H<L<NA
Artistiek verantwoorde
blikvangers
fr
Lebbeekse toneelaffiches onder de loep
Dirk De Ridder: op
A.I.D.S. komt het aan!
VADER ZIT OP ROZEN
Frans Bourgeois:
affiche via folder
of strooibriefje
memoreren
4*rfkter$eh
Theo Van
Hauwermeiren:
de affiche? Reeds
een belangrijke
hint omtrent het
peil van de
produktie
Geert De Geyter: j(
je moet de
ontwerper de E
nodige vrijheid r,
gunnen
SE
24 - 8.11.1985 - De Voorpost
KON. REDERIJKERSKAMER «KONSTMINNENDE JONCKHEYT» LEBBEKE
In het gTOOtlebbeekse kulturele leven dat staat buiten alle kijf spelen de toneelkringen een
vooraanstaande rol. Dat verschijnsel is niet nieuw. Wie in dit weekblad de serie volgde, waarin
Achiel Vermeiren de geschiedenis schreef van verdwenen Lebbeekse toneelkringen, kwam tot de
vaststelling dat ook vroeger de toneelspeelkonste in Lebbeke rijkelijk bloeide.
Die traditie het publiek hoogstaande produkties te serveren blijft zich doorzetten. Welke andere
gemeente van zowat 18.000 inwoners kan overigens prat gaan niet minder dan zes aktieve
toneelrkingen te tellen? Vijf van deze verenigingen de rederijkerskamers «De Constminnende
Jonckheyt», «De Iverlingen», H.H. Salvator» en de toneelkringen «Wij» en «Ommekaar»
monteren elk per seizoen twee produkties en doen daarbij een beroep op een uitsluitend eigen
spelerspotentieel. Sommige van deze produkties halen tot zes voorstellingen. Toneelkring «Pogen»
komt jaarlijks met één produktie naar het publiek toe.
Dat deze kwantiteit ook gepaard gaat met kwaliteit, bewijzen de gunstige resultaten die deze
kringen halen in provinciale klasseringstornooien en andere wedstrijden. Het feit ook dat ze
geïnviteerd worden in andere gemeenten gastvoorstellingen te verzorgen en de vaststelling
tenslotte dat ze zich stuk voor stuk over een ruime publieke belangstelling mogen verheugen,
wijzen erop dat er kwaliteitswerk geleverd wordt.
Bepaalde van deze kringen beperken hun aktiviteiten overigens niet tot het toneelspelen tout court,
maar zijn in een bredere kulturele kontekst aktief.
De oorzaken van deze hausse? Ongetwijfeld het feit dat in de diverse kringen enkele toneelfanaten
aan de slag zijn, die met het toneel naar bed gaan en erin slagen hun enthousiasme op hun
medewerkers over te dragen. De vaststelling ook dat produkties op een haast semi-professionele
manier aangepakt worden, wat zich o.a. manifesteert in het aantrekken van bekende regisseurs,
een oordeelkundige keuze van de stukken en in het besteden van ruime aandacht Aan de diverse
komponenten - publiciteit, techniek, decor, uitrusting van de zaal enz. - die een produktie kunnen
opstuwen naar het extra-ordinaire. Wanneer je dan als kring over enkele akteurs en aktrices
beschikt, die het akteren in het bloed zitten hebben, ontstaan vanzelf produkties die hoge ogen
opzetten.
Over het belang van dergelijke affiches zetten we een boom op met de ontwerpers Dirk De Ridder
(«Vader zit op rozen» en «De koteletten hebben oren»), Frans Bourgeois («De Paradijsvogels»),
Theo Van Hauwermeiren «Het dagboek van Anne Frank)» en Geert De Geyter CHelena'). Zelfkritiek
is hun niet vreemd...
De recente aandacht voor een opmerkelijke ver
zorging van de affiches door de Lebbeekse to
neelkringen, moet allereerst begrepen worden bin
nen de konkurrentieslag die altijd in een of andere
vorm of wijze, tussen de diverse kringen woedt.
Hetzij minzaam, hetzij rabiaat.
De affiche, als eerste teken van leven bij weer een
nieuwe produktie, is dan uiteraard een aangewezen
middel om zich alvast te manifesteren als een kring
die van aanpakken weet. Natuurlijk neutraliseert
zulks mekaar op den duur, maar positief blijft toch
de algehele verfraaiing van het straatbeeld. Daar
waar dat in een recent verleden maar een grauwe
bedoening was. Afgezien van de meesterlijke affic
hes van Belle, toen die nog getekend werden door
Nolle Versyp.
