De Dodentocht grootste ter wereld
Voor hart, strand en zee... wandel mee!
De opkomst en het verval
van de Wase klompennijverheid
De Dodentocht
in cijfers
Rode Kruis Temse
organiseert bloedinzameling
De Voorpost - 21.8.1987 - 9
Voor wanneer klompenmuseum?
Klompenmakers in het Waasland: ooit een vrij belangrijke bezigheid, nu tot
ambacht 'verworden' (archieffoto)
Elke rechtgeaarde Wazenaar, ieder die enige gehechtheid
aan het Wase erfgoed tentoonspreidt, heeft weet van het
ooit grote sociaalekonomische belang dat de klompenma
kerijen in dit gewest hadden. Het Land van Waas was eind
vorige eeuw het belangrijkste blokmakerscentrum van het
land, want toen werden door pakweg vierduizend werkne
mers in wel zevenhonderd ateliers blokken geproduceerd.
Na de jaren dertig-veertig van deze eeuw deemsterde deze
industrietak weg tot ambachtelijke charme, tot een brok
nostalgie.
In Vrasene b.v. werd de klompenmakerij rond 1760
geïntroduceerd en meer dan twee eeuwen later herinnert
een heuse reus, Birken Blok, aan die teloorgegane nijver
heidstak. In De Klinge waren er in 1920 wel 56 bedrijven,
zodat de helft van de bevolking van dat grensdorp van de
klompen leefde. Het aantal klompenmakers evolueerde in
Sint-Niklaas van 24 in 1824 tot 92 bedrijven met 373
werknemers in 1896; en Beveren, Nieuwkerken en Temse.
kunnen gelijkaardige getallen voorleggen. De klompen
werden vooral geëxporteerd, naar Nederland en Duitsland
met name.
Een kommunautair toemaatje. Een Wase klompenmaker
van rond 1910 verdiende zo'n 2,5 frank per dag, en
terzelfdertijd haalde een Waalse klompenmaker 3 tot 4
frank daags binnen.
De onderhand op internationale leest geschoeide wandel
tochten die in 't voorjaar vanuit Nieuwkerken de streek
veroveren werden Klompentochten genoemd. In Sint-
Niklaas werd de Verniersdreef tot Blokmakersstraat om
gedoopt. In De Klinge reilt en zeilt een folkloregroep die
De Klomp heet...
En het is precies de groep De Klomp van De Klinge die
weet te melden dat alleen nog de klompenmakerij van de
gebroeders Luyckx in Sint-Gillis het Wase blokmakers
vaandel hooghoudt. Het verval van deze industrietak
voltrok zich snel.
Men heeft zich te laat gemachinizeerd in deze regio. Al
waren er voorlopers, zoals Piet Cal in Beveren en Laureys
in De Klinge. Men liet zich door Nederland de loef afste
ken inzake kommerciële organisatie en promotie.
Veel Wase hardnekkigheid, zeg maar koppigheid, was in
de dertiger jaren niet opgewassen tegen de tijdsomstandig
heden. Het begin van het einde...
«Bucht»
In tal van retroboeken, zoals het overzichtelijke «Kijk op
het Waasland», werd min of meer uitvoerig ingegaan op
de impakt van de Wase klompennijverheid. Vorig jaar,
1986, bracht Paul Hesters van Wachtebeke een interessan
te publikatie over de blokmatersstiel tot stand. De uitgave
waarmee de vzw folkloregroep De Klomp van De Klinge
nu op de proppen is gekomen bevat dan ook niet veel
onthullende gegevens. Maar dat betekent niet dat dit essay
geen boeiend dokument zou zijn geworden, integendeel.
In «Hard knokken voor Wase blokken» schetst auteur Eric
De Keyzer een beeld van het opstaan en vallen van deze
nijverheidstak. Hij legt cijfers en statistieken voor. analy-
zeert en kommentarieert. En Elly Rottier zorgde voor
zeer degelijke illustraties van de diverse bewerkingen die
met het aanmaken van de klompen gepaard gaan, van het
alaam, van een aantal modellen ook.
