roenkomitee Lebbeke publiceert:
SSIER OVERSTROMINGEN
lelie-Broek:
lieer dan merkwaardige biotoop
Groenkomiteevoorstel
Oorzaken meest recente
overstromingen
Hooch
ff-v'
JWWtfRgflgf
MOM^'
2>t/rro.
■Hoofa/»* arm
See wrgrta
T>nk
tke. Aandacht voor de uiteenzettingen van het groenkomitee (G. Breckx)
De Voorpost - 6.12.1985 - 15
door het rechttrekken van de Dender in het N.W. En ook
door de aanleg van de ring rond Dendermonde (rijksweg
60) die ten zuiden van het broek gedeeltelijk op de dijk zal
aangelegd worden, maar die ook een gedeelte van het
Broek zal inpalmen. Beide werken zullen tot gevolg
hebben dat er een kapaciteitsvermindering van het Broek
zal doorgevoerd worden van om en bij 787.500 m3.
Verder is reeds door de overstromingen bewezen dat het
Belse Broek totaal uitgeschakeld is voor de opvang van
het oppervlaktewater van de Steenbeek en dat het water
zich dient te verspreiden in de weiden rond de monding
van deze beek. Deze verspreiding zal sneller gebeuren,
aangezien de sluizen zich sneller zullen sluiten, doordat
het waterpeil van ongeveer 0,5 m in het Broek zal worden
bereikt. Bovendien zal de wateropvang in de weiden,
gelegen naast de Steenbeek drastisch verminderen door de
aanleg van de zuiderring rond Dendermonde.
Het is dus onzinnig de Vondelbeek te verbinden met de
Steenbeek Het moge dan nog een gedeeltelijke overslag
zijn van deze enorme massa water, het kan enkel tot
gevolg hebben dat er in het bedreigde gebied een verhoog
de waterstand bij de wateroverlast zal tot stand komen.
Met het doel het overstromingsgevaar voor Lebbeke (o.a.
Baasrodestraat), St.-Gillis (Hemelken) en Dendermonde
(Kalendijk) uit te schakelen, stelt het Groenkomitee voor
de Vondelbeek rechtstreeks af te leiden naar de Schelde.
Dit zou dan gebeuren langs de geplande rijksweg 60,
richting Dendermonde-Baasrode. Het water zou dan via
het waterzuiveringsstation op het Hoogveld in de Schelde
terechtkomen
Let wel, beklemtonen de Groenkomitee-woordvoerders,
we stellen niet voor de totaliteit van het Vondelbeekwater
af te leiden, wel ongeveer 2.4 mVsekonde, ongeveer 1/3
van het debiet van een overvolle Vondelbeek. De overige
5 m5 zou nog langs de normale Vondelbeek geleid worden.
Technisch kan de afleiding direkt naar de Schelde toe,
uitgevoerd worden via een open gracht (maksimum 3 m
bovenbreedte) of via koliektoren (de aldaar reeds voome-
ne koliektoren zouden dan wel enigszins verruimd moeten
worden). De overheid maakte kostenberekeningen van
zowel de oplossing van de Landelijke Waterdienst (47
miljoen) als van deze van het Groenkomitee (98 miljoen
voor een open gracht, 143 miljoen voor een collector).
Het Groenkomitee verwerpt laatstgenoemde cijfers, om
dat hierin de uitvoering van werken vertekend wordt, die
in het geheel niet noodzakelijk zijn. Het is duidelijk, aldus
het Groenkomitee, dat men onze oplossing als financieel
niet haalbaar wil voorstellen. Men vergeet de voordelen te
vermelden, maar voegt er anderzijds wel de nadelen aan
toe.
En die voordelen situeert het G.K. in het niet verzwaren
van het probleem Belle-Broek, in de zuivering van het
Vondelbeekwater en in de oplossing van de waterover-
Iastproblemen in de Rossevaalstraat en Baasrodestraat te
Lebbeke en op het Hemelken te Dendermonde. tpvr)
Lebbeke. Wateroverlast in en langsheen Belle-Broek in de loop van februari 1984.
