Achiel Vermeiren schreef de geschiedenis
van verdwenen Lebbeekse toneelkringen
Za
Thalia en aanverwanten (3)
Thalia 45 jaar
De Dorpspoëet
Op de retrotoer
Binnen- en buitenland
34 - 9.8.1985 - De Voorpost
De dames worden dringend verzocht zich van hunne hoeden te ontdoen
16 00
17 55
18.05
Juket
deren
tallen
sione!
penin
22 15
Sport
Nieui
9
15.0C
16.4!
17 3<
jcsbr
Omtrent Thalia-voorstellingen in de loop van 1928
bezit Achiel Vermeiren geen programmabrochures.
Evenmin slaagde hij erin enig eksemplaar terug te
vinden in andermans archief
Wel, zet hij uiteen, bezitten we een Gazet van
Lebbeke» d d. 26 februari 1928. Daarin lezen we het
overlijdensbericht van Leon Brandt, die de donder
dag tevoren overleden was. Leon Brandt was een
aktief lid van Thalia. Wij vonden hem trouwens een
paar maal in de rolverdeling vermeld
In die «Gazet van Lebbeke» staat trouwens ook de
afscheidsrede afgedrukt, uitgesproken door Thalia-
schrijver Ulric Jacobs.
In datzelfde nummer botsten we ook een aankondi
ging van opvoeringen, op 4 en 11 maart, van
«Kerstavond», een drama in drie bedrijven van B.
Dedeken en «Storm in huis», blijspel in één bedrijf
In een programmabrochure uit 1933 lezen we bo
vendien. onder de titel «Kleine Historiek van Tha
lia», dat de kring met «Kerstavond» deelnam aan
een provinciale wedstrijd en een klassering in «l"*
Afdeeling» behaalde. Alle opzoekingen om hiervan
bevestiging te krijgen, o.m. bij het Provinciaal
Bestuur, bleven zonder resultaat. Uit diezelfde bro
chure vernemen we ook dat Thalia «De glimlach van
de faun» zou hebben opgevoerd
Weg van Orpheus
Op zeker ogenblik stapt Thalia weg van de fanfare
«Orpheusen van zaal Casino». Naar alle waar
schijnlijkheid in de loop van 1929. Een paar aandui
dingen wijzen in die richting Ook getuigenissen
van een paar mensen toen bij Thalia - bevestigen
die veronderstelling, maar wanneer precies de
scheiding zich voltrok, konden ze zich niet meer
herinneren!
Niet alleen Thalia ging weg, maar er ontstond ook
een scheuring in de muziekmaatschappij, zodat in
«De nieuwe zaal» langs de Stationsstraat - waar
Thalia zijn bestaan nog enkele jaren zou rekken
ook een nieuwe fanfare ontstond.
Zij die achterbleven. Want niet het gehele gezel
schap verliet zaal Casino, zouden niet bij de pakken
blijven zitten, maar zochten naar een nieuw elan.
dat er trouwens ook zou komen. Onder de bezielende
leiding van een nieuwkomer: Florent De Mol. Dit
wordt echter een heel apart stukje geschiedenis, dat
we om reden van respekt voor de kronologie, achter
af behandelen. We volgen immers eerst Thalia naar
«De nieuwe zaal».
Over deze periode uit het Thalia-bestaan zijn zeer
weinig dokumenten bewaard gebleven Het toeval
bracht, in de loop der jaren, slechts informatie
omtrent een paar voorstellingen in mijn bezit, zodat
we slechts de speeldata van één stuk met zekerheid
kunnen bepalen. Voor het overige zijn er een paar
foto's en een kranteknipsel, die toelaten enig licht te
werpen op de laatste levensjaren van Thalia.
Vanzelfsprekend rijst bij dergelijke wending aller
eerst de vraag: Waarom scheidde Thalia zich van
Orpheus af? We spraken daaromtrent met enkele
betrokkenen die destijds de scheiding hebben mee
gemaakt en we kregen van hen een unaniem dezelf
de verklaring.