De klomp was een kompromis, zo heet het: licht van
gewicht (voor de droge zandgronden) en waterdicht (voor
de vochtige polders). Het wilgehout bleek heel geschikt.
En toch. Limburgers en Westvlamingen hadden het niet
op onze klompen begrepen, ze vonden ze maar 'bucht', zij
waren te duur en van te veel hout voorzien. Het zijn
ondermeer deze gegevens die in dit essay worden voorge
legd. Ook wordt b.v. aangestipt hoe omvangrijk het Wase
bomenstand wel was, in de eerste helft van vorige eeuw.
Wanneer klompenmuseum?
Her en der, zoals in het museum van Sint-Niklaas, mag
dan al wat klompenmakersalaam bewaard worden, een
écht klompenmuseum bestaat vooralsnog niet in Vlaande
ren. De inspanningen die vzw De Klomp zich getroost om
niet alleen een boekje als dit uit te geven, maar ook een
verzameling aan te leggen van al dat klompenmakerstuig
zouden ertoe kunnen bijdragen dat ooit een authentiek
museum voor de blokmakerij tot stand komt, in De Klinge
natuurlijk. Het smokkelaarsdorp is zowaar een openlucht-
spoorwegmuseum rijk, waarom zou een klompenmuseum
dan niet kunnen?
Want zoals men vroeger hard moest knokken voor de
Wase blokken, zo vecht men er in De Klinge als het ware
voor dat niks wezenlijks van de blokmakerij van weleer
zou verloren gaan voor het nageslacht. Het is een heel
deugdzame, tegelijk heemgebonden en edukatief geïnspi
reerde opdracht Bie men zichzelf, spontaan, heeft toebe
deeld.
Wouter VLOEBERGH
Vrijdagavond is de 18de Internationale Do
dentocht van Kadee met méér dan 4.500
wandelaars van start gegaan. Of met 600
méér dan vorig jaar en een stukje beter dan de
3.912 deelnemers die in het mondaine vakan
tiestadje Biel in Zwitserland meestapten. En
het zijn de buitenlanders die het verschil
gemaakt hebben! Er namen ook wel 3.829
Belgen deel tegenover 3.423 vorig jaar, maar
vooral de Denen en de Amerikanen maakten
het verschil.
j Ook vele duizenden toeschouwers bezochten
vrijdagavond Bornem-centrum. De officieuze
cijfers schommelen tussen de 20.000 en de
25.000 koppen.
De plaatselijke omloop die via Weert ging en pas vorig jaar
in voege kwam, zorgde er ook nu voor dat het deelnemers
veld één lange sliert werd. Het publiek kreeg hiermee een
drie uur durende parade te zien van in alle mogelijke
kleuren uitgedoste wandelaars.
Dan begon de uittocht doorheen de drie aangrenzende
provincies.
4,444, een symbolisch cijfer en een voorlopige balans in
feite, maar met dat aantal werd onder het luiden van de
klokken de start gegeven van deze internationale wandel-
reus. Door de micro werden herhaaldelijk nieuwe cijfers
omgeroepen tot uiteindelijk de slotsom 4.518 wandelaars
was. Of daarin ook de registratie van die wandelaars mag
gerekend worden die pas om kwart over middernacht
besloten nog vlug deel te nemen, hebben we niet kunnen
achterhalen, maar dat zal niemand nog een zorg zijn...
Traditie
De Dodentocht is in feite een feestelijke happening waar
niet meer naast kan gekeken worden. Nog steeds ziet men
op de omloop mensen die met drinks en emmers water de
wandelaars zitten op te wachten. Sommigen reeds uren op
voorhand en dat tot haast de laatste deelnemer gepas
seerd is. Even traditioneel zijn de reakties op deze «mode-
I lorganisatie». Het sukses van Kadee's Dodentocht zit hem
in de geheimpjes Zelfs na 18 jaar weet Kadee wat in petto I
i te houden, vernieuwing aan te brengen en de Dodentocht i
steeds weer anders dan anders te maken. Service en
onthaal zijn enkele van die tot de verbeelding sprekende
I aspekten waar Kadee elk jaar extra aandacht aan bes-
j teedt.
