17de
MAAR
T0
MAAR
1986
Over Bierwinkels (1)
MAEVA'S PRAATHUIS BRANDT ALS TOORTS
^XkT„™dHeTnd,ï'ta dc *sofed,egd- °n z;r' sfiïaïiï! srr risrjü
0KT0BERHALLEN
WOONINRICHTING EN VRIJE TIJD
N.C.M.V. Verkoopsalon te Wleze luidt weer de lente In
V.V.V.-Wieze naar Straatsburg
De Voorpost - 14.3.1986 - 9
Achlel Vermelren vertelt
Er was een tijd dat de bierwinkels - staminees, zoals we ze
vroeger noemden en cafés zoals we ze nu noemen - te
Lebbeke zo dik waren als «'t haar op 'n hond», om het
volks te zeggen.
We zochten, en zoeken nog, daaromtrent vaste cijfers te
krijgen. Wat de laatste decennia betreft, konden we daar,
dank zij onze politiekommissaris, over beschikken. In 1964
waren te Lebbeke, toen nog geheel zelfstandig, 124 drank
gelegenheden, in 1968 nog 119 en in 1971 war dit aantal
teruggelopen tot 111. De echte teruggang begon echter pas
later.
Stippen we terloops aan dat er in 1960, 62 cafés waren, waar
«gespel» - zo noemden we destijds muziek in een herberg -
was. 32 van die instellingen betaalden daar toen 520 fr.
voor, omdat hun muziek een «automatiek» was. De overige
30 betaalden 260 fr.omdat het ging om gewone muziek-
speeltuigen. In een handelsgids die in de loop van 1978 van
huis tot huis verspreid werd, vinden we ook de cafés, bars
en dancings afgedrukt. Voor Groot Lebbeke waren er dat
in totaal 104, voor Lebbeke zelf nog 81.
Over het aantal herbergen voor 1940 konden we helaas geen
vaste gegevens op de kop tikken. Misschien kan iemand van
u, die dit leest, ons helpen. Het is trouwens de bedoeling via
deze bijdrage iets los te weken.
Stationsstraat
Ik herinner me uit mijn prille kinderjaren - en die liggen al
tamelijk veraf - en ik weet het bovendien van horen zeggen,
dat rond 1930 in de Stationsstraat ruim dertig staminees
waren. Ik schrijf ruim dertig omdat sommige, het cijfer 34
vooropzetten, anderen 36 en nog anderen komen dan nog
met andere cijfers op de proppen. Mogelijk is echter dat die
mensen herbergen tellen, die op dat moment niet meer
bestonden of er nog niet eens waren. Nu is het wel zo dat de
«Stausestraut», destijds de winkelstraat bij uitstek war en
ook dé straat van de staminees. Zij war immers rond de
eeuwwisseling, toen de trein algemene ingang als vervoer
middel vond, de drukste en meest gebruikte straat ge
worden.
Lag het cijfer in de andere straten gevoelig lager, toch
menen we te mogen veronderstellen dat daar per 15 20
huizen zeker één staminee te vinden war.
De meeste vrouwen, want zij waren het die staminee
hielden, deden dat als bijverdienste. In die tijd was «iets»
bijverdienen trouwens zeer eenvoudig. Er was geen sprake
van een handelsregister, fakturen, overdrachttaks, laat
staan van B.T.W. Deze toestand vond men ook weerspie
geld in het groot aantal kruidenierswinkeltjes, die verhou
dingsgewijs bijna zo talrijk waren als de bierwinkels.
De redenering van deze winkeliersters - weer «sters» was ik
formuleer het zoals zij het uitspraken - Hoe letter (luttel)
we verkopen, eten wij «voor niet». Een kleine bedenking:
een bijverdienste was toen zo eenvoudig als ze nu gecompli
ceerd is.
De meeste herbergen waren tegelijk woon- en leefkamer én
keuken. Zo stonden in de gelagkamer, 's middags of 's
avonds op de leuvense stoof, de aardappelen gaar te koken
en op de langesmalle buis stond het stoofflees te pruttelen.