Thalia, opgericht in de schoot van de fanfare Or
pheus», met de bedoeling de fanfare financiële steun
te verlenen, slaagde minder en minder in dat opzet,
wat de kring op een bepaald ogenblik ook werd
aangewreven
Het feit dat Thalia in 1927 deelnam aan het 5"*
Landjuweel is ergens een aanwijzing dat deze kring
een bepaald niveau haalde. En het is niets nieuws in
de wereld van het amateurtoneel dat akteurs - voor
namelijk in die periode - meer oog hebben voor de
kwaliteit van de stukken en het toneel dat ze bren
gen, dan voor de smaak van hun publiek. Publiek
dat echter de financiële armslag van hun kring
bepaalt
Naar alle waarschijnlijkheid ligt hier dan ook de
basis van het wegstappen van Thalia.
Samen met voorzitter Felix Van der Meeren schrij
ver Ulric Jacob, schatbewaarder Jan Lambrechts,
Kamiel Holbrecht, stapten toen ook twee belangrijke
acteurs - Oscar Van Overstraeten en Paul Van der
Meeren op Jan Cijsch, hun regisseur, vergezelde
hen, samen met nog enkele andere mensen. Wellicht
hebben zij gemeend hun ideeën of waren het
dromen? - verder te kunnen doorzetten en uitbou
wen, los van Orpheus.
Thalia in «De nieuwe zaal»
Uit dat bestaan, dat overigens niet het einde der
dertiger jaren haalde, rest ons een programma uit
1933, alsmede enkele foto's van het jubileum van 45
jaar Thalia en 30 jaar voorzittersschap van Felix
Van der Meeren, dat ze dat jaar vierden Over dit
programma hadden we het trouwens reeds bij het
begin van deze Thalia-historiek.
Van één der opvoeringen in «De nieuwe zaal» - «De
Dorpspoëet» van J. Ballings werd toen op de bühne
gezet zijn twee dokumenten bewaard gebleven
Allereerst een groepsfoto waar (op de originele foto
althans) op de brochure die Paul Van der Meeren m
de hand houdt, duidelijk de titel van het stuk «De
dorpspoëet» te lezen is.
Het tweede dokument is een artikel uit een krant
van destijds - zonder datumvermelding overigens -
van de hand van Lode Heuvinck. Deze was als
drukker tewerkgesteld bij «Het Nieuwsblad» en «De
Sportwereld» - destijds twee afzonderlijke uitga
ven - en schreef naast enkele jeugdboeken, korte
verhalen enz ook enorm veel plaatselijke bijdragen,
in hoofdzaak over de sport.
Uit deze bijdrage van zijn hand lichten we wat volgt:
«De spelers van «Vrijheid en Kunst» - hij gebruikt
hier niet de naam Thalia, maar wel de naam van de
fanfare die bij Thalia aanleunde - hebben met «De
dorpspoëet» een prachtig staaltje laten zien van hun
kundig spel. Betere dorpspoëet dan de heer Paul
Van der Meeren zou waarlijk niet gevonden worden
Hij vertolkte dan ook perfekt «de dorpspoëet». de
simpele dorpsrijmelaar die leefde voor zijn versjes.
Hij droeg dan ook de volle sympathie mee van het
publiek, wat sterk ten zijne voordele pleit.
De heer Oscar Van Overstaeten was als tegenhanger
van Mane, de gezochte Dore. De speculerende nijdi
ge broeder, die zijn eigen broeder verstootte en
kleineerde, omdat hij niet was gelijk hij. Hij liet dan
ook een mooie indruk na.
De heer Adolf De Stobbelaers speelde met alle ernst
de rol van Sjarel-Lowie, die hem goed afging. Ook de
heer Kamiel Holbrecht leverde schoon werk en was
bijzonderlijk als type, de gedroomde schuchter Lo-
wieken van Leende. Wanneer we nu Sisse-de-Lange
voor het laast houden, dan is het, omdat de heer
Ulric Jacob die hem vertolkte, een apart woordeken
van lof verdient. Wanneer Jac. Ballings zijn «Dorps
poëet» schreef, moet hij onwillekeurig gedacht heb
ben aan zo'n boeren kadee, gelijk de heer Ulric Jacob
er verleden zondag een was Dat was nu eens op-en-
top komisch komiek, en zijnen profijtigen groet van
«dag koster»! volstonden reeds om hem geestdriftig
toe te juichen. Wat echter den doorslag gaf, was het
voordragen van zijn zelf aaneen ges token rijmpje.
