PLAATSELIJK
CENTRUM VOOR
MOLIN OLOGIE TE
SINT-AMANDS EEN
BEZOEK
OVERWAARD
M
DE MOLEN. SLEUTELTOT DE EKONOMIE
ft®
Bra"16*
De Voorpost - 27.6.1986 - 31
In één van onze vorige uitgaven en dit naar aanleiding
van de heropening van het Plaatselijk Centrum voor
Molinologie ofte Molenmuseum te Sint-Amands, beloof
den we bij een latere gelegenheid terug te komen op dit
toch wel opmerkelijke opzet van de heer Karei Van De
Bossche, bedrijfsleider van de N.V. Scheldemolens aan
de Sint-Amandse E. Verhaerenstraat, waar het molen
museum gevestigd is, en een fantiek vorser naar het
verleden en het ontstaan van de molens in onze gewes
ten.
SCHOK SMCie N
TAC-AKHOUN
'ooraf moeten we wel zeg
en dat je voor een bezoek
an dit centrum voor Moli-
ologie, liefst een 3-tal
uitjes uittrekt. Dit is be-
noodzakelijk om niet
Heen alles wat hier ge-
oond wordt te bekijken of
lezen, maar vooral om te
Iiten doordringen welke in-
ringende rol de molens in
et maatschappelijk leven
an de voorbije 800 jaren
teelde.
Ipmerkelijk hierbij is wel
et feit dat de oudste ver
leiding van het bestaan
in de windmolen zich in
laanderen situeert te
outkerke (Frans-Vlaan-
eten) in 1183.
Dt richtbare windmolen
werd dus niet meegebracht
lit het Oosten door de
Kraisvaarders, maar wel
aar ginder geëxporteerd!
Ook de legende, als zou de
richtbare windmolen uit
Normandië naar Vlaande
ren zijn gebracht, kan niet
als een vaststaand feit wor
den genoteerd.
Is het een vaststaand feit
dat de eerste windmolens
ach in Vlaanderen ontwik
kelden, dan geeft dit ook
meteen aan dat Vlaanderen
t in de vroege middeleeuwen
een landstreek was van on-
B gekende rijkdom en vooral
van een revolutionaire
vooruitstrevendheid. Want
de windmolen gold in zijn
tijd en bij zijn ontstaan als
een stukje spitstechnolo
gie, dat een ongemeen gro
te invloed zou gaan uitoefe
nen op de organisatorische
werking van de toenmalige
samenleving.
Het ontstaan van de wind
molen betekende ook de
aanleiding tot de uitschake-
van de politieke rol van
de adel en bevestigde de
macht van de steden.
De molens zullen een ver
reikende invloed uitoefe
nen op de fiskaliteit en het
recht, en door de ontwik
keling van de (nieuwe)
technologie een verande
rende economie op gang
brengen.
Al deze facetten en de in
vloed van de windmolens
zijn in dit uitstekende mo
lenmuseum tot in de
kleinste details ontleed en
op geordende wijze gerang
schikt.
Als we zeggen, neem je tijd
voor een bezoek aan dit
molenmuseum, dan is dat
omdat er inderdaad heel
wat te zien, te leren en te
beleven valt.
Het Plaatselijk Centrum
voor Molinologie is opge
deeld in 10 lokalen of afde
lingen over niet minder dan
3 verdiepingen.
Laten we even rondlopen
in de verschillende lokalen
en langs de vele interessan
te tentoongestelde voor
werpen.
In lokaal 1 op het gelijk
vloers, waar de «molen»
benaderd wordt als een
1000-jarig symbool voor
een maatschappij, in opvat
ting en structuur.
SYMBOOL
Dit symbool kan je ontdek
ken doorheen de onder
zoeksvelden als het land
schap, de economie, de fis
caliteit, de industriële re
volutie (1000-1300), de
tweede industriële revo
lutie (1750-1950), de kunst,
het recht, de taal, de tech
niek, de volksdevotie en
het volksleven.
Een goede aanloop om
over te gaan naar het twee
de lokaal, waar de voet van
de monumentale schouw
onze aandacht trekt. Ge
bouwd in 1880 door de na
zaten van Servaes, rent
meester van Baron de Wal-
ckiers. Een enig monument
met een eenvoudige maar
stijlvolle vormgeving.
