit.
Een aantal bezweken zieken
zijn 'op het fort zelf begraven,
een aantal ook in de schorren
Liefkenshoek-Kallo. Eén van de poortgebouwen werd volgens de oorspronkelijke plannen hersteld (Ivb)
aan de Schelde. De pastoor
van Doel was er niet tuk op die
overledenen te begraven.
Vrees om bepaalde tropische
ziekten overgezet te krijgen
was daarvan uiteraard de oor
zaak», vertelt Hugo Maes.
Dit jaar is het ook vierhonderd
jaar geleden dat Antwerpen
zich moest overgeven, nadat
Farnese de Schelde had afge
sloten met zijn fameuze schip
brug. Fort Liefkenshoek heeft
hierin een rol gespeeld In
Antwerpen wordt dat feit de
komende maanden herdacht.
in Liefkenshoek zelf zal er niet
veel gebeuren. Wel zouden de
Simon Stevenstichting en de
heemkundige kring van Beve-
rén geleide wandelingen op het
domein organiseren. Het
kruitmagazijn van het fort, dat
dateert uit 1810, is volgens Hu-
go Maes architekturaal interes
sant. Na een opknapbeurt wil
men hier in eén latere faze
audio-visuele voorstellingen
organiseren.
Luc VAN^BROECK
