Grembergs doktersechtpaar zette Tsjaadse bevolking op goede weg
N.V. PHORMIUM
«at*
j:
Tsjaad: nog een lange weg voor
de boeg
Artsen zonder grenzen of werken aan zelfredzaamheid van bevolking ontwikkelingslanden
De Voorpost
Visfestijn in Baasrode
16 - 7.8.1987 - De Voorpost
Bruno De Gendt en Hilde De Nil, beiden geneesheer van beroep, zyn weer thuis na twee
jaar aktiviteit in Tsjaad waar ze voor Artsen zonder grenzen een projekt gestalte hebben
gegeven. Het doktersechtpaar werkt nu in Grembergen en Moerzeke-Kastel waar ze
enkele vervangingsdiensten voor hun rekening nemen. Ondertussen komen ze op adem
van een ervaring die hen veel rijker heeft gemaakt. Niet financieel, want daar is het
Bruno en Hilde niet om te doen, maar wel humaan. De kennismaking met een ander
volk, een andere mentaliteit, een andere geest, het is een ervaring die de ogen opent en
die de westerling tot nadenken stemt over de eigen levenswijze.
liw
Dendermonde. Bruno De Gendt terug van een tweejarige aktiviteit in Tsjaad (foto
Piet Hermans)
Begonnen in Biafra
Twintig jaar geleden woed
de er in Afrika een bijzon
der bloedige strijd tussen
de verschillende volkstam
men in Nigeria. De Biafra-
nen werden er zowat uitge
roeid. Het wereldgeweten
was diep geschokt door de
ze volkerenmoord die we
ken na elkaar de hoofdlij
nen van het nieuws haalde.
Het Rode Kruis nam toen
het initiatief om de noodlij
dende Biafranen die niet
alleen vielen als slachtof
fers van het oorlogsgeweld.
maar ook nog gekweld wer
den door hongersnood, bij
te staan. Artsen, verpleeg
kundigen, hulpverleners al
lerhande werden naar het
centrale deel van Afrika
gestuurd om er in erbarme
lijke omstandigheden te
gaan werken. Daar ligt de
basis van Artsen zonder
grenzen (Médecins sans
frontières). Na de bloedige
oorlog besloten deze ge
neesheren om verder te
blijven werken. Met een
officiële toelating van het
land waar men aktief was.
digt omdat ze nog in Kastel
een raadpleging heeft, luis
teren wij geboeid naar het
verhaal van deze twee sym-
patieke artsen.
MSF heeft zo een 100 tot
150 mensen op het terrein
aktief zegt Bruno die met
Artsen zonder grenzen
(MSF) kennis maakte op
een informatievergadering
zoals die er maandelijks
zijn. Toen men iemand
zocht die tropische genees
kunde had gestudeerd en
toen bovendien nog bleek
dat men twee dergelijke
krachten kon gebruiken,
was de afreis van Bruno De
Gendt en Hilde De Nil een
feit. Zij trokken twee jaar
geleden naar dit Afrikaan
se land, waar ze eerst in
Massakori aktief waren.
Massakori is geleden in de
omgeving van de hoofdstad
Ndjamena. Het was de pe
riode van de gevechten tus
sen de regeringstroepen en
het Libische leger dat het
land was binnengedrongen,
een gewapend konflikt dat
na tussenkomst van onder
meer de Fransen kon opge
lost worden. Het was een
moeilijke tijd. Niet in het
minst omdat de jonge art
sen er nog moesten leren
hoe de Afrikaanse mentali
teit niet altijd verzoenbaar
was met de opdracht: men
senlevens redden door een
degelijke en snelle verzor
ging-
Immers, wat moest de
voorrang krijgen: de licht
gewonden van de rege
ringstroepen of de zwaar
gekwetste soldaten van het
vijandig leger. Vermits
men werkte met officiële
toestemming werd die keu
ze nog extra bemoeilijkt.