Ideale weersomstandigheden ook dit jaar die zorgden voor
een schilderachtig dekor voor de heroische strijd van de
deelnemers tegen zichzelf.
Internationaal
Met de jaren lijkt de Dodentocht nog meer internationale
weerklank te krijgen. Dit jaar waren er liefst 21 verschillen
de nationaliteiten vertegenwoordigd. Opvallend veel Ame
rikanen (239 tegenover 120 vorig jaar). Liep het aantal per
land zowat evenredig met 86, dan was vooral de inbreng
van bijna 50 méér Denen opvallend. Het legioen dat dit
jaar achter het Carlsberg-karretje stapte was aanzienlijk
gegroeid. Ren Kadee-delegatie was de voorbije maanden
op prospektietocht getrokken naar Denemarken en dat
werd in een .nog bredere respons van de Skandinaven
omgezet. De nieuwe nationaliteiten die in het internatio
naal gezelschap vertoefden waren een Jamaicaan, een
Joegoslaaf, een Turk en een Pool. Portugal en Puerto-Rico
waren ook vertegenwoordigd. Het aantal Britten liep
echter iets terug.
Volgende landen kwamen aan de start:
België 3.360, USA 239, Nederland 127, Duitsland 104,
Groot-Brittannië 93, Denemarken 77, Frankrijk 15,
Luxemburg 9, Zweden 5, Canada 5, Noorwegen 2, Portu
gal 2, Puerto-Rico 2, Zwitserland 2 en Armenië, Italië,
Jamaica, Joegoslavië, Oostenrijk, Polen en Turkije elk 1.
Triomfbogen
Net na het middaguur was Bornem en voornamelijk de
Boomstraat en het Cardijnpleln net een mierennest.
Achttien triomfbogen vormden het symbool van de over
winning van de persoonlijke krachttoeren der deelnemers
enerzijds en anders vormen ze het zinnebeeld van elk van
de 18 kalvarietochten.
De uitdrukking van pijn en miserie op het gelaat van velen
sprak boekdelen... het waren de laatste pijnlijke schreden
richting eindmeet. Ontroerende momenten ook wanneer
uitgeputte stappers eindelijk verlost zijn van hun lijden en
als beloning een bloementuil in ontvangst mogen nemen
vanwege familieleden. Applaus ook van de vele duizenden
die achter de nadarafsluiting hebben postgevat.
De tunnel van triomfbogen... het is mooi maar lang en de
verschroeiende hitte van het asfalt onder de striemende
zon maakten er een ware hel van.zwaarder dan deze van
Wolvertem...
Klubs met 10 of méér deeln^ners
Kleitrappers Terhagen 83, Maled Food 56, Fenzle Fonlon
Towle USA 41, Wanderer Walkers Club 37, Kadee 35,
Team Carlsberg 34, Nacht van Vlaanderen Torhout 33,
Kwik Bornem 33, WSV Willebroek 32, WSV Wetteren 30,
Stroboeren Mcrksem 26, RAF Police Laarbruch 26, AWSV
Turnhout 24, Ibis Puurs 22, Poef Nederland 22, The
Firewalkers 21, Omloop van Kluisbergen 21, De Lachende
Klomp Nieuwkerken-Waas 21, WSV Baasrode 21, Pajot-
ten Hekelgem 20, Brouckentrotters 20, WSV Merksem 20,
WSV Beebakkers Beerse 19, Kwartels Assenede 18, Jazaki
Puurs 18, Ranstuilen 18, WK Koekelare 18, Singelwande
laars Strombeek 18, Drevetrotters 17, Godelievestappers
16, De Ernstige Wandelaars 15, De Vossen Buggenhout
15, Flamingo Puurs 15, 't Hoeksken Hamme 14, Cracks
Wolvertem 14, WSV Schelle 13, Globetrotters Kessel-Lo
12, Zere Voetekes 12, St. Michielsstappers 12, Vaartland-
stappers Willebroek 12, Première Regiment de Guides 11
Les Infatigables de Jumet 11Postwandelclub Gent 11
Chiro Hamond 11De Smokkelaars Stekene 11Worms
Wanderers Club 11, Morgenstond 10, RWK Waasmunster
10, Survival 10, Vier Op Een Rij 10, Vlam Ronse 10, WSV
Beernem 10.