Het gebeurde dan wel eens dat wanneer een schaarse klant
op de middag over de vloer kwam, de «zocht» (gaar)
gekookte petatten eerst afgegoten moesten worden, voor
aleer de bazin - groot woord in dit geval - naar de kelder
trok om een pint te tappen.
Tapinstallaties kende men toen praktisch nog niet en het
was alleen in de staminees met een groot debiet dat een
kraan op de toog stond. Dergelijke havens van barmhartig
heid waren niet zo talrijk en men noemde ze dan ook een
beetje grootsprakerig «café».
Moest in die tijd een vat gestoken worden dan was dat een
hele onderneming, waarbij meestal de man te pas kwam.
Was 't vat af in de loop van de dag en er kwam een klant
over de vloer, dan moest die maar «nen demi» drinken - dat
was uit 't flesken - in plaats van een pint van 't vat. Een pint
van 't vat kostte in die tijd 0,75 fr. en «nen demi1 fr.
Tot de zeldzame klanten overdag hoorden de bakker, de
beenhouwer die vond dat hij éénmaal in de week zijn
klanten ook iets moest «jonnen» (gunnen), ergens een
baangast en de brouwer die zijn toumée deed. 's Maandags
waren daar ook vaak de vele stiel- en ambachtsmannen die
niet veel zin hadden, in werken omdat ze nog nadorst
voelden van de dag voordien. Die maandag waren er ook
wel eens «Brussel-werkers», die niet tot op hun werk
geraakt waren. Sommigen wel tot aan «den alléé vert»
(station Groendreef), maar niet op «'n travvoo» om rede
nen die licht te begrijpen zijn.
Stamineeprtutt
Die staminees van toen waren ook vaak het dekor waar zich
taferelen afspeelden, die nu niet meer denkbaar zijn.
Zo gebeurde het in de Klei dat 's avonds na de aankomst
van de trein, enkele forenzen het stof van de afbraak in hun
keelgat, kwamen doorspoelen - zo noemden ze dat - terwijl
de petatten op de stoof stonden te koken tegen wanneer de
man thuiskwam van zijn werk.
Een van de stofkeelspoelers zijn blik valt opeens op de pot
die daar staat te dampen en waarvan het scheel aan 't
wippen is. Bewijs dat de aardappelen goed doorkoken.
Plots zegt hij, wijzend naar de dampende pot,: «Wedden
dat ik mijn vinger daarin steek zolang ik wil?»
- Gij? Uw vinger daarin steken?
- Ja.' Zolang ik dat will- Dat kan niet! is de felle repliek.
- Wedden voor een pint?
Anderen mengen zich in het gesprek en één zegt: Moeten
jullie alleen drinken?
- A wel goed, gaat de geviseerde op de weddenschap in. Een
pint voor alleman. Het woord «tourné-generale» kende men
nog niet.
Twee handen strekken zich uit, er volgt een klap, de handen
draaien om, een tweede klap en de weddenschap is beze
geld.
De man die het spel in gang heeft gezet stapt heel gewichtig
en met heel wat misbaar naar de stoof, heft het deksel van
de pot omhoog, steekt zijn vinger in het kokende water,
maar trekt hem vliegensvlug terug en zegt triomfantelijk:
Voild!
De vinger is niet eens verbrand, ziet alleen een beetje rood
en is hooguit was verbleslerd. Maar dat heeft hij er wel voor
over.
- Ja maar zo niet hé!
- Hoe zo niet? Ik heb toch gezegd, zolang ik wil?
De verliezer «zijne nikkel» valt langzaam. Een paar
vloeken die de melk zouden doen ronnen (stremmen), maar
hij beseft dat hij er ingelopen is. Hij wil nog gelijk halen bij
de andere dorstigen, die echter zonder reaktie blijven, want
die interesseert het alleen te kunnen drinken op de kap van
iemand anders.
Uithangborden
De meeste van die staminees hadden, bij manier van
spreken, een uithangbord, dat boven de deur hing, maar
vaker was het geschilderd op de waaier, de ruit boven de
deur. Meestal echter werd de drankgelegenheid niet bij die
naam genoemd, maar wel naar de bijnaam van de bewo
ners. Uitbaterswar in die tijd een onbekend woord.
