Priester Daens op de Bühne
De Volkseeuw
'Het andere gezicht
van de welvaart'
'Daens in de Gazet'
Daenspostzegel
De Voorpost - 1.9.1989 - 5
Het Herdenkingskomitee Daensjaar 1989 Aalst biedt U een aantal opvoeringen van de
toneelproduktie 'Priester Daens' aan. Een stuk van Frans Redant en Walter
Moeremans in produktie van Fons De Koninck en regie van Jos Maesschalck.
Het stuk werd reeds opgevoerd in het seizoen 79-80 door het N.T.G. en evoceert, na
een inleidende situatieschets de opgang van de Daensistische Beweging met de volle
aandacht op de figuur Priester Adolf Daens zonder in enige charge of karikaturisering
te vervallen. Het is een co-produktie van de Aalsterse amateur-toneelkringen de
Catharinisten, de Claerhaegse Comedie, 't Land van Riem, De Schakel en v.z.w.
Daensjaar 1989.
De ervaring van vier voor
aanstaande toneelvereni
gingen enerzijds en de ak-
komodatie van kultureel
centrum De Werf ander
zijds staan borg voor een
interessant avondje uit.
Samenwerkingsverband
In de loop van 1987 werd
een herdenkingskomitee
opgericht ter gelegenheid
van de 150ste verjaardag
van de geboorte van Pries
ter Daens in '89. O.m.
wilde men een toneelop
voering inschakelen en ge
dacht werd aan het werk
van Frans Redant en Wal
ter Moeremans.
Aanvankelijk werden vijf
amateur gezelschappen
bereid tot medewerking
gevonden in een samen
werkingsverband: De Ca
tharinisten, De Claerhaeg
se Comedie, De Schakel,
't Land van Riem en
PACT wat staat voor Aal-
sters Collectief Progressief
Toneel.
Aab de basis van dit sa
menwerkingsverband lag
alleszins De Claerhaegse
Comedie die reeds diverse
figuren als Pee Klak, Jan
de Lichte, Baron de Meer
en Iwein van Aalst voor
het voetlicht had gebracht.
Zonder het Daensjaar lag
het immers in de planning
van de Claerhaegse Come
die Daens op de Bühne te
brengen in 1990.
Op uitnodiging van voor
zitter Luc Delafortrie
sloeg De Claerhaegse Co
medie de hand aan de
ploeg. Heel wat interne
problemen kwamen daar
bij kijken doch kregen een
oplossing.
Duidelijk bleek dat PACT
in verband met Priester
Daens een heel wat afwij
kende visie had en beslo
ten werd dan ook het met
de opvoering waar te
maken.
Ondertussen bracht Anton
Cogen met 'De Schone
Schijn v.z.w.' 'De avontu
ren van DONSJ en
DONSJ' in revolutieland.
Een inderdaad totaal af
wijkende visie van die
door de andere vier kom-
ponenten betrachte. Het
samenwerkingsverband
groeide, rijpte en werpt
duidelijk vruchten af. Iets
wat in de wereld van het
toneel niet in se zo van
zelfsprekend is. Wellicht
verloopt alles zo vlot om
dat de figuur van Daens
duidelijk iedereen aan
spreekt. Niet in het minst
de jeugd.
Aanvankelijk werd geop
teerd voor het aantrekken
van een beroepsregiseur.
Van die idee werd afge
stapt nadat bezoeken ter
plekke uitwezen dat der
gelijke regisseurs vaak be
zet zijn en dat de cast zich
voor de repetities totaal
moet onderwerpen aan de
data-mogelijkheden van
een beroepsman. Iets wat
niet steeds kan. Vooral als
heel wat voorbereidingen
moeten gebeuren tijdens
de vakantieperiode.
De voorkeur werd dan
ook gegeven aan Jos
Maesschalck, zowat de
huisregisseur van De
Claerhaegse Comedie.
Regisseur Jos Maesschalck
Leraar, licentiaat Ge
rmaanse filologie Jos
Maesschalck (35) is van
jongsaf aan door toneel
geboeid. Toch blijft toneel
voor hem een hobby ook
al kan dat naarmate een
toneelproduktie groeit
evolueren naar een passie.
Nur reeds 10 jaar lid van
de Meldertse loneelgroep
'De Claerhaegse Comedie'
interesseert hij zich vooral
voor regie, een aspect van
theater dat, hoewel veelei
send en drukkend, een be
hoefte naar creativiteit
kan voldoen.
Ervaring met het regisse
ren van een historisch stuk
heeft hij opgedaan met de
ze toneelgroep die tradi
tioneel ook openluchtto
neel brengt verbonden
met de geschiedenis van
onze streek.
Gepolst naar eventuele
moeilijkheden bij het re
gisseren van spelers van
verschillende verenigingen
stelde Maesschalck dat die
miniem zijn. 'Men heeft te
doen met individuen. Niet
met de strukturen van de
diverse toneelkringen en
In het kader van het Daensjaar wordt in een samenwerkingsverband met het
Daens-herdenkingskomitee en het Aalsters Coördinatickomitee (het 'co-co')
verschijnt op vrijdag 1 december 'Het andere gezicht van de welvaart'.
