Juul Keppens
'Je kan niet geloven hoe graag ik schilder
Tentoonstellingen
14 - 11.8.1989 - De Voorpost
„ij
PIERRE VAN ROSSEM
Juu! Keppens staat op de drempel van z'n tachtigste
verjaardag. Hij werd immers op 1 april 1910 te Lebbeke
geboren, liep er school bij de 'Broeders' en behaalde in
1929 het diploma van onderwijzer te Oostakker. In 1930
was hij leerling aan de akademie voor Schone Kunsten te
Dendermonde, in de schets- en tekenklas van de leraars
Ferdinand Willaert en Felix Gogo. Vijf jaar later werd
hij laureaat, met in zyn bezit alle eerste pryzen en de
eremedaille van de stad Dendermonde voor 'Tekenen
naar levend model'. In datzelfde Dendermonde zou hy,
in de akademiezaal overigens, zijn eerste grote tentoon
stelling meemaken.
Via kontakten met Prof. Dr. Jozef Muls wordt werk van
zyn hand aangekocht door de Staat. In 1945 organiseert
hy zijn eerste grote tentoonstelling te Brussel. De
kritieken, zowel in de nederlandstalige als in de fransta-
lige pers, zijn bijzonder lovend.
In 1956 wijdt de BRT een uitzending aan zyn werk:
Maurice Duchateau levert het kommentaar. Voor BRT-
radio geeft Jos De Haes een uitvoerige bespreking.
Tijdens zyn artistieke karrière werd Juul Keppens
diverse malen gelauwerd. Zo behaalde hij in 1966 de
eremedaille van de stad Brussel, ontvangt hij in 1970 het
ereteken van 'Kuituurkring Bornem', wordt hem een
jaar later de zilveren medaille van de beroepskunste
naars toegekend en roept de gemeente hem in 1980 uit
tot 'Ereburger van Lebbeke'.
Juul Keppens' werken zijn verspreid zowel in het
binnen- als in het buitenland, totnogtoe werden drie van
zjjn werken aangekocht door de Staat.
Wanneer situeer je eigen
lijk je doorbraak
De ruimere bekendheid
vloeide voort uit kontak
ten met Jozef Muls. Hij
was enorm geestdriftig
over mijn werk en besloot
in 1941 een werk van mij
voor de staat aan te ko
pen. Ik was toen zelfs be
reid, als dank voor de pro
motie en de appreciatie
van een man als Jozef
Muls, het werk te schen
ken, maar Muls weigerde.
Ik vroeg 500 fr., maar
Muls antwoordde dat ik
me belachelijk maakte.
Zo'n werk moet je min
stens 5.000 fr. prijzen, zei
hij. Uiteindelijk heeft hij
er mij 1.500 fr. voor gege
ven. En mij op het hart
gedrukt twee jaar later op
nieuw werk voor eventue
le aankoop door de staat
te presenteren. Dat ge
beurde ook en in 1943
werd een tweede werk
aangekocht.
In 1945 zag de toestand
er helemaal anders uit. De
bevrijding lag achter de
rug. Als zgz. 'zwarte' was
ik geschorst in het onder
wijs. Ik was pas getrouwd
en maakte me sterk mijn
brood via het schilderen te
verdienen. Tijdens een
tentoonstelling van mijn
werk in Brussel trok ik
mijn stoute schoenen aan,
ging op bezoek bij de be
voegde dienst van het mi
nisterie en nodigde de ver
antwoordelijke ambtenaar
uit mijn tentoonstelling te
bezoeken, 's Anderen
daags, na konsultatie van
zijn baas, Achilles Mus-
sche, is hij de tentoonstel
ling komen bezoeken en
werd mijn derde werk in
staatsbezit aangekocht.
Die expositie in Brussel
had trouwens een enorme
weerklank. Zowel in de
Vlaamse als in de franstali-
ge pers, met o.a. lovende
recensies van Urbain Van
de Voorde en Pieter G.
Buckinckx. 't Was precies
of ze een nieuwe Vlaamse
schilder ontdekten...
Heb je in die 'moeilijke
periode veel geschilderd of
zetten de gevolgen van de
repressie een domper op je
kreativiteit?
Ik was toen dagelijks
bezig. Toen ik uit de ge
vangenis kwam - ik had
drie maanden cel achter de
rug - ging ik op bezoek bij
toenmalig pastoor De
Buck, voorzitter van de
inrichtende macht van de
Broederschool, waar ik les
gegeven had. De Buck zei
me allereerst een week va
kantie te nemen en dan
gewoon de lessen te her
nemen.