Bedenkingen en eisen
Midden maart 1984 richtte het Groenkomitee een schrij
ven aan het gemeentebestuur en liet dit vergezellen van
een door tweehonderd Bellenaars ondertekende petitie,
waarin aangedrongen werd een grondige studie van het
probleem aan te vatten.
In dit schrijven werd verder gevraagd: de doorlaatplaatsen
(sluizen) regelmatig te onderhouden en te kontroleren
(werken zijn ondertussen uitgevoerd); bij hoge waterstand
de sluisdeuren manueel te laten bedienen; beken en
grachten in het Broek te laten kuisen en dichtgeslibde
grachten opnieuw te openen; de dijk vanaf de sluis Hoge
Brug tot het kruispunt met de Dries (500 m) voldoende op
te hogen (achteraf werd opgehoogd, maar over een
afstand van amper 50 m); de vloeidijk naast de Dender te
verhogen, zodat het Denderwater snel in het Broek
stroomt en het water uit het binnenland aldus langer in het
Broek kan opgehouden worden; te stoppen met het
kanaliseren en rechttrekken van de waterlopen en dit om
naast het ekologische aspekt, geen versnelde toevoer naar
het Broek en de lager gelegen weiden te veroorzaken; c
werkelijk een overstromingsramp te voorkomen de Von
delbeek zeker niet naar Denderbelle af te leiden, maar
zoals reeds was voorgesteld, ze gesplitst af te leiden
rechtstreeks naar het Scheldebekken, langsheen de nieu
we ring rond Dendermonde
Vandaag de dag stelt het Groenkomitee bovendien vast
dat de geplande ring rond Dendermonde, Denderbelle in
twee delen zou splitsen, de Weekens .daarbij doorsneden
worden en een deel van het Broek zou verdwijnen, aldus
een deel wachtkom zou verdwijnen en bij wateroverlast
het water nog meer in de richting van de Bertstraat en de
Kruisstraat zou gestuwd worden. En dus op dergelijke
ogenblikken werkelijk serieuze problemen zouden ont
staan. (pvr)
Lebbeke. Belle-broek: landschappelijk minder fraaie gebouwen worden deels afge
schermd door een bomenrij (pvr)
Zoals we reeds aanstipten, zal de komberging van he
Denderbellese Broek drastisch verminderen. Vooreerst
r en wind zyn twee natuurelementen die moeilijk aan banden gelegd kunnen
in, zei Groenkomitee-voorzitter Jozef Tas, vorige week vrijdagavond in feestzaal
sken» te Denderbelle. De meesten van de zowat 70 aanwezigen - sekretaris Paul
jyden zou achteraf bekendmaken dat 700 uitnodigingen in de bussen waren
[Wieerd (blijkbaar waren niet eens alle rechtstreeks betrokkenen komen opdagen.
e dan maar in!) - betuigden hoofdknikkend hun instemming met deze uitspraak,
n het verleden werden ze reeds meer dan eens gekonfronteerd met overstro-
raren precies de overstromingen van februari 1984 die het Groenkomitee deden
iten een studie te maken van het probleem. In deze studie werden de problemen niet
jdig bekeken, maar kregen zowel de problematiek rond de Pas- en de Steen beek,
lenderbellese Broek als de Vondelbeek, de nodige aandacht.
jidiebevindingen werden Steenbeek, ook akties en voor- Dit dossier - het wordt te koop
het Groenkomitee ge- stellen, is geïllustreerd met tal aangeboden door de leden van
ld in een ca. 60 blz. tel- van schetsen, foto's en tussen- het Groenkomitee - werd
«Dossier overstromin- komsten, zowel op het ge- voorgestelds door Georges
Dit dossier bevat naast meentelijk als op het vlak van Moens. Willy Van Vossole zet-
natieschets van Dender- de Vlaamse Regering en de te de oorzaken van de meest
roek en van de Pas- en Vlaamse Raad. recente overstromingen uit-
I natuurgebied «Het Broek» van Denderbelle ligt voor het grootste deel op het
Smdgebied van deze Lebbeekse deelgemeente. Een smalle strook van het gebied behoort
■thet grondgebied van St.-Gillis (Dendermonde).