Dat was nu eens deklameren zie!
Van de vrouwelijke speelsters was mej Parmentier
het bezorgde, dienstvaardige Leentje, dat ons met
Mane zulke schone momenten liet zien van mooi
spel Mevr. Fanny De" Hertogh, als weduwe Pots.
was ook onverbeterlijk, evenals Mevr. Georgette De
Herde, die voor haar eerste optreden blijk gaf van
waardig spel. Hare vertolking van Leende leende
zich er bijzonder toe aan.
In «Aprilsche grillen», het blijspel van Jef Pauwels,
dat men dien avond ook opvoerde was de heer Cyriel
Brandt wel degelijk de echte dwarsdrijver, en de
heer Jan Lambrechts, de verliefde huisvriend die
door Dwarsdrijvers' schuld zo lelijk in de val liep.
Mej. Maria Van Goethem, die Aagje speelde, was
daar ook met recht op hare plaats en liet ons fijn
vertolkte liefde-sceentjes bewonderen.
Wanneer we nu de toneelavond in zijn geheel over-
schouwen, dan moet het worden gezegd dat «Vrij
heid en Kunst» haar leuze niet gestolen heeft, want
we hebben de drang naar de voltrekking van hare
leuze er vingerdik voelen opliggen.
En dat is wel degelijk den goeien kant van een
Met zekerheid weten we dat op 8 en 15 januari 1933 Thalia «Bij Heernonkel» opvoerde. Dit ter gelegen'- id van
de viering van het 45-jarig bestaan van de kring en van het 30-jarig voorzitterschap van Felix Van de ren.
Op de programmabrochure staat Thalia vermeld als «Toon- en Tooneelkring» hoewel er toen van zing geen
sprake meer was. De regie was in handen van Jan Cijsch. Over het stuk zelf schreef «De Telegraaf» destijds «Dit
werk heeft zulke mooie spelmomenten, met sterke tegenstellingen van blijheid en weemoed, dat het publiek
hartelijk lacht, maar ook diep ontroerd is. Een prachtstuk dat veel publiek zal trekken»
Onderstaande foto geeft en moment weer uit de huldiging van Felix Van der Meeren. Zittend: Felix Van der
Meeren. Staand v.l.n.r. Kamiel Holbrecht. Jan Cijsch. Paul Van der Meeren (als Heernonkel). Ulrich Jacob,
Cyriel Brandt, Elza Van der Meeren. Paul Stobbelaers. x. Georgette De Herde, Maria Van Goethem. Suzanne De
Wolf.
buiten-toneelgroep, die tracht om door eigen s
werking en eigen kunst zich op te hijschen op de
ladder van toneelkundige volmaking» Tot zover een
gedeelte van dit artikel.
Ter ziele
Over de levensduur van Thalia of het jaar waarin
deze kring zijn aktiviteiten stopte, hebben we geen
vaste gegevens. Wel weten we dat ze in «De nieuwe
zaal» o.a «De meestergast» opvoerden en ook «De
familie Klepkens», een kasstuk uit de periode 1910-
1940.
In de Albertinabibliotheek vonden we een eksem
plaar van dit stuk en daar lazen we wat volgt:
blijspel in drie bedrijven door August Hendrickx.
auteur van «Prima Donna», voor het eerst vertoond
te Gent, door het Nederlands Toneel op 5 januari
1908. Het verhaalt, in die periode, de belevenissen
van een kleermakersfamilie die haar geluk in Parijs
gaat beproeven.
Vermeldenswaard vinden we het afgedrukte bericht
omtrent de auteursrechten: «de schrijversrechten
moeten voldaan worden aan de plaatselijke ver
tegenwoordiger van de «Socièté des auteurs».