Bevoorrading
1000 warme maaltijden, 3900 stukken rijsttaart, 230
broden, 6400 broodjes, 240 liter melk, 950 eieren, 15.000
stuks chocomelk en yoghurt, 300 haringfilets, 55 kilo
paardevlees, 110 kg kaas, 50 kg koffie, 400 builtjes thee,
700 tomaten, 100 kroppen sla, 2000 citroenen, 7500
perzikken, 14000 stuks gevulde koeken (evergreen), 160
kilo broodsuiker, 150 potten roomrijst, 20 kg mayonaise,
2500 schijven ananas, 40 kilo boter, 400 worstjes, 4000
choco-as biscuits, 8500 ml. mengeling erwten/wortelen,
«4250 ml. witte bonen, 4200 repen mars, 105 pakken
peperkoek, 6000 repen kauwgom, 8000 stuks speculoos.
Superwandelcup
Voor de derde maal kwom er een samenwerking tot stand
tussen de 3 wandelmastodonten in Vlaanderen: te weten
«De omloop van Kluisbergen» (50 km), de «Nacht van
Vlaanderen» Torhout (100 km kompetitie) en de «Doden
tocht» (100 km). Wandelaars die deze 250 km afleggen
krijgen een speciaal aandenken. In Kluisbergen waren er
voor de 50 km 2750 deelnemers, in Turnhout voor de 100
km 2116 deelnemers (=1986) en nu de «Dodentocht» met
zijn 4518 deelnemers. In totaal komen 1000 mensen in
aanmerking voor de Supercuptrofee.
Aankomsten
De eerste wandelaars arriveerden aan de tent te 6.48 u
zaterdagochtend Luc Ost (Hamme), Louis Defraine
(Deume), Francis Moortgat (St. Amands-Lippelo) en Dirk
Vercruyssen (Bornem) waren de fiere deelnemers. Ze
namen respektievelijk voor de 11e, 10e, 6e en 3e keer deel.
De eerste dame kwam als vijfde binnen te 6.56 u. Het
betreft Angela Mertens uit Merchten die Europees kam
pioene is over de 24 uur wandelen (meer dan 214 km!).
Het was haar eerste deelname!
Siegfried Rehse (80 j.) arriveerde te 21.15 u.
De aankomsten in de tent om het uur waargenomen
waren: 7 u: 5, 8 u: 13, 9 u: 35, 10 u: 65, 11 u: 104, 12 u:
183, 14 u: 416, 15 u: 610, 16 u: 898, 17 u: 1202, 18 u:
1523, 19 u: 1925, 20 u: 2303, 21 u: 2597. Nog een kleine
200 deelnemers bevonden zich onderweg tussen de laatste
kontrolepost te Branst en de tent.
Opgevers
Uit volgende gegevens kan opgemaakt worden dat in de
slotfase nog heel wat wandelaars sneuvelden. Te 15.30 u
werd de post te Buggenhout gesloten (70,3 km) met 3090
gepasseerde wandelaars. In Lippelo (km. 80,9) passeerden
nog 2937 wandelaars. Te Oppuurs (km 85,7) kwamen te
18.30 u nog 2900 wandelaars door en te St. Amands werd
te 20.25 u afgesloten met 2867 wandelaars. In Branst
(94,5 km) stuurde men nog 2787 wandelaars richting tent
uiterlijk te 21 u. Alle vermelde posten bleven één tot soms
2 uur langer open dan het opgegeven schema! Maar goed,
anders haalden heel wat deelnemers hun doel niet!
(Pirre)
Tydens de jaarlijkse Sleutelbraderie op 12 september a.s.
organizeert de Belgische Rode Kruis afdeling van Temse
een massale bloedinzameling. Deze zal doorgaan van 11
uur af doorlopend tot 19.30 u. Plaats van het gebeuren is
de Guido Gezelleplaats. waar voor gelegenheid een tenten
kamp wordt opgericht.
