Vlaanixiui
Festival van Vlaanderen in Dendermonde
Tentoonstelling en openingskoncert van hoog gehalte
22 - 23.8.1985 - De Voorpost
Dendermonde. Festival van Vlaanderen. De promotor
van het festival in Dendermonde, Luc Van den Broeck
mag terecht fier zijn (v)
Een tentoonstelling van Westeuropese muziekinstrumenten uit de middeleeuwen, renaissance, barok, oude
muziekhandschriften en -drukken, orgels en clavecimbels van onze tijd, boeken, partituren en platen en op de
tweede plaats een koncert, maakten dat de plechtige opening van het Festival van Vlaanderen Dendermonde
een schitterende inzet werd tot een veertiendaagse die het allerbeste laat verhopen. De publieke belangstelling
was groot, en wat nog des te verheugender was, het niveau van beide manifestaties mag gewoonweg
schitterend worden genoemd. Luc Van den Broeck en zijn medewerkers dienen daarvoor van harte geluk
gewenst.
In het fraaie stadhuis waren de bovenzaal omgetoverd in een waar museum van oude muziekinstrumenten.
Zowat het hele gamma aan blaasinstrumenten, tokkelinstrumenten en strijkinstrumenten uit de middeleeu
wen tot de barok worden er keurig tentoon gesteld en men kan ze nog gaan bewonderen tot 24 augustus. Dat
geldt ook voor de vele klavierinstrumenten uit voorbije tijden, maar ook voor de orgels en klavecimbels die
hedentendage worden gebouwd en met sierlijke motieven worden verfraaid, zodat het instrument meer wordt
dan een middel om muziek te maken, maar evenzeer een oogstrelend meubel is. In een tweede deel van de
tentoonstelling wordt aandacht besteed aan de geschiedenis van de beiaard, meer bepaald aan de Dendermond-
se beiaard, waarvan men enkele klokken te zien zijn. Ook de orgels van de streek komen ruimschoots aan bod,
via prachtige foto's.
Kulturele uitstraling
In zijn openingsrede onderstreepte schepen van kuituur Hubert Maes hoezeer hij de prestaties van Luc Van den
Broeck en zijn medewerkers weet te waarderen. Hij loofde ook de inbreng van de stedelijke diensten en wees
erop dat de stad Dendermonde zich had voorgenomen om in het Europees Jaar van de Muziek zich een aantal
extra inspanningen te getroosten. In het festival van Vlaanderen Dendermonde zag hij een toeristische en
vooral kulturele uitstraling van de stad, die plotseling een «Festivalstad» is geworden en haar roem wijd en zijd
uitdraagt
Daarop nodigde hij burgemeester Cool uit de tentoonstelling te willen openen. De stoet met genodigden zette
zich dan in beweging om een eerste rondgang te maken in de overzichtelijke expositie, die in de loop van het
voorbije weekend een niet onaardig aantal bezoekers mocht verwelkomen.
Schitterend
Om het openingskoncert van het Renaat Veremanskoor, het koperensemble Religioso en orgelist Kristiaan Van
Ingelgem bij te wonen, moest men zich naar de Onze Lieve Vrouwkerk reppen. Daar was buiten alle
verwachtingen in een grote belangstelling. Om en bij de 200 muziekliefhebbers die allicht al vergeten zijn dat ze
op ongemakkelijke stoelen hebben gezeten. Het koncert dat werd aangeboden was immers, schitterend te
noemen. Een subliem Renaat Veremanskoor onder leiding van Roger De ruwe bracht een lang niet zo makkelijk
«Jesu meine Freude» en «Lobet den Hernn, alle Heiden», om later met «Laus tibi, sacra rubens» van Adriaan
Willaert en een zesstemmig werk van Heinrich Schutz zijn vele kwaliteiten te onderstrepen. Kristiaan Van
Ingelgem aan het orgel zorgde voor enkele zeer gesmaakte intermezzo's
Met veel verwachting werd uitgekeken naar het «Sin get dem Hemn» van Schutz, een werk dat oorspronkelijk
in quadrofonie werd uitgevoerd? Het Renaat Veremanskoor en het koperensemble Religioso met Luk Van den
Broeck aan het orgel, te brachten het verleden weer tot leven, door dit aartsmoeihjke werk ook zo te brengen.