Ik was echter maar pas
een goeie week bezig of
vanuit het Ministerie werd
pastoor De Buck bevolen
me als onderwijzer te
schorsen. De Buck ant
woordde dat indien hij mij
moest schorsen, hij alle
onderwijzers hetzelfde lot
zou kunnen opleggen en
liet me verder aan het
werk.
Dat was echter zonder
de waard gerekend want
vanuit Brussel werd, in
een nieuw schrijven, ge
dreigd met sankties tegen
de school. Dus niet langer
uitsluitend tegen mijn per
soon. Op dat ogenblik heb
ik tegen pastoor De Buck
gezegd dat ik de school
niet wilde laten boeten en
hij mij dus maar moest
schorsen. Hij heeft me
toen een schorsing van
drie maanden (zonder
wedde) opgelegd, maar
omdat daarin twee vakan
tiemaanden zaten, kon ik
bij het begin van het vol
gend schooljaar opnieuw
voor de klas staan.
Je hebt diverse prijzen
gekregen. Welke heeft je
het meest genoegen ver
schaft
De eremedaille van de
stad Brussel, omdat het
mijn eerste onderschei
ding was. Ik wist trouwens
niet eens dat aan die ten
toonstelling in het Brussel
se Cultureel Centrum een
wedstrijd verbonden was:
ik had dus gewoon werk
voor de expositie inge
stuurd.
Achteraf pas bleek dat
ik de eerste prijs gewon
nen had. Een beeldhou
wer van de akademie van
Luik won de zilveren me
daille en een beeldhouwer
uit het Brusselse zelf werd
als derde bekroond. Tij
dens de proklamatie wer
den door schepen Mevr.
Van den Heuvel zelfs een
paar woorden in het Ne
derlands tot mij gericht,
een in die tijd zeldzame
gebeurtenis. Aan die ten
toonstelling en aan die on
derscheiding werd in de
Vlaamse pers wel aan
dacht besteed, in de frans-
talige stond niet eens mijn
naam vermeld. Achteraf
heb ik in datzelfde Kultu-
reel Centrum nog tentoon
gesteld, mijn werk kreeg
toen een ereplaats toege
wezen.
Ik ben nooit een doelbe
wust deelnemer aan wed
strijden geweest. Eén keer
nog, opnieuw zonder het
te beseffen, heb ik aan een
wedstrijd deelgenomen,
aan de 'Gaverprijs' in Wa-
regem. Overwinnaar werd
daar een Kempenaar, met
werk in de aard van het
mijne: de indruk geven
van iets. De tweede prijs
ging naar een abstrakt
werk, dat mij persoonlijk
echter geenszins kon
bekoren.
Volg je de moderne rich
tingen in de schilderkunst
Neen. Ik heb me trou
wens nooit door de nieuwe
richtingen in de schilder
kunst laten beïnvloeden.
Let wel, jaren geleden be
zocht ik wel tentoonstel
lingen waar abstrakten te
zien waren. En van som
mige van deze werken heb
ik ook genoten. Ik heb
trouwens zelf een paar
schilderijen in die richting
geschilderd, was er wel te
vreden over, maar ik heb
ze nooit getoond, omdat ik
van oordeel was: bij der
gelijk werk komt het al
leen op durf aan.
Heb je nog werken ge
schilderd die je achteraf
nooit in het publiek ge
toond hebt
Jazeker. Er hangt trou
wens zo'n werkje bij mijn
bed, een kwasi-abstrakte
voorstelling van een bos
gladiolen. Ik zie het dus
elke dag, maar een ten
toonstelling heeft het
nooit gehaald.
De abstrakten hebben
me trouwens wat geleerd
wat betreft de rijkdom van
een kleur, het in mekaar
wrijven van de kleuren. Je
kweekt er inderdaad meer
durf mee aan. En toch ben
ik niet in die richting door
gegaan, omdat ik van oor
deel was dat ik teveel men
sen zou 'uitschakelen',
mensen die dergelijk werk
niet (kunnen) appre
ciëren.
Hou je rekening met de
smaak van het publiek
Clement Borms, de man
is al geruime tijd overle
den, heeft me op dat vlak
gewaarschuwd, toen hij
me op zekere dag zei:
Juul, je staat op de rand
van het abstrakte. Als je
nog een stap verderzet zul
len honderden mensen je
werk niet meer begrijpen.
Die man heeft me trou
wens ook in den beginne
van mijn artistieke karriè
re bepaalde dingen geadvi
seerd. Toen ik nl. - het
was in 1933 of 1934 - mijn
allereerste tentoonstelling
voorbereidde, in café Mal-
vine langs de Dender-
mondsesteenweg (het hui
dige 'Pionier'), kwam hij
me opzoeken en vroeg hij
naar een prijslijst van de
tentoongestelde werken.
