Veelheid aan aktiviteiten in Daenslaar Daens, historische figuur van formaat Daens vroeger en vandaag? De Voorpost - 27.1.1989 - 5 (PW, Ie stad tzichtj) lan pr tekenó istverlt I en so jk ons bovet ir maj listrati Ter gelegenheid van de 150* verjaardag van de geboorte van Priester Adolf Daens richtte het stadsbestuur van Aalst een herdenkingskomitee op. Daens is inderdaad een figuur die ook buiten de regio, zelfs op nationaal vink, grote bekendheid verwierf en wiens ideeën ook nu nog op bun aktualiteit, tijdens het Daensjaar, zullen worden getoetst. De priester-politikus - de band tussen de ge- Adolf Daens was 54 jaar schiedenis en aktualiteit, oud toen hij op opzienba- de band tussen de Sociale rende wijze het sociaal-po- Kwestie van de Negentien- litieke terrein betrad. Hij de Eeuw en de sociale pro- zou op dat terrein opzien blemen van vandaag, blijven baren en daarbij Voorzitter van het Her- uitgroeien tot het boeg beeld van de vemieuwen- denkingskomitee Frans- Jos Verdoodt uit Erembo- :1e tot le ogei ;en vi de en radikale kristen-de- degem bracht dan ook mokratie in Vlaanderen, graag hulde aan Luc Dela- Niet alleen in Vlaanderen fortrie, voorzitter van het overigens: ook in België Priester Daensfonds, ini- k en evenzeer in bepaalde tiatiefnemer van dit iriaent positie eest e ins bt ;stuun elijker blaze: >est el ide er. le PV\ ek var andsta i opge 'ens bij 'isselin- rde». Daensjaar en kleinzoon van Pieter Daens. delen van Europa. Om zuiver historische re denen maar ook en vooral om sociaal-emancipatori- ¥Uur «uen; sche redenen is het nuttig Het Daensjaar richt zich en zelfs noodzakelijk terug naar iedere gezindheid, te blikken op de figuur van naar elke groep, naar alle A. Daens, op de tijd waar- organisaties. Het komitee in hij leefde en op de pro- wordt trouwens eerstdaags blemen waarmee hij leefde. Daarom is er dit Daens- uitgebreid zodanig dat alle stromingen en strekkin gen, politieke en niet-poli- jaar. Een jaar dat in het tieke, erin vertegenwoor- teken zal staan van die digd zullen zijn. temgblik. Tweeledig programma In de geest van Rerum Novarum Twee aspekten zullen U Priester Daens werkte meteen opvallen in dit uit- mee aan de weekbladen aden gebreide programma: van zijn broer Pieter, die emeeir CP he iet bes-" dat dt ;sbelof ïmaafc Jurgen n meer vorden litiatie- i maai pe kri- anneei k zou- ewron- er nie- zondei ïebbei >ok voi ie eer- an dj ode. y Di bt no| ight ii pri- erken, le toe- n ma- /aaruil k lichl /orden meer- erheid adigen temis. inzien als al- elkaar plaatst ;euzen ng van we al- lat we s heb dan id een ;ezegd ar, je - de brede waaier van ak- vooral de sociale leer tiviteiten, waarbij het plu- Rerum Novarum verde- ralisme in alle facetten is digde. Toen in 1893 de terug te vinden, zowel in Kristen Volkspartij werd de diepte als in de breedte: opgericht door Pieter van zogenaamde populaire Daens en een groep uit de aktiviteiten over uitge- streek van Ninove, de sproken sociaal-georiën- Roelanders, stelde Adolf teerde gebeurtenissen tot Daens op hun verzoek het aktiviteiten op akademisch programma van de nieuwe niveau; partij op, dat gericht was op praktische sociale doel einden, zoals beperking van de arbeidsduur, toe kenning van pensioen, verplicht onderwijs, ge lijkheid van talen. Aange zien de konservatieve par tij geen overeenkomst met deze groep wenste, be sloot men dat de Kristen Volkspartij een afzonder lijke lijst zou indienen bij de verkiezingen van okto ber 1894. In andere arron dissementen werd voor de kristen-demokraten op de lijst van de konservatieve katolieke partij een plaats ingeruimd. In het Aalster- se bleek dat