Na enkele maanden ver
huisden Hilde en Bruno
naar Bol, de hoofdstad van
de prefektuur Lac, gelegen
in een inham aan het
Tsjaadmeer. Een prefek
tuur zo groot als de helft
van ons land. Twee genees
heren die er zich geplaatst
zagen tegenover een massa
problemen. Immers de ver
plaatsing van het ene uit
einde van de prefektuur
naar het andere vergde veel
tijd. Wegen zijn er amper,
van treinen is er geen spra
ke en de dokter beschikt
alleen maar over een auto.
Met de hoofdstad heeft hij
verbinding via de radio.
Voor de rest is hij aange
wezen op zichzelf en zijn
vindingrijkheid. Al zijn er
de verplegers die beetje bij
beetje wordt bijgebracht
hoe ze de apotheek moeten
beheren, het hospitaal
waarvoor ze verantwoorde
lijk zijn moeten besturen
en hoe ze diagnoses moe
ten maken. Bol telt een 5
tot 6.000 inwoners. De hele
prefektuur een 250.000 zie
len. Mensen die verspreid
leven in een sterk ge
zinsverband. De man is de
baas, daar kan niet aan ge
tornd worden. De vrouw is
aan hem onderworpen.
Moet op een vingerknip
aan zijn wensen voldoen,
steeds beschikbaar zijn om
het huishouden te beredde
ren, om ervoor te zorgen
dat de gasten het naar nun
wens hebben. Want gast
vrijheid is voor de Tsjaadse
bevolking heilig. De gasten
mag het aan niets ont
breken.
Een eigen huis
Je moet vergeten hoe je in
het westen leeft en werkt,
je moet je westerse ideeën
en opvattingen opzij kun
nen zetten, want belangrijk
is zo zegt Bruno De Gendt,
dat je met de plaatselijke
bevolking kunt leven en
vooral dat je op een iden
tieke wijze denkt. Het is
vaak verrassend te zien hoe
weinig ingewikkeld de din
gen worden gemaakt, ter
wijl het anderzijds weer
een eindeloos geduld vergt
om bepaalde dingen uiteen
te zetten. In Bol woonden
Bruno en Hilde in een huis
zoals de plaatselijke bevol
king er eentje had, dat wil
zeggen, opgetrokken uit
aarde blokken die op el
kaar worden gestapeld.
Voor het maken van die
blokken wordt grond ge
mengd met hooi en paarde-
of koeiemest die dan ge
droogd wordt. Het dak be
staat uit palmbomen.
Elektriciteit en stromend
water was er in Bol niet.
«Wilden wij elektriciteit
dan moesten we gebruik
maken van een kleine ge
nerator die amper stroom
kon leveren voor een vijftal
lampen» zegt Bruno die
toch zeer tevreden was
over deze hulpmotor te
Dendermonde. Bruno en Hilde vertellen over hun rijke ervaringen in Tsjaad (foto Piet
Hermans)
V*tkkU4 nn Bmfar-
Onafhankelijk weekblad
voor Dender-, Durme- en
Scheldestreek
Uitgeverij De Cuyper n.v.
Oude Vest 34
9330 Dendermonde
Tel. 052/21.40.60
Telefax 22 54 64
HRD 33.579
BTW 419.120.172
Dendermonde. Hilde De Nil: het is wel even wennen aan
de drukte hier (foto Piet Hermans)
Na Biafra volgden andere
landen waar een beroep
werd gedaan op de Artsen
zonder grenzen: Tsjaad,
Mali, Soedan, Zaïre, Mo
zambique, Ethiopië, Gui
nea, Nicaragua, Guatema
la, Peru, Bolivië, Surina
me, Filippijnen en
Libanon.
In het begin bestond Art
sen zonder grenzen in
hoofdzaak uit Fransen.
Maar een negental jaar ge
leden werd ook een Belgi
sche afdeling opgericht en
kort daarop volgden er af
delingen in Nederland,
Spanje en Luxemburg,
waarbij deze laatste nauw
aansluit bij de Belgische af
deling. Wat klein begonnen
werd, is nu uitgegroeid tot
een organizatie die in de
hele wereld aanzien en be
wondering heeft gekregen.
