Rik Van Gucht: een
terugblik op 25 jaar amateurtoneel
Willen is Kunnen Dendermonde brengt dubbele hulde
26 1987 r rfr
Chris Lomme met
«De hectaren van het geheugeii{;
De emigranten bekoorden in Vrohan
Dendermonde
22 - 13.12.1985 - De Voorpost
aan de jeugd wil m
zal ik op de jubileun
autent
mochl
Een vrouwenmagazine Daeyaert. Nancy De Vyl
schrijft een wedstrijd «Mis- der, Ruan Rombaut, Karen
ter-doe-het-zelf» uit. Maar Rombaut en Johan De Key-
wanneer je eindlaureaat aer. De regie is in handen
wordt van die wedstrijd en van Mare De Caluwé
over twee linkse handen be- Het stuk wordt gebracht in
schikt, H»n zijn de proble- de zaal van de stedelijke
men niet uit de lucht. Wil je basisschool, Spoele 40 te
een avond vol ontspanning Lokeren. De toegang be
en boordevol komische si- draagt 100 ft1, en voor kin-
tuaties, verwisseling van deren tot en met 12 jaar
personages, dan moet je be- vraagt men 60 fr.
g" J?*™ n"r,£ Dc derde u,.gave ven Linea
nesigr^ Kameleon.^ D.6 kreeg dic
«n p wHr**>mhpr ui,ersI levreden waren over
L inilialicr De vierde ei.ga-
H rw om ia tjurtfr vc kan dus worden verorberen!
december om 19 u. «Mister-
„üw, Die zal plaatshebben van 17
Dendermonde. Rik Van Gucht. Ik wou graag met Leo Vertongen spelen, maar de groep noy, Myriam Majeleine, ^^^«"kunstambacht
Katja Andries, Daniël
Lokerse Kameleons weer
op de planken
Voor Taal en Vrijheid Aalst
Toneelgilde «Voor Taal en Vrijheid» startte het seiaoen in
minder gelukkige omstandigheden. Zich met «De pop van
Amedé» richten naar UnAmm in de ffinti»rn»«'rp»rin<u
met een overvloed van feestjes is inderdaad weinig oppor
tuun. Dnt de opkomst minder bemoedigend was viel dan
ook te verwachten
Op het einde van het sei
zoen staat «Voor Taal en
Vrijheid» voor een zware
uitdaging: optreden in het
Landjuweel voor het be
houd van de klassering. Ze
wil dit doen met een stuk
van stadsgenoot Paul Cop-
pens, momenteel een der
meest gespeelde Vlaamse
toneelauteurs die acht
stukken lopen heeft en
wiens «Hora es» eerlang in
de Koninklijke Vlaamse
Schouwburg wordt ge
bracht. Wat dramaturg
Marc Van Wezemael een
goede politiek noemt. Lief-
h ebbe revere nig; ngen moe
ten zich niet vergapen aan
werk van bv. Shakespeare.
Beter is de eigentijdse stuk
ken van auteurs van eigen
bodem een steuntje te geven
zodat er uiteindelijk ook
eens santen in eigen land
Chris Lomme met «De hec
taren van het geheugen»
Ondertussen herneemt
«Voor Taal en Vrijheid» te
Nieuwer kerken in de
Volkskring op 13 en 14 de-
BGJG de dolle comedie «Wij
gaan naar Benidorm». La
chen geblazen.
Op zondag 15 december
brengt Chris Lomme (of
kent u haar beter «la «Mie»
uit «Hard Labeur»?) poëzie
van Herman De Coninck in
de bovenzaal van «De Graaf
van Vlaanderen». Wegens
het eerder intiem karakter
van een dergelijke poëti
sche avond werd inderdaad
voor een kleinere ruimte
met een (capaciteit van
maximaal 90 toehoorders
langspeelfilms,
haar niet veel
trices zullen nadoe$£00
Wel wilde ze
O.C
doch rheuma in
hand drukte die
kop in. Via liefbi
treden in Teater
belandde ze in he
sioneel toneel,
servatorium en
lair met
Mathilde».
keihard werken
Brusselse KVS
haar Aan de
Vlaamse
Chris Lomme zegt van zich
zelf en van haar collega's
dat «aktours eigenlijk men
sen zijn die weigeren een
rechte lijn te volgen en bo
venal de vrijheid kiezen».