onmogelijk door het verzet van Woes te, die nationaal voorzitter was van de partij en met een gekozen voor het ar rondissement Aalst. Daens stelde zich voor de eerste maal kandidaat voor de Kristen Volks partij. Door omstandighe den, die o.m. te wijten waren aan knoeierij in de kiesbureaus, werd alleen de kandidaat van de kon servatieve partij gekozen. De zaak kwam in de Ka mer en deze gelastte af zonderlijk nieuwe verkie zingen voor het arrondis sement Aalst, die plaats vonden op 9 december 1894. Op aandringen van Koning Leopold II keurde de bisschop van Gent het optreden van priester Daens af en werd hem ver boden nog in het openbaar mis te lezen. Toch werd hij gekozen, maar werd in 1895 naar Rome geroe pen, waar zijn leerstellin gen en zijn houding aan een scherp onderzoek wer den onderworpen. Er volgde geen veroordeling, maar wel werd hem de raad gegeven zich aan de richtlijnen van de bisschop te onderwerpen. Adolf Daens zette niettemin zijn aktie Voort. Hij nam ook deel aan de gemeen teraadsverkiezingen te Aalst en verscheen op een gemeenschappelijke lijst, samen met de liberalen en socialisten om de homoge niteit van het stadsbe stuur, dat in handen was van de konservatieve par tij, te breken. Deze poging mislukte evenwel en de aktie van Daens werd door de bisschop openlijk afge keurd. In 1898 verzocht de bis schop, mgr. Stillemans a. Adolf Daens zich uit de politiek terug te trekken. Nadat priester Daens dat had aanvaard onder voor waarde dat hem een eer volle kerkelijke funktie zou worden aangeboden, bleek deze oplossing in het bisdom Gent en ook in het bisdom Mechelen, onmo gelijk wegens verzet van de konservatieven. Dus besloot Priester Daens mede op verzoek van zijn volgelingen, zijn politieke aktie voort te zetten. Daarop werd Priester Daens in zijn funktie ge suspendeerd en later werd hem bevolen het priester kleed af te leggen, waar aan hij zich echter niet onderwierp. Hierover was een briefwisseling ont staan tussen Adolf Daens en Mgr. Stillemans, die la ter werd gepubliceerd. Om de plaats in te ruimen voor Aloys De Backer uit Denderhoutem in het ar rondissement Aalst, stelde Daens zijn kandidatuur in het arrondissement Brus sel. Hij vertegenwoordig de dit arrondissement van 1902 tot 1906. In dat laat ste jaar werd hij niet geko zen en zo bleef hij zonder middelen van bestaan. In januari 1907 werd hij ziek. Na onderhandelingen kwam er een verzoening tot stand met de bisschop, waarbij hij weliswaar zijn ongehoorzaamheid be treurde, doch geen afkeu ring aanvaardde van de beginselen waarvoor hij had gestreden. Omdat daarvoor tegenstrijdige berichten werden ver spreid, sloot de Kristen Volkspartij onder voorzit terschap van Hector Plan- cquart hem uit haar rangen. Niet alleen in het arrondis sement Aalst, doch in vrij wel alle Vlaamse arrondis sementen slaagde Priester Daens erin het volk in be weging te brengen. Hij had trouwens ook kontak ten met Waalse gewesten en met een groep in Ne derland. Zijn optreden werd bovendien geken merkt door een streven naar samenwerking met de niet-konfessionele par tijen, vooral met de socia listen. Aan deze laatsten hield hij voor, dat zij on mogelijk een meerderheid konden verwerven, indien hun aktie anti-godsdien stig bleef. Zo was hij een voorloper van de verrui ming, zoals zij thans door velen wordt gewenst. Hij was de vertegenwoordiger van een vooruitstrevend kristendom, waarvan de ontplooiing op dat ogen blik door de bestaande strukturen werd geremd. Onnodig te zeggen dat hij tot het einde gehecht bleef aan de katolieke kerk en dat op zijn persoonlijk ge drag nooit iets aan te mer ken viel. Zijn invloed