Met biezonder veel sukses Dat bewees het lange applaus.
Meteen was de start gegeven van het Festival van Vlaanderen Dendermonde. Een goede start, niet alleen kwa
publieke belangstelling, maar zeker en vast ook kwa programmatie.
Klavecimbelrecital
Johan Huys in
Begijnhofkerk
Vorige zaterdag koncer-
teerde Johan Huys in het
Begijnhofkerkje van Den
dermonde met klavecimbel-
muziek van Georg Fried-
rich Haendel en Johann Se
bastian Bach.
Het stemmige kerkje was
behoorlijk volgelopen voor
dit veelbelovend koncert.
Onder de aanwezigen o.m.
de heer Eugeen Traey,
voorzitter van de presti
gieuze Koningin Elisabeth-
wedstrijden en van de Sin
gel en vader van een van
onze beste pianisten, Sylvia
Traey.
Huys bracht een mooi opge
bouwd programma rond de
twee muziekgrootheden die
in dit Europees Jaar van de
Muziek herdacht worden
en driehonderd jaar gele
den geboren werden. Haen
del, die zelf een van de be
langrijkste klavierspelers
van zijn tijd was, gaf drie
reeksen klavierwerken uit.
De beste ervan vinden we
terug in de eerste bundel,
die in 1720 verscheen als
protest tegen de onwettige,
verminkte drukken buiten
zijn weten. Huys speelde
uit deze bundel uit 1720 de
vierdelige tweede suite in F.
Hoofdbrok op het program
ma vjormde echter Bach.
Om te beginnen de vier
ten: de opposities van forte
en piano; traag en vlug
tempo; gepunte en vloeien
de ritmes; trage, vlugge,
opgewekte, plechtstatige
en zwaarmoedige dansen,
Phomofonie en polyfonie.
Een programma dat een
overzicht geeft van zowat
alle kompositorische, tech
nische en muzikale moge
lijkheden voor een klave
cimbel in deze periode. Jo
han Huys, momenteel di-
rekteur van het Koninklijk
Muziekconservatorium van
Gent, is specialist in de kla-
vecimberlliteratu ur van de
17- en 18de eeuw. De ideale
uitvoerder dus voor deze
muziek en dat bewees Jo
han Huys ook. Technisch
de perfektie benaderend en
een muzikaliteit die de
moeilijksten moest bevredi
gen; artikulatie, frazering,
virtuoziteit, interpretatie,
het was er allemaal. Huys is
niet iemand die er alleen
maar wat van maakt bij
grote gelegenheden, in alle
omstandigheden probeert
hij een recital te geven dat
af is. En dat was het in de
Dendermondse Begijnhof
kerk.
Orgeltrip - Historische
orgels in het Land van
Dendermonde
Een honderdtal belangstel
lenden voor de eerste orgel
trip in onze streek; de orga-
hadden het waar-
heeft 1 manuaal en 10 regi
sters. Een negentien-
deeeuws orgel dus waarop
door Edward De Geest ge
musiceerd werd met 18de-
eeuwse komposities van
Mathias Van den Gheyn
(Praeludium en fugato in
g), de Londense organist en
komponist John Stanley
(Voluntary in e), de Italiaan
Domenico Zipoli (de driele
dige Conzona in g), de Neu-
renberger Johann Pachel-
bel (drie mooie Magnificat
fuga's) en de Parij zenaar
Louis-Claude d'Aquin (Noél
Etranger, een bewerking
van een populair Frans
kerstlied).
