RAAM - T.I.L. - FAKKEL - ARCA
Teaterseizoen 1989-1990 Kamergezelschappen
«Het teater heeft behoefte aan een vitale en konsektvente steun
binnen een duidelijke visie op meerjarige basis» (R.A.T.)
Raamteater: «De ambitieuze ontwikkeling en groei van het Raamteater
zijn tot op heden nog niet gevolgd door de overheid» (Walter Tillemans)
T.I.L.: Zes nieuwe produkties, voor hetzelfde geld...
Fakkelteater: Zes nieuwe produkties en een nieuwe zaal
Area: Veertigste seizoen - trouw aan het suksesrijke profiel van vroeger
32 - 4.8.1989 - De Voorpost
U heeft het wellicht gelezen, lieve lezer-teaterliefhebber
(m/v) dat onze gemeenschapsminister van kuituur een
voorstel klaar heeft om het dekreet over het teaterwezen
te vernieuwen. Hij kwam daarmee (niet) toevallig op de
proppen nadat de SP bij monde van Frank Vandenbrou-
cke (uit de pen dus van Walter Tillemans) hem het gras
voor de voeten had weggemaaid met een «eigen» voor
stel.
Het eerste (nog steeds geldende) teaterdekreet heeft
ongetwijfeld een groot nut gehad. Geen enkele akteur,
die onder dak is bij een van onze «gevestigde» gezel
schappen zal dit ontkennen: het gaf eindelijk
enigszins bestaanszekerheid aan een aantal akteurs en
het gaf tevens aan een aantal ensembles een kwasi-
omniumverzekering voor de eerste jaren. Erg positieve
aspekten dus! Maar iedere (financierings-)medaille heeft
natuurlijk een keerzijde.
De akteurs werden ingedeeld in een le-2e-3e-plansis-
teem, waardoor spelen of niet (laat staan goed of slecht)
nog slechts weinig «rol» speelde... Op zich al niet zo
bevorderlijk voor een echt artistieke inzet, tenminste
voor een aantal van onze beroepsakteurs. De werking
van onze gezelschappen (ingedeeld in A- ofte repertoire
gezelschappen, B- of spreidingsgezelschappen, C- of
kamergezelschappen en D- of eksperimenteel- en vor
mingsgezelschappen) zorgde al voor een artificiële
scheiding die na een paar jaren nergens op gebaseerd
bleek. Maar dé doorn in ieders oog bleek al spoedig de
aktiviteiten van de Raad van Advies voor de Toneelkunst
(RAT), die, als gevolg van het Kultuurpakt en z(jn
partijpolitieke en «ideologische» samenstelling, bestond
uit «teaterminded personen» uit de klassieke politieke
families. In de praktijk betekende dit dat een aantal
politieke vriendjes (waarvan sommigen van teater zeker
geen kaas gegeten hadden) én een aantal direkt betrok
ken teaterdirekteurs en/of -akteurs moesten oordelen
over de zakelijke én artistieke prestaties van hun kolle
ga's (we zien zelden teatermensen bij de produkties van
anderen!). Het ergste is dat hiervan ook de geldelijke
appreciatie afhankelijk was. En dan gaat het over
miljoenen... Moeten we een vergelijkende tabel maken
van wie in de RAT zit en welk gezelschap hoeveel krijgt?
Doet u het zelf maar; het is immers erg plezierig, zeker
als u weet wie de minister van kuituur is en wie
verantwoordelijk is voor onze teaters (inderdaad, ook
dit is partijpolitiek min of meer geregeld!). En, indien
het een beetje zou wringen: de minister hoeft helemaal
geen rekening te houden met het «advies» van zijn
RAT... Waarom bestaan er toch niet meer Belgen-
moppe,?...
L. September
Het Raamteater is een van
die instellingen waar we
graag vertoeven en die ons
nauw aan het hart liggen.
U, lieve lezer-teaterlief-
hebber (m/v), vindt dit
niet erg objektief? Toch
wel. De objektiviteit,
waarnaar we streven maar
die jammer genoeg niet
van deze wereld is, gebiedt
ons te zeggen dat Walter
Tillemans en zijn - voor
volgend seizoen toch wel
afgeslankte groepen - ons
in hun nog jonge bestaan
reeds veel teatervreugde
hebben gegeven.