bleef ook na zijn dood, niet alleen door de verdere aktie van de Kristen Volkspartij, die tot de Wereldoorlog zou ageren, maar ook bij de kristen-demokraten, die geleidelijk hun plaats in de evoluerende katolieke partij innamen, evenals in de socialistische partij en later ook bij het Vlaams- Nationalisme. Daens en zyn betekenis De betekenis van zijn op treden ligt in het feit dat hij gepoogd heeft de kris- telijk-sociale en Vlaamse opvattingen in een afzon derlijke partij ingang te doen vinden. Herhaalde lijk toonde hij zich bereid tot een overeenkomst met de katolieke partij, maar dat lukte hem niet. Zo was er een afzonderlijk optre den in zijn eigen ogen noodgedwongen door de afwijzende houding van de rechterzijde. Hij verdedigde in de Ka mer o.m. een pensioen stelsel, vermindering van arbeidsduur en deed dit samen met zijn broer Pie ter, die sedert het overlij den van A. De Backer in 1904 in de Kamer zetelde als Volksvertegenwoordi- Wandel- en autotocht, Wandeldag, Tentoonstelling, Toneel Dit hele herdenkingsjaar wordt officieel geopend op zaterdag 22 april 1989, door het neerleggen van bloemen door de burgerlijke overheden aan het Daensmonument te Aalst. Deze korte, sobere plechtigheid, zonder optocht noch vertoon van vlaggen, gaat vooraf aan het Historisch Debat rond A. Daens en het CC. De Werf. Werden uitgenodigd tot het neerleggen van bloemen bij het Daensmonument: De Heer G. Geens, Voorzitter van de Vlaamse Executieve. De heer Prof. Dr. H. Balthazar, Gouverneur van Oost-Vlaanderen Mevrouw A. De Maght, Burgemeester van de Stad Aalst Namens het inrichtend comité worden uitsluitend bloemen neergelegd door De Heer L. Delafortrie, Erevoorzitter Tevens werd de Voorzitter van de Franse Gemeenschapsraad uitgenodigd, omwille van de grote betekenis van A. Daens, ook voor de Franstalige gemeenschap van België met diens talrijke medestanders in het Franssprekende gedeelte van Brussel eri Wallonië. Toeristische autozoektocht weging waarvan hij het parking Pontstraat (3 mi- Op zondag 28 mei met vrij boegbeeld was, en zal zich nuten van c.c. De Werf), vertrek tussen 13 en voornamelijk afspelen in Technische inrichting en 14u30. Inschrijven in De het arrondissement Aalst, inlichtingen: Werf, 200 fr. Volledig toe- Elke deelnemer wordt be- VTB - Bob Van Der Sijpe, ristisch. Geen vallen. Wel dacht met een herinne- Bossestraat 3, 9410 Erpe. situeren van foto's. ringsgeschenk en er zijn Tel. 053-80.55.97. Aan de hand van genum- prachtige prijzen voor alle Daenssekretariaat: Bel- merde punten wordt een deelnemers. fort, Grote Markt 3, 9300 wegbeschrijving opge- Voorinschrijving is moge- Aalst. Tel. 053-77.06.84 steld, door de deelnemers lijk en wenselijk door het (nog stads- an de erking perso- staal stads- inder- verbe- go en a weg stratie amen- motto Vletu» noch LH ndag dam ii arlijkst plaats zulle! er fteo >ostelb et hen groep lander lastraK gen. te volgenbedrag van 200 frank over Daenswandeling De op te lossen vragen te schrijven op rekening Op zondag 4 juni. Afstand vergen geen speciale voor- nummer 432-5237601-35 te kiezen: 10 of 20 km. kennis over Daems en de met duidelijke vermelding Start aan stadhuis, 20 km. Sociale Strijd. Het hele Daensautozoektocht, en tussen 10 en 13 u. vertrek- parkoers is doorspekt met aantal deelnemers. ken, 10 km. tussen 13 en een rode draad, dit aan de Dit kan tot 21 mei 1989. 