Sint-Marcariuskerk Laarae
Het Langletorgel (1672) in
de St.-Marcariuskerk werd
in de loop der tijden ver
bouwd door de la Haijes
(1713), Pieter Van Pete-
ghem en Leon Daems. De
herstelling door Verschue-
ren en Loncke werd in 1982
voltooid zodat dit historisch
instrument nu weer een
prachtig autentiek orgel is,
met een mooie, ietwat ijle
klank, een hoofdwerk met
11 en een positief met 9
registers. Zeventiende- en
achttiende-eeuwse werken
van Abraham Van den
Kerckhoven (7 versetten op
de eerste toon, die interes
sant zijn omdat ze de diver
se registerkombinatie8 van
het orgel demonstreren),
Gherardus Scronx (met een
van Edmond Saveniers.
Een monumentaal instru
ment voor de monumentale
gewelven van de neo-goti-
sche Sint-Jozefkerk. Geen
gemakkelijke opdracht
voor een organist, maar
mits een aangepaste pro
grammakeuze valt er toch
wel iets van te maken.
Edward De Geest koos als
openingsstuk het pareltje
«Cantabilé» van César
Franck (1822-1890) en
voerde dit «zingend gebed»
op een schitterende wijze
uit. Het «Scherzo» van Eu-
gène Gigout leek ons niet
zo'n beste keuze: de klare
schrijfwijze van deze kom
positie galmde nogal on-
geartikuleerd in grote
klank golven door de gewel
ven en kwam zeker niet tot
zijn recht, alleszins niet op
de plaats die wij in de kerk
treerde, al hebben we Van
Ingelgem zijn bevlogen in
spiratie al duidelijker we
ten demonstreren.
Onze-Lieve-Vrouwekerk
Lebbeke
Aan het in 1791 door Egi-
diu8 Van Peteghem ge
bouwde orgel, dat in de Leb-
beekse O.-L.-Vrouwekerk
prijkt, werd in zijn geschie
denis nogal wat geprutst,
met weinig smaak en zon
der veel begrip voor de op
vattingen van de geniale
bouwer uiteraard. Op ad
vies van orgeldeskundige
Edmond Saveniers en
architekt Dejaegere restau
reerde Loncke uit Lange-
mark met zorg het instru
ment in zijn oorspronkelij
ke stijl; dit in 1978 begon
nen werk werd in 1984 vol
tooid.
Dendermonde. Festival van Vlaanderen. Klavecimbels in het stadhuis (v)
duetten (in e. F, G en a) uit
«Klavierübung, Dritter
Teil» (de zogenamde «Duit
se orgelmis») die tweestem
mig zijn en sterk imitato-
risch opgevat. Vervolgens
het «Concerto nach Italieni-
schen Gustoen de «Ouver
ture nach Französischer
Art», die samen het tweede
deel van de «Klavierübung»
vormen en eigenlijk een
«bewerking» zijn van
orche8trale vormen voor
een toetsinstrument. Het
«Italienisches Concert»
leent zich slecht voor de
moderne vleugel omdat
wedijver en kontrasten be
reikt worden door de ma
nualen en de registers. Dat
Bachs stuk enigszins de in
druk moet geven van een
vioolsolo met begeleiding
van een groep stijkers,
blijkt best uit het langzame
middendeel, een andante
De Franse ouverture benut
nog heel wat meer kontras-
schijnlijk wel gehoopt.
Toch waren ze er: een auto
car vol en nogal wat privé-
wagens die de trip meede
den. In «het Land van Den
dermonde» (nogal annek-
sionistisch bekeken, maar
dat is sinds verre tijden een
Dendermondse hoedanig
heid) staan verscheidene
orgels die een kennisma
king waard zijn. Vijf wer
den met een bezoek vereerd
en kregen vingervlugge or
ganistenvingers op hun
toetsen.
Zele-Heikant
Het orgel van de Sint-Jozef-
en-Sint-Antoniuskerk van
Zele-Heikant werd in 1823
door de Gentse orgelbou
wersfamilie Van. Peteghem
geboutvd voor de paro
chiekerk van Mariakerke-
Gent; pas in 1888 werd het
naar Zele-Heikant overge
bracht. De klaviatuur is in
gebouwd in de achterwand
van de orgelkast, het orgel
niet overtuigende «Echo»
uit zijn «Liber Fratrum
Crucificerum Leodien-
sium;l), J.P. Sweelinck (met
een erg mooie «Puer nobis
nascitur»), een driedelige
Gavotte van een onbekend
Vlaams komponist en de
partita «Wer nur den lieben
Gott lasst walten».