De Raamteaters van Wal
ter Tillemans, sinds vorig
jaar lid van de RAT, krij
gen dit jaar 3 miljoen meer
van de heer minister. Te
recht natuurlijk. Hij kan
er een stuk van de finan
ciële put van 16 miljoen
frank mee helpen delgen.
Andere middelen om dit
te bereiken zijn fameus
snoeien in het technisch en
administratief personeel
én het terugschroeven van
het artistiek personeel
(lees akteurspotentieel)
tot een tiental vaste leden.
Volgens Tillemans zelf al
les in samenspraak en na
overleg met de betrokke
nen zelf... Natuurlijk heeft
Walter Tillemans gelijk als
hij zegt «geen kruideniers
politiek» te willen voeren;
hij is tenslotte een van de
weinige teatermakers in
Vlaanderen met een ech
te, doordachte én gefun
deerde visie op wat «teater
voor een publiek» zou
moeten zijn; hij zal nu ook
wel rekening leren houden
met boekhoudkundige ge
gevens...
Als we het over de «geves
tigde, traditionele gezel
schappen» hebben - waar
schijnlijk hoort Walter dit
niet graag -, dan vergelij
ken we het Raamteater al
tijd met het NTG: beide
hebben soms fantastische
miskleunen van produk
ties... maar beide verval
len nooit in middelmatig
teater; steeds proberen ze
van iedere produktie een
belevenis te maken die
beklijft!
En dan nu het aanbod
voor het seizoen 1989-
1990! Drie hernemingen
en vier nieuwe produkties.
De hernemingen zijn niet
toevallig van het beste
mee dat het Raamteater te
bieden had vorig seizoen.
We kunnen dus aan ieder
een aanbevelen: het su
blieme «Teibele en haar
duivel» van Isaac Singer in
regie van Joseph Milo; het
amusant-cynische «De Ca
nadese Muur» van onze
streekgenoten Herman
Brusselmans en Tom La-
noye in regie van Tille
mans zelf en de zeker en
vast ondergewaardeerde
«Geschiedenis van een
Paard» van Rozowski naar
Tolstoj met Bert André in
een van zijn vele glansrol
len van de laatste tijd.
Ook vier nieuwe produk
ties die op papier erg mooi
ogen. Zo is er in augustus
het debuut als regisseur
van (de voorlopig freelan
ce werkende) Karei Vin-
gerhoets met «Karl Valen-
tins Onzin», een program
ma met «nonsens, liede
ren, sketches, teaterstuk-
ken»; vanaf september.
Een van de klassiekers van
de moderne Amerikaanse
dramaliteratuur is onge
twijfeld «Een lange dag
reis naar de Nacht» van
Eugene O'Neill; we zagen
het een paar jaren geleden
nog in het Gentse Area
met o.m. Julien Schoe-
naerts. Tillemans regis
seert het stuk dat eind sep
tember en oktober loopt
met o.m. Julienne De
Bruyn, Bert André, John
Willaert, Eric Kerremans
en A'leen Cooreman.
De pijn achter de humor
van Weens-Joodse emi
granten, de rivaliteit tus
sen moeder en dochter die
beiden bekende psycho-
analysten zijn: dit zijn de
tema's van de derde pre
mière: «Mrs Klein» van
Nicholas Wright in regie
van Stephen Unwin met
o.m. Julienne De Bruyn,
Je kunt van de pensioen
gerechtigde teaterdame
Ivonne Lex zeggen wat je
wilt (maar maak het aub
niet te bont!) maar je moet
toch zeker wel toegeven
dat ze een bezige bij is. Ze
is immers niet alleen di-
rekteur van het grootste
teaterbedrijf in Vlaande
ren (kwa akkomodatie en
kwantiteit van de groep),
namelijk de KNS in Ant
werpen. Onder het pseu
doniem «David Cohn» is
ze daarenboven nog aktief
als vertaalster van toneel
stukken. En, om de nog
schaarse vrije tijd door te
krijgen, blijft ze nog
steeds betrokken bij het
gezelschap dat haar naam
draagt (Toneelgezelschap
Ivonne Lex) en waarvan
Frans Maas officieel de di-
rekteur is; Ivonne zelf ver
vult er zogezegd geen offi
ciële funktie: wel vertaalt,
regisseert én akteert ze er
nog steeds, maar alleen als
hobby...