14 u. Ook geleide wande- hand van foto's. Dan sturen we u een infor- ling te 10u30 en 14 u. Met een minimum aan matiepakket over Aalst en Het ligt in de bedoeling oriëntatiezin en het dege- het Daensmuseum toe. om op een gezonde en lijk volgen van de instruk- Inschrijving op de dag zelf sportieve wijze kennis te ties is het bijna onmogelijk is mogelijk in c.c. De maken met bepaalde fa- verloren te rijden. Werf. cetten van Priester Daems De hele tocht zal, hoe kan De prijsuitreiking heeft en de Stad Aalst. Aalst het anders, in het teken plaats om 19 u. op het wordt zowel belicht vanuit staan van Priester Adolf dakterras c.c. De Werf. het Daensisme als vanuit Daens en de politieke be- Parkeren is mogelijk op de het economisch, ecolo gisch, industrieel, archeo logisch en toeristisch ka der. Voor elk wat wils dus. De mogelijkheid bestaat om de 10 en 20 km. wan deling onder begeleiding van gidsen mee te maken, dit volkomen gratis. De 20 km start om 10u30 aan het stadhuis en de 10 km. om 14 u. zelfde plaats. Tevens zijn er gans de dag door geleide Daenswandelingen 1 uur), die vertrekken aan het Belfort en is er de mogelijkheid om fakulta- tief de St.Maartenskerk te bezoeken. Deze wandel dag is tevens de Provincia le wandeldag van de Vlaamse Wandelaarsbond v.z.w. Deelname, met verzeke ring inbegrepen, kost 80 frank. Hiervoor krijgt elk een een onthaalbrochure, een verwelkomingspakket en na afloop een nuttig herinneringsgeschenk Voorinschrijving voor groepen is mogelijk op re kening 432-5237601-35 met vermelding «Daens- wandeldag» en aantal deelnemers. Dit kan tot 30 mei 1989. Deze organisatie loopt in samenwerking met VAB- VTB. Inlichtingen en inschrijvin gen: Dienst voor Toerisme Aalst. Tel. 053-77.11.11 (240). Hoofdschotels van de Daensviering worden twee debatten. Een historisch debat op zaterdag 22 april te 16 u. in kultureel centrum De Werf, Molenstraat 51 te Aalst. De huidige stand van de geschiedschrijving van het Daensisme zal er nader worden toegelicht door gereputeerde historici en Daensspecialisten die zich door gereputeerde historici en Daensspecialisten die zich willen buigen over de wortels, de aanhang en de erfenis van de Daensistische Beweging. Ook niet-Daensistische socio-politieke bewegingen komen er aan bod en tevens wordt aandacht besteed aan de Vlaamse Sociale Strijd, alsmede aan parallele bewegingen in Wallonië en in Nederland. Gouverneur van Oost-Vlaanderen prof. H. Balthazar, historicus en voorzitter van het Archief en Museum van de Socialistische Arbeidersbeweging zullen volgende eminente personen aan het debat deelnemen. Prof. K. Van Isacker, auteur van het in 1965 verschenen standaardwerk «Het Daensisme. 1893- 1914». Prof. L. Wils, auteur van het in 1969 verschenen «Het Daensisme. De opstand van het Zuidvlaamse platteland». Dr. F.-J. Verdoodt, die recentelijk tot doctor promoveerde met een studie over de verhouding Kerk - Christendemocratie. Prof. P. Gérin (Luik), specialist van de Waalse Christendemocratie (met o.a. priester Pottier). Prof. H. Van Velthoven (Administratieve Economische Hogeschool), historicus gespecialiseerd in de Vlaamse Kwestie (1830-1910). Tevens gevraagd: Prof. E. Witte, decaan van de faculteit geschiedenis van de V.U.B. En vandaag? Is er vandaag in het politieke of sociale leven nog iets terug te vinden van het ideeëngoed of van de verwezenlijkingen van Priester Adolf Daens? Een te stellen vraag die zich situeert in het verlengde van het historisch debat. Opdat deze stand van zaken zou kunnen worden up to date opgemaakt zal beroep worden gedaan op journalisten die beroepshalve de huidige politiek- sociale trends op de voet volgen. Niet in het minst omdat de Nederlandstalige pers nauw betrokken is in de bewustwording van het Vlaamse volk. Verscheidene gezaghebbende kranten zijn reeds verzocht hun hoofdredakteur daartoe af te vaardigen. Dit wordt dan ook een waardige