De grote
en de kleine k
De Cirkelmens: hoop op een betere wereld
versus angst om vernietiging
Speels Podium
Première voor Vlaanderen
te Hamme met De Kleine Eva
26 miljoen voor Kultureel
Centrum
Kiezen voor Kunst
in Lebbeke
10 - 21.11.1986- De Voorpos;t
Nieuwe dichtbundel van Dendermondenaar Moris De Smet
Van de hand van Moris De Smet, zesenveertig en bewoner komst' komt aangedreven,
van de Dendermondse deelgemeente Mespelare, ver- Ik ben er nl. van overtuigd
scheen onlangs bij de Lierse uitgeverij "Nioba", de dicht- dat er altijd en opnieuw een
bundel "De Cirkelmens'. beginnen zal zijn.
De Smet is hiermee niet aan zijn proefstuk. Eerder
verschenen van hem, naast een reeks poppenspelteksten, Moria 1)6 811164 18 dus geen
o.a. De Barst' (novelle, 1975), De Heilige Lente' (poëzie pewdmist, hoewel je toch in
1981), Trojka' (verhalen, 1984) en Intermezzo voor 6611 aantal van je gediohten
Kaaiman' (roman, 1985). De auteur won overigens reeds geen aantrekkelijk beeld
diverse literaire prijzen. O.m. bij Knack, Spectraal en van deze wereld be"
Anderland, of werd althans als één der uitverkorenen sohrljft"
geselekteerd.
De wereld is ook niet aan
trekkelijk. Je moet immers
realist blijven. Niet met
Over De Smets nieuwste poëzie ter hand nemen,
bundel "De Cirkelmens' toch met een zekere aan- oogkleppen rondlopen en
schreef J. Barentsen in 'Ne- dacht en een dosis genoe- verkondigen: dit is de beste
derlands Bibliotheek- en gen luisteren. Waaruit dan aller werelden. Dat is hij
Lectuurrepertorium' o.a. wellicht blijkt dat de mon- gewoonweg niet. Waar het
'De taal is helder, met vaak delinge overdracht van de op aankomt is dat ieder
zeer poëtische beelden die poëzie gedichten werden voor zich moet proberen de
soms naar bijbelteksten oorspronkelijk aldus over- beste van alle werelden te
verwijzen. Sommige verzen geleverd nog de meeste maken. Maar realist moet je
rrifn ntAwlr Ma/1» a
inderdaad blijven. Ook al
De tweede cyclus, "Puin rui
men' telt amper drie ge
dichten?
Op een bepaald moment in
je leven zijn er bepaalde
dingen stukgegaan van
persoonlijke aard, maar
zijn sterk geëngageerd... impakt biedt.
Hoop op een betere wereld Voor de overigen, voor de schrijf je gedichten,
en vertrouwen in de toe- echte liefhebber bedoel ik
komst zijn thema's die ge- dan, blijft poëzie genieten
regeld voorkomen, maar een bezigheid die gepaard
die lijnrecht staan tegen- gaat met een makkelijk zit-
over angst om vernieti- je in een knusse zetel, een
ging. Ook de vrouw wordt tulpje cognac binnen hand-
bezongen in de cyclus Tus- bereik. En dan uit een ge-
sen Venus en Mars'. Voor dicht halen wat er uit te
hen die deze in Vlaanderen halen valt. En dat is dan ook" "dingen die buiten je
reeds bekende dichter nog weer verschillend van indi- gebeuren; dank maar aan
niet kennen, een prima re- vidu tot individu. -
den om eens kennis te ne
men van zijn werkHet was meen ik Her-
Een advies dat we niet in de man De Coninok die schreef
wind sloegen. Nadien gin- of zegde dat in het onder
gen we op bezoek langs de wil8 onvoldoende aandacht
Scheutlage te Mespelare. besteed wordt aan de poë
zie. Als ex-leraar Neder-
Vorig jaar versoheen, even- lands moet dat voor jou be-
eens bij "Nioba', de roman kend terrein zijn...
Intermezzo voor Kaaiman'. m moe, da,
regelmatig met mijn leer
lingen aandacht besteedde
v aan de poëzie. Op een ni-
schouw je Jezelf eerder als veau weliswaar, waarvan ik
dichter dan als prozasohrij- M het
ver? Of andersom? den. Maar er is inderdaad
Er zijn bepaalde dingen die een tendens geweest, vooral
je enkel kwijt kan via een dan in de lagere klassen
verhaal, andere lenen zioh van de humaniora, om
beter tot het schrijven van bloemlezingen samen te
een gedicht of een cyclus stellen met uitsluitend
van gedichten. Het genre fragmenten van jeugdlite-
hangt dus af van wat je wil ratuur, waarin geen poëzie
De toneelliefhebbers in Hamme krijgen op vrijdag 21 november een première voor
Vlaanderen met de «Kleine Eva uit de Kromme Bijlstraat». Dit is een prozagedicht
van L.P. Boon gebaseerd op een historisch gegeven uit de beginjaren van 1950.