Deze aktie gaat door in samen- voelt die waarschijnlijk niet
werking met de bloedtransfu- eens.
siedienst van St.-Niklaas, de Vanaf 11 u zal aan de ingang
gewestelijke hulpdienst en de van het tentenkamp ook regel-
plaatselijke middenstand. Het matig een demonstratie plaats
ligt uiteraard in de bedoeling vinden over de reanimatietech-
om de mensen aan te sporen nieken (c.p.r.). Ook de onge-
om de eerste stap te zetten en valsimulanten zullen er aan het
ze vertrouwd te maken met de werk zijn. Wie voor zichzelf
werking van de bloedinzame^ zorgt, zorgt voor een goede
lingen. Vooral tijdens en vlak vriend. Maar hebt u vrienden
na de zomervakanties onstaat die ook voor u zorgen?
er vaak gebrek aan bloed. Ver- Wie over dit alles meer wel
geten wij niet dat 70 op 100 vernemen kan alvast terecht
mensen eens in hun leven voor een dia- en informatie-
bloed nodig hebben, maar dat avond in het Rode Kruis lokaal
slechts 5 op 100 bloed geven, te Temse op donderdag 27 au-
Vanaf 18 jaar mag men bloed gustus te 19.30 u, in de Kas-
geven tot de ouderdom van 65. teelstraat 76.
Velen hebben nog steeds M.R.
schrik voor de prik. Maar men
Stranddag '87
Stranddag '87 is dé wandelhappening van Vakantiegenoe- Vanuit Blankenberge-station
gens. is «Duinse Polders» eenvoudig
Het is een unieke kans om eens lekker uit te waaien aan bereikbaar met de tram.
zee, om je eens lekker te ontspannen. Ook kan je er heel Voor dit deelnamebedrag
wat opsteken over de vele gevaren en wat je er aan kan °ntvan8 je-„
doen die ons milieu en het strand, de zee en de duinen
in het bijzonder, bedreigen. Op zondag 13 september
vindt de manifestatie plaats in Blankenberge en De Maas.
een informatiebrochuurtje
u v j met een beschrijving van het
OP ,zon?a8 13 september lraject cn konkrete jnformatie
over de animatie aktiviteiten
een tramticket om terug te
keren naar je vertrekplaats
gratis deelname aan de ani-
matieaktiviteiten
een zonneklep
een herinnering aan Strand
dag '87
een verzekering lichamelij
ke ongevallen
per persoon; 375 fr. per per
soon gezinstarief
inbegrepen: autocarver-
voer, btw, drinkgeld chauf
feur, reisbegeleiding, verzeke
ring, deelnamebedrag strand
dag, informatiebrochuurtje,
herinnering.
Gezinstarief: gezin met vier
personen of meer, t.t.z. ouders
en inwonende ongehuwde kin
deren.
Met de bus kan ook gezellig
zijn
Vakantiegenoegens Sint-Ni
klaas organiseert vervoer naar
Volgende Wase opstapplaatsen
zijn reeds voorzien:
Sint-Niklaas, Gildenhuis,
H. Heymanplein 7.
Lokeren, Poststraat 2, in
schrijven b(j Michel Ptaetinck,
Poststraat 2, tel. 091/48.39.02.
Bazel, Kerkplein, inschrij
ven b(j Camilla De Kimpe,
Daalstraat 91, tel. 03/
774.44.81;
Temse, Het Volk, Oever
straat 9, inschrijven bij Frank
Verschaffelt, tel. 03/771.12.00
Melsele. Kerkplein, in
schrijven bij Gino Goossens,
tel. 03/775.75.72
Nieuwkerken, Kerkplein,
inschrijven by Hubert De Rij-
bel, tel. 03/776.80.42.
