Den Eglantier organiseert weekendlange
volkshappening in Sint-Niklaas
De caritas en
gezondheidszorg
van de Zwartzusters
in Sint-Niklaas
i Een imperium aan de Ankerstraat j
Stadskernanimatie
van de bovenste plank
'het ziekenhuisin de Ankerstraat te
8 - 9.8.1985 - De Voorpost
Sint-Niklaas. Volkshappening van Den Eglantier, weldra achter de hoofdkerk. Richard, Herwig, More, o
Wim, Michel, Amedee en nog een aantal anderen duimen voor het welslagen van de manifestatie tijdens e z
aktiviteiten gepropte weekend van 24-25 augustus (delro)
Sint-Niklaas krijgt tijdens het weekend van 24 en 25
augustus a.s. een hoogst druk feestprogramma aangebo
den. De VVV van het Land van Waas houdt zijn zesde
ambachtelijk weekend, in de Stationsstraat is er de
jaarlijkse regenbraderie, op de Grote Markt een ook al
stemmige avondmarkt, in de Watermolenwijk te Belsele
duren de Koekeloerefeesten twee dagen, in de deelgemeen
te Nieuwkerken grijpt het Verschilfestival van de jeugd-
klub 't Verschil plaats en nog een andere jeugdklub, Den
Eglantier, laat zich opmerken met zijn volkshappening.
Ongehoorde tijden voor het bezadigde Sint-Niklaas. Als er
zowat voor al deze festiviteiten voldoende belangstelling is,
geeft deze toevallige komhinatie misschien aanleiding tot
iets grootser, iets uitgebreider en beter gekoördineerd:
«Sinnekoase fiesten». En dan in september het Reinaert-
spel in het stadspark. Ja, we hebben nog wat voor de boeg
en gelukkig maar. De volkshappening die Den Eglan
tier zaterdag de 24ste en zondag de 25ste organizeert, is de
derde in de reeks; het is de eerste keer dat het geheuren
plaatsgrijpt in augustus (vroeger koos men altijd septem
ber uit). Het is de eerste keer ook dat het programma twee
dagen in beslag neemt. Een programma trouwens dat er
zijn mag. Geen grote namen op de affiche, maar wel
kwaliteit en voor elk wat wils. Zo hoort het ook voor
een volkse happening!
«pijpekiub». cén van dc zes
Twee Belgen klubs-in-de-klub die Den Eg-
Dc pioniers van deze volks- lanticr rijk is. De leden wilden
happemn^^^mn^m
Iers er- dcstikMiun hui
aktiviteiten wat meer bekend
heid geven d.m.v. een ope-
ningsaktiviteit. Een volksna
middag b.v zoals die in sep
tember '82 werd georgani-
zeerd, één met volksspelen en
-dansen, een prima optreden
van de Ierse folkzanger Brian
Nelson. Richard Thiron en
Herwig Verbraecken. twee
baardige pijpeklubleden koes
terden al meteen grote plan
nen voor het volgende jaar. Ze
vroegen het stadsbestuur of ze
één dag lang over het anders
door geparkeerde wagens in
genomen Apostelplcintje
mochten beschikken (dat kon)
en planden een resem aktivi
teiten die samen dc noemer
'volkshappcning' verdienden.
Op 22 september I983 vond
die eersteling plaats. Er werd
toen ook poppenkast gespeeld,
de harmonie Dc Kunstvrien
den gaf een optreden weg. am
bachtslui demonstreerden hun
voorvaderlijke handigheidjes
en na Brian Nelson nam de
groep Madou hel podium in.
Een schot in dc roos.
Richard en Hcrwig konden tc-
vreden hun hanrdj^strijken.
Michel Bomockc en Pol Van
Buynder. Vier Belgen kunnen
meer dan twee. en Volkshap
pcning II werd een kassukscs.