Artsen zonder grenzen is er
inderdaad op gericht om
met de toestemming en on
der het toezicht van de
plaatselijke overheden te
ijveren voor de zelfred
zaamheid op medisch ge
bied van de bevolking in de
ontwikkelingslanden. Die
opdracht houdt voor de ge
neesheren zelf beperkingen
in. Uit een gesprek met
Bruno en Hilde de Gendt
uit Grembergen vernamen
we welke.
Hoofdredakteur:
S. Dewachter
Sportredaktie:
M De Backer
Redaktie Waasland:
W. Vloebergh
Abonnementendienst:
tel 052/21 40 60
jaarabonnement 2.000 F
6 maand 1.040 F
3 maand 520 F
los nummer 40 F
Bankrekening:
442-8601481-36
Lid van de Nationale
Federatie der Informatie
weekbladen vzw
Aangesloten bij de
Verantwoordelijke uitgever:
D. De Cuyper
Drukkerij
A. De Cuyper-Robberecht
Drukkerijstraat 11
9140 Zele
Telex 25765
De helft van België
Terwijl Bruno het zich ge
makkelijk maakt en zijn
vrouw Hilde verontschul-
Tsjaad wordt steeds omschreven als een republiek in het midden van noordelijk
Afrika. Het ligt gegrepen tussen Libië, Soedan, Centraal Afrika en Nigeria.
Midden tussen zogenaamd probleem-landen dus. Vorig jaar en ook begin van dit
jaar werd Tsjaad trouwens gedeeltelijk bezet door legereenheden uit Libië. Maar
er is niet alleen het feit dat men in de greep zit van deze probleem-landen, Tsjaad
heeft bovendien geen uitweg naar de zee. Het noordelijk deel van het land maakt
deel uit van de Sahel en Saharagordel. Daar leven alleen nomaden die zich
beredderen met veeteelt. In het zuiden kan men spreken van landbouw. Met zijn
1.284 km2 is Tsjaad een van de grootste landen van Afrika. Men telt er amper 4,5
miljoen inwoners en een bevolkingsdichtheid van 3,5 inwoners per km2- Geen
wonder wanneer men weet hoe groot het deel woestijnoppervlakte is in dit land.
Liefst 17% van de bevolking leeft in de steden en de hoofdstad Ndjamena telt
300.000 inwoners. In die stad kan men spreken van enige lukse en dan hebben we
het over de allernoodzakelijkste (volgens onze begrippen) nutsvoorzieningen:
stromend water en elektriciteit. Het gemiddeld inkomen per hoofd en per jaar
bedraagt in Tsjaad 170 dollar, omgerekend aan de huidige koers een slordige
6.630 fr. Het zegt genoeg over de situatie daar. Bovendien is het land geen
voorbeeld van politieke stabiliteit. Wie herinnert er zich niet de strijd tussen
Goukouni Oueddei en Hissene Habre om de macht. Sedert de onafhankelijkheid
is Tsjaad steeds gekenmerkt geweest door binnenlandse onlusten die nu stilaan
geluwd schijnen.
Geen leerplicht
Het geboortecijfer ligt er hoog: 44 per duizend inwoners maar ook het
sterftecijfer is groot: 24 per duizend. Dat maakt dat er toch een aangroei van de
bevolking is met 2 procent per jaar. Die bevolking bestaat vooral uit Soedanne-
gerstammen die ongeveer de helft uitmaken. Bij die negerstammen zijn de Sara
het talrijkst. Daarnaast vormen de Soedan-arabische herderstammen met 30%
een belangrijke bevolkingsgroep, waar dan weer de Tedda en de Kanuri goed
vertegenwoordigd zijn. Verder zijn er ontelbaar vele kleinere volksstammen die
ieder hun eigen taal hebben. Sociale uitkeringen zijn er alleen voorzien voor de
loontrekkenden. En loontrekkers vindt men overwegend terug in de overheids-
sektor.
