Achiel Vermeiren schreef de geschiedenis
van verdwenen Lebbeekse toneelkringen
De Welvaart (slot)
Baron Schinkelbeen
Amusement specialist
Feydeau op zijn best
22 - 27.9.1985 - De Voorpost
De dames worden dringend verzocht zich van hunne hoeden te ontdoen
Deze welvaart-historiek zou maar een beperkt «his
torieken» geweest zijn, hadden we niet kunnen
rekenen op de inbreng van Hubert Pisane, die niet
alleen jarenlang spelend lid was van «De Welvaart»,
maar ook regisseur en een buitengewoon stuwende
kracht.
Wanneer hij me vertelde over zangleider Maurits
Van Nieuwenhove, klonk in zijn stem niet alleen
warme genegenheid, maar vooral waardering Ik
herhaal zo ongeveer wat Hubert vertelde.
Maurits Van Nieuwenhove was niet alleen een vol
waardig muzikant, maar ook iemand die zich enorm
inzette. Die grote geestdrift kon losweken en een ver
doorgedreven nauwgezetheid aan de dag legde.
Eigenschappen die hem toelieten verrassende resul
taten te behalen met de mensen met wie hij werkte.
Sommigen van zijn koorleden konden lezen noch
schrijven, hadden niet het minste benul van muziek.
Toch slaagde hij erin deze mensen een vierstemmige
mis van August De Boeck aan te leren. Het toeval
Lebbeke. Naast een restant van de fabriek De Nayer
bleef voor hoelang nog? enkel een gedeelte van
de feestzaal over, waar «De Welvaart» zijn
produkties opzette
wou dat het kerkkoor o.l.v onderkoster Tirez, in die
periode ook dezelfde mis begon aan te leren. Maar
het was Miel Mauris zo noemde de mensen
Maurits Van Nieuwenhove die als eerste de kans
kreeg deze mis uit te voeren in de O.-L.-Vrouwkerk.
Welnu, Rik Tirez, koster-organist en niet de eerste
de beste, had niets dan woorden van lof voor de
prachtige en harmonieuze uitvoeringen, die deze
mensen brachten.
Telkens trouwens men over «De Welvaart» praat,
valt de naam van Miel Mauris en iedere keer, zonder
beperking, wordt deze man geprezen om zijn akku-
rate en nooit aflatende leiding. Een detail: iedere
zaterdagavond repeteerde hij met zijn mensen. Let
wel, elke zaterdag, het gehele jaar door!
Hij was het ook die het Üed schreef voor «De
Welvaart». Zowel de tekst als de muziek. Bij ons
speurtocht naar de geschiedenis van deze vereni
ging hebben we ook dat lied op de kop kunnen
tikken.
Baron Schinkelbeen
Een operette, waaraan de oud-leden van «De Wel
vaart» aangename herinneringen bewaren, is «Hare
Hoogheid wil niet trouwen». Met zekerheid kunnen
we zeggen dat de opvoeringen ervan plaats hadden
in de tweede helft der dertiger jaren. Naar we
veronderstellen in de loop van '36 of '37. Eenzelfde
zekerheid hebben we omtrent «Baron Schinkel
been», een andere operette. Deze operette van de
hand van J. Miss ine, met muziek van Arsène en
Gilbert Becume, werd gepubliceerd in 1935. Naar
alle waarschijnlijkheid voerde «De Welvaart» ze op
in 1937 of '38. Een bewaard gebleven brochure heeft
de rolverdeling overgeleverd en een mooi gekonser-
veerde foto laat ons toe enkele mensen te identifice
ren. «De Welvaart» bracht deze operette ook in
Buggenhout-Opstal voor het voetlicht.
In de periode vóór 1940 zette «De Welvaart» produk
ties op, waarop sommige mensen anno 1985, nog
fier gaan. Eén ervan was «Bella Stock», een zangspel
naar het werk van Conscience, in een bewerking van
Jos Janssens, auteur van «De Wonderdoktoor». Van
dit zangspel liepen drie opvoeringen: op de zonda
gen 8, 15 en 22 januari 1939 De affiche vermeldt als
zangbestuurder Emiel Van Nieuwenhove en als
regisseur Hubert Pisane.
Ontbreken van elk geschreven dokument
De historiek van «De Welvaart» vastleggen, van zijn
ontstaan tot 1939, was geen makkelijke klus. Niet
onmogelijk echter, want dan waren we er niet aan
begonnen. Er waren, of er zijn, immers weinig
dokumenten bewaard gebleven, die betrekking heb
ben op deze vereniging.