Dc items van de vorige uitgave
bleven behouden en boven
dien prezcntcerdc Henk Van
Montfoort 'Het blijft in de fa
milie'. kwam John Massis zijn
spierkracht en lulzicke tong to
nen. speelden dc scouts toneel
en traden '2 Belgen' (niet Ric
hard en Hcrwig. twee andere
nog) en 'Polizci' op. De jon
gens bleken het soms wel eens
stroefheid verweten Sint-Nik-
lase publiek zo te kunnen
boeien dat zelfs de burgemees
ter opviel. Hij stelde voor dat
de volkshappening over twee
dagen zou worden gespreid.
Naar dat voorstel had men in
dc Apostclstraat 25 wel oor.
Zo geschiedt binnenkort naar
des burgemeesters woord. Dat
er het weekend van 24 en 25
oogst nog wel wat anders te
doen is in de stad vindt Hcrwig
Verbraecken prima: «Het cén
sluit het ander niet uit. Het
wordt het grootste feestwee
kend dat Sint-Niklaas ooit ken-
men niet
zoals b.v. op de Gentse en
Lokerse feesten?» Een heel
jaar zijn hij en de rest van het
viertal (Michel Bombckc werd
wel opgevolgd doof Mare On-
gena) bezig geweest met de
voorbereiding van de happe
ning. Ze bezochten dc spon
sors. ontwierpen en schilder
den zelf dc rcklameaffichcs.
Pol Van Buynder legt uit dat
het de bedoeling is. het hele
opzet gefinancierd te hebben
vóór het wordt uitgevoerd. Al
le optredens kunnen immers
gratis worden bijgewoond, het
jeugdhuis heeft bijna alleen
maar onkosten. Waar ze die
centen dan vandaan halen? Dc
wekelijkse dansinstuif die door
gemiddeld zo'n vierhonderd
jongelui gefrekwenteerd
wordt, is een lukratieve bedoe
ning. En van subsidies natuur
lijk. hoewel daar nog een har
tig woordje over te praten zou
vallen. Straks. Maar vooral be
schikt de klub over een groot
kapitaal aan inzet, besluit on
dervoorzitter Amedee De
Smet. Zestig leden ongeveer
zullen in dc weer zijn om de
happening een knalverloop te
laten kennen.
Electric Ananas
Volkshappcning III biedt wat
de vroegere uitgaven al boden:
sfeer, leute voor jong en oud.
Enkele programmapunten
worden hernomen. Zo spelen
tante Lieve en Nonkel Wally
zaterdag drie keer poppenkast:
om 14.15 uur. 15 uur en 15.45
uur. Wat we er van weten, is
dat ze deze keer korte stukken
brengen, voor kinderen, maar
met een knipoog naar de vol
wassenen. De poppen nemen
het ook op tegen een speler
buiten dc kast. Het wordt
spannend en zelfs een beetje
geheimzinnig, belooft men.
Van 14 tot 20 uur kan je op het
verkeerspark van Mare Huvs
rijden, tenminste als je zelf je
fiets meebrengt. In dc namid
dag loopt in hot kader van het
internationale jaar van de
jeugd een informalicbeurs met
veertien stands: cén van
VVKS Sint-Pauwcis. dc jeugd
afdeling van het Rode Kruis.
Burgerdienst van de Jeugd.
Jeugd en Vrede, van Chiro
Vlaanderen. Drie groepen
jazzschool uit Berchem zet de bruyninckx. Icjaterkc brengt
muzikale noot in met woelige een ccnaktcrklucht op de plan-
funk. Om 14 uur is dat en een |kcn: 'Zo vader, zo dochter'
uur later overstemt At Seven, van Nita Koster. Er zijn twee
een formatie van eigen bodem, voorstellingen van een uur en
het gcluidsdekor. At Seven een kwartier: dc eerste begint
zijn vier heren uit Sint-Niklaas in de grote tent om 14 uur.
en omstreken (Peter Strijbol- Met de hulp van Bloso kan
gitaar. Geert Van den Bosch- Den Eglantier zestien oude
gitaar. Lode Dc Gendt-bas en volksspelen ter beoefening
Peter Lybeert-drums) die een aanbieden. Een spelletje krul-
soort muziek spelen die het bol. trou-madamc. picrbol.
midden houdt tussen rock en hocfijzcrwcrpcn. sjoulen of Iedereen, met inbegrip],
new wave. Tube Screamer vleugelschicten kost 10 frank schepen van feestelijk!!