Vorig seizoen kreeg TIL
twee miljoen minder van
de minister, precies om
wille de koncentratie van
zo veel taken in één per
soon; het subsidiebedrag
van toen (14,35 miljoen)
werd voor dit seizoen be
houden. O.m. met dit be
drag dienen volgend sei
zoen zeen produkties gefi
nancierd te worden: één
(schitterende) herneming
en zes nieuwe voorstel
lingen.
TIL beschikt, zoals ieder
een weet, over twee erg
toffe zaaltjes: Het Klok
huis in de Parochiaan
straat te Antwerpen en
Het Appeltje om het
hoekje jn de Lange
Nieuwstraat.
Eerst wat u in Het Klok
huis te zien krijgt. Van
16.09 tot 19.11 loopt, in
regie van Lex zelf, «De
Grote Vergissing» van Ge
rard Lauzier, ldaarblijke-
lijk een dolle produktie
met «één lift, één balkom,
één revolver, één aanste
ker en veel, héél veel deu
ren...». Ivonne Lex speelt,
van 15.12 tot 18.02, zelf in
het klassieke, overbeken
de drama van Euripides
«Medea». In Het Klokhuis
wordt het seizoen besloten
met «Vier kleine neger
tjes» van Catherine Mu-
schamp in regie van Ca-
trien Hermans: een psi-
chologische thriller waar
bij het publiek konstant
van de ene verbazing in de
andere valt en met een
totaal onverwacht slot.
De nog jonge Ria Breyne
regisseert het openings
stuk in Het Appeltje: «De
onvruchtbare man» van
Fatima Gallaire over de
terugblik van een oudere
vrouw in een bejaardente
huis op haar huwelijk; van
30.09 tot 26.11. In januari
wordt «De Kreutzersona-
te» van Peter Farago naar
Tolstoj hernomen; in regie
van Ivonne Lex speelt
Frans Maas solo, en op
een schitterende manier,
de man die zijn vrouw ver
moord heeft en nu aan het
publiek het verhaal van
zijn huwelijk vertelt. De
zelfde Frans Maas regis
seert het laatste stuk van
het seizoen in Het Appel
tje: «Passionaria» van
Henri Mitton, met o.m.
Mariene Edeling. Een
stuk over de angst, de
agressie die een aktriee be
leeft als een papieren pas
sionaria, die ze uiteinde
lijk nooit meer zal zijn!
Van 10.02 tot 08.04.
Vermits het gezellige
Meirteatertje diende te
verdwijnen om plaats te
maken voor een schoenen
magazijn, diende de direk-
tie van het Fakkel/Meir-
teater uit te kijken naar
een nieuwe ruimte. Die
werd gelukkig gevonden
om de hoek in de Reyn-
dersstraat; de transforma
tie- en renovatiewerk
zaamheden zijn volop aan
de gang, zodat deze nieu
we teaterruimte op 19 ja
nuari feestelijk in gebruik
zal kunnen genomen wor
den. De zaal in de Hoog
straat krijgt de benaming
«Rode Zaal» mee, deze in
de Reyndersstraat de
naam «Zwarte Zaal».
En ook de programmatie
belooft; voor elk wat wils
met zes nieuwe produk
ties, drie hernemingen,
één koproduktie én vier
series gastvoorstellingen.
En natuurlijk, vanaf 2 sep
tember, elke maandag
avond om 22 uur in het
Teatercafé een echt café-
chantant of jazzy enter
tainment.