Naar alle waarschijnlijkheid is dit de laatste pro
duktie geweest van Thalia. Ze dateert uit ofwel 1935
of 1936 Een verklaring die wijst in die richting is er
een van Jan Verhavert, jarenlang vanaf de stich
ting - betrokken bij Toneelkring Pogen. Belangrijk
om weten is bovendien dat Thalia en Pogen werkten
met dezelfde regisseur, Jan Cijsch. Deze zou tijdens
een repetitie van Pogen de vergelijking gemaakt
hebben tussen beide kringen en daarbij geïnsi
nueerd hebben dat het met Thalia niet goed meer
ging. We zijn dan ook geneigd te besluiten dat
(Pogen werd gesticht begin 1935) Thalia ophield te
bestaan uiterlijk in 1936
Wanneer we in een programmabrochure lezen dat
begin 1940. Walter Van Goethem, die met zijn
familie behoorde tot de groep der afgescheurden,
zijn medewerking verleende aan een «Gezellig
avondfeest», dan wijst ook dit ergens in die richting.
Thalia was verdwenen, maar de «Toneelkring der
Koninklijke Fanfare Orpheus» die ontstaan was na
het wegstappen van Thalia uit zaal Casino, had daar
de draad opgenomen en verdergewerkt
(Pierre Van Rossem)
Nieu
Klas
nieu
gum
23.3
Niei
Op de foto herkennen we zittend, v.l.n.r. Etienne Van Overstraeten, Maria Permentier, Oscar Van Overstrae
ten. Staand v.l.n.r. Adolf Stobbelaers, regisseur Jan Cijsch (met hoed), Paul Van der Meeren (met brochure),
Georgette De Herde (echtg. U. Jacob), Kamiel, Ulric Jacob en Fanny De Hertogh.
Grasduinen in de streekpers van honderd jaar geleden
De berichten uit Spanje omtreni de cholera luiden zeer
treurig. Het aantal aangetasten per dag is grooter dan 3.000,
terwijl het officieel blad veel besmette plaetsen onvermeld
laet.
Het sterftecijfer overtreft de officieelen statistiek. De paniek
neemt toe: (luizende personen vluchten naar Frankrijk. Op
vele plaatsen weigert de overheid de bevelen uit Madrid
ontvangen, op te volgen.
Konstantinopel. Men verzekert dat de sultan zoo ziek is, dat
men te Londen zich reeds bezighoudt met zijnen opvolger
en... vooral met zijne opvolging. De sultan lijdt aan eene
zonderlinge ziekte: de verbeendering der gewrichten.
De Siciliaensche bladen spreken van een plan om eene
reusachtige brug te bouwen, die Sicilië met het Italiaensche
vasteland zal verbinden. De brug zou gelegd worden tussen
Ganzini en Punta del Pizzo, waer de zee slechts vier
kilometers breed is en honderd meters diep.
Sedert geruime lijd »vaj bij den parijschen municipalenraed
een voorstel neergelegd om de overblijfselen van lijken, die
in de ziekenhuizen aen eene ontleding onderworpen waren,
en die door de familie niet opgeeischt werden, in een
lijkoven te verbranden.
De raed heeft thans het voorstel aengenomen en de daer-
voor vereischte som loegestaen
Op 'Père Lachaise- zou een oven worden opgerigt die
jaerlijks de overblijfselen van ruim 4000 lijken zal kunnen
verbranden, welk getal overeenkomt met hel cijfer der
lijken, die jaerlijks te Parijs naer de snijkamer gebracht
worden.
Te Rozendael bij Breda is zulks gebrek aan regen- en
pompwater, dat men wasch water van elders moet aen voe
ren. dat voor een cent per emmer wordt verkocht, het
drinkwater wordt tweemaal daags door hel gemeentebe
stuur aen de bevolking verschaft, waerna de pompen
worden afgesloten.
Een erge ramp treft de werklieden van Aelsl. Twee fabrie
ken van naeigurens zijn stil gevallen, er werkten daer 600
werklieden.
De heeren Jelliet en Borreman vereenigen zich om eene
groote fabriek in Duitschland op te rigten.