rondt het vrij podium af. De en voor die prijs doe je dan Staf Van Daele. staat paf
vijfkoppige formatie kan er weer automatisch mee aan een zoveel organizatietalent.
zich over beroemen, twee jaar tombola met meer dan 600 veel inzet ook. durf. ondt
geleden het voorprogramma prijzen. 'De Grotters'. een mingszin. feeling
van Tears for Fears te hebben speleoklub die acht jaar gele-
verzorgd. den in het jeugdhuis werd op-
Heet. zwoel. karnavalesk gericht, demonstreert zaterdag
wordt het pas na zevenen. Dan én zondag wat het betekent om
bouwt Den Eglantier een Tro- aan sportieve speleologie te samen te stellen Die zou'
pical Party en men heeft daar- doen. Dc klub exploreerde al «de ouder wordende schej
voor de groep Electric Ananas zestig Belgische, nict-toeristi- kunnen helpen bij het vo
ingehuurd. Sukses verzekerd schc grotten en trok totnogtoe van een jong beleid,
als we de perskritieken lezen: drie keer naar het buitenland Den Eglantier heeft gel
«Hun muziek wordt beheerst om daar ondergrondse holten geen financiële probit
door de Sega en Cadence ril- te verkennen. En wat meer is: Toch |cidt de vcrmcldin0
mes. Dc sappige Frans-Creool- jc mag ook zelf eens proberen dc naam Poma tot een d
se zang. afgewisseld met swin- van de voor dc gelegenheid sieve rcaktie. Kultuurmini
gende saxofoonriffs. wordt opgetrokken 15 meter hoge Poma nl
leuk onderstreept door dc typi- stelling af te dalen. jeugdhuiz
schc gitaar- en pianoklanken Zondagnamiddag ook bezet de grove zeef gestuurd. Er fli
op het opzwepende ritme van Franck Milton's Big Band het ook wel schoon schip gcml
dc meervoudige pcrkussicsek- van Torhout-Wcrchter afge- worden, meent ondervoO
tie». De leiders van Electric huurde podium. Genre? Big ter Amedee Dc Smet. «Er
Ananas zijn afkomstig van het Band zegt eigenlijk al genoeg: veel kaf tussen het koren.
Ilc de la Réunion nabij Mada- Glenn Miller. Cole Porter, groep van jonge mensen
gaskar Exotische cilandmu- Michel Legrand. Bert Page. zomaar de status van jca
ziek dus. die eerder al was te James Last. Breedvoerige klub en de erbij horende**
horen tijdens de Gentse en tonen die de oudere generaties delen opeisen Toch hch
Lokerse Feesten. op prijs zullen stellen. Hipper wij dc indruk dat men
gaat het er ha zevenen toe met jeugdwerking in Vlaandj
King Size King Size. De vijf muzikanten langzaam aan het wurg»
King Size, niet omdat het pro- van deze formatie houden het Als er gemanifesteerd *rt
gramma van zondag op k'o- h'j ncw wave synthesiser pop. tegen dc plannen van ft
ninklijke leest geschoeid is. Dit jaar brachten zc hun eerste dan zijn wij er bij. alhoewd
maar omdat één van dc groc- maxi-single op dc markt: zelf van geen enkel
pen die's avonds optreedt naar When lovers arc friends ningskritcrium
die naam luistert. De namid- Brasero 7 ook al een Belgi- hebbcnr
dag heeft echter ook wat in sche groep, hitst dc gemoede
petto. Dc demonstratie van
oude ambachten. Tussen 14 en
18 uur kan jc o.a. een beeld-
houwer. lederbewerker. Zoektochten
kantklosstcr. wever, spinner Nog tot eind augustus kan je deelnemen aan zoektocht#
en wolkaarder. een schilder voet, met de auto die worden georganizeerd door de VVV4
van Delfts blauw aan het werk van Waas, de Sint-Niklase toeristische dienst, RallyklubW
ren op vanaf 21 uur ongc
Wc hebben een demo vi
gehoord: veel kopers, dl
bas. gitaar, zuiderse perkl
rally's en daarbovenuit d
wc stem van Jay Brasero.
sero 7 heeft nummers bei
van o m. dc Blues Brol
Stevie Ray Vaugha
Motown Soul.