Op de Antwerpse linkeroever werd toen een klein meisje verkracht en vermoord.
L.P. Boon verzamelde alle hierover verschenen krantenknipsels en maakte er
telkens een gedicht rond. Later bewerkte hij alles tot één geheel.
Het is een aangrijpende tekst geworden. Het relaas van een indroef menselijk
drama. Boon schetste de grauwe miserie van een arme volksbuurt rond de
Kromme Bijlstraat, waar de kleine Eva woonde en ook de verdachte «Vogel» hokt.
We horen ook de getuigenissen, verdediging en uitspraak van het proces.
Boon houdt in een wat hortende, onaffe taal een vurig en opstandig pleidooi voor
het begrijpen van aanleiding en omstandigheden, van schuld en kinderlijke
onschuldigheid. Maar zijn opstanding en duidelijke onmacht verbergt hij onder
een kwetsbaar vlies van ironie, met hier en daar nog een kwinkslag.
Relativerend maar nooit berustend. Hij geeft geen boodschap, vraagt geen
medelijden, maar klaagt aan en voelt mee «Boon is de seismograaf van de
schrijvende signalen van individu en maatschappij (J.F. Verdoodt).
Leen Vermeiren zegt de tekst. Ignaas Vermeiren speelt cello.
Herweg Leus, publicist, en Boon-kenner houdt een inleiding en vertelt over het
leven en streven van Louis Paul Boon.
Een try-out van deze voorstelling werd te Rotterdam georganiseerd en kreeg een
zeer lovende pers.
Technische gegevens:
vrijdag 21 november e.k. te 20u30 in zaal «De Ring», Ringstraat te Hamme.
Kaarten 180 fr., 150 fr. voor CJP-ers en 3 pas. Reservatie wordt gezien de
belangstelling aanbevolen. Katolieke Kring 052-47.75.85. Kaarten zijn op voor
hand verkrijgbaar bij Leen Vermeiren, Spoorwegstraat 71, tel. 47.11.11. Katolie
ke Kring, De Ring 47.75.85 of bij Monique Cornelis, Damstraat 88, tel. 47.98.01.
ziinrrv
hjked
een ni
roeper
om 1
kiosk-I
tisch
winter
sieke
TOgrc
iet kt
noverr
een s
worde
Koortt
eert k(
Aonvc
de man die de boodschap
Nu brengt die uitgeverij
een diohtbundel van je
hand op de markt. Be-
wat er in Tsjernobyl ge
beurd is en dan rest je Je besluit Je bundel met "Het boodsohap zelf, ofwel aan
niets anders dan puin rui- einde van de oirkel'...
men en net als de vogel Wellicht vormt deze cyclus ontvangt.
Feniks dat deed, opnieuw de meest hermetische van
beginnen. Ook hierin zit de de zes. Veel wordt echter
cirkel-idee. verklaard en uiteindelijk
ontdekt de lezer dat zelf,
"Five little songs against wanneer hij aandachtig
Amnesia International', de leest dat het einde van de
volgende cyolus uit Je bun- cirkel de Apokalips in
houdt. Deze gedichten ver
wijzen dan ook naar do
Apocalyps, het bijbelboek,
del, versoheen
eerder?
reeds
Inderdaad, in de vorm van
door tekeningen van Mar- -.
cel Catry. Ik heb deze ge- ^.°°k da? t.SJ"'2!!.?'
dichten in de bundel opjé ?ohten vaaJ, ^bel» be61"
nomen, omdat ze er ïïfl verwtjzmgen terug-
bijhoren. De gedichten be-
handelen Zuiden Midden- J? flfru" van ?e profe*1
amerikaanse toestanden.
waarmee je, wanneer je dé J?°r drae vP?e 'Uoh1t«r.
krant onenslaat. haast da- <U8.°ok 86,1 bood>chaP
schavenen van hoe je dat méér a^n'Kd k^.*^ cTS oven
gelijks gekonfronteerd
wordt. Dat realisme op
nieuw. Geen
op een bepaald ogenblik daaraan je als leraar
aanvoelt. een mouw passen.