Daarom zocht ook zij naar
alternatieven voor haar
dagelijkse toneeljob.
De film was er één van. Ze
speelde in Nederland en in
België in liefst achttien
fn het leven ivordt vaak beter kottsedie
gespeeld dan op de planken (Weiss
Wie maakt eens een Romeo en Juliamet
ttvee lelijke mensen? 't Tan best mooi zijn
Carmiggelt).
De akteur, hij etaleert zijn schmink en
zijn make-up
teat heilig en obsceen
grimeert zijn ziel met een grintas die op
zichzelf en anderen past
vermomt emoties in een flits van uren
tot intieme tastbare figuren.
Het leven achter het toneel is vaak drama
tischer dan het leven erop (liegende
Blatter
De dekors ran het stuk wareu prachtig,
snaar de akteurs gingen er voor staan
(Wooleott
Je wordt ving oud als je vam theater houdt
(De Jonge).
Toneelspeler; de reen is eigenlijk een
kleedkatster die tocht
een harde spiegel en een duister raam
het kaartje bij de bloemen mei haar naam
en dan de moeheid en de achterdocht,
Toneelspelers zijn de enige eerlijke hui
chelaars (Hazlltt).
Aktereu lijkt doodgemakkelijk: iedereen
kan lopen, praten maar dan zijn ze zich
zelf en slat is geen kunst (Strindberg
Het was één ran die toneel stukken waar
in alle akteurs helaas bnllengetroon dui
delijk spraken (Benehleg).
Velen worden slechts sloor de ernst ran
het leven aangegrepen manneer xe hem
op de planken gespeeld zien (Sirius).
Dit weekend staat de Dendermondse toneelvereniging
Willen is Kunnen op de planken met "Hulde', een werk
van Bernard Slade. Heel toepasselijk, dit stuk, want
speler Rik Van Gucht viert hiermee z"n 25-jarig toneelju
bileum.
Een reden voor een gesprek met deze man, in wiens leven
toneel een belangrijke plaats inneemt.
'Ontdekt' door Willen is
Kunnen
Dendermondenaar Rik Van
Gucht, nu 44 jaar jong,
startte z'n amateur-toneel
carrière op 16-jarige leef
tijd bij de KAJ van Sint-
Gillis. «Ik leerde er drinken
en toneelspelen», vertelt
hij. «Met "De wonderbaby',
een stuk dat we toen speel
den, hadden we zoveel suk-
ses dat KAJ Dendermonde
ons vroeg bij hen op te tre
den. Toevallig zaten in zaal
Antikens een paar leden
van de groep Willen is Kun
nen. Toen hebben ze me
'ontdekt'. Voorzitter Wil-
lems en cafébaas Meule-
broeck kwamen vragen of
ik bij de groep wou aanslui
ten, maar m'n pa zei 'njet'.
Ik moest studeren.»
Rik volgde eerst Moderne
Humaniora, schakelde over
naar de Handel, om nadien
naar de handelsschool in
Aalst te gaan. «Toch ben ik
in het seizoen '57-'58 ge
start by de groep Willen is
Kunnen, om er te blijven
spelen. Het toneelspelen
heeft wel invloed gehad op
m'n studentenleven. Ik heb
in de groep een paar keer
afgehaakt wegens de stu
dies. Wanneer de liefde
voor het theater de liefde
voor het studeren over
stijgt, zijn de resultaten op
school niet zo best.