afsluiting van het Daensjaar. Daenssekretariaat Belfort, Grote Markt 3, 9300 Aalst, tel. 053-77.06.84 Tentoonstelling: Kinderar beid en -mishandeling Opening op 13 september. Toegankelijk in De Werf van 13 tot 30 september. In de jeugdafdeling en in de volwassenenafdeling van de Openbare Biblio- teek van Aalst, alsook in de hall van het Kultureel Centrum De Werf zal van 13 september tot eind sep tember 1989 een boeken- en fototentoonstelling doorgaan over «Kinderar beid en kindermishande ling». Deze tentoonstelling wordt ingericht door de biblioteek. Voor de jeugdafdeling zal de tentoonstelling onder andere bestaan uit fotoma teriaal over «de kinderar beid van 1800 tot 1914». Een der meest schrijnende aspekten van de sociale wantoestanden van vorige eeuw is zonder twijfel de kinderarbeid. Het inzetten van kinderen in het pro- duktieproces had niet en kel tot gevolg dat deze leefden in de meest mens onwaardige omstandighe den, maar tevens dat de zen totaal verstoken ble ven van enig onderwijs, zodat verbetering van hun maatschappelijke toestand onmogelijk was. Meer naar het heden toe zou ook het deelaspekt «Kindermishandeling» aan bod komen: onder andere uitbuiting, honger, peste rijen, derde wereld... Toneel «Pieter Daens» In het goedgevulde pro gramma van het Daens jaar is een belangrijke plaats voorzien voor to neel. Reeds bij de eerste informele samenkomst in het voorjaar 1988 werd voorgesteld het stuk «Priester Daens» op te voeren. Een gunstige reaktie vanwege iedereen in het ondertussen samen gestelde herdenkingscomi té maakte het mogelijk om op deze idee konstruktief voort te bouwen. Geop teerd werd om het be staande stuk «Priester Daens» van Frans Redant en Walter Moeremans te brengen met de medewer king van verscheidene Aalsterse amateur-toneel gezelschappen. De werkgroep toneel o.l.v. Fons De Koninck, nodigde daarom alle Aal sterse toneelgroepen uit en uiteindelijk is er een samenwerking gegroeid tussen vier onder hen: «de Catharinisten», «de Claer- haegse Comedie», «'t Land van Riem», en «De Schakel». Onder regie van Jos Maes- schalck brengen zij «Pries ter Daens» in het Kultu reel Centrum De Werf op 15, 16, 17 september en 23, 24 september telkens te 20 u. Schoolvoorstellingen wor den voorzien op 21 en 22 september, in de namid dag. Het stuk werd ge creëerd door het Neder lands Toneel Gent (N.T.G.) in het seizoen 1979-80. De auteurs Frans Redant en Walter Moere mans hebben zich geba seerd op het lijvige boek «Pieter Daens» van Louis Paul Boon en het werk van Luc Delafortrie, kleinzoon van Pieter Daens. Het stuk evoceert, na een inlei dende situatieschets, de opgang en de neergang van Priester Adolf Daens als politicus. Na het verschijnen van de encycliek «Rerum Nova rum» voelt hij zich geroe pen om de politieke strijd op te nemen voor sociale rechtvaardigheid. Via de samenstelling van het par tijprogramma, de eerste suksesvolle meetings, het bedrog bij de verkiezin gen, raakt Priester Daens tenslotte verkozen tot volksvertegenwoordiger van het arrondissement Aalst. Een infernale ma chinerie wordt echter op het getouw gezet om niet alleen de gebroeders Daens, maar ook hun fa milie en vele Christen-de- mokraten van het eerste uur te pesten, te broodro ven en soms zelfs onrecht streeks - de dood in te jagen. Achttien jaar na de kreatie van dit werk blijkt dat de historische typering van bepaalde personages niet volledig strookt met de be vindingen van het huidige historisch-wetenschappe- lijk onderzoek. Doctor Frans-Jos Verdoodt meent echter dat deze kloof tus sen artistieke kreatie en wetenschappelijke kennis niet noodzakelijk moet overbrugd worden en