llle-Broek is een laaggelegen kompleks van natte meersen tot drogere weiden, met een
■tamelijke oppervlakte van 125 ha. Ten noorden, oosten en zuiden is het omgeven door
stevige dijk (tot 7 m breed in het n.o.). Ten n.w. wordt het gebied begrensd door een
Ktuurlijk talud, ten westen paalt het gebied aan de Dender, waar de dijk over een afstand
p meer dan een kilometer opzettelijk lager werd gehouden om als vloeidijk te kunnen
i>eren. Bij een hoge waterstand in de Dender en de Schelde - vooral wanneer hevige en
l^durigc neerslag gepaard gaat met een krachtige wind van over zee, zodat veel water
js de Schelde tot in Dendermonde wordt gestuwd - kan de Dender in Dendermonde
voldoende «afwateren» in de Schelde, zodat het peil verder stijgt en het Denderwater
;r de vloeidijk het Denderbellese Broek binnenstroomt. Het Broek heeft dus duidelijk
ffunktic van wachtkom.
kstreme gevallen komt het Broek echt blank te staan Aldus kan het peil in het Broek
Ir worden dan het peil van de Steenbeek (of Bandslool) enerzijds en de Grote Beek en
Deck anderzijds. Het sluiten van twee sluizen voorkomt dat Denderwater uit het Broek
stromen.
water van het Broek kan via twee sluizen, afgevoerd worden naar de Dender, op
waarde dat het peil van de Dender voldoende laag is. Het water van het Broek kan
er ook afgevoerd worden via de Denderbellebeek, die ten zuiden van het Dender-
>dse station uitmondt in de beruchte Vondelbeek. waarvan het water tc Dendermonde
Jdc Schelde wordt gepompt. Bij overvloedige neerslag treedt de Vondelbeek buiten haar
vers en veroorzaakt overstromingen (Lebbeke, St.-Gillis). In dergelijke gevallen blijft de
'i op de Denderbellebeek gesloten en wordt daarlangs geen water uit het Broek
evoerd Om te voorkomen dat er ook in Dendermonde (wijk Hemelken) overstromin-
i zouden ontstaan. De overstromingen langs de beruchte Vondclbeek staan dus niet in
'»nd met het Broek.
sch gebruik
:t Bellese Broek bestaat uitsluitend uit weiland. De hoogstgelegen, drogere percelen
len gebruikt als grasweiden, de lagere als hooiland. Sommige percelen worden na het
boicn ook begraasd.
ast de Steenbeek en de Grote Beek bestaat er in het Broek een dicht net van grotere en
anere verbindings- en afvoersloten. Hierin werd vroeger vlas geroot Sinds dat niet meer
beurt, werden deze sloten steeds minder goed onderhouden en geraakten ze verland en
deeltelijk dichtgeslibd.
laatste jaren bestaat er vanwege de landbouwers totaal geen interesse meer voor de
strook langsheen de Steenbeek. Doordat er zelfs niet meer gemaaid wordt en
^nwege de geringe afwatering, heeft zich aldaar een liesgrasvegetatie ontwikkeld.
•chappelyk, rekreatief en edukatief belang
t Belse Broek vormt landschappelijk een nog aantrekkelijk geheel in de grotendeels
tknoeide Dendervallei. Verspreid in het gebied staan enkele rijen knotpopulieren en
bgen Hier en daar treft men alleenstaande wilgen en enkele kleine populierenaanplantin-
leo aan. De meeste van deze aanplantingen bevinden zich langs de randen van het gebied,
Tdat zij de funktie van schermgroen vervullen. Enkele landschappelijk minder fraaie
'jouwen in de onmiddellijke omgeving van het Broek worden aldus voor een deel
^eschermd en onttrokken aan het oog van de wandelaars in het Broek,
ronkclcnd door het Broek, langs knotwilgen, sloten en weiden. loopt een grotendeels
rharde landbouwersweg van Denderbelle-Dorp naar de woonwijk «Boonwijk-Zwijveke»
Dendermonde. In de zomer en wanneer het Broek niet onder water staat, een ideale
indelweg.
'anóp de omgevende dijk, waar men het gehele jaar kan wandelen, heeft men een prachtig
icht over het gebied. Denderbelle-Broek is botanisch en ornithologisch nog heel rijk.
latuur- en vogelliefhebbers komen er aan hun trekken. Een dergelijke biotoop komt
Idcrs langs de Dender niet meer voor.