Maar de groep kwam me
altijd terugvragen. Ze had
den gewoon niemand an
ders. Het resultaat was dat
ik op 20-jarige leeftijd per
sonages vertolkte van 60
jaar. Zo was het misschien
ook verkeerd, dat ik, toen
ik 18 was, een zware hoofd
rol speelde in 'Schaakmat'.
Eigenlijk is het ook een
beetje triest dat ik van in
den beginne vrijwel altijd
een hoofdrol heb gehad.
Drie toneelperiodes
Op de vraag met welke re
gisseurs Rik Van Gucht
zoal gewerkt heeft, ver
klaart hij onder de hoede
van (slechts) drie regis
seurs gestaan te hebben.
•Eigenlijk», meent hij,
«kan ik die toneelcarrière
indelen in drie periodes. De
periode van Leo Vertongen
als regisseur, dan Femand
Moens en tenslotte Clement
Leybaert.
«Aan de stukken die we ge
speeld hebben in de periode
van Leo Vertongen heb ik
niet zoveel goede herinne
ringen, aan hemzelf echter
v/el. Het is immers hij ge
weest die me leerde spelen,
r most wel talent in een
>ler zitten, er kan
;lk geval nog veel bijge-
;ht worden door de re-
eur. Vertongen maakte
wegwijs in het toneel-
m. Bepaalde trekken
tanieren van spelen heb
>g van hem; ik volg nog
Is zijn sporen,
eerste stuk dat ik bij
jr. is Kunnen speelde
te: 'Gieren op een veilig
maar nog datzelfde
jen speelden we Drijf-
i', een zwaar drama,
hoogtepunt uit die pe
ls was 'De knecht van
ie meesters', doch dat
.ik heb ik niet graag ge
peeld. Commedia deU'Arte
ligt me niet. Met die pro-
duktie hebben we wel aan
wedstrijden deelgenomen,
onder andere in De Panne.
Ik herinner me nog dat ik
toen met een enorme kater
van de vorige nacht opge
scheept zat, toen Leo Ver
tongen ons oplegde niet
veel te eten of te drinken.
Hij had het moeten weten!
De beste herinnering uit die
tijd héb ik wel aan Tie engel
in het pandjeshuis', waarin
ik met Malou Teugels speel
de. Overigens een zeer
knappe prestatie van haar.
Omdat Leo Vertongen in
*71 te weinig tijd had om
nog te regisseren bij Willen
is Kunnen, volgde Femand
Moens hem op. Van het dra
ma "Een handvol sneeuw'
heb ik toen het meest geno
ten, niette gen staan de ik er
een bijrol in had. Op het
tomooi der Lage Tanden in
El aio behaalden we met dat
werk de derde plaats. Voor
dat rolletje heb ik daar de
prijs van de beste akteur
gekregen, Femand ontving
de prijs van de beste regis
seur. We hebben met "Een
handvol sneeuw" ook het
stadstoraooi van Herentals
Van groot belang is ook
"Volpone' geweest, een
'zwarte' komedie die we op
de planken gezet hebben in
het seizoen '77-'78. Ook de
rol van professor Higgings
in "My fair Lady", beviel me
enorm. Van de "Mirakelma-
kers' hebben we nog twin
tig voorstellingen gegeven.
Daarna hebben we echter
een moeilijke tijd doorge
maakt. Femand had, door
het overnemen van een
zaak, geen tijd meer om te
regisseren. Femand en z'n
vrouw Malou, gaven hun
ontslag en wij zaten aan de
grond.