Na 1939 tot bij het eind van zijn bestaan, hebben we
geen enkel, maar dan ook niet één dokument terug
gevonden. We hebben het uitsluitend moeten rooien
met mondelinge mededelingen van een paar men
sen. Nog vele oud-leden van «De Welvaart» herinne
ren zich, wanneer men ze een handje toesteekt, wel
een paar titels. Verder reikt him herinnering helaas
niet.
We hebben nochtans gezocht. Navraag gedaan. Zo
vaak dat we er soms verlegen bij werden. Hubert
Pisane, nauw betrokken bij «De Welvaart», ook bij
de laatste jaren van zijn bestaan, lichtte voor ons de
sluier op, waarom over deze laatste jaren zo moeilijk
wat te vinden is...
Tijdens de oorlog werd door de bezetter een verorde
ning uitgevaardigd, waardoor het verplicht was een
aanvraag te formuleren voor het laten drukken van
affiches e.d. «De Welvaart» heeft als gevolg daarvan,
dixit Hubert Pisane, enkele opvoeringen gebracht
waarbij geen affiches of programma's werden ge
maakt. Daar ligt dus deels de reden van het ontbre
ken van gedrukte dokumenten.
Ter illustratie hiervan citeren we de tekst van een
affiche, die nu nog in het atelier van de ex-regisseur
van «De Welvaart» aan de muur hangt.
Vereniging van Meester-Drukkers
Aan de verbruikers van drukwerk
Ingevolge de verordeningen van de Bezettende
Overheid (Propaganda Abteilung Belgiën) en van
de Papiercentrale, worden de verbruikers van
drukwerken ertoe aangezet hun drukwerken tij
dig te bestellen bij hun drukker, die vooraf de
nodige toelating dient aan te vragen, t.t.s. een
verbruiks- en drukvergunning. Deze tijd beloopt
minstens 14 dagen voor het afleveren van het
drukwerk, uitzondering gemaakt voor familiebe
richten, de door de overheid voorgeschreven for
mulieren en etiketten, overheids- en notariële
affiches of aankondigingen. Iedere verbruiker
van drukwerk gelieve hiervan goed nota te willen
nemen en zijn drukwerk op voorhand te willen
bestellen.
De kopij dient in driedubbel te worden afgegeven.
Namens het bestuur.
De sekretaris. De voorzitter,
Raym. De Geest Hub. Pisane
Niettegenstaande dit gebrek aan geschreven doku
menten, hebben we toch getracht vast te leggen wat
ons werd doorgespeeld.
Mobilisatie en oorlog
Ergens kunnen we de veronderstelling maken dat
«De Welvaart» in 1940 geen opvoeringen verzorgde.
Vanaf september 1939 was er algemene mobilisatie,
die heel wat mannen onder de wapens bracht.
Overigens bestond de onzekerheid over de mogelijk
heid van een nakende oorlog. In september van dat
jaar waren de Duitsers immers Polen binnenge
vallen.
De kans dat ook begin 1941 geen vertoningen
Vermoedelijk in 1937 of 1938 bracht «De Welvaart» «Baron Schinkelbeen» voor het voetlicht. Bij die
gelegenheid werd bovenstaande foto geschoten.
Zittend van links naar rechts: J. De Bruyn, dirigent; Albert De Naeyer, Pierre De Naeyer, Elm. Van
Nieuwenhove, zangleider; Hubert Pisane, regisseur.
Staande op de eerste rij, v.l.n.r.: 1. J. Tas 2. 34. Van der Meeren 5. Delph. Vermeir 6. Charl. Van der
Meeren 789. Cl. Lissens 10. P. Callaert 1112. De Cock 13.... 141516 17... Staande
achterste rij, v.l.n.r.: 1.234. Frans Van den Broeck 5. M. De Cock 6. D. Verhavert 7.... 89 10
Zoals je merkt lezer, slaagde Achiel Vermeiren er niet in op alle personen een naam te kleven. Wie steekt een
handje toe?
opgezet werden, is eveneens zeer groot. Na de
kapitulatie van 28 mei 1940 waren heel wat van
onze soldaten als krijgsgevangenen naar Duitsland
gevoerd. Velen zouden van daaruit pas eind 1940 of
begin 1941 huiswaarts keren Logisch lijkt het ons
dan ook, dat pas eind 1941 naar alle waarschijn
lijkheid pas begin 1942 opnieuw werd gestart met
opvoeringen.
Al wat we neerschrijven, we willen dit toch nog even
beklemtonen, zijn louter veronderstellingen. En het
is niet onmogelijk dat de zeer strenge oorlogswinter
1941-1942, die begon eind 1941, maar ononderbro
ken zijn koude en problemen zaaide tot maart 1942,
ook ergens een struikelblok vormde.