Met een verhaal, novelle of -
roman ben je bovendien Tool1 blijft er een groot ver- dus, wel optimisme, want
maanden bezig. Het schrij- schil tussen het gedicht De schrijf ik ergens 'grijp
ven ervan neemt dus gerui- spin Sebastiaan' van 0611 boek en weet het een
me tijd in beslag. Gedichten A.M.G. Schmidt en een zg. wapen'. Via onderricht en
"bezwangeren' ook wel eni- gedicht voor'volwassenen*? onderwijs is het mogelijk
ge tijd je hoofd, maar de Toch blijf ik by nüjn over- de ™erï8?n du^e^|k te T|pr|HpTtfllilflH A
schrijfdaad op zich duurt tuiging dat je via gedichten ken dat bepaalde dingen nu l^dlUCl .IJ, A vr AaUC?
niet zo lang. van o.a. A.M.O. Schmidt, •mmaal ntot door de taugsl
poëzie van o.a. ook Gaston ^Jniien'
Hst schrijven van een ge- Jeugd
dicht vonnt due een eerder wekken
impulsief gebeuren? voor de p0czte Gepoogd
Misschien wel. In die zin wordt via excerpten van
dan, dat je op een bepaald jeugdboeken interesse te
gebeuren wat je treft met- wekken voor het literaire
een kan reageren, in de proza, waarom kan rian
vorm van een gedicht. Zo is niet worden geprobeerd be-
bv. de cyclus "De schepen langstelling te kreëren
van de hoop' ontstaan. Wat voor de poëzie, via gedich-
het Greenpeace-schip "The ten dan die toegankelijk
Rainbow Warrior' over- zyn voor jongere mensen,
kwam trof me in zulke ma- Of speciaal voor hen ge-
te, dat ik er meteen drie schreven zyn?
gedichten rond schreef. Niets belet trouwens dat
Mocht ik over dergelijke een gedicht voor kinderen
problematiek een verhaal of geen grote poëzie kan zyn.
roman schrijven, zou ik al- Ik weet trouwens niet eens
lereerst flink wat research- dat er een typische soort
werk moeten verrichten literatuur voor de jeugd be-
Wat je dan uiteraard niet staat. Wel ben ik ervan
van vandaag op morgen overtuigd dat er goede en
slechte boeken zyn en goeie
en slechte poëzie.
komt ligt ofwel aan de Pierre Van Rossem
Die 'songs' zyn wel sterk op de griezeltoer
geëngageerde gedichten?
t j Als seizoenopener opteerde de Dendermondse toneel-
Dat zyn ze ook Iedereen die g^p Speels Podium voor een werk van Aalstenaar Paul
Coppens, de thriller «Fataal». Hendrik Peleman voerde de
regie.
het thema dat de cycli tot nj
een eenheid promoveert?
Het feit dat het hier op deze
wereld grondig verkeerd
loopt en dat daaraan drin
gend wat gedaan moet wor
den. Het is niet voor niets
dat een afbeelding van 'De
verloren zoon', een (cirkel
vormig!) sohilderij van
Breugel de kaft siert.
'De Clrkelmena', van de
hand van Moria De Smet, ia
een kunatige Nioba-uitgave
en koat in de boekhandel
295 fr. Inderdaad een uit- Dendermonde. Speels Podium. Fataal of hoe geraak je uit een oude toren wanneer (j
gave die elke poëzieliefheb- deur dichtklapt (A. Sirou)
ber beeliat zal aanspreken.
ze gelezen heeft denkt daar
trouwens zo over. In de
meeste van de cycli probeer
ik overigens een boodschap
kan.
Vaak wordt de poëzie ontoe-
gankelijkheid aangewre
ven. Ben Je het daarmee
eens?
Deels wel. Van nnjn twee
vorige bundels werd nog
gezegd dat ze nogal herme
tisch waren. Vooral
Je nieuwste bundel bestaat
uit zes cycli. De eerste, te-
ge Ujk de algemene titel van
de bundel, heb je 'de Cirkel
mens' genoemd. Vanwaar
die titel?
In feite draaien we allen in
twoéde kééég dié kéittek té «n drkel' °°k "Jf-
slikken. Omtrent De Cir- »en zegejn dat de geschie-
kelmens' hoor ik dan ge- dt»' het
heel andere reaktiee: de efrst? **ï!ht
beelden zijn duidelijker elua komt dan ook de pluk-
herkenbaar, de boodschap ker', de verzamelaar aan
voor zover die erin ligt bod. Achteraf zie je de Be
valt makkelijker te ont- dentaire mens, de landbou-
dekken. W6r. de fabrieksarbeider die
Maar, inderdaad. Je zal me technisch en technologisch
niet horen ontkennen dat geschoold wordt en uitein-
heel wat poëzie hermetisch delijk één keer op een knop
is. Die geslotenheid is mis- drukt en meteen opnieuw
schien ook inherent aan het 'plukker* wordt. Vandaar
medium.