Een aangename kennisma
king met een instrument,
dat enkele dagen geleden
nog het studiebezoek kreeg
van de deelnemers aan de
internationale orgeldagen,
die in Brugge kongresseer-
den en uitstappen deden
naar waardevolle orgels in
Vlaanderen.
Sint-Jozefkerk Aalst
Een totaal ander soort orgel
troffen we in de Aalsterse
Sint-Jozefkerk. Het in 1900
door de gebroeders Vereec-
ken uit Gijzegem gebouwde
orgel werd van 1981 tot
1984 volledig hersteld door
Stevens uit Duffel op advies
hadden ingenomen. De
«Suite Gothique» uit 1895
van de Elzasser Léon daar
entegen klonk prachtig op
dit monumentale orgel van
de eeuwwisseling. Edward
De Geest vertolkte deze
vierdelige kompositie op
een meesterlijke wijze, nu
eens intiem zingend, dan
plechtib reed galmend of
prettig omhoog borrelend.
We hoorden een Aalsiers
echtpaar tegenover elkaar
hun verwondering uitspre
ken dat dit instrument zo
mooi kon klinken, iets wat
ze (als ingezetenen van deze
parochie) totnogtoe niet
vermoed hadden.
Met deze drie recitals had
de Eeklose organist Ed
ward De Geest zijn part van
de orgeltrip afgewerkt. Hij
toonde zich een erg voor
treffelijk organist met veel
zin voor het detail, de pre
cieze frazering en oog voor
het hele werk.
Boskapel Buggenhout
Het Langletorgel uit 1686,
dat oorspronkelijk bedoeld
was voor de Buggenhoutse
Sint-Niklaaskerk en pas in
1879 naar de Boskapel
overgebracht werd, kreeg
heel wat «vernieuwingen»
te verduren in zijn leven:
Pieter Van Peteghem in
1770, Pieter Verbeke in
1804, Francois Loret in
1876 en Stevens in 1957
verbouwden het. Dit 17de-
eeuwse instrument heeft 1
manuaal, zes registers en
een aanhangend pedaal.
Kristiaan Van Ingelgem
maakte, op een soms humo
ristische wijze, de toehoor
ders (de Boskapel kon ze
allen amper «herbergen»)
wegwijs in de historiek van
de kapel, de struktuur en
de regi8terkeuze van de di
verse werken. En die waren
eigenlijk allemaal van de
grote Bach: eerst de «Fanta
sie in C», dan drie pareltjes
van fuga's (BWV 952, 946
en 953) en tenslotte het gro
tere «Fantasie en fuga in
a». Als intermezzo improvi
seerde Van Ingelgem op
een door een toehoorder op
gegeven thema, het oud-
Nederlandse reuzenlied,
een improvisatie die het
grote talent van de zin voor
harmonie van de organist
op dit vlak duidelijk illus-
Orgelist Kristiaan Van In
gelgem vertolkte hier een
improvisatie en de «Messe
pour les Paroisses» van
Frangois Couperin («le
Grand» genaamd omdat
zijn oom ook Frangois heet
te). Deze ms is eigenlijk een
suite van tamelijk korte
versetten waarmee de orga
nist alternerend speelde
tussen de gezongen verset
ten met de grote Latijnse
mis (Kyrie, Gloria,
Sanctus, Agnus Dei); enkel
bij de Offerande, een keer
bij de Konsekratie en ten
slotte bij het Deo Gratias
kon de organist min of
meer ontsnappen aan het
kommentariëren van de
gregoriaanse zang onder
de vorm van een vrije orgel-
fantasie.