Hernomen worden: de
muzikale en suksesrijke
topper «Nonsens» van
Dan Goggin met o.m. Li-
liane Dorekens, Anne Mie
Gils en Mitta Van der
Maat; regie van Rufus
Collins; het dolkomische
«Stilte aub!» van Michael
Frayn in regie van Jan
Verbist (Rode Zaal; 18.08
tot 07.10); en dan het ster
ke «Huis Clos» van J.-P.
Sartre in regie van Anne-
lies Lafleur (Kelderteater;
vanaf 21.08 op maandag
en dinsdag).
In koproduktie met het
RVT wordt in de Bourla-
schouwburg «Mephisto»
van Ariane Mnouchkine
naar de roman van Klaus
Mann op de planken gezet
in regie van Robert Sian.
Eigen nieuwe produkties
in de Rode Zaal aan de
Hoogstraat zijn: de kome
die «Wie zit er in de was
mand?» van Derek Ben-
field in regie van Jos Van
Gorp (vanaf 01.12);
"Geelzucht» van Guy Di-
delez (vanaf 10.03).
De Zwarte Zaal aan de
Reyndersstraat wordt op
19.01 feestelijk geopend
met «De Dansmarathon»
van Ray Herman naar
«They shoot horses, don't
they» van H, McCoy (re
gie R. Sian); vanaf 16.03
loopt er «De kus van de
spinnevrouw» van Manuel
Puig; «Buitenwippers» van
John Godber (dezelfde als
van «Erop of eronder»)
besluit er het seizoen (van
18.05 tot 30.06). Als nieu
we produktie is er in no
vember en december in
het Kelderteater aan de
Hoogstraat «De Wasseret
te» van Marsha Norman.
En dan nog de gastvoor
stellingen; alle in de Rode
Zaal aan de Hoogstraat.
In september is er een En
gelstalige produktie door
Confederacy of Fools van
«The Marathon» van en
met Tony Dunham en Ro
bert Sian (ook met een
beperkte kennis van het
Engels begrijpelijk). In
november spelen Jo De
Meyere en Doris Van Ca-
neghem het wrange «Hu
welijk-Spel» van Edward
Albee, een Arca-produk-
tie. Van 20.01 tot 18.02 is
het RVT te gast met
«Kean» van J.-P. Sartre
naar A. Dumas; Stephan
Kimmig regisseert. Het
schitterende en overbe
kende «Wie is bang voor
Virginia Woolf» van Ed
ward Albee wordt in de
tweede helft van februari
opgevoerd met Hugo Met
sers en Pleuni Touw in de
hoofdrollen.
Wie meer gedetailleerde
informatie wil, kan hier
voor terecht in het Fakkel
teater, Hoogstraat 14,
2000 Antwerpen, tel. 03/
232.14.69.
In zijn voorwoord bij het
seizoenoverzicht voor
1989-1990 herinnert Arca-
direkteur Jo Decaluwe aan
de doelstellingen van het
nieuw opgerichte teater 40
jaar geleden: «Experimen
teren met nieuwe auteurs
of met grote figuren die
hier nog niet doorgedron
gen zijn. Experimenteren
met dramaturgen wier
werk nog te sterk, nog te
levend is om het nu al te
vergeten. Experimenteren
met klassiekers die wij in
een ander licht, met een
andere stem en onder een
andere hemel willen op
voeren. Experimenteren
vooral met spel- en regie
mogelijkheden, die nieu
we gezichtspunten geven
en te lang verwaarloosd
bleven...». Area probeert
na 40 jaar nog steeds de
zelfde doelstellingen
trouw te blijven. En dit
leverde vorig jaar schitte
rende voorstellingen op als
«Prettige Feesten» of «Pla-
tonov», om maar deze
twee te noemen.
Het repertoire voor het
nakende seizoen omvat ze
ven produkties.