Onder het motto «Een
spreekwoord; een waar
woord» wordt verwezen
naar de verzameling aan
spreekwoorden die in de
trapzaal is samengebracht
en sierlijk opwaarts wordt
voorgezet op de eerste ver
dieping. Tientallen - om
niet méér te zeggen -
spreuken zijn hier samen
gebracht omtrent molen
zegswijzen, molenspreuken
en molenuitdrukkingen.
Dit gedeelte slaat terug op
het onderzoeksveld «taal».
Als vanzelfsprekend kom
je via de trap in de derde
zaal en daar krijg je een
boeiend overzicht van het
opduiken van de molen in
elke maatschappij.
Het malen ontstond toen
de jagers en vissers (noma
den), landbouwers werden:
we krijgen een kijkje in de
evolutie van waterwiel naar
windwiel en het ontstaan
van de richtbare windmo
len en zijn oorsprong.
Komen we dan in de vierde
zaal, waar een uitgebreid
overzicht wordt gegeven
van de verschillende types
windmolens zoals de staan
dermolen, de wipmolen, de
bovenkruiers (met hun spe
cifieke onderverdelingen)
en de poldermolen, ont
wikkeld om lager gelegen
gronden te draineren.
Op de eerste verdieping
dan komen we in het lokaal
5 waar een algemeen over
zicht van het malen door de
eeuwen heen wordt gege
ven. Misschien wel het
meest aantrekkelijke en in
tiemste gedeelte van het
museum.
[manen
0*59 07
DE OUDST
VERMELDINGEN IN
1183: Ver t in (vrienden
looi Tra vtrmddittg
staatsgrens
MU plaatsnamen twordm dt Zcmmi
u/aren cersprcnkeli/i VlaamsZe ntrden
naderhand stelselmatig verfranst.
Een pronkstuk uit de verzameling (Aimé)
Ook spreekwoorden en zegswijzen rond het thema van de molen worden op een
schitterende wijze geïllustreerd (Aimé)
«uwy- ,«W w
1270
mm»* \f,
1195
Komen we dan op de twee
de verdieping, waar in het
eerste lokaal of lokaal 7 de
geschiedenis van de econo
mie, de fiscaliteit, het rechtJ
en de rol van de molen
wordt voorgesteld.
De molen, symbool voor
de staatsopvatting, vanaf
het Romeinse Rijk, de
Germaanse en Karolingi
sche koninkrijken naar de
feodaliteit toe.
In lokaal 8 wordt de molen
en de molenaar, de molen
een instituut en de mole
naar als symbool voor de
aktieve krachten der maat
schappij.
In het lokaal 9 krijgen we
een overzicht van de eerste
industriële revolutie', met
een overzicht van de zich
ontwikkelende ambachten
met betrekking tot de mo
len en de aanwending van
de molentechniek in ande
re bedrijvigheden.
Tenslotte krijgen we op de
derde verdieping en in zaal
10 een uitgebreid overzicht
van de molens te Sint-
Amands met uitgangspun
ten voor de geschiedenis.
Daarmee zijn we het mu
seum rond, alhoewel we
slechts een sumier over
zicht brachten van datgene
wat te bezichtigen is. Er is
nog veel méér te bezichti
gen dan het hierboven op
gesomde, maar het zou ons
echt te ver leiden op alle
details in te gaan.
Bovendien is ter plaatse
een uitgebreide katalogus
ter beschikking, al heb je
WIND OMZETTEN IN ENERGIE
VEREIST GRONDIGE KENNIS VAN
HET GEBRUIK VAN HET ZEIL
die nu echt niet nodig om
een bezoek tot volledig
recht te laten komen, al is
het wel goed om er nadien
te kunnen van nagenieten.
Bijzonder prettig aan dit
museum is wel dat men er
met altijd rechtopstaande
dient bij te blijven, want op
diverse en veelvuldige
plaatsen zijn rustbanken
voorzien die het museum
tot een uitgestrekte rust
pauze maken.
Geen haast dus bij een be
zoek en vooral warm aan
bevolen voor scholen. Het
molenmuseum is open alle
dagen van 8 tot 12 uur en
van 14 tot 17 uur. Zater
dags en zondags of af
spraak en dit laatste ook
voor groepen tot 30 perso
nen. Kontactadres of tele
foon 052/33.23.30 en 052/
33.50.60 E. Verhaeren
straat 7 te Sint-Amands.
Aimé
Een kijkje in een van de zalen met de luchtige en bevattelijk opgezette tentoonstelling (Aimé)
Op dergelijke edukatieve panden wordt de wereld van de molen in beeld gebracht (Aimé)