Hij besloot zijn aandeel in
deze orgeltrip met een im
provisatie, waarvan ook
hier het thema door het pu
bliek aangegeven werd, «De
herderkens lagen bij nach-
te...». Van Ingelgem ver
werkte dit thema erg mooi,
met een glasheldere artiku
latie, prachtig uitgespon
nen volzinnen en rijke ver
sieringen Het was eigen
lijk een synthese van zijn
hele recital, waarmee de
Dendermondse Aalstenaar
nog maar eens bewees een
bij ons ondergewaardeerde
musicus te zijn, misschien
ook te bescheiden in het
«verkopen» van zichzelf!
Hoewel het tijdsschema
niet zo erg ruim was opge
steld, zodat wij nogal skep-
tisch stonden tegenover de
haalbaarheid ervan, kwa
men we nog redelijk binnen
de perken terug op de Den
dermondse Markt. Wie ech
ter nog een hapje wou eten
vóór het avondkoncert,
kwam bedrogen uit; een
snelle koffie kon nog net.
Toch iets waarmee de orga
nisatoren bij een volgende
editie rekening moeten
houden Dit initiatief van
een orgeltrip werd een^ch-
te voltreffer: een talrijke op
komst van het publiek, or
gelrecitals van hoogstaan
de kwaliteit en een gezelli
ge ambiance, prima geor-
ganizeerd!
Capilla Flamenca op
amateurniveau met Wil
laert en Lassus
Wat musikologisch beloof
de een interessant pro
gramma te worden, draaide
zondagavond uit op het
zwak ts te koncert dat in de
Dendermondse reeks totno
gtoe te beleven viel. Niet de
samenstelling van het pro
gramma lag aan de basis
hiervan, wel de uitvoering
ervan.
In dit Europees Jaar van de
Muziek gaat de aandacht
veelal uit naar de grote ten
oren die 300 jaar geleden
geboren werden (Bach,
Haendel en Scarlatti), ook
wel naar Schütz (400 jaar
geleden geboren), heel wat
minder reeds naar Tallis
(400 jaar geleden gestor
ven). Evenmin veel aan
dacht gaat naar onze eigen
«prins van de muziek:,, Ad
riaan Willaert, waarschijn
lijk 500 jaar geleden gebo
ren in het Roeselaarse Het
Brugse luik van het Festi
val van Vlaanderen schonk
heelwat aandacht aan deze
Vlaamse komponist- een
tentoonstelling, nogal wat
koncerten, een boek en een
referaat door de Leuvense
professor I. Bossuyt (giste
ren ook te beluisteren in het
Dendermondse stadhuis).
Ook Dendermonde schenkt
aandacht aan deze belang
rijke Vlaamse komponist.
Het koncert van zondaga
vond was grotendeelsge-
het zo
Dendermonde. Festival van Vlaanderen. De tentoi
ling gewijd aan oude muziekinstrumenten kende heé
sukses (v)
ziek. Daarom dat het zo
jammer was dat de uitvoer
ing ervan bijna volledig de
mist in ging (op een paar
nummers na als het madri
gaal «Queste non son piu
lacrime» en de villanella
«La cortesia», beide van
Lassus. Instrumentaal zo
wel als vokaal werd het een
onzeker, verkrampt en
slordig optreden, met dui
delijk een paar zwakke
schakels in het geheel van
het ensemble, dat nu toch
reeds zeven jaar samen mu
siceert. Wij hopen dat wat
de Capilla Flamenca in het
programmaboekje zelf zegt
over «de uitvoering», niet
zo cynisch bedoeld was als
«voorafgaand ekskuus».
Uiteraard treft de organisa
toren hier geen schuld voor
dit falen van het gezelschap
van Herman Baeten, al leek
de aula van het stadhuis
ons nu niet de ideale plek
om een koncert (en dan ze
ker met dit genre muziek)
te organizeren: voorbijgie-
rende motorfietsen, sput
terende diesels en luid tate
rende zondagavondgasten
voor de deur zijn niet de
meest geschikte achter
grondgeluiden.