Vanaf september loopt (in
zaal Roeland) «Droomno-
velle» naar Arthur
Schnitzler, in bewerking
en regie van Dirk Buyse
en met muziek van Vin
cent D'Hondt. Eveneens
vanaf september is «De
Tijd en de Kamer» te zien
van de meest toonaange
vende Duitse toneelauteur
van het ogenblik Botho
Strauss; de nieuwe artis
tieke tandem van Area,
Herman Gilis en Jos Ver
bist, voeren voor het eerst
samen de regie; om naar
uit te kijken! Een ander
stuk dat in 1988 geschre
ven werd, is «Geliefd
Monster» van de Span
jaard Javier Tomeo: een
spitse dialoog voor twee
akteurs, een verhoor van
een jongere man door po
litieambtenaar dat mon
sterachtige proporties aan
neemt; vanaf december in
regie van Jos Verbist.
Vanaf oktober wordt het
solostuk (gespeeld door Jo
Decaluwe) «Typen» van
Cyriel Buysse in regie van
Jeroen Smedt, hernomen.
De voor vorig seizoen aan
gekondigde produktie «De
Teatermaker» van Tho
mas Bernhard door Mal-
pertuis Tielt in regie van
Karst Woudstra (een pro
duktie die wegens ziekte
van hoofdrolspeler Jo Ge
vers toen moest gestaakt
worden) komt er nu wel;
vanaf december.
Uit «Le peintre», «Mé-
dor» en «Entrée libre» van
Roger Vitrac wordt een
keuze gemaakt en ver
werkt tot één produktie,
die - in een regie van Her
man Gilis - vanaf decem
ber in Area te zien is.
De laatste produktie van
het seizoen wordt «Emilia
Galotti», een kenmerkend
voorbeeld van het burger
lijke treurspel uit de laat-
18e eeuw, dat i.p.v. konin
gen en prinsen centraal te
stellen meer nadruk legde
op de hen omringende
burgerij. Een klein, bur
gerlijk drama zullen de re
gisseurs Herman Gilis en
Jos Verbist er zeker wel
niet van maken! Vanaf
maart.
Mogelijke reisvoorstellin-
gen: «Geliefd Monster»,
«Emilia Galotti», «Huwe
lijk-Spel», «Typen», «De
Raadsheren van Nevele»,
«Damiaan», «Chateau Mi
graine» en «Vincent Van
Gogh». Voor inlichtingen
i.v.m. deze reisvoorstellin-
gen kunt u terecht bij Ka-
leidoskoop vzw, Burg
straat 29, 9000 Gent, tel.
091/33.04.33.
Maas solo in «De Kruetzersnonavan Farago
Stille aub van Frayn wordt in de Rode Zaal van het Fakkelteater hernomen
Doris Van Caneghem en Jo De Meyere in «Huwelijk-Spel» van Abbee bij Area
Nora Tilley en Anke Hel-
sen. Van april tot juni.
Laatste stuk voor het ko
mende seizoen wordt «Het
Spel van Liefde en Toe
val» of «Le Jeu de l'A-
mour et du Hasard» van,
hou je vast, Pierre Carlet
de Chamblain de Mari-
vaux uit de 18e eeuw,
zoals u uiteraard weet.
Walter Tillemans regis
seert; Josef Svoboda zorgt
voor de scenografie en de
akteurs zijn: An Nelissen,
A'leen Cooreman, Eric
Kerremans, John Willaert,
Marc Lauwrys en Roger
Van Kerpel. In mei en juni
a.s.
Meer informatie: Sekreta-
riaat Raamteater, Lange
Gasthuisstraat 26, 2000
Antwerpen, tel. 03/
233.91.48/49.
Tom Lannoye en Herman Brusselmans, auteurs van
«De Canadese Muurdat in het Raamteater wordt
hernomen
Ook dit jaar weer een kin
dervoorstelling, namelijk
«Het Bamboemeisje» van
Belle de Becker en Paul
Lefebvre in regie van
Jean-Frangois D'Hondt;
een voorstelling vol mu
ziek en liedjes waarvoor
als basis klassieke Japanse
tema's gekozen werden,
met kostumes uitgevoerd
volgens autentieke gravu
res en dansen die nauw
aansluiten bij de Japanse
traditie. In januari in de
Arenbergschouwburg.
Meer informatie bij TIL,
Lange Nieuwstraat 81,
2000 Antwerpen, tel. 03/
233.64.67.