Tussen 10 uur en 14 uur kan je 9.09 87)
doorlopend je strandwande- Vakantiegenoegensgezin: 100
ling beginnen in De Haan aan fr. individueel tarief 350 fr.
vakantiecentrum Sparrenduin gezinstarief
of in Blankenberge aan vakan- BAC-rekeninghouders: 100 fr.
tiecentrum Duinse Polders. individueel tarief 350 fr. ge-
Met Stranddag '87 in het teken zinstarief
te stellen van het Europese Anderen: 125 fr. individueel
jaar van het leefmilie en wil tarief 450 fr. gezinstarief.
Vakantiegenoegens daartoe ter plaatse
een bijdrage leveren. Vakantiegenoegensgezin: 125
De slogan «Stranddag '87: fr. individueel tarief 450 fr.
voor hart, strand en zee... gezinstarief
wandel mee!» is dus niet enkel BAC-rekeninghouders: 125 fr.
een verwijzing naar de gezon- individueel tarief 450 fr. ge- de kust door middel van auto-
de rekreatievorm die wandelen zinstarief cars. De verschillende opstap-
is, maar eveneens een onder- Anderen: 150 fr. individueel plaatsen worden bepaald naar-
steuning van het thema. tarief 550 fr. gezinstarief. gelang het aantal inschrij-
Konkreet zal het thema vorm Reis je per trein... vraag vingen,
krijgen in tal van animatieakti- dan in je station een toeristisch kostprijs: als Vakantiege-
viteiten en in een aantal ten- weekendbiljet naar de kust. Je noegensgezin:
toonstellingen, een bezoekje geniet dan van 50% korting 350 fr. per persoon; 300 fr. per
meer dan waard, die ter gele- (kinderen tot 12 j.75% kor- persoon gezinstarief
genheid van Stranddag '87 ting) op het normale tarief, als niet-aangeslotene: 400 fr.
georganizeerd worden in de
vakantiecentra Sparrenduin en
Duinse Polders.
Bovendien kan je tijdens 3
Stranddag '87 kennis maken
met de werking van Vlaamse
milieuverenigingen. ijM
Het trajekt De Haan - Blan-
kenberge is 13,5 km lang. Je ?3
hoeft echter die afstand niet Hf
per se af te leggen. Onderweg wBÈÊBk
heb je immers meermaals de
kans om met de tram (gratis) Ms jdÊÊÊ
terug te keren naar je vertrek- H^KvËf I'
plaats. Het wandeltempo be-
paal je zelf.
Eventueel kan je het trajekt
verlengen tot in Zeebrugge. gK
Daar heb je vanop de westelij-
ke havendam een uitstekende
kijk op de havenwerken en op dBRÈL
het windmolenpark. yggSggL
Zowel op en rond het strand SgjÊM
als in de vakantiecentra Spar-
renduin en Duinse Polders valt
tijdens Stranddag '87 heel SSÈÊgBÊm
wat te beleven: v TajBjljBf
een tochtje op zee met de
amfibieboot bezoek aan het Belsele-Puivelde. De Puiveldenaar van Boxelaer trok er met de fiets op uit naar Rome,
Aquarama; een rondje maken helemaal alléén. Hij woont in de Kruisstraat (dw)
met een gekke' fiets op het
velodroom van Blankenberge; --
voor de kinderen een grootse
Snuffeltocht, rondneuzen op
een echte vissersboot; een par
tijtje minigolf; bijwonen van
een demonstratie garnaal-
kruien.
Bovendien is er in de namid
dag in Duinse Polders een op
treden van Cirque du Troittoir
en verovert klown Klutske er
elk kinderhart met zijn dolle
fratsen.
En in Sparrenduin? Daar is
BRT 2 te gast met een recht
streekse uitzending van het ra
dioprogramma Fiestag.
Honger? Dan kan je piknikken
in de vakantiecentra. Maar je
kan er eveneens een warme
maaltijd of snack gebruiken.
Uiteraard kan je ook onder
weg een hapje eten.
Deelnamebedragen
Met de wagen of de trein? Drieskes Kerremes in Sint-Gillis. Joegoslavische charme tijdens het volksdansgebeuren
bij voorinschrijving (tot (lv)