Dat de Dendermondse orga
nisatoren zich troosten met
de gedachte dat ook andere
festivalluiken (met een lan
gere traditie) wel eens een
minder geslaagd koncert te
beluisteren krijgen!
komm', der Heiden I-
- a 2 Clav. e Pedale»,
komm', der Heiden Hed
- a 2 Bassi e Canto fer|
«Nun komm', der
Heiland - In Organo p
en «Jesus Christus, i
Heiland»); ook de
nate G-Dur» en tot c
«Fantasie und
Moll). Een n
programma dus
mooie koraal voor*
die, zoals Bachkei
Schweitzer reeds steld^
kei kunnen verk:
volledig gesmaakt
als men de erbij hoid
teksten kent.
triosonate, waarvan
puteerde
baasd waren dat de jol
Kapsner het aandurfde
ze te spelen op een derge
orgel. We kunnen r
zeggen dat het orgel v
O.-L.-Vrouwekerk een
ine is, maar als i
dringend restauraties
ken aanvat gaat het in d 1
richting. De organist i
telde ons trouwens achti
dat hij nooit voordien
een instrument, dat in d
gelijke staat verkeerde,
speeld had. Toch waren i
aanwezigen en er I
weer een bevredigende
langstelling, zoals voort I
koncerten totnogtoe -
getogen met zijn vertl I
king!
Kapsner bewees hier
Dendermonde dat zijn tw
Dendermonde. Festival van Vlaanderen. De orgeltrip werd een sukses (v)
wijd aan het werk van Wil
laert en aan dat van Orlan-
dus Lassus, uitsluitend de
wereldlijke muziek dan.
Van Willaert kregen we een
motet te horen, enkele
chansons en een paar villa
nellen (parodistische reak-
ties op de gekunsteldheid
van het madrigaal). Als in
termezzo een driestemmig
ricercare.
Van Lassus eveneens Chan
sons en villanellen, maar
ook enkele madrigalen.
Ook hier een paar instru
mentale intermezzi (niet
van Lassus) maar als dus
danig in het program
maboek moeilijk te herken
nen; de toeschouwers had
den het trouwens helemaal
niet gemakkelijk met de
duidelijkheid van het pro
grammaschema.
Op zich dus een interessant
programma en voor velen
waarschijnlijk een kennis
making met dit genre mu-
Orgellaureaat Kapsner
en het «orgel» van de O.-
L.-Vrouwekerk
Dat de winnaar van de J.S.
Bachprijs Brugge 1985, de
Westduitser Michael Kaps
ner, na de proklamatie te
Brugge minstens zo geluk-
de prijs in de Brugse orgt N
wedstrijd van zes jaar gelt b
den en zijn J.S. Bachpri h
Brugge 1985 geen toeval I fc
streffers geweest zijn mat g
de vrucht van een gedegt v
opleiding, groot vakman r
schap en muzikaliteit: art
kig was met de vijf köncer- ^ati^SSLbTe!
ten die hij nadien zou kun- PedaaJbeh,e«
die hij nadien zou kun
nen spelen onder auspiciën
van het Festival Van Vlaan-
sing, helderheid en eerbi#
voor het karakter van
deren, dan met de nochtans "«"«halende kompoeit»
met onbelangrijke prijs in
klinkende munt, schreven K
we in een vorige ecutie Kapsner toonde dat het a j
reeds. Vorige week donder- gel van de O.-L.-Vrouw»
dag koncerteerde hij reeds kerk intrinsieke mogelijk
in de Gentse Sint-Baafska- heden bezit. Wij hopen n
tedraal en vorige maandag maar dat de verantwoord»
was het de beurt aan Den- lijken ook hieruit de nodigl
dermonde.
Het koncert
gewijd aan het werk
Johann Sebastian Bach: een
vijftal nummers uit de «18
Leipziger Choralen» («Fan
tasia super», «Komm, Heili- berichten
ger Geist, Herre Gott», Nun week.
lessen trekken voor dl
volledig (dringende) restauratie!
Over de koncerten van dl
laatste dagen, de referata
en de meesterkursusse
voor orgel en klavecimbl I
U volgend I