Met regisseur Clement Ley
baert verrezen we vier jaar
geleden uit de as. Van de
oude garde, de meeste men
sen waren in die tussenpe
riode weggegaan, bleven
enkel Jean Van Houte-
ghem. Staf Burssens en ik
zelf over. We zijn dan met
andere mensen gestart en
het eerste stuk uit die perio
de *Hé, mag ik m'n echtge
note terug' was meteen een
hoogvlieger. Ook "Herrie
om Harris' heb ik graag
gespeeld, maar het hoogte
punt was wel "De vrek'. Vol
gens mij, toneelmatig beke
ken, m'n beste prestatie tot
nu toe. Had ik geweten dat
De vrek" zo goed zou over
komen, ik had het stuk be
waard voor de jubileumvie
ring. Eigenlijk was het
stuk In geweten niet belast'
gepland voor deze viering,
maar om interne redenen
werd dat afgevoerd. We
konden het stuk niet vol
waardig bezetten en het
grootste deel van de groep
was niet akkoord met de
regisseur die ik aangezocht
had.
Het liefst had ik een drama
gespeeld, maar je vindt er
niet altijd de geschikte
mensen voor.
Wanneer ik tenslotte de
drie voorbije periodes be
schouw, mag ik wel zeggen
dat ik aan Clement Ley
baert de beste herinnerin
gen bewaard heb.»
Vertel eens: wat zoek je ei
genlijk in het theater?
«Tja, ik doe aan toneel om
dat ik het graag doe. Op
school heb ik ondervonden
dat ik toneel kon spelen en
ik ben het blijven doen. Ik
kom ook graag met mensen
in kon takt. En dat manifes
teert zich niet alleen op het
gebied van teater hoor. Ik
heb jarenlang in de politiek
gezeten. Om dezelfde reden
heb ik me in 1964 trouwens
aangesloten bij de Ko
ninklijke Harmonie Sint
Egidius, waar ik sekretaris
ben.
Buiten het werk, het huis
houden zocht ik naar iets
anders, en dat vond ik door
toneel te spelen. Maar het is
wel een hobby waaraan je
verslaafd raakt.»
Wat vind je van de kwaliteit
van beroepstoneel?
«Eerlijk gezegd vind ik die
kwaliteit niet zo fameus
Vroeger ging ik nog wel
eens kijken naar een of an
der beroepsgezelschap,
maar de laatste tijd is dat
sterk teruggelopen. Ik
spendeer m'n tijd liever aan
een toneelgroep uit de om
geving.
De beroepsmensen staan
ook zo sceptisch en passief
tegenover het amateurto
neel. Dat is zeer spijtig na
tuurlijk.
Toen ik in de beginperiode
toneel speelde, was het nog
mogelijk om vlot over te
schakelen naar het beroeps
theater. Nu gaat zoiets niet
meer. Ik heb de kans wel
gekregen, maar ik had
geen interesse. Om als der
derangsak teur hier en daar
een bijrolletje te spelen te
gen een hongerloon, daar
bedank ik voor!»
Vind je het nu niet jammer
dat je nooit bij een ander
gezelschap hebt gespeeld of
met andere regisseurs hebt
gewerkt?
«Wel», geeft Rik Van Gucht
toe, «ik ben inderdaad een
akteur van één kring die
met bijna geen andere re
gisseurs heeft gewerkt. Om
je talent te verbreden vind
ik het wel positief om bij
een andere kring, met an
dere mensen en een andere
regisseur te spelen. Aan de
andere kant heeft Willen is
Kunnen nooit veel perso
neel gehad. Ik speelde hier
bijna altijd de hoofdrol. Het
is ook zo dat de kring het
niet prettig zou gevonden
hebben dat ik wegging, te
meer daar er in een vorige
periode veel mensen naar
de Leeuwerckenaers zijn
overgestapt. Ik ben toen ge
bleven, ik blijf ook nu. Dat
is ons principe: je bent bij
een groep en je zet je volle
dig in.
Maar inderdaad, je hebt ge
lijk, een regisseur raakt op
den duur ook leeg. Maar we
kunnen het ons niet per
mitteren om een beroepsre
gisseur te betalen.»
Het is bij Willen is Kunnen
de gewoonte dat de jubilaris
zelf de spelers kiest. Heeft
een regisseur niet meer in
zicht in de kwaliteiten van
een speler H»n een andere
speler?