Met zekerheid weten we dat in die periode Jef
Lissens «De Welvaart» is komen versterken. We
schrijven wel degelijk «versterken», want dat deed
deze Vrede«-akteur Hoewel aktief m laatstgenoem
de kring, hebben wij persoonlijk Jef Lissens ook
weten optreden met «Pogen». In «De gehangene met
de koord» van H. Ghéon.
In ons archief bevindt zich wel een fotokopie van een
brief, door voorzitter Pierre De Nayer en sekretaris
Lebbeke. Waar zich eens de scene bevond gaapt nu een donker gat naar de zaal toe, waar eens de
toeschouwers zaten
Ringoot gezonden aan «ene» Maria en haren heven
bruidegom, ter gelegenheid van hun huwelijk. De
brief is gedateerd op 28 november 1942.
Met zekerheid weten we eveneens dat in die periode
het zangspel «Boerenbloed» werd opgevoerd. De
auteur ervan was P. Mersch. Een ander stuk dat ons
een paar maal werd genoemd is «Hooikoorts»
Ook «Om honderd gulden» herinneren de meeste
oud-leden van «De Welvaart» zich nog Ons baserend
op het geheugen van enkelen citeren we als akteurs
en aktrices: Rosa en Josepha Pisane, Jef Lissens,
Frans Van den Broeck, Petrus Van Praet.
Een operette waarvan wel de instudering werd
aangevat, maar die geen opvoering kende, was
«Kempische harten» van Tine Van Rompuy. Men
deelde ons ook mee dat Karei Mertens, eveneens een
lid van «Vrede», aktief zou geweest zijn bij «De
Welvaart». Dit vermelden we echter met het nodige
voorbehoud.
Waarschijnlijk stopte «De Welvaart» zijn aktivitei-
ten in 1946, uiterlijk in 1947. Ons werden uit die
periode nog twee titels genoemd. Allereerst «De
Welweter» van Jaak Ballings, waarin Jef Lissens en
Pierre Philips de hoofdrollen vertolkten Naar het
zeggen van Frans Van den Broeck zou het laatste
«Welvaart»-stuk «De Rare» geweest zijn, waarin hij
de hoofdrol vertolkte.
Zielig einde
Een eigenlijk zielig einde van een eens bloeiende en
dynamische toneelkring. Dat «De Welvaart» destijds
talent herbergde, kregen we onlangs nog bewezen
tijdens een feest georganiseerd door de Lebbeekse
Welzij naraad, waaraan een flink aantal Lebbeekse
artiesten laat ik ze zo maar noemen deelnamen.
Daar bracht Maria Parewijck op een zeer knappe,
eigentijdse manier, een monoloog waarvoor we nu
nog ons petje lichten.
Het enig merkbare restant hoe lang trouwens
nog? is de feestzaal, die naast de spoorweglijn,
aan het begin van de Fabriekstraat nog rechtop
staat. Wanneer dit zal verdwijnen, samen met het
nog resterende gedeelte van de fabriek, dan zullen
«De Welvaart» en wellicht ook «Fabrilana» (N. V. De
Naeyer) zo staat het nog boven de inrijpoort
geschiedenis zijn. In deze zaal, die een onderkomen
bood aan zowat 300 mensen, werd door enkele
Lebbekenaars achteraf nog gerepeteerd met het oog
op een kabaretvoorstelling. Namen die hierbij be
trokken waren: Jos Segers, René Hendrickx, Fran
cois en Felix Van der Goten, Maurits De Schrijver en
Jan De Lathouwer. Tot een optreden is het echter
nooit gekomen Beschouw deze bijdrage, net als alle
andere, niet als een volledige geschiedschrijving.
Maar wel als een poging om door nog loskomende
reakties, tot een volledige geschiedschrijving te
komen
(Pierre Van Rossem)
gelul
BOgl
Sen:,
gen:,
wee
kelijl
ivaru
dried
iam
vers:
Georganiseerd door de Ladies Circle in Lebbeke
Op maandag 4 oktober organiseert de serviceklub Ladies Circle uit Dender-
monde een toneelavond in de zaal Ons Huis te Lebbeke. Met het toneelgezel
schap Ivonne Lex komt het neusje van de zalm naar onze streek. Na het grote
sukses in het Klokhuis te Antwerpen gaat het gezelschap nu op toemee met
Feydeau «Le Dindon», in het Nederlands vertaald als «Het Deksel op de Neus»,
een vaudeville in de goede oude stijl, die echter nog vlot voor een hedendaags
publiek kan gespeeld worden.