Fataal» mag als één der Van Weyenbergh en Ernes-
over te brengen. Sommigen betere werken in het genre tine Corthals.
beweren dat de poëzie geen bestempeld worden. De Maar om de gids er echt te
enkele boodschap mag spanning bhjft hoog tot het laten intuinen ontbrak by
overbrengen; kunst om de einde. Het verhaal gaat als allen de finishing touch,
kunst dus. In de tijd waarin volgt: zes toeristen en een Regisseur Peleman stond
we leven, kunnen we, meen gids bezoeken een oude, borg voor een boeiende ge-
ik, moeiiyk dergelijke op- verlaten abdij, hoog op de ladenheid en het bespelen
vatting delen. rotsen, enkel meteen kabel- van de ganse scène. Wel
D. Schepen een Hoop' SSSSSïS SMSTKg
de zolend. S d*k™i' se™"8» gebracht weid. Er diende PP"" ö,rou>
bekroond? 6011 onvergetehjk pano- niet sneller gesproken te
rama. worden, wel vlugger inge- het dekor stond op z'n po-
Begin dit jaar heb ik deelge- De deur van de torenkamer haakt te worden op re- ten en de grime zorgde fijn
nomen aan de Spectraal- slaat echter eensklaps toe. plieken. voor een baard van enkele
poëzieprijs en werden deze Dan wordt het griezelig, De lichtregie was slordig, dagen,
dne gedichten rond het the- want één na één verdwynen Af en toe werd er wat met Ook positief by Speels Po-
ma schipmet een bronzen de toeristen uit de kamer, spots gegoocheld om het dium is dat de voorstelling
medaille en een kunstwerk Af en toe weerklinkt er een verschil tussen dag en stipt begint Het zal de te-
bekroond. De inspiratie er- g^l, en het is precies hy die nacht te duiden, maar af ge- laatkomers leren aan de-
toe vond ik in de toen reoen- de gil niet hoort, die het werkt was het niet. deur te morrelen tijdens de
te gebeurtenissen met The volgende slachtoffer wordt. De keuze van muziek daar- vertoning!
Rainbow Warrior'. Later bhjkt dan dat de entegen was heel passend, Slrou Ann
In elk van de dne gedichten «slachtoffers» leden van
heb ik trouwens een Green- een toneelgroep zyn die de
peace-schip^ verwerkt :de gids een lesje wilden lezen.
de idee van de vicieuse cir- ook tussen liefde aan de ene
Greenpeace zelf van vrede Tussen de toeristen bevond
is de kleur het zachte 2ioh immers de dochter van
groen), de "Rainbow War- de gids, en aangezien deze
rior* (*de krijger spant rijn vrouw en dochter een tijd
regenboog') en de Sirius geleden in de steek liet, was
Hondsster). nu het moment van wraak
aangebroken.
Tussen Venus en Mars' Wat de vertolkingen be-
vormt de vyfde cyclus. Een treft: Luk Van Herreweghe
loflied aan de vrouw? liet als gids Vinoent duide-
Ondermeer. Tneeen Venu. bkjkmJ??t "J *'n
Mare' betekent echter ffeloofde. H« gaf dan ook
kei waarin we rondtollen.
Vormt poëzie plegen en ge- Anderrijds rit in deze cy-
kant en dood, geweld, oor
log aan de andere kant En
ken, toch zal een aantal ofwel man- ofwel yrouw-
mensen zich nooit door het 86111011 vormen ze de mens',
aangetrokken
een behoorlijke vertolking
ten beste Sterker dan voor
heen (en de enige die het
tempo omhoogtrok) was
ook Willy Machiels, maar
blijkbaar is het wel een ge
bruik in sommige kringen
dat spelers staan te wiebe
len op de scène. We betrap-
gedichten ateede hebt over f ?™lu8 ta h"t ton er elk K®val
de 'man' en de 'vrouw'? laatste vers van het ene ge- Machiels op, maar ook Ni-
dicht terugkeert als eerste cole Staelens bleek een fer-
De mens bestaat, naar vers van het volgende?
myn mening niet. Hy is
Volksvertegenwoordiger Mare Galle deelt mede dat ge
meenschapsminister van Kuituur, Patrick Dewael, op
dinsdag 18 november de bescheiden heeft genaamtekend
waardoor aan de stad Aalst een subsidie wordt toegekend
van 26.410.000 fr. voor de uitvoering van fase 2. Het gaat
hier om de binneninrichting en de afwerking van het
kultureel centrum in de Molenstraat.