Paf
bij de jeugd leeft.
Van Daele stelde dc vet
woordelijkcn van Den E
tier zelfs voor. een advies)
I-eo DE BCX
Over het jaar 1710 wist ik tot kortgeleden met betrekking
tot de Wase historie alleen te vertellen dat toen de in
Verrebroek geboren gódgeleerde-ontleedkundige Filips
Verheven in armoede overleed Ik weet méér nu in 1710
vestigden de Zwartzusters van de H. Philippus Nerius zich
in Sint-Niklaas: 1710 als mijl- en merkpunt van veel caritas
en gulle gezondheidszorg, ontplooid vanuit wat men
naderhand «het Ziekhuis» zou gaan noemen
Kruibeke was Sint-Niklaas bijna een eeuw 'te vlug af.
want in 1635 stichtte weldoenster Maria Goubeau aan de
Scheldekant een klooster van de Zwartzusters. Het is goed
zulks terloops te vermelden. Zoals het medunkt gepast is.
aan te stippen dat zich in de zeventiende eeuw in 't Land
van Waas nogal wat 'bewegingen' hebben voorgedaan op
religieus-maatschappelijk vlak.
Triest en Piers
Van wezenlijk belang voor die periode was de figuur van
Antoon Triest, in 1577 geboren in vermoedelijk Cour te
Walle te Beveren en in f657 in Gent overleden De latere
bisschop, kunstkenner ook en bloemenliefhebber, haalde
de paters Oratorianen naar het Waasland, zo rond 1650.
Philippus Nerius (Philip Neri) had in Rome de
Oratonanenorde gesticht en vanuit Temse kwamen de
paters in Sint-Niklaas aan: het Collegium Wasiana. één
der vermaardste Vlaamse scholen toen. kreeg gestalte
En dan waren er. wéér halfweg de zeventiende eeuw. de
paters Recoletten die vanuit het protestantse Hulst via
eerst De Klinge en dan Sint-Pauwels hun toevlucht
zochten in Sint-Niklaas. Wase onderwijs- en verzorginggc-
schiedenis schreef ook de Beverse jonkvrouw en 'geestelij
ke dochter' Anna Piers (1664-1751) die de kongregatie van
OLVrouw Presentatie-zusters oprichtte: het vroegere Wil-
helmietenklooster aan de Kloosterstraat in Beveren draagt
nóg namen. o m. Anna Piersinstituut of Oud Geestelijk
Hof (om verwarring te verkomen met het Nieuw Geeste
lijk Hof. ofte Hof ter Welle aan de Oude Zandstraat).
Vrome juffrouwen, vier in getal, vestigden zich in 1641 in
de toenmalige Nieuwstraat (nu Ankerstraat) in Sint-
Niklaas: de aanloop tot de Berkenboom-opbloei. En dan
was er Francisca (Franqoise) Vercauteren. die zich metter
daad inzetten wou en zou voor de geesteszieke medemens:
het Sieckhuys ontstond zo. in 1710. in Sint-Niklaas.
De Ankerstraat en omliggende
Dc impakt. door de eeuwen heen. van kloostergemeen
schappen in onze streek is bijna méétbaar aan de opper
vlakte die die kongregaties 'inpalmden'. Je ziet dat in
Beveren, waar het komplex tussen Kloosterstraat. Kallo-
baan en Kasteeldreef veel devotie uitstraalt. Je ontwaart
zulks ook in Sint-Niklaas. waar «het Ziekhuis» een ferme
vlek beslaat tussen Ankerstraat-Kalkstraat en Papenak-
kers-Lamstraat: een imperium als het ware.
De Ankerstraat in Sint-Niklaas kreeg haar naam in 1646.
Herberg Den Ancker. te situeren aan de hoek van de
huidige Zamanstraat. zou tot het begin van de twintigste
eeuw overeind blijven. Het café-insigne werd straatnaam,
de (Lange) Nieuwstraat werd Ankerstraat. Die straat was
zowat de geestelijk-religieuze bakermat van Sint-Niklaas.