Een typisch voorbeeld daarvan was en is nog «De Lelie»,
het café naast het gemeentehuis. Steevast zei en zegt men
«Bij Medts», van toen Staaf Mets (De Medts) achter de toog
stond. En al heeft deze bierwinkel en dit duivenlokaal al een
paar keer van uitbater gewisseld, toch blijft het onverander
lijk Bij Medts».
Een uitzondering op die regel was wel «De Fontein»
toevallig aan de andere kant van het gemeentehuis. Jaren
lang heeft daar uitsluitend in hel Frans op de voorgevel
gestaan «A la Fontaine» Estaminet. Al is deze herberg later
een winkel geworden, toch werd dit huis doorheen de jaren
«De Fontein» genoemd. Zelfs nu nog. Zeggen sommige
Lebbekenaars niet dat de burgerlijke stand zich in «De
Fontein» bevindt?
We zijn gaan grasduinen in de benamingen van Lebbeekse
herbergen, met de bedoeling een beperkte bloemlezing
samen te stellen en op die manier de basis te leggen voor een
meer uitgebreide behandeling of studie.
We vonden deze namen links en rechts. Op lijsten, vroeger
door de politie opgemaakt, op oude affiches en prentkaar
ten, op een kaart van Van Der Maelen, daterend van
omstteeks 1845, in het boek «Toponomie van Lebbeke»
van Bovijn en ook in het onlangs verschenen werk van Jef
Dauwe «De Koninklijke Harmonie St.-Cecilia» 1785-1985.
Een oude herberg, nu nog bestaande, u en mij bekend is
«De vier Eemers». In Toponomie van Lebbekelezen we
hierover: «Herberg ingericht aan de nieuwe steenweg op
Asse, die werd aangelegd in 1787-89. De auteur legt een link
naar de vier heemskinderen en zegt: Vergeten we niet te
vermelden dat men in de 18de eeuw «de vier Haymonskin-
deren» verbasterde in de «vier Heemers».
Op de kaart van Van Der Maelen 1845) treffen we deze
herberg otan onder de naam «Aux 4 seaux». Dus een Franse
vertaling van «4 emmers». In 1898 werd deze herberg
uitgebaat door Philemon Moens.
Naast de naam «Aux 4 Sceaux» vinden we op de kaart nog
«A la ville de Louvain» (In de stad Leuven), «A la ville de
Dunkerque» (In de stad Duinkerken), «Au ciel» (In de
hemel), «Au Renard» (In de Vos), en «Au Faisan» (In de
Fezant).
We zouden daaruit kunnen besluiten dat de maker van de
kaart de namen in het Frans heeft vertaald. Dit wordt dan
echter tegengesproken door het feit dat op dezelfde kaart
ook «In de Vlasblom» en «In den Bonten Os» voorkomen.
Wat meteen laat veronderstellen dat «De Fontein» niet de
enige herberg war die een franstalig uithangbord had.
Vele uithangborden verwezen naar de naam of het beroep
van de uitbater. Zo waren er o.m. «De Vos» en «De
Koning» omdat de bazen de naam droegen van Devos en
De Coninck.
«Bij de kuiper», «Het handelshuis», «De Vetten Os» of «De
Bonten Os» toonden aan dat de uitbater resp. kuiper,
handelaar (commergant) of beenhouwer was.
De oorsprong van een uithangbord was verschillend, hij lag
soms in de plaats van herkomst, verwees naar een bijnaam,
ook wel eens naar een vreemde speelse naam, war een
plezante uitdrukking, een plaatsaanduiding, e.z.m.
(wordt vervolgd)
Pierre Van Rossem
Voor miljoenen schade te Dendermonde
Een fel uitslaande brand heeft in de nacht van vrijdag op tridc' 31135 Patrick Valain. tioning. Of dat zo is zal een
zaterdag het café-restaurant "De Witte Villa", beter °Phet °8cnblik dat het vuur onderzoek moeten uitwijzen."