stelt voor de tekst in dit opzicht niet te wijzigen. Tentoonstelling: Daens en de politieke verslaggeving destijds Opening in het Belfort op vrijdag 17 november en toegankelijk tot en met 10 december. Samenstelling en organisatie door Daensmuseum en Archief van de Vlaamse Sociale Strijd. Hoe werd de hele politie ke strijd van Priester A. Daens ervaren door tijd genoten? Hoe sterk werd de politieke wereld be roerd door zijn acties? Een erg verscheiden ant woord hierop, gaande van verheerlijking tot vergui zing, kunnen we vinden in de toenmalige politieke verslaggeving: het «geval Daens» beroerde immers de hele nationale pers, en haalde verscheidene ma len de buitenlandse kranten. Op deze tentoonstelling wordt de politieke verslag geving van het einde van de negentiende, begin twintigste eeuw geëvo ceerd in al z'n aspecten: zowel de geschreven kom- mentaren, als de geteken de karikaturen komen aan bod, zowel de regionale als de nationale kranten, zowel de daensistische, ka tolieke, socialistische, li berale en andere kranten. Zo wordt op deze foto- en dokumentententoonstel- ling de hele politieke we reld van die tijd gerekon- strueerd - ook visueel -, en dit kan onze kijk alleen maar verbeteren. LH ger van Aalst. Samen met zijn broer diende hij in 1905 een wetsvoorstel in ter vernederlandsing van de Gentse Universiteit. De debatten in de Kamer waaraan hij deelnam, wa ren vinnig en scherp. Met La Justice Sociale, groep van kristen-demokraten uit het Brusselse, waaron der o.m. Renkin en Car ton de Wiart, was van meetaf samenwerking ont staan, die echter tot een einde kwam toen men aan hen een plaats op de lijst van de konservatieven toe kende. Sindsdien was het meningsverschil tussen de kristen-demokraten toege spitst op de vraag, of men in een afzonderlijke partij dan wel in de rijen van de konservatieve partij moest optreden, wat herhaalde lijk door het Vatikaan en de Belgische bisschoppen werd bevolen. Over het programma zelf bestond vrijwel geen meningsver schil. Praktisch Afgevaardigd beheerder Miguel Stas, die zich ver heugt dat de Daensviering doorgaat onder de auspi ciën van het Aalsters stadsbestuur, kon op de perskonferentie medede len dat de gemeen schapsminister van kuituur in positieve zin onderzoekt of die viering ook onder de auspiciën van de Vlaamse Exekutieve kan worden gesteld. Om deze viering mogelijk te maken, werd geopteerd voor sponso ring. Naast 5 hoofdspon sors is er projektsponso- ring voor de Daensauto zoektocht en -wandel- tocht, voor het Daensto- neel en voor de Daensten- toonstelling. Ook giften in natura zijn welkom. Be- schermlidmaatschap is mogelijk via storten van 1.000 fr. In ruil daarvoor ontvangt U de herden kingsbrochure en wordt U uitgenodigd tot alle aktivi teiten. Na Aalst-kamaval ver schijnt de nationale affiche met kalender op 5.000 exemplaren. Hierop zullen de hoofdsponsors met logo vermeld worden. Dit wordt een sobere affiche, zilver-zwarte druk, met het Daenshoofd van Frans Wauters. Dit is het Daens hoofd dat reeds op alle briefwisseling wordt ge bruikt. Tevens'komt er een alge mene folder die in samen werking met de Dienst voor Toerisme massaal wordt verspreid. Daarnaast zullen er aange paste affiches en folders beschikbaar gesteld wor den per deelaktiviteit met de vermelding van de sponsors. Miguel Stas wil er zich voor inzetten dat het een waardige viering wordt en dat de gelden zullen be heerd worden als «goede huisvader» en dus binnen de perken van de begro ting zullen worden gehou den die op zowat 1.574.000 fr. wordt geraamd. LH

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Voorpost | 1989 | | pagina 5