Het wordt gratis in Groot-Aalst huis aan huis bedeeld olp 35.000 exemplaren.
10.000 exemplaren worden bovenop verspreid via vormings- en welzijnswerk en
nog eens 20.000 via het ministerie van Onderwijs en via de Vlaamse Gemeen
schap.
De bewogenheid van Daens en zijn tijdgenoten is bekend. Hun engagement ging
zeer ver. Vandaag ziet Aalst er niet meer uit zoals het toen was. maar er is nog
miserie, armoede en gesukkel alom. De ieder-voor-zich-mentaliteit van deze tijd
zal daar voor een groot stuk de oorzaak van zijn. Veel medeburgers zijn echter
bereid 'voor niets' te helpen om de scherpe kanten van deze miserie en dit
gesukkel weg te werken. Omdat dit soort vrijwilligerswerk, burenhulp of
buurtgevoel, maatschappelijk een zeer grote betekenis heeft en blijft hebben, wil
men in dit Daensherdenkingsjaar via de publicatie van 'Het andere gezicht van de
welvaart' deze vormen van burgerzin extra in de kijker zetten. Door een
journalistenploeg wordt op reportage getrokken, geïnterviewd, enz. om dit
'andere gezicht' als een tijdsdocument in woord en beeld levend voor de lezer te
brengen.
dat maakt een heel ver
schil uit'.
Dekor van Patrick Van
Craenenbroeck
Leraar plastische kunsten
Patrick Van Craenen
broeck (36) is verantwoor
delijk voor dekor en kos
tumering. Hij exposeert
geregeld keramische
skulpturen en bas-reliefs
en haalde ermee tal van
onderscheidingen. Nog
onlangs aan de kust. Zijn
werk is duidelijk een expe
rimenteel zoeken naar ver
nieuwing.
Voor 'Priester Daens' ont
wierp hij een indrukwek
kend dekor met verschil
lende niveaus dat onge
twijfeld het geheel ruimte
lijk en visueel slerk zal
bepalen.
De konstruktie ervan werd
alleen mogelijk door de
bereidwillige ter beschik
kingstelling van een ge
deelte van het Bellekou-
terkompleks door het ge
meentebestuur van Af-
fligem.
Drie niveaus
'Priester Daens' omvat
liefst 24 scènes met 12 ver
schillende dekors: het Va-
tikaan, paleis Koning Leo
pold II, een café, bij Pries
ter Daens, bij de bisschop,
op zijn sterfbed e.d.m.
Zulks vereist uiteraard we
gens de niet haalbaarheid
van de talrijke dekorwisse-
lingen een sober, funktio-
neel dekor in drie niveaus
met telkens één meter ni
veauverschil en een trap
die de niveaus die de
hiërarchie simboliseren
verbindt. Belichten en
funktionele détails kre-
ëren de verschillende
scènes.
Dergelijke détails kunnen
bvb. zijn een monumen
taal wapenschild van Leo
XIII voor het Vatikaan,
een groot glasraam voor
het bisdom, de koninklijke
serre en Afrikaanse plan
ten voor Leopold II of een
monumentale poort die ar
beiders als een monster in
slikt voor een fabriek. Re
gisseur Jos Maesschalck
motiveert de keuze van
dergelijk stuk. Het is méér
dan een stuk met histo
rische aspekten in het ka
der van een herdenking.
'Priester Daens' is immers
een stuk waarin hij duide
lijk de klassieke opbouw
onderkent. De stuwende
dramatische lijn die aan
sluit bij de evolutie van
een klassieke tragische
held voorkomt dat de 24,
soms zeer korte, scènes
zouden verworden tot 'ge
hakt stro'.
Vanuit een geschetste ach
tergrond evolueert Daens
ondanks tegenkanting tot
een suksesrijk politicus die
tot volksvertegenwoordi
ger verkozen wordt. Zijn
sukses is echter persoons
gebonden en een korte
duur omdat hij zijn lovens
waardige ideeën niet kan
realiseren.
In deel II begint met dit
hoogtepunt reeds de afta
keling. Onbegrip en ver
dere tegenkanting brengen
hem finaal ten val. Naast
de gevestigde orde is hij
zelf ervoor verantwoorde
lijk want opvliegendheid
en halsstarigheid en ander
zijds aarzeling en onzeker
heid brengen hem de on
dergang dichterbij. Ver
twijfeling valt hem ten
deel. Toch benadrukt hij
dat zijn werk moet worden
verder gezet.
Maar naast de schets van
de psychologisch evolutie
van deze dramatische held
wil 'Priester Daens' tevens
een evokatie zijn en een
hekelen van sociale poli
tieke en kerkelijke toe
standen. Een oproep tot
verder verzet en sociale
strijd?
Het stuk vormt een aan
vaardbare mengeling van
de diverse mogelijkheden.
Wat dan wel zijn gevolgen
heeft in de speelstijl die
varieert van ingetogen
pschologisch naar heke
lend burlesk tot agressief
strijdvaardig.