Iclle-Broek met zijn verscheidenheid aan biotopen, zijn diverse gradicnsituatics (van nat
aar droger, van voedselrijk naar voedselarmer) zijn verscheidene verlandingsfasen met elk
|un karakteristieke fauna en flora, vormt voor de vele scholen in de omgeving een uniek
laktisch instrument.
e flora in Belle-Broek werd gedurende twee jaar globaal gevolgd, doch nog niet in detail
estudeerd en op kaart gebracht.
Feit is echter dat er nog steeds plantenassociaties voorkomen, die de laatste jaren echt
■Idzaam worden in geheel België. Vooral aan de hooilanden, waar nog grote ratelaar
fcorkomt, wordt de laatste jaren bij de evaluatie van natuurterreinen veel belang gehecht,
■erder komen voor: percelen met dotterbloemen, percelen met dotterbloemen met een
rergang naar koekoeksbloemen, percelen met waterlelies, percelen met waterereprijs,
n de rand percelen waar zeggen dominant zijn, zeggepartijen deels zonder, deels met
«terblocm en/of koekoeksbloemen, liesgras, in de kleine tot grotere slootjes water- en
lerasplanten (zwanebloem, weinig-, pijlkruid, grote egelskop, boslies), in de diepere
d onderhouden sloten tussen de hoger gelegen grasweiden de waterviolier.
Imithologisch belang
In de oevervegetatie langs de sloten en in de zegge- en liesgraspartijen broeden o.a. de
1 lobeend de watersnip en de rietgors. De kievit is met heel wat broedparen
ertegenwoordigd in de hooi- en grasweiden. Daar broeden ook aardig wat graspiepers.
:en koppel torenvalken broedt in de buurt, maar komt in het Broek regelmatig foerageren.
In de tronken wonen holenduif, steenuil, gekraagde roodstaart en mezen. In de bosjes
uizen de grote bonte en groene specht
1 Iet rijkst aan vogels is Denderbelle-Broek tijdens de winter en in het voorjaar. Niet zelden
kan men er meer dan 300 kieviten waarnemen. Kramsvogels en koperwieken overwinteren
t' jaarlijks bij honderden. Buizerd en sperwer komen er regelmatig jagen.
De merkwaardigste wintergasten zijn ontegensprekelijk de wilde zwaan en de waterpieper.
- De grootste aantallen vogels vormen ongetwijfeld de pleisterende eenden in het voorjaar:
roepen van 300 pijlstaarten, 300 slobeenden en van 350 wintertalingen werden in 1974
eteld. Bergeenden en smienten komen soms in klein aantal voor. Bijna alle tot de
Wgischc fauna behorende steltlopers werden, in wisselend aantal, in het Broek waargeno
men Watersnippen verblijven er soms met zowat 300 eksemplaren. Blauwe reigers
broeden er niet doch zijn vrijwel het gehele jaar met enkele solitaire eksemplaren
tanwezig. De ijsvogels ziet men er regelmatig, 's Winters ook de grote gele kwik.
(pvr)
een, Willy Moortgat bracht
verslag uit van de besprekin
gen terzake met minister Ak
kermans en Johan De Mol zet
te de Groenkomitee-voorstel-
len tot oplossing van de pro
blemen op een rijtje. Voorzit
ter Jozef Tas stipte daarbij aan
dat de politieke mandatarissen
- hij bedoelde De Mol en Van
Vossole - er louter present wa
ren als leden van het Groenko
mitee. Niemand dus enige gra
ten moest zoeken in hun poli
tieke overtuiging.
Probleemstelling
In het verleden werd gepland
dat om tot een «betere» afwa
tering te komen van de bek
kens van de Pas- en Steen
beek, de afwatering van deze
beken moest afgeleid worden
naar Denderbelle-Broek. Om
dit water te verwerken werd in
het Broek trouwens een ge
maal gebouwd. De kapaciteit
ervan werd berekend op de
toevoer van het water van de
Pas- en Steenbeek, maar te
vens op dat van de Vondel
beek. Men dacht nl. dat het
probleem van de waterbeheer
sing van het Vondelbeekbek-
ken het «allesomvattende en
allesoplossende» Belle-Broek
was.