gekend als hel Maeva-praathuis, aan de wijk Eegenen te °°ts,,?nd was hii Aadeyen was
uitrukken vanide^brandweer van Oudegem, onder leiding "Sabine Drieghe en Madeleine 'snookerzaaJ'. Er was reeds
van bevelhebber Marcel Vertongen en dank zij het feit dat Van Gijseghem hielden de een büjartklub opgericht. De
het vrjjwel windstil was, konden de aanpalende gebouwen zaak open", zegt Van Aco- snookerzaal zou nu vrijdag of-
worden gevrijwaard. leyen. "Rond kwart na twee ficieel worden opengesteld. De
vertrok de laatste klant en wer- schade die het vuur veroor-
Het vuur werd opgemerkt Om-zaak onbekend den zowel het café als het res- zaakte, loopt in de miljoenen,
door Jean Van de Velde, een H M nraathllk taurant gesloten. Wat er na- j
Vïf bUiZCD florerende zaakf was eigendom 8ebenrdc weet ™m"'d-
ÏÏe is van Rad>' Van Acoleyen. Men zegt dat het vuur zou
"Ik stond net op het punt om broer van de bekende d i' Pa- ontstaan zijn in de air-condi-
naar de veemarkt in Battice,
nabij Herve, te vertrekken
toen ik plots enkele doffe knal
len hoorde", zegt de h. Van de
Velde.
"Ik ging mij vergewissen en
merkte rookpluimen die door
het dak van het café opstegen.
Het was toen 3u40. Onmiddel
lijk rende ik naar de telefoon
en belde de 900. In minder dan
tien minuten kwamen twee wa
gens met manschappen van de
brandweer van Oudegem aan
gerold. Zelf was ik reeds met
een lans de vuurhaard be
ginnen bestrijden, maar dat
was boter aan de galg. Boven
dien nam de hitte zodanig toe
dat ik het niet langer kon uit
houden."
"Toen we ter plaatse kwa
men sloegen de vlammen reeds
door het dak en was het hele
gebouw in een vlammenzee
herschapen", zegt brandweer
bevelhebber Vertongen. "Ge
let op het gevaar voor uitbrei
ding naar de aanpalende wo
ningen heb ik onmiddellijk de
hulp ingeroepen van het korps
van Dendermonde. Dat kwam
snel met vier wagens ter plaat
se. Niet alleen vormde het
vuur een bedreiging voor de
aanpalende huizen. Net achter
het gebouw bevindt zich een
elektriciteitskabine en bestond
het gevaar voor ontploffingen
indien de vuurhaard zich tot
daar had uitgebreid. In dat
geval had ook een stalling van
de h. Van de Velde ten prooi
van de vlammen gevallen.
Daarin bevinden zich zeventig
melkkoeien. Gelukkig dat het
windstil was. Hierdoor konden
we het vuur tamelijk vlug om
schrijven."
Tot twee uur na het ontstaan
van de brand is de brandweer
blijven nablussen. Van het
luxueuze restaurant, pleister
plaats van vele Maeva-fans,
bleven alleen zwartgeblakerde
muren oover.
Dendermonde. Brandweerbevelhebber Marcel Vertongen (rechts) in gesprek met de man
die alarm sloeg (c)
Dendermonde. Brand in Oudegem. De Witte.Villa brandde volledig uit (c)
Als de middenstanders uit de regio Dendermonde-Aalst steding. Openingsuren
hun expostands schikken in de oktoberhalle, dan is de Zondagen, 16 en 23 maart van
lente zeer nabijDit geeft telkenjare nieuwe hoop en Het komitee met als voorzitter 14u30 tot 22 u.,'s zaterdags 15
vertrouwen, en noopt tot planning en aktie. Fran$ois Du Bois, ondervoor- en 22 maart van 17u30 tot 22 u.
ritter Jacques D'Hollander, se- en in de week van 18u30 tot 22
In die optiek mogen de inrich- tot 23 maart de kassa passeren! cretaris André Minsaer, en de u.
ters weer de beste verwachtin- Het is onbegonnen werk om leden Antoon Van Hoywe-
gen voor hun voorjaarssalon op te sommen wat het ver- ghen, Robert Vermeiren, J. Van Landuyt
koesteren. Het feit dat hun koopsalon biedt. Er is alles Louis Lanuyt, Jozef Van
initiatief al 17 jaar stand houdt voor de wooninrichting, de Gucht, Jo Uyttenhove en Wil-
pleit voor de degelijkheid van huishouding, de tuin (het son Bergmans heten iedereen
de gekozen formule, de trouw wordt nu gauw lente), en zelfs welkom op hun 17de voor
van de eksposanten, de kwali- voor vakantie en vrijetijdsbe- jaarssalon,
teit van de tentoongestelde ar
tikelen, een goede handelaar-
konsument relatie, tevreden
heid van de klanten en uiter
aard ook voor de gestadige
inzet van de organisatoren, die
blijkbaar niets onverlet laten
om, in de mate van het moge
lijke, iedereen te bevredigen.