Maar naast die kon k urrentiegeest moet toch ook de
tendens aangestipt, dat amateurkringen in het alge
meen steeds meer aandacht gaan besteden aan het
technisch luik van hun produkties. Het amateurto
neel zit immers niet meer in de sfeer van het puur
amateurisme. Dat «konsèèr» van toen bezat natuur
lijk ook zijn charmes, maar is momenteel niet meer
denkbaar, omdat zowel de mensen die het «doen» als
zij die komen kijken enorm veel gewoon zijn.
Het gevaar bestaat echter dat je daarin ook semi-
professionele doelstellingen gaat nastreven, die je
niet kan blijven aanhouden. Want de man die een of
andere taak op voornoemde wijze verricht, kan
allicht eens, door omstandigheden, uit de circulatie
verdwijnen.
Feit is echter dat de toestand er te Lebbeke momen
teel zo uitziet, dat de kringen meer aandacht beste
den aan o m. de (betere) organisatie van hun p.r. en
dan meer bepaald onder de vorm van een «proper;
plezant of pakkend affisjken».
De funktie van een affiche is viervoudig, memo-
technisch af te korten tot A.I.D.S.
Een affiche moet in de eerste plaats de Aaandacht
kunnen trekken van een willekeurig passant. Dit
gebeurt vooral via de aanwending en verdeling van
de kleurvlakken, eventueel ook via de inlas van een
slogan.
Is de aandacht getrokken, de blik gevangen, dan
moet de affiche meer gedifferentieerd nu de
Interesse kunnen wekken, èn door (foto)grafische
en verbale informatie. Zo kan. om de Ommekaar-
affiche als voorbeeld te nemen, de afbeelding van een
verbouwereerd beenhouwerspostuur met koeieoren,
in de achtergrond een dreigend mombakkes plus
een sexy-ogende griet, bij een aantal mensen net die
speciale sfeer oproepen, die hun goesting doet krij
gen om (toch maar) te komen kijken. Tekstinlas als
«'n beestige klucht» kan die goesting ev. tegen-
goesting nog versterken
Terloops gezegd: ik vind mijn laatste Ommekaar-
affiche niet zo geslaagd. Te rommelig en met ver
keerde aksenten. Voornamelijk door een foutief
kleurgebruik. Soit.
Een affiche moet uiteraard ook de specifieke Data.
d w z. louter informatieve gegevens meedelen. Een
vierde funktie zou kunnen zijn: het opwekken van
enig Schoonheidsgevoelen. Maar dit lijkt me niet
essentieel binnen de eigenlijke kommunikatieve op
dracht van de affiche. Deze funktie kan wel aan
belang winnen achteraf Voor een kring is het
bovendien altijd interessant, na een bepaalde spanne
Koninklijk* Rederijkerskomar H.H.Solvotor «Hoed overwint»
WIEZE
REGIE: WILLIAM GUNS
zaterdag 30 november te 20 u.
zondog 1 december te 19u.
vrijdag 6 december te 20 u.
zaterdag 7 te 20 a
vrijdag 13 - te 20 u.
zoterdag 14 - te 20 u.
in zoal «GILDENHUIS» te WIEZE
Pierre Van Rossem
tijds, een aantal affiches te kunnen voorleggen. Dit
bvb. ter gelegenheid van een terugblik in de vorm
van een tentoonstelling.
Wanneer de kring een «belangrijk» stuk speelt
spreekt het vanzelf dat ook de naam van de auteur
vermeld wordt. Wanneer «Belle» «Suiker» program
meert, zal de naam van Hugo Claus beslist niet op de
affiche ontbreken. Wanneer een kring een stuk
opgraaft van een of andere illustere onbekende, dan
wordt de naam van de auteur uitsluitend in de
programmabrochure vermeld.
Precies uiteenzetten hoe zo'n affiche ontstaat,
kan ik niet. De inspiratie zeker, die je een bezoek
brengt. De tekstbrochure lezen zint me niet. 't Is
natuurlijk meegenomen dat iemand die wat van het
stuk afweet, me informeert over de sfeer. Want al bij
al moet de affiche in dezelfde toonaard zitten als het
stuk of de regie ervan. Maar me inhoudelijk gaan
verdiepen en achteraf een «miniatuur» gaan ontwer
pen. Neen. dank je wel.
Inderdaad, het gebeurt dat ik als ontwerper van
de regisseur het ontwerp opgedragen krijg. Mare
De Vheger bvb.die de tweede seizoensproduktie van
«Ommekaar» produceert, vat die regie zo grondig en
allesomvattend aan, dat hij nu reeds over een duide
lijk beeld beschikt van wat de affiche moet worden.
In dergelijk geval ben ik uitsluitend de uitvoerder.
Wat me, als vrijbuiter, minder zint. De meeste
regisseurs op opdrachtgevers laten me echter vrij.
Wat «Vader zit op rozen» betreft, kreeg ik van
voorzitter Remi Bosman en de brochure èn een
samenvatting ervan van de hand van de regisseur.