De volksgezondheid is er laag. Ondervoeding, eenzijdige voeding, gebrek aan
drinkwater, onhygiënische levensomstandigheden, het zijn ook in Tsjaad zoals in
vele ontwikkelingslanden de problemen waarmee men heeft af te rekenen. Er
moeten hoogdringend waterputten worden geboord om de rivierblindheid tegen
te gaan. Ook lepra, malaria en slaapziekte komen er frekwent voor. Er is in
Tsjaad een gebrek aan voldoende medische voorzieningen. Alleen in de
hoofdstad is een modem ziekenhuis al heeft elke prefektuur zijn eigen ziekenhuis
en zijn er verder dispensaria en hulpposten overal in het land. Maar die zijn lang
niet uitgerust zoals dat zou moeten zijn.
Leerplicht bestaat er niet. De jeugd (95% ervan) gaat overwegend naar de
staatsschool waar de lessen gratis zijn. Amper drie procent van de jeugd geniet
middelbaar onderwijs. Kranten zijn er niet in Tsjaad. Wel is er een bulletin. De
radio zendt uit in het Frans en in het Arabisch en in 7 lokale talen. Wie naar
televisie wil kijken moet afstemmen op het naburige Kameroen.
En alsof het allemaal nog niet genoeg is, Tsjaad worstelt ook met verkeersproble
men. Niet zoals wij die kennen, maar er zijn geen spoorwegen al bestaan er wel
plannen om de lijnen van de omringende landen door te trekken; het wegennet is
beperkt tot 31.500 kilometer en kan voor een flink deel van het jaar niet worden
gebruikt.
In het noorden zijn er alleen in de woestijn karavaanwegen aan te treffen. De
binnenscheepvaart is beperkt tot het Tsjaadmeer en de rivieren de Chari en
Logone die in de regentijd tot Sarh bevaarbaar zijn. Tsjaad beschikt wel over
enkele natuurlijke hulpbronnen. Maar een ervan is momenteel de inzet van een
strijd tussen Tsjaad en Libië. Het gaat om uranium dat naar alle waarschijnlijk
heid is te vinden in een smalle strook tussen beide landen. Tsjaad voert alleen
soda en steenzout uit. Men boort nu naar petroleum en volgens ingewijden zou
die er ook te vinden zijn. De landbouw vormt de voornaamste bron van
inkomsten voor de bevolking. Het belangrijkste exportgewas is katoen en
voedingsgewassen die men er vaak aantreft zijn gierst, sorghum, caasave,
aardnoten en bonen. De overheid propageert sedert kort ook het verbouwen van
suikerriet, rijst, tarwe en tabak. Het Tsjaadmeer en de grote rivieren leveren
gelukkig veel vis die ook voor een deel wordt uitgevoerd.
Van enige industrie is er amper sprake. Moderne industrie ontbreekt er gewoon.
Op kleinschalige wijze houdt men zich bezig met het verwerken van agrarische
produkten en het aanmaken van konsumptiegoederen.
kunnen beschikken.
Vandaar onze vraag hoe
het mogelijk is dat men in
deze omstandigheden aan
geneeskunde kan doen.
«Je moet je plan trekken»
zo vertelt Bruno De Gendt
die uiteenzette dat het er
voor Artsen zonder gren
zen niet zozeer op aan
komt om ginds zelf aktief
bezig te zijn met genees
kunde, maar meer om zich
in te laten met het organi-
zeren van een volksgezond
heidsopvoeding die het
moet mogelijk maken dat
de bevolking na verloop
van tijd zichzelf kan behel
pen. Ook die taak is ruim
en vergt een grote verant
woordelijkheid.
Bol heeft de supervisie
over 9 dispensaria en een
ziekenhuisje. Dat is heel
wat. Dat betekent dat men
voor deze tien instellingen
de nodige geneesmiddelen
moet voorzien, die ook be
schikbaar moet hebben,
dat men er moet voor zor
gen dat de gebouwen wor
den onderhouden en vooral
dat men de zieken de ver
zorging geeft waarop ze
recht hebben. Omdat de
dokter in dit grote gebied
zonder veel verplaatsings
mogelijkheden slechts een
keer op de zoveel weken
kan langskomen, wordt
veel verantwoordelijkheid
toebedeeld aan de plaatse
lijke verpleegkundige. Die
wordt door de artsen opge
leid en begeleid. Op een
zeer fijne manier, de op
dracht is delikaat. Men
mag de verpleger niet voor
schut zetten in het bijzijn
van zijn patiënten. Alles
gaat er heel omzichtig aan
toe. Al wordt de verpleger
wel vastberaden op zijn
verantwoordelijkheid ge
wezen wanneer het beheer
van zijn apoteek niet hon
derd procent in orde is of
wanneer de financiële kant
van de zaak niet klopt.