«Het is inderdaad bij ons de
gewoonte dat de jubilaris de
spelers en het stuk dat ge
speeld wordt kiest. Er
wordt wel overlegd met de
regisseur. Dit stuk moet
zeer homogeen vertolkt
ting deelnemen ban niet
iedereen meespelen. Ik heb
persoonlijk de beste men
sen op de beste plaats gezet.
De mensen die niet meespe
len hebben zich dadelijk bij
mijn keuze neergelegd. En
zij hebben op de dag van de
jubileumviering een andere
taak gekregen.»
Oorspronkelijk had je Leo
Vertongen aangesproken
om de regie van het jubi
leumstuk in HanHp» te ne
men. Waarom is het daarna
Clement Leybaert ge
worden?
«Het lag al jaren in mijn
bedoeling om Leo te laten
regisseren bij de jubileum
viering. Maar de men sen
uit onze groep gaven, om
interne redenen, de voor
keur Aan iemand anders. Ze
eisten dat ik een andere re
gisseur zou aanspreken en
ik heb er me bij neergelegd.
Alleen kan ik immers niet
spelen. Niet dat ik niet blij
ben met de kwaliteiten van
Clement hoor.»
Nochtans heb je na de op
voering van *De vrek' zelf
verklaard dat je afzag van
de keuze Leo Vertongen
voor het jubileumstuk.
«Leo Vertongen stond niet
zo positief tegenover de
voorstellingen van De
vrek'. We hebben hem toen
afgewezen. Maar wezenlijk
was dat niet zo. Ik had hem
wel degelijk als regisseur
willen hebben met dit stuk.
Maar de groep was er te
gen.»
Voor het juhileumstuk
"Hulde' had Clement Ley
baert de regie reeds volle
dig gemaakt. Na spannin
gen in de groep omtrent het
te spelen stuk, is Clement
Vertel eens wat meer over
het jubileumstuk.
«'Hulde' geschreven door
Bernard Slade, werd drie
jaar geleden door KVS ge
speeld, onder de titel: "Bra
vo Arthur'. Het stuk is heel
toepasselijk, het gaat na
melijk om de huldiging van
een akteur-regisseur-pro-
ducer.
De bedoeling van een jubi
leumstuk is de produktie zo
goed mogelijk brengen en
zoveel mogelijk spelers op
de scène te hebben. De men
sen met wie ik zal spelen
.zijn: Staf Burssens, Bea
Verschelden, Renée
Schreyen, Mare De Vlieger,
Karine Hervent en Mach-
teld Cool.
M'n echtgenote Renée
speelt nu aan mijn zijde, als
Dendermonde. Rik Van Gucht: andere zaken die
aan de jeugd wil meegeven (P.
mijn vrouw nog wel. Zij
heeft te laat de kans gekre
gen met akteren te begin
nen om nu een rasaktrice te
zijn. Maar ze heeft toch nog
een aantal jaren voor de
boeg. Even graag echter
had ik nu naast ak tri ces
gestaan uit m'n beginperio
de, maar om redenen die ik
hier niet wil noemen heeft
het niet mogen zijn.
Eén ding nog: een tegen
speelster als Malou zal ik
wellicht nooit meer krij
gen. Ik hoop van wel na
tuurlijk.
Andere zaken die
aan
De voorstellingen
de' hebben plaats
en zat.
u., en dit in vaal
op de Oude Vest
monde.
Tekst:
Foto's: Piet
Drie akteurs op een geïmproviseerd podium, een massa
toeschouwers en een hele problematiek die in een tijd
spanne van enkele uren werd blootgelegd. Het probleem
van de gastarbeiders die ergens in een vreemd land
proberen aan de kost te komen, niet begrepen worden,
weggemoffeld worden voor de maatschappij en maar een
droom hebben: terugkeren naar het geboorteland beladen
met rijkdom en geld.