Ankerstraat 81 is de huidige dekenij maar vooral het
Oratoriehuis van de paters: vanhier uit zou pastoor Jan
Van Nieuwland zijn parochiegemeenschap zo rond 1700
bezielen. In de Ankerstraat werd in 1839 het Institut Saint-
Joseph gesticht, basis voor zowel het Sint-Jozef-KIcin-
Seminaric (kollege) als de bisschoppelijke normaalschool.
De Ankerstraat 35 verleent nu toegang tot het Berken-
boominstituut, dat ook langs de Kalkstraat te bereiken is.
In dezelfde Ankerstraat, maar aan dc huidige pare num
mers-kant. bezat de abdij van Rozenberg (Waasmunster)
tot zowat 1650 eigendommen.
En dan waren en zijn er de Zwartzusters. Dc kongregatie
huist Qfficieel aan de Lamstraat 38. maar met de toeeang
langs de Ankerstraat 103 (het pand begint al aan huisnum
mer 89) zijn de Sint-Niklazenaren beter vertrouwd. De
psychiatrische kliniek is méér dan alleen de hospilalizc-
ringsinslelling en omvat behalve het klooster nog de kapel
van Philip Neri. de Sint-Jozcfkapcl. een vroegere boerde
rij. een wintertuin, binnentuinen en de H. Hartkapcl.
Van Francisca lol Theresia
In dc achttiende eeuw begint het op geestelijke motivatie
en sociaal engagement gestoelde Zwartzustcrsverhaal in
Sint-Niklaas Het loopt bijna parallel met dat van de
Jozefienen ofte de drie 'spinersen' (d? spinessen introdu
ceerden de vlasnijverheid in Waas) die de grondslag
legden van de kloostergemeenschap die zich later over de
H Familieschool en rusthuis Het Hof ontfermen zou
('groot Spinhuis' in de Hofstraat: 'klein Spinhuis' in de
Kalkstraat). Pas bij de overgang van achttiende naar
negentiende eeuw zou juffrouw Marie-Augustine Wee-
wauters aan de Kokkelbeekstraat een school voor jonge
meisjes, de latere Presentatie, openen.
Het Sieckhuys-vethaa\ speelt zich niét in de onderwijs
entourage, wel in de sociale sektor. in de verzorgingssfeer
af. Het is een story van vallen en opstaan, van optornen
tegen veel (politieke) dreigingen. Exakt kén ik het verhaal
(nog) niet. ik moet de wordingsgeschiedenis van «het
Ziekhuis» vernemen uit een straks te verschijnen boek van
Richard Weemaes. Flarden historiek werden wel al vrijge
geven. Némen vooral. Maria Catharina Moreels. Agnes
Vekemans. nadien (negentiende eeuw) Maria Heyn-
drickx. Amalia Dc Decker en Carolina Maes, dan overste
Gabriêlle de Fraiture uit Nederland, tenslotte moedei
Theresia (Anna De Wilde).
Sint-Niklaas zendt dochters uit
Hoe wijdvertakt sommige kloostergemeenschappen wel
zijn moge blijken uit eerder in dit blad omschreven
Sint-Niklaas. Een huldekomitée o.l.v. eerw. heerJ. Ulenaers bereidt de festiviteiten voor n.a.v 275 jaar kongregatie i ht-
Zwartzusters. In het komité zetelen behalve sekretaris Voeten nog mevrouw De Vidts, de heer Corveleyn, jufjroi
Goedertier en de heren De Cock en Van Steenlandt. Aan het woord is e.h. Richard Weemaes, auteur van l
jubileumboek. Naast hem o.m. Anna De Wilde ofte moeder Theresia. (foto delro)
Sint-Niklaas.
geschiedenissen van o.m. OLVrouw-Prcsentatic (die nog
vestigingen heeft in o.m. Bornem. Ledeberg en Zaïre), dc
Jozefienen (H. Familie, met 'filialen' in o.m. Elversele,
De Klinge. Schaarbeek en Limburg) en de Berkenboom
(met bij-afdeling aan de Heistraat in Sint-Niklaas). Dc
Zwartzusters van Sint-Niklaas deinden, precies tweehon
derd jaar na dc stichting in Sint-Niklaas. naar Eeklo uit. In
het Meetjesland ontwikkelde zich óók een psychiatrisch
ziekenhuis en later kwam daar het rusthuis Avondzegen
bij.