Van «Vader zit op rozen», belandde ik bij «vader zit
goed», «vader wordt verzorgd» «pakt het op z'n
gemak», «leeft wat met zijn hoofd in de wolken»..
En de affiche was er.
(pvr)
Feit lijkt me dat de meeste kringen O'
beschikken die van dichtbij of verderaf wat te maken
hebben met publiciteitsvoering. Hierdoor worden de
jongste jaren meer en meer «gerichte» affiches
omtrent het stuk of de titel gecreëerd.
Sommige kringen doen bovendien een beroep op
sponsors om hun produkties op te zetten. Zodat
mogelijk extra-fondsen vrijkomen, die toelaten ex
traaandacht aan bvb. de affiches te schenken. Ik
juich die verhoogde interesse overigens toe. Je mag
ze echter niet beschouwen als een toegenomen vorm
van konkurrentie tussen de kringen onderling. Er
is wel eens beweerd: Omdat die (kring) een mooie
affiche heeft, maken wij er ook een. Zo eenvoudig
ligt dat echter niet.
Vroeger hadden heel wat kringen de gewoonte
hun produkties aan te kondigen via affiches met
voorgedrukte hoofding. De titel en andere gegevens
omtrent het stuk werden dan achteraf, vaak via
zeefdruk, in een of twee kleuren aangebracht. Ik
was voor die manier van werken ook gewonnen.
Vermits elke affiche toen een bepaalde gelijkvormig
heid vertoonde. De kring zich een bepaald imago
eigen maakte.
Vandaag de dag beschikt haast elke drukker over
een offsetmachine. De technische middelen zijn dus
duidelijk geëvolueerd. Offset laat ook toe vlugger en
goedkoper te werken. Je kan ook foto's van de
acteurs op de affiche verwerken. Vroeger was het
uitsluitend zetwerk, waarbij dan grote, weinig sier
lijke letters gebruikt werden
Jaren geleden werd ook geëist dat de namen van de
spelers op de affiche voorkwamen. Vandaag de dag
wordt de tekst beperkt tot de naam van de kring, de
titel van een stuk en de regisseur en de speeldata. Ik
heb die gegevens bij «De Paradijsvogels» zodanig
beperkt, dat ik het aanvangsuur van de voorstellin
gen uit het oog verloren ben.
Een vereiste van een goeie affiche lijkt me dat ze
opvalt. En een duidelijk leesbare tekstuur bevat. De
kleur speelt vanaelfsprekend ook een rol. hoewel het
best mogelijk is via twee kleuren het vereiste effekt
te bekomen. De affiche bij «De Paradijsvogels» bevat
vier kleuren.
Het aandeel van een affiche in het geheel van de
publiciteitskampagne rondom een stuk inschatten,
is moeilijk. Nut sorteert ze alleszins. Vooral wan
neer je ze kan ophangen in door het publiek vaak
bezochte plaatsen als winkelcentra, stations enz. En
ze bovendien gevolgd wordt, op een later tijdstip
dan, door bvb. een folder of strooibriefje, dat dezelf
de tekening of een gelijk motief bevat als de affiche
zelf. De affiche aldus a.h.w. in herinnering wordt
gebracht.
De affiche voor «De Paradijsvogels» is ontstaan
als volgt. Via de lectuur van het stuk waren de twee
hoofdpersonages Rietje Rans en Bolle Verbuyck,
een dikke en een dunne me bekend. Nu kon ik
beide figuren op de affiche overbrengen, maar dat
leek me al te vaak gebeurd. Te makkelijk dus.
Tamelijk laat ben ik dan op de idee gekomen de titel
van het stuk lettèrlijk te interpreteren en twee
paradijsvogels af te beelden.
affiche. Het is meer een tekening geworden. Als
affiche vind ik ze dus niet zo geslaagd, hoewel ze
m.i. wel de aandacht trekt. Dus ergens aan de
verwachtingen beantwoordt.
Inderdaad, ik hou na het ontwerp, toezicht in de
drukkerij.
(pvr)
Het Lebbeekse amateurtoneel is geëvolueerd.
Vroeger volstonden vier mensen, een tafel en een
stoel, om naar het pubhek toe te treden. Nu wordt
ruime aandacht besteed aan diverse facetten. Dus
ook aan de affiche die het stuk aankondigt.
Ik ben trouwens van mening dat de manier waarop
je met een of andere zaak naar buiten treedt, reeds
een flinke hint betekent over je zaak zelf. Een
verfrommeld blad papier creëert uiteraard een slech
te indruk.
Van toen ik, een vijftal jaar geleden, aktief werd bij
toneelrking «Wij» heb ik om ruimere aandacht voor
de affiche gevraagd. De kring is me daarin niet
meteen gevolgd. Langzamerhand is in die toestand
echter verandering gekomen. Tot mijn grote voldoe
ning trouwens. Affiches ontwerpen leunt trouwens
aan bij mijn beroep als architekt Be beschouw het
dan ook als een hobby.