Nochtans heeft men daarbij
geen rekening gehouden met
de probleemgebieden rcrtid
Denderbelle-Broek.
Logischerwijze vangt men aan
met de waterbeheersing bij de
monding van een bekken;
m.a.w. kan men aan de mon
ding het aangevoerde water
degelijk opvangen en af-
Zo kan men stellen dat bij
wateroverlast en hoge water
stand van de Schelde, deze het
water van zijn rivieren, o.a.
van de Dender, niet volledig
kan opvangen. Gevolg hiervan
is dat de waterstand van de
Dender het alarmpeil bereikt
en reeds voordien zijn water in
het Broek - via de overloop-
dijk - loost. Dit is trouwens
het eerste en hoofdzakelijke
doel van het Broek.
Zoals hoger aangehaald werd
het bekken van de Pasbeek
reeds afgeleid naar het Broek.
Met het gevolg dat voordat het
Broek verzadigd is, er geen
bovenwater van de Pas- en
Steenbeek kan opgevangen
worden in het Broek. Hier
door komen de weilanden
rond het Broek (Meerskant en
Weekens) meermaals per jaar
blank te staan.
Tenslotte kan gesteld worden
dat een afwatering, via een
nieuwe verbinding, van de
Vondelbeek, - zoals de Lan-
Lebbeke. Paul Verheyden, sekretaris van het groenkomitee aan het woord (G. Breckx)
delijke Waterdienst voorstelt -
een bijkomende wateroverlast
zal doen ontstaan. Dit laatste
werd in feite reeds erkend
door de bevoegde instanties,
aangezien ze telkens opnieuw
gekonfronteerd met dit pro
bleem, wisseloplossingen voor
stelden. Zo werd o.a. voorge
steld een tussendijk in het
Broek te bouwen: om een on
dergrondse verbinding van de
weiden met het pompstation
aan te leggen.
Met deze voorstellen nemen
het Groenkomitee en Raldes
geen genoegen, omdat ze het
probleem van de waterbeheer
sing van de Vondelbeek niet
ten gronde oplossen. Daarom
hebben voornoemde vereni
gingen zich ingezet om tot een
definitieve oplossing te komen
en zelf een voorstel dienaan
gaande uitgewerkt.
Pierre Van Rossem
Hoewel bepaalde gedeelten van Denderbelle in de loop
der tijden reeds meerdere keren getroffen werden door
overstromingen, manifesteert de wateroverlast ach de
voorbije drie jaar scherper dan voorheen.
In 1983 reeds liep de Steenkouterbaan, nabij de Hoge
Brug, onder water. Kritiek werd de situatie echter in de
eerste helft van de februarimaand 1984. Op dinsdagmor
gen 7 februari kwam het water voor het eerst hoger te
staan dan het niveau van de Steenkouter. De gemeentelij
ke technische dienst en de politie kwamen ter plaatse,
doch ondanks hun bereidwillige hulp konden de bewoners
niet op tegen de wateroverlast.
Toen reeds werd vastgesteld dat de sluisdeur ter hoogte
van de Hoge Brug niet dicht kon (ingevolge het niet
vrijhouden van de sluisbodem) en het water aldus, via
deze sluisdeur, uit het Broek naar de Steenkouter kon
stromen. Slechts bij tussenpozen werd toen overgegaan tot
het wegpompen van het overtollig water uit het Broek.
Ondanks de zeer hoge waterstand in het Broek op
woensdag 8 en op donderdag 9 februari en het feit dat het
water over de dijk op de Hoge Brug stroomde, trad het
pompgemaal in het Broek niet in werking. Hoewel op
donderdag om 13u30 het verval op de Dender een halve
meter lager lag dan het normale peil, werd het gemaal nog
niet in werking gesteld. Dit gebeurde pas om 17u40, nadat
de burgemeester ter plaatse was geweest. Door het niet
onderhouden van de doorlaatplaatsen, o.a. langs de Hoge
Brug, konden de sluisdeuren niet dicht, zodat het water
van het Broek de lager gelegen gedeelten, o.a. Kruisstraat
en Dries, die reeds wateroverlast kenden, door een
werkelijk overstromingsgevaar bedreigd werden.