Zo wordt er stap voor stap
gewerkt aan wat men
noemt de zelfredzaamheid
van de Tsjaadse bevolking.
Maar er valt een nog lange
weg af te leggen, zeggen
Bruno en Hilde die echter
merken dat er ondertussen
al veel veranderd is. Al
blijkt het ook in Tsjaad zo
te zijn dat er voor elke
kwaal een geneesmiddel
bestaat en dat de plaatselij
ke bevolking verzot is op
geneesmiddelen. Maar dat
is een mentaliteit die men
zal moeten tegengaan, kost
wat kost.
Of Bruno en Hilde nog
naar Tsjaad teruggaan, dat
zit er niet meer in. Of zij
zich opnieuw ten dienste
stellen van Artsen zonder
grenzen, dat is dan weer
afhankelijk van een hele
boel andere faktoren. Vast
staat dat beiden aan deze
twee jaren praktijk in
Tsjaad een hele brok men
senkennis hebben opge
daan en vooral weten dat
het werk dat zij hebben
gedaan de moeite waard is
om het door te vertellen
aan iedereen die het horen
wil.
De Show- en Marchingband De Eendracht uit
Baasrode organizeert jaarlijks een visfestijn. Op het
menu staan onder meer mosselen, tomaat-garnaal
en paling (op drie wijzen klaargemaakt) naar keuze
met friet of met bruin brood.
Wie van deze heerlijke gerechten wil genieten en op
die wijze meteen financiële steun wil verlenen aan
de Koninklijke Katolieke Harmonie De Eendracht,
een van de beste muziekmaatschappijen uit het
Dendermondse. Men kan er terecht zaterdag 8
augustus van 17 u. tot 22 u. en zondag 9 augustus
van 11.30 u. tot 15 u. en van 17 u. tot 22 u. in de
zalen van het Centrum De Vliet in de Scheepswerf-
straat te Baasrode (achter de brandweerkazerne).
De Belgische vereniging Artsen zonder grenzen zorgt er onder meer voor dat deze\
mensen de nodige verzorging krijgen en ook voedsel.
Zele, Zevensterrestraat, 10
H.R. Dendermonde nr. 219
B.T.W. nr. 400.165.877
Aangezien de buitengewone algemene vergadering der aandeelhouders, gehouden op
woensdag 8 juli 1987 ter maatschappelijke zetel, niet het wettelijk vereist quorum heeft
gehaald om geldig te beraadslagen, zal een tweede buitengewone algemene
vergadering worden gehouden op de maatschappelijke zetel te Zele, Zevensterre
straat, 10, op woensdag 12 augustus 1987 om 10 uur, met dezelfde dagorde als
gemelde eerste vergadering, namelijk:
DAGORDE:
1) Afschaffing artikel 26 van de statuten en vervanging ervan door volgende tekst:
«Het maatschappelijk dienstjaar begint op één december van ieder jaar en eindigt op
dertig november van het jaar daaropvolgend»
2) Wijziging in artikel 27 van de statuten: de woorden «eenendertig december»
worden vervangen door de woorden «dertig november»; in zelfde artikel wordt
volgende tekst aan de eerste zin toegevoegd: «en dit te rekenen vanaf dertig november
negentienhonderd zevenentachtig»
3) Wijziging van de statuten in overeenstemming met de genomen beslissingen;
4) Aanstelling van een vijfde bestuurder voor de vennootschap door de algemene
vergadering der aandeelhouders;
5) Verlenen van machtiging aan de Raad van Bestuur voor uitvoering der beslissingen
en coördinatie der statuten.
De Heren Aandeelhouders worden verzocht zich te schikken naar de desbetreffende
artikelen der statuten om geldig de gezegde vergpdering bij te wonen.
54545- AS