Feit is bovendien dat we hier in Lebbeke met een
flink aantal toneelr kingen zitten, zodat onder die
kringen een gezonde konkurrentie bestaat. Iedereen
probeert zo goe dmogelijk naar buiten te treden. Dat
mekaar opjutten ervaar ik trouwens als positief. Het
stimuleert.
Het beschikbare budget speelde (speelt) vanzelf
sprekend een belangrijke rol. Watje ter beschikking
krijgt is altijd wel ergens te veel. Aanvankelijk
dacht «Wij» er zelfs aan een of andere financiële
instelling aan te spreken, die gratis affiches ter
beschikking stelde. Gelukkig is dat voornemen niet
gerealiseerd.
Tot voor twee jaar kon ik ingevolge dat beperkt
budget, slechts één kleur aanwenden. Achteraf
kreeg ik echter carte blanche. Wat niet betekent dat
het bestuur terzake niet over inspraak beschikt.
Ik heb mijn twijfels over de impakt van een
affiche op ons publiek. «Wij» beschikt in de Kruispa-
rochie over een getrouwe aanhang. Heel veel ge
beurt er niet op kultureel vlak en heel wat mensen
lijken me eerder uit gewoonte de voorstellingen bij
te wonen. Toch is er een bepaalde evolutie vast te
stellen: links en rechts hoor ik uit de reakties van de
mensen dat ze ook aan de affiche aandacht
schenken.
Je vertrekt van het stuk. Je leest de brochure en
dan probeer je je in de sfeer van het stuk in te leven
Er wordt immers van jou verwacht dat je een affiche
ontwerpt die ergens de sfeer weergeeft. Zonder
vanzelfsprekend de inhoud van het geheel te reve
leren.
Na lectuur van het stuk maak ik een paar schetsen.
Zo is dat ook gebeurd voor «het dagboek van Anne
Frank». Met die schetsen ben ik naar het bestuur
toegestapt. De schets die mij persoonlijk het best
beviel, werd door een paar oudere bestuurmensen,
die de Tweede Wereldoorlog meegemaakt hadden,
als te shockerend afgewezen. Dit ontwerp bevatte de
ik echter tot bloed laten worden... Met de idee
men het wel eens, maar de uitwerking moest al
zwakt worden. Aldus is de huidige affiche ontsta
Helemaal tevreden ben ik er trouwens niet ov
want. het bloedrood kwam bij de druk onvoldoei
uit de verf.
Inderdaad, deze Wij-affiche bevatte tamelijk
tekst Ik ben nochtans voorstander van het verb
zo kompakt mogelijk weer te geven. Zodat
grafische meer zeggingskracht krijgt. Ik vind tr
wens dat een affiche uitsluitend moet uitdrukk
Wij spelen toneel. De data bvb. moet je als toe
wer via andere wegen aan de weet komen.
Het bestuur besliste er echter ander over. Teleurgi
teld daaromtrent ben ik niet. Ik vind het eera -r-
interessant en prettig dat je daarover met mens t
kan praten. Alle partijen kunnen in dergelij
gesprekken hun inbreng leveren. Vroeger we«"
gewoon naar de drukker toegestapt en gezegd, n
moet zeker op vermeld worden wanneer we spel 1'
en hoeveel de toegang bedraagt
REDERIJKERS DE IVERLINGEN
GILDENHUIS DENDERBELLE
of... DE LEVENSHONGER
van André Roussin
REGIE: WALTER BONI
zaterdag 16 november 20 uur
19 u
20 u
zondag 24 november 19 u
maandag 25 november 20 u
Re»wvatleM. Sotted* - Tet. 052/415799
De verhoogde belangstelling voor de toneela
che, heeft m.i. alles te maken met de toegenom
kwaliteit van de produkties zelf. In Denderbelle I
dat alleszins het geval. Ik meen dat die tendens z
ook manifesteert bij de overige Lebbeekse kringel!
Iedereen ligt erop gebrand zijn prdukties op 1
tillen. Alles vormt trouwens een geheel. Vandaa
ook dat de kringen zochten naar mensen die op h
vlak van het affiche ontwerpen en uitvoeren i
extra's in petto hadden.
Terecht trouwens, die verhoogde interesse, vermitl0
de kringen zich ook op andere vlakken decoAe
techniek enz. grotere inspanningen veroorloven
De taak van elke affiche is publiciteit te voerei
Zij vormt trouwens een belangrijk element in hi
geheel van de publicitaire kampagne. Op dat vla
worden in Denderbelle belangrijke inspanninge
geleverd, de affiche wordt verspreid over 250 eksen
plaren. achteraf wordt nog een folder over 8.00 m
eksemplaren bedeeld