Hij kocht meteen één van
mijn werken, maar advi
seerde me toen de prijzen
te halveren. Je moet nop
bewijzen dat je schilder
bent, stelde hij. Het zal
trouwens beter voor je zijn
dat je hier bij je eerste
tentoonstelling een aantal
werken verkoopt. Je schil
dert immers graag, die
verkoop zal je stimule
ren... En gelijk had hij.
Later - hij kwam me re
gelmatig opzoeken - toen
ik een minder flamboyan
te, eerder droefgeestige
periode meemaakte, en hij
beweerde dat ik geen
kleur meer zag, nam hij
me in zijn auto mee naar
de broeken van Wieze en
Herdersem. Daar stapten
we uit en hij gebood me
het landschap te bekijken
en de boer die bezig was in
het hooi te werken. Juul,
zei hij. Bekijk het hooi,
het natte, het droge, be
merk het verschil in kleur
en tint... En opnieuw had
hij het bij het rechte eind.
Om uit die droefgeesti
ge periode los te raken ben
ik toen intensief bloemen
gaan schilderen en in een
korte spanne tijds was het
droefgeestige opnieuw
ontvlamd tot kleur...
In hoeverre heeft de re
gio of een bepaalde plek
daarin, je geïnspireerd?
De Lebbeekse O.-L.-
Vrouwkerk heeft me vaak
geïnspireerd. Overigens
vanuit diverse gezicht
spunten. Vooral wanneer
ik de toren langs twee zij
den kan zien, bekoort hij
me geweldig. Prachtige
verhoudingen vertoont
hij. Ook nadat de belich
ting aangebracht werd, ge
beurde het vaak dat ik 's
avonds met de wagen de
toren vanuit verschillende
gezichtspunten ging be
kijken.
Ook het interieur van de
kerk zette me tot schilde
ren aan. Het gebeurt niet
zelden dat een bepaalde
lichtinval mijn aandacht
trekt en ik dan vlug op een
bidprentje of wat me bij
de hand ligt een schetsje
maak...
Wanneer je zo'n schets
maakt en je grijpt er bijv. 's
anderendaags naar om
hem uit te werken, zie je
het onderwerp dan nog in
kleur?
Jawel, volledig in kleur.
Vroeger gebeurde het wel
eens dat ik er de kleuren
bij noteerde of dat ik via
cijfers - 1, 2, 3 enz. - de
toon aangaf. Het cijfer één
stelde dan de meest don
kere tint voor. Naarmate
de cijfers opliepen werden
de kleuren lichter.
Gebruik je die schetsen
nog
Beslist. Die schetsen ko
men regelmatig naar bo
ven. Ofwel gebruik ik er
één van, ofwel kombineer
ik er twee of meerdere tot
één geheel. Op dat mo
ment maak je dan een
kompositie.
Heel wat schilders uit de
streek worden geïnspireerd
door Vlassenbroek
Ik ook. Ik heb ooit een
maand lang met de klas
van Spanoghe het kerkje
van Vlassenbroek vanuit
diverse oogpunten ge
schetst en geschilderd. Dat
waren mooie oefeningen.
Is Vlassenbroek na al die
jaren niet een beetje tot een
cliché geworden
Toch vind ik het nog
altijd mooi. Ook vreemde
schilders werden en wor
den door Vlassenbroek
aangetrokken. Wanneer ik
nu een Vlassenbroek schil
der is dat aan de hand van
schetsen van jaren gele
den. Ik heb een periode
gekend dat ik haast niets
anders schilderde dan
Scheldedijken. Mocht je
de schetsen zien met be
hulp waarvan ik die schil
derijen maakte, je zou
zeggen: hoe is het moge
lijk? Maar een paar lijnen
volstaan.
Kan je sowieso zonder
schets werken
Wat Vlassenbroek be
treft heb ik de schetsen
eigenlijk niet meer nodig.
Ik kan het landschap al
daar trouwens schilderen
in de diverse seizoenen.
Dat zijn onderwerpen die
je totaal beheerst.
Weet je, tegenwoordig
zou ik bijna niets anders
dan boten schilderen.
Waarom? Dat weet ik
niet. Dat zijn zo van die
perioden.
Toen ik van een hersen
bloeding herstelde - de
dokter kon niet precies be
palen wanneer ik opnieuw
aan het werk zou kun
nen - had ik in den be
ginne gewoon geen zin
meer om te schilderen en
toen ik het toch eens pro
beerde ging het gewoon
niet. Na een jaar en een
paar maanden ben ik toen
weer begonnen, kwam de
'goesting' weer. Toen ik
op dat moment mijn eerste
kleine werkje bekeek
- een werk van groter for
maat durfde ik niet aan -
en ik tevreden over het
resultaat, tot de vaststel
ling kwam dat ik weer kon
schilderen, kan je je niet
voorstellen welk een ge
lukzalig gevoel mij door
stroomde. Een gevoel van
dankbaarheid trouwens
ook.