Een telegram uil Dover ontvangen, meldt dal Leopold II
aldaer van Oostende aengekomen. er onmiddellijk naer
Londen vertrokken is. De koning reisde in zulk streng
incognito, dat de anarchisten Montant en Furet. welke op
last van het parket over de grenzen gebragl werden, zonder
het zelf te weten te samen met den koning aen boord der
pakketboot waren.
Het officieel cijfer der volksoptelling des rijks op 31 decem
ber 1884 beliep tot 5.784.158 bezoekers.
Berekend op één afgevaardigde per 40.000 zielen, zóu de
Kamer van Volksvertegenwoordigers moeten samengesteld
zijn uit 144 afgevaerdigden in plaets van 138. zoals thans
het geval is.
Wij kunnen alle vermaken gaerne lijden, muer zekere
vermaken dienen wel met wal meer voorzorgen gepaerd
zijn.
Zoo hebben wij niets legen de duivenvluchten, moer deze
der loopers zou wal meer gematigd mogen wezen. Maendag
zijn daer door te Gent twee ongelukken veroorzaakt.
In de wijk H. Kerst heeft een looper eene oude vrouw
omgeworpen met het ongelukkig gevolg dat de vrouw een
been gebroken werd. Men heeft haar naer het hospitaal
gebragl.
Op de hoek van de Eggermontstraet en de Vooruitgangs-
plaets te Ledeberg. is een vrouw door een duivenlooper
geweldig ten gronde geworpen, men bragt haar in een
naburig huis ter verpleging. De vrouw klaagde over hevige
pijnen aen den boezem.
Reginonaal
Verleden zondag is er in de herberg van Joannes Uytersprot
te Wieze door M. Egidius Loso eenen solo-slim gespeeld.
Zijne makkers waren d'heeren Heirbaut, olieslager, Adolf
Cool, Joannes Uytersprot en Benoit Van Driessche.
Het Bestuur van den ijzerenweg Dendermonde-St.-Niklaas
berigt hei publiek dat te beginnen van den It) Augusty
aenstaende. den trein die thans vertrekt uil St.-Nikolaes te
8u08 des morgends. zal hersteld worden op zijn voorgaan
de uer 8u20. om aen te komen in Denderinonde om 9 uren,
in onmiddellijk verkeer met den trein naer Brussel.
De bewoners van het H. Land die sedert eenige dagen in
onze stad tüendermonde) verblijven, zijn naer België geko
men met het inzicht hunne werken in de Wereldtentoonstel
ling uit te stallen, doch daervoor vroeg men volgens hunne
gezegdens. eene overgroote som. die zij niet konden
verschieten. Ten dien gevolge besloten zij hunne koopwa
ren in de steden uit te verkoopen. Het zijn brave lieden die
wij in ieders gunst mogen aenbevelen Zij behooren tot hel
Roomsch Katholiek Geloof.
Donderdag is er brand ontstaan in de sakrislij der kerk van
hel Begijnhof ter slede (Dendermonde). Het vuer barstte uit
in de tappijtkasten die terstond geleëdigd werden. Met natte
dweilen doofde men de aangetaste voorwerpen uit. Drij
weken moesten de tapijten reeds aen 't vinken zijn. daer zij
sedert dien niet meer waren gebruikt geweest. Had men 't
ongeval in den dag niet gewaer geworden, zou er eene
groote brandramp te betreuren zijn.
We vernemen dat ter gelegenheid van Denderbelle-kermis de
jaerlijksclte boertige jaermarkt zal gehouden worden in de
Kapellestraat op Dynsdag 18 augusty. van in den vroege
morgend met aankondiging van kanonschotten Op de wijk
Fonteintje zullen des namiddags om 3 u. kluchtige volks
spelen plaets hebben. Zoals gewoonlijk zal er op die
gunstiggekende jaermarkt geen volk ontbreken.
Annonce van de week
Anti-rhumalische wattc
van dokier Pattison.
Verligt onmiddellijk en geneest volkomen de jichten.
rhumatismen van alle aerd. tandpijn. Icndenkwalen.
borstontstekingen en keelziekten. In rollen van fr. 1.50 en
halve rollen van fr. 0.80. bij Fr. Broers. Dendermonde.
Groote Markt.
Pierre Van Rossem