Na de eerste voorstellingen
in Antwerpen was de
Vlaamse pers unaniem:
Ivonne Lex en haar groep
hadden hier een spetterend
spektakel gebracht. «Fey
deau, auteur van o m. «La
Dame de chez Maxim» en
«La Puce l'oreille», wordt
bij ons nog steeds geasso
cieerd met oppervlakkig
boulevard theater, schrijft
De Nieuwe. Een stuk als
«Het Deksel op de Neus»
bewijst dat die yisie wat al
te simplistisch is. Vanaf de
jaren vijftig kan het werk
van Feydeau niet alleen re
kenen op een hernieuwde
belangstelling van voor
aanstaande theatermakers
en schrijvers als Inonesco,
Beckett en Adamov, in zijn
(inderdaad dolkomische)
stukken manifesteert hij
zich als een bijzonder
scherp waarnemer van de
bourgeoisie uit de belle épo
que en een diabolisch sati
ricus.
De optie van regisseur
Ivonne Lex om «Het Deksel
op de Neus» op traditionele
manier te spelen is erg ver
standig.
In het tijdschrift Knack
schrijft Lmda De Win: «Zijn
vakmanschap staat boven
elke twijfel, als geen ander
weet hij zijn personages in
een serie doldwaze situaties
te brengen aan zulk hoog
tempo dat je tenslotte niet
meer weet waar je het hebt.
Met de precizie van een uur
werk volgen gags en bur
leske voorvalletjes elkaar
op met een wervelend lach-
9 pek takel als resultaat...
Het gegeven van «Le Din
don» is eenvoudig, maar
door een reeks van misver
standen komt alles in een
stroomversnelling terecht
waardoor de meest dwaze
dingen gebeuren. Feydeau
toont zich in dit stuk als
een scherp observator van
het huwelijk of «wat daar
voor moet doorgaan».
Pallieterke zag het zo: «De
helft van de hele cast rukt
aan om in een wervelend
gebeuren gestalte te geven
aan het spel van verovering
en verleiding, van glitter en
glans, van hartstocht en be
rekening, van eer en trots,
van liefde en eigenliefde,
van trouw en ontrouw.
Frans Maes steekt het vuur
aan de lont. Als gereputeer
de rokkenjager vlast hij op
Lucienne Vatelin, stoot op
weerstand van haar echtge
noot en haar aanbidder Ré-
dillon en op de achtergrond
van zijn eigen vrouw. Maar
Lucienne is tot geen enkele
toenadering bereid, tenzij
zou blijken dat meneer Va
telin, haar echtgenoot,
vreemde paden bewandelt.
In dat geval zal zij zich
overtuigend wreken op
haar echtgenoot... De regie
verdient een pluim. Ivonne
Lex geeft andermaal een les
in dynamiek, in energie en
goede smaak».
Nog even enkele spelers op
een rijtje: Anne-Mieke Ruy-
ten, Nel Rosiers, Anne-Ma
rie Picard, Johan Rouffaer,
Koen Gonis8en, Walter
Quartier en Roland Ra-
maeckers vormen een bij
zonder goede backing-
group voor Frans Maas en
Geertrui Daem, wier vertol
king volkomen af is.
Poëziewedstr ij d
in Temse
Het literaire tijdschrift Yang organizeert in samen
werking met de ABB-verzekeringen een poëziewed
strijd voor originele dichtbundels. Alle dichters uit
Vlaanderen kunnen aan deze wedstrijd deelnemen.
De bundel moet ongeveer 30 gedichten van maksi
maal 30 versregels bevatten en mag gedrukt niet
meer dan 48 bladzijden tellen en als bundel nog niet
eerder zijn gepubliceerd. Het colledig reglement van
deze wedstrijd kan bekomen worden bij de organiza-
toren op het adres ABB-Yang Poëziewedstrijd, Pru
dent Rombaut, Veldstraat 171 te 2690 Temse. De
deelnemers moeten ook hun werken voor 1 januari
1986 op dat adres laten toekomen.
Lebbeke. Frans Maas en Linda Conrad
Het Deksel op de Neus (Le gangsprijs is 200 fr. en kaarten
Dindon) van Georges Feydeau zijn te bekomen op de nrs.
in Ons Huis, Leo Duboisstraat 052-21.35.75 of 47.67.13, ook
in Lebbeke op maandag 14 bij de leden van Ladies Circle,
oktober om 19u30. De toe-
Godallemachtig
in kerk te Mespelare
Zaterdag 5 oktober om 20.00 uur brengt Tine Ruys-
8chaert in de Sinte Aldegonde kerk van Mespelare
haar nieuw programma dat als titel kreeg «Godalle
machtig». Het stuk ging op 13 mei jl. in Sint-
Nilclaas in première en gaat over een aantal beken
den uit de geschiedenis der mensheid, dichters,
schrijvers en filosofen, en hun benaderingswijze
van God.