In die periode zou ik
dag en nacht op mijn ate
lier gewerkt hebben, zoda
nig fel was die gloed dat ik
me zelf ging afvragen of
mijn gezondheid daarte
gen wel bestand was. Na
ongeveer een maand werk
was die roes dan weer
voorbij. Die periode viel
net voor de tentoonstelling
in 'Paraf. Pieter Verley-
sen die daar met mijn
meest recente werk kwam
kennismaken, getuigde er
van als 'het beste wat je
totnogtoe hebt geschil
derd'. Ook bij sommige
van mijn kinderen vielen
deze werken bijzonder in
de smaak.
Hoe ontstaat feitelijk een
schilderij?
Een bepaald beeld treft
mij en de indruk die het op
me maakt wil ik op doek
brengen. Dat veruiterlij
ken mag geen dagen in
beslag nemen. Daarom
ook zal je tegenwoordig
met veel minder werk van
groot formaat van mij ge-
konfronteerd worden.
Werkjes van klein formaat
zjn in één dag afgewerkt.
Zet ik toch een 'groter'
werk aan dan moet ik er
zeker van zijn die week
niet door allerlei romp
slomp gestoord te worden,
dan zet ik het ook eerst in
houtskool op het doek en
zijn de vlakken aange
geven.
Mocht iemand me tij
dens het intensief werken
door het sleutelgat kunnen
bezig zien, hij zou zeggen:
Juul is gek geworden. Ik
word dan ook graag zo
min mogelijk gestoord,
want de komst van iemand
kan me dan totaal uit de
koncentratie weghalen.
Leg je jezelf een bepaald
werkschema op
In deze periode van het
jaar begin ik zowat om
negenen. Ik werk dan
door tot halftwaalf of
twaalf. Na de middag, na
de koffie, begin ik op
nieuw rond zowat de klok
van drieën...
Graag schilderen dat ik
doe. Vooral na die hersen
bloeding. Nu nog liever
dan tevoren. Wanneer ik
wat geschilderd heb en het
werk bekijk, sta ik vaak in
bewondering naar mijn ei
gen werk te staren. En
treffen mij gevoelens van
dank dat ik dat nog kan,
dat ik dat nog mag. Ik
word volgend jaar tachtig,
weet je. En wanneer ik zo
eens rondom mij kijk, be
merk ik dat al heel wat
leeftijdsgenoten verdwe
nen zijn...
Het liefst schilder ik ei
genlijk in de zomer, omdat
het licht dan veel intensie
ver is. In de herfst en de
winter is er te weinig licht.
Ik beschik op mijn atelier
wel over een stel speciale
lampen, maarr 'het schone
van de natuur passeert
toch alle konst'. Jammer
genoeg lopen de tempera
turen nu zo hoog op dat ik
gewoon mijn atelier, van
de hitte, niet opkan...
Kultureel Centrum, Brussel; Stedelijk Museum, Sint-
Niklaas; Le Régent, Brussel; Consciencehuis, Brus
sel; Akademie, Dendermonde; Belfortzaal, Aalst;
Studio Van Eyck, Gent; Stadhuis, Oudenaarde;
VTB-Studio, Antwerpen; Geertrui, Lokeren; De
Warande, Gent; Open Kring, Schellebelle; Pelicaen,
Duffel; Domein Puyenbroeck, Wachtebeke; Galerij
Aymon, Gent, Oostende, Dendermonde; Standaard-
Galerij, Kortrijk; Galerij Cassandra, Oostende; New
Selection, Mechelen; Kasteel, Gaasbeek; G. David-
studio, Brugge; Kultureel Centrum Affligem; Zwad-
derkotmolen, Oudenaarde; Kultureel Centrum,
Kortrijk; Het Landhuis, Bornem; Da Vinei, Ware-
gem; Ladeuze, Etikhove; Malpertuus, Kluisbergen;
Kasteel, Laarne; Europahuis, Kasteel Borgharen
NederlandStadhuis, Hulst (Ned.), De Blauwe
Hand, Harlingen (Ned.), Gemeentehuis Wetteren,
Gemeentehuis Asse, Gemeentehuis Hamme, Galerij
Paraf, Lebbeke; Hulst (Ned.), Sterksel (Ned.), Er-
wetegem (augustus 1989), Galerij Pionier, Lebbeke
(september 1989).