De emigranten, stuk dat
het voorbije weekend werd
opgevoerd, in de feestzaal
van het Vrij Hoger Han
delsinstituut te Dender
monde, werd geschreven
door de Poolse auteur Slo-
womir Mrozek. De auteur
zelf heeft zijn geboorteland
al een tijdje verlaten en
weet dus waarover hij
schrijft. In «De emigrant»
wordt bij stukjes en bij beet
jes de Poolse samenleving
uitgerafeld, met haar vele
kleine kantjes, met de veel
vuldige tegenstrijdigheden
tussen de arbeiders van het
vlakke land, die nog kun
nen feeeten in het weidse
groen en de intellektuelen
van de stad die in een
keurslijf gedrongen met
zichzelf geen blijf weten.
Wanneer twee exponenten
van deze groepen elkaar in
een kelderruimte van een
vreemde stad terugvinden,
wordt de kloof tussen de
twee denkwerelden merk
baar. Noch de arbeider,
noch de intellektueel wil
toegeven aan de drang die
hen beiden bezighoudt: te
rug naar huis. Al is de
drang bij de arbeider een
flink stuk duidelijker aan
wezig dan bij de intellek
tueel. Het komt meer dan
eens tot konflikten, waarbij
eerst de intellektueel toe
geeflijker schijnt dan de ar
beider, maar langraam
neemt deze laatste de bo
venhand en dwingt hij met
zijn realistische taal, zijn
rake opmerkingen, zijn ty
pisch beperkt denkvermo
gen, zijn «meerdere» tot ka-
pitulatie.
De twee personages worden
in hun hemd gezet, zin na
zin duidelijker voor het pu
bliek afgetekend. Van het
publiek wordt trouwens
heel wat aandacht gevergd
in het stuk. De kennisma
king met twee versehillen-
relden, is frappant. De ar
beider droomt van al wat
moois is, denkt aan eten en
drinken, aan al wat weelde
is en een flink stuk van dat
werelds gedoe kan hij ook
in zijn vaderland weervin
den, de intellektueel daar
entegen weet dat hij in zijn
geboorteland geen schijn
van kans maakt. Voor hem
is alles wat ginds gebeurt
verderfelijk. Hij krijgt
vooral in het begin met
moeite een goed woord over
zijn lippen over zijn vader
land. In de kelder voelt hij
zich beschermd tegen de
buitenwereld die hem al te
vaak heeft teleurgesteld.
Sterk stuk
Willy Heyndrickx, Leo Jan-
segers en T .inria Stuyven
brengen in een regie van
Tony Van Avermaet met
■De Emigrant» een toch wel
biezonder sterke prestatie
naar voor. Zij brengen twee
totaal verschillende emi
granten naar voor, die
vooral veel konflikten met
woorden uitvechten, steeds
weer hun ruzies bijleggen,
alles doen om toch maar
met elkaar te kunnen leven.
maar ook allee aanwenden
om «Uf Aar te kunnen haten.
Met veel overtuiging, het
hele stuk door, worden deze
twee denk- en leefwerelden
op het toneel neergezet. El
ke harde konfrontatie
wordt afgerond met een
stuk tedere toenadering
van beide zijden, met zal
vende woorden alsof de
twee ook begrepen hebben
dat ze op elkaar zijn aange
wezen. «De Emigranten» in
een vertaling van Nora Pit-
toor, ging meteen in pre
mière in Dendermonde en
het ziet er naar uit dat het
stuk een geweldig sukses
gaat worden. Vooral omdat
velen zich zullen herken
nen in deze twee figuren,
die geen naam hebben mee
gekregen, en dus anonie-
men zijn in de toch al zo
>ld
de emigranten.
Dendermonde. De intellektueel doodt de tijd met het lezen van boeken en
de arbeider, grondwerker van beröep, borrelt van fantasie, waarin vooral
hoofdrol spelen (foto Piet Hermans)
Dendermonde. De twee emigranten in een van de vele diskussies (foto Piet