Dit dossier werd inmiddels voor verdere afhandeling aan
de bevoegde administratie overgemaakt.
nieten dan een elitaire be- clu8> telkens in de laatste verwijst ook naar de pla-
righeid? versregel van elk gedicht, neet Aarde, die "hangt' tus-
Dat denk Ik. Niettegen- do Venue en Mare.
staande van diverse kanten
pogingen aangewend wor
den ik denk o.a. aan poë-
ziehappening8, "Nachten
van de poëzie' en andere
initiatieven als 'Coda' om
de poëzie populair te ma-
D Opvallend kwa vorm in de-
Opvallend dat je het ln deze hA.
vent aanhangster van dit
Via deze beweging heb ik soort praktij ken te zyn. Me-
willen aantonen dat deze nige stopwoorden terrijde
tien gedichten die deze cy- gelaten, leverde ze een
clus vormen, samenhoren. doorleefde prestatie. Wil-
genre r
voelen. 'D® Cirkelmens'. Het beeld beweging liet me ook liam De Plecker bekoorde
Misschien kan dat 'open- van een man en een vrouw de apelmogehj kheid die niet door z'n houding en
trekken' van de poëzie nog ln een naar een apokalips de poëzie biedt, te beklemto- het inslikken van laatste
het best gebeuren via initia- evoluerende maatsohappy, nen want in vele van die lettergrrepen, wel door het
tieven als 'Hectaren van het maar toch nog een hoopge- gedichten heeft de eerste gevoel dat hij in z'n perso-
geheugen', gebracht door vende gedachte aan
aktrice Chris Lomme. Ty- eind?
dens dergelijk evenement Zo is het. De cyclus eindigt
ervaar je dat mensen die geenszins pessimistisch, want dat is r
anders nooit een bundel want 'een geur van toe- een groot deel.
zin een andere betekenis nage legde. Hy beleefde
rinn de laatste van het voor- duidelijk plezier aan z'n rol,
Een aardig spel, en dat kunnen we ook zeg-
ook voor gen van de andere vertol
kers Luc De Leeuw, Alfons
Aalst. In de Belfortkelder loopt momenteel een
groepstentoonstelling (a)
Op vrijdag 28 november opent Kiezen voor Kunst
een tentoonstelling te Lebbeke.
Kiezen voor Kunst is een projekt georganiseerd
door C.S.C.-Vormingswerk waardoor kunstenaars
uit de omgeving de kans krijgen om in groep hun
werken voor te stellen aan het grote publiek.
Dergelijke tentoonstellingen worden in de meeste
gemeenten van het arrondissement georganiseerd.
De voorbye tentoonstellingen kenden telkens een
enorm sukses met meer dan 500 belangstellenden.
Tydens de tentoonstelling zal een deskundige jury
de beste werken selecteren terwyi ook de bezoekers
hun zeg krijgen. «Bod op kunstwerk» geeft hen de
mogeUj kheid om in volgorde drie werken naar
keuze aan te duiden.
De bekroonde schilderijen en tekeningen van alle
plaatselijke afdelingen zyn dan te bezichtigen op de
arrondi88ementele eindtentoonstelling.
Door «Bod op kunstwerk» krijgt het publiek tevens
de kans een werkje van één van de deelnemende
kunstenaars te winnen.
C.S.C.-Vormingswerk nodigt U vriendeiyk uit op de
vernissage gevolgd door een receptie van de kunst
tentoonstelling in het kader van «Kiezen voor
Kunst»
Het welkomswoord wordt gehouden door Clement
Vlassenroot, gemeenteraadslid te Lebbeke.
De inleiding en officiële opening gebeurt door Ivan
Verleyen, federaal S.P.-voorritter, op vrijdag 28
november om 20.00 uur.
De deelnemende kunstenaars zyn: Luc Davidt, Ho
ward Bond, Jan Dierickx, Jean Heymans, Marnix
Davidt, Frankie De Raes, Herman Heyvaert, Geert
De Geyter, André Callebaut, Theo Van Ransbeeck,
Willy De Lathouwer.
De tentoonstelling vindt plaats in het Volkshuis,
Dendermondse steenweg 7 te Lebbeke en is na de
opening nog te bezichtigen op zaterdag 29 novem
ber van 9 u. tot 21 u, en zondag 30 november van 11
u. tot 19 u.
Mogeiyk wordt de tentoonstelling een beslissende
stap in de artistieke ontplooiing van talent uit eigen
streek.