Het zou ook interessant zijn. een parallel te kunnen
trekken tussen «het Ziekhuis» in dc Ankerstraat en het
rond 1850 door de Broeders Hiëronymieten opgestarte
psychiatrisch instituut in de (Korte) Nieuwstraat. Die
vergelijking zou kunnen leiden tot een totaalinzicht in di !l d
Sint-Niklase verzorgingssituatie. De Broeders groeide 11 J£
immers helemaal anders, startten als jongensweeshuis e IU'1
zouden een expansie tot gereputeerde onderwijsinstellin Ie
meemaken
ndn
m g
Het werk van Weemaes iwe
Ongetwijfeld worden wc véél wijzer als wc het dra t( 'n V
verschijnen boek «Het Sieckhuys. 1710-1985» in handecreng
krijgen. Deze monografie zou in september af zijn cd pij
wordt als een prestigieus boekwerk aangekondigd. Auteui
Richard Weemaes is niet de eerste de beste als het op het Ci
schrijven van een brok regionale (religieuze) geschiedenis i,,3
aankomt. Hij was het die. onlangs nog. het Beverse j™
Wilhelmietenboek bijeenschreef en is goedgeplaatst om -
verhalen over de onbaatzuchtigheid van vrome juffrouwei °"g
als Anna Piers en Francisca Vercauteren met historisch Bha
maatschappelijk^ franjes te omkransen. Benieuwd ben ik
ook naar Weemaes' notities omtrent dc familie Triest: hij
zou in z n boek ook de rol toelichten die ene kanunnik y
Triest in de negentiende eeuw speelde bij het tot stand
komen van de eerste wet op de behandeling van dc
geesteszieken. oei'
Het Ziekhuisboek werd op vrij korte tijd klaargestoomd
In tegenstelling tot b.v het jubileumboek n.a.v. 175 jai
Sint-Jozef-Klein-Scminarie dat al enkele jaren gelede
aangekondigd werd en nog niet van dc persen rolde ref'
Boeken als deze -— we hebben het ook ervaren na lezing 1
van het eeuwfeestboek over het Sint-Niklase rijksonder fi
wijs hebben niet enkel een veeleer anekdotische [l
waarde, maar peilen vaak dieper naar de maatschappclij 32
kc kontekst, dc politieke situatie ook waarbinnen een en use
ander groeien en bloeien kon. Im(
De kongregatie van de Zwartzusters, met voorzitter van V
het uitgavekomité e.h. J Ulenaers voorop, ging met het aCI]
oog op de jubileumuitgave scheep met drukkerij-uitgevd
rij Lannoo en met het Mercatorfonds. Ook dat beloo
veel goeds. Bij het tweehonderdjarig bestaan werd. doe,
J. Reynaert. dc historiek al op punt gesteld, maar Wee
macs' boek wordt vanzelfsprekend kompleter.
iji i
Wouter VLOEBF.RGB
Feest Pz
Ze weten bij de kongregatie dc pers voor te lichten.
Binnenkort wéér een map. met details over dc huldevie
ring n.a.v. het 275-jarig bestaan: op 5 en 6 oktober is men
immers aan feesten toe. In een volgende bijdrage wil ik
het dus hebben over het brede verzorgingspakket dat «het
Ziekhuis». met z'n in totaal 236 tewcrkgestelden (dat is
een groot bedrijf gelijk) in Sint-Niklaas en nog eens ruim
tweehonderd in Eeklo. aanbiedt. Een netwerk van genees- 1
en verpleegkundige diensten, geweven vanuit caritas en
inzet voor dc noodlijdenden. En bij een latere gelegenheid
komt dan zo hoop ik bij wijze van recensie dc inhoud
van het Ziekhuisboek ter sprake in Dc Voorpost.
Ahkerstraat 103 in Sint-Niklaas.
tenliefde.