Een knipoogje naar de oktoberfeesten
Het is niet de eerste keer dat de V.V.V. (Vereniging voor ven voor de prijs van 5.650 fr
Vreemdelingen Verkeer en Toerisme) een uitstap naar bij V.V.V.-sekretaris Erik
Straatsburg doet. Dit jaar wordt het een 4-daagse autocar- Pauwels, Nieuwstraat 7 te
„b. Wieze (tel. 053/21.06.12) bij
de andere plaatselijke V.V.V.-
Op de agenda beroemde Schwarzwaldhohe- leden, bij Pieter De Mol, te
wershuis, opgeluisterd door de op woensdag 11 juni is er een strasse, met bezoek aan de Lebbeke, Dendermondse
Koninklijke Fanfare Sint-Ced- ontvangst in het Paleis van Eu- kuur- en casinostad Baden Ba- Steenweg 179 (tel. 052/
lia van Wieze. Gastspreker is roDa waar ccn attine van het den» en 33n Luxemburg. 21.11.85) of bij autocars Mes
de h. Baetens, direkteur van Europees Parlement Wjge- tel. 052/21.59.59.
{P Iiuchriiviitff J.V.L.
Salon 1986
De 17de editie gaat van start
op zaterdag 15 maart, met offi
ciële openstelling in het Brou-
europees rariement oiige-
het Centrum voor Midden- woond wordt Daags nadien Inschrijving
standsopleiding te Sint-Ni- gcicid bezoek aan de binnen- Men kan van nu af al inschrij-
stad «Lc vieux Strasbourg» en
klaas. Hij zal het thema «Vak-
en Handelsbekwaamheid van de prachtige kathedraal. Tij
de Middenstander» in het licht dens ccn receptie op het stad-
stellen. Aan het salon nemen huis zal er gepromoot worden
dit jaar 93 handelaars, meestal voor de 30ste Wieze-oktober-
uit de gewesten Dendermonde feesten. Het reisschema ver
en Aalst, deel, met alleen kwa- meidt voor dag nog een
liteitsprodukten, volgens
wens en de eis van de inrich-
oponthoud in de stad Colmar
(aan de Elzasser Wijnroute) en
ters. Er is een expo-oppervlak- de hoofdstad van het Zwarte
te van ruim 5000 m2 wat meer Woud Freiburg, 's Avonds kan
dan voldoende is om de stan- mcn bootjevaren op het be
den oordeelkundig te schik- kende meer van Titisee.
ken, en een goed overzicht met Vrijdag 13 juni komt Freuen-
wandelgangen voor de bezoe- stadt de beurt en op zater-
kers te waarborgen. Niet nun- dag 14 juni wordt ccn toch,
der dan 25.000 zullen er van 15 gemaakt langsheen de wereld-
Hobby- en vrijetijdsbesteding
aan de eer in Aalst
De kulturele werkgroep Kosi organizeert op vrijdag 14,
zaterdag 15 en zondag 16 maart in 't Apostelken een
hobby- en vrijetijdsbesteding tentoonstelling die helemaal
in het teken staat van keramiek en pottenbakken.
De tentoonstelling zal worden geopend op vrijdag 14
maart om 20 uur en is toegankelijk op zaterdag 15 maart
van 14 u. tot 21 uur en op zondag 16 maart van 10 u. tot 13
u. en van 15 u. tot 20 uur.
Lentesalon
Wieze
OPENINGSUREN: WERKDAGEN 18.30 TOT 22 U.
ZATERDAGEN:17.30 TOT 22 U. ZONDAGEN 14.30 TOT 22 U.