De cast
In een regie van Jos Maes
schalck geassisteerd door
Miguel Stas ziet u in
'Priester Daens' volgende
spelers evolueren: Buyl
Lieve, Callebaut Geert,
Cami Paul, De Greve
Marcel, De Koninck Fons,
Iwein Jet, Lieve en Raf,
De Smet Eric, De Lil Kar
in, De Naeyer Karei en
Tine, De Plekker Raf,
D'Hondt Jean-Perre,
Dooms Els, Francois Jean,
Hubert Janssens, Joris en
Sara Maesschalck, Mat-
tens Veerle, Meert Eddy,
Moeyersoons Rosa,
Noël Luc, Opdorp Pier
re, Redant Karei, Schol-
laert Guy, Sedeyn Dolf,
Seghers Paul, Sterckx Mo-
niek, Van Cauter Hugo,
Van Craenenbroeck Ka-
trien, Van den Brulle
Tuur, Van de Perre Han-
nelore. Van der Straeten
Griet, Van de Winkel Fi-
lip. Van Laere Frank en
Van Mol Jos.
Zo goedkoop mogelijk
De werkgroep opteert
voor een zo goedkoop mo
gelijke produktie. De kos
ten konden worden be
perkt tot 380.000 fr., zijn
de 150.000 fr. voor de rea
lisatie van het stuk zelf,
70.000 fr. voor Sabam,
60.000 fr. voor propagan
da, 40.000 fr. voor algeme
ne kosten en 60.000 fr.
voor tussenkomst in de
verkoop van tickets.
Praktisch
De opvoeringen hebben
plaats in de schouwburg
van De Werf, telkens te 20
u., op vrijdag 15, zaterdag
16, zondag 17, zaterdag 23
en zondag 24 september.
Onder voorbehoud ook op
maandag 18 september.
Bovendien is er een voor
stelling voor senioren op
woensdag 20 september te
18 u. en zijn er school
voorstellingen op donder
dag 21 en vrijdag 22 tel
kens te 14 u. Reservatie
voor deavondopvoeringen
via De Werf, 053/76.13.12.
Voor de seniorenvoorstel
ling via het Daenssekrea-
triaat 053/77.06.84. Ook
voor schoolvoorstellingen
dit nummer draaien.
De algemene toegangs
prijs bedraagt 250 fr. Se
nioren, CJP en groepen
vanaf 20 personen 200 fr.
Schoolvoorstellingen 120
fr. Programma inbe
grepen.
Tentoonstelling
Met als gastspreker prof. dr. R. Van Eenoo opent
kuituurschepen Gracienne Van Nieuwenborgh, tevens
voorzitter van het D.A.V.S., op vrijdag 17 november te
19.30 u. de tentoonstelling in het Aalsters belfort 'Daens
in de Gazet'.
Een tentoonstelling georganiseerd door het Daensmu-
seum en Archief van de Vlaamse Sociale Stryd die gratis
toegankelijk is.
Er komt een katalogus en bovendien zijn op aanvraag
rondleidingen mogelijk.
De tentoonstelling is elke dag toegankelijk van 17
november tot en met 10 december telkens van 10 tot 12
en van 14 tot 17 u. Nadere info via 053/77.06.84.
Het 'geval Daens' daarenboven rijkelijk aan-
Op de tentoonstelling gevuld met illustrerend
krijgt U beter inzicht over beeldmateriaal, foto's, te-
een aantal vragen die men keningen, karikaturen...
zich in verband met Daens
en de Daensistische bewe- De 12 onderwerpen van de
ging kan stellen. tentoonstelling
Hoe ervaarden tijdge- Overleden
noten de strijd van Daens? Beschrijving van de om-
In welke mate werd de standigheden van de dood
politieke wereld beroerd van Adolf Daens in 1907,
door deze strijd? en de soms bitsige pers-
In de toenmalige politieke strijd die gevoerd werd
verslaggeving ging het van rond zijn onderwerping
verheerlijking tot vergui- aan de bisschop net voor
zing met alle mogelijke zÜn dood.
tussenstadia. De familie
Het 'geval Daens' beroer- Biografisch gedeelte:
de de nationale pers en Adolf en Pieter Daens en
haalde zelfs herhaaldelijk hun familie, met tevens
de buitenlandse kranten. aandacht voor de andere
'daensistische'
Tentoonstelling mannen.
De hele geschiedenis van De kweslie
Adolf Daens en van het
l am daens
Daensisme wordt in de
Schets van de arbeider-
tentoonstelling geëvo- sPr°blematiek: standpun-
ceerd aan de hand van een ten. m verband met de so-
dozijn onderwérpen. Ge- c.ia vraagstukken van die
tracht werd daarbij deze j'jd en de voorgestelde op-
twaalf items op een zo losangen hiervoor der ver-
identiek mogelijke wijze sc. eiï^e politieke fra-
te benaderen. Daardoor ctie.s- Tevens worden de
ontstaat dan wel een gro- soc,ale wantoestanden
tere eenheid tussen de ver- geevoceerd a.h.v. foto s.
schillende onderdelen van 0p meeting
de expo. 'Reconstructie' van een
Na een korte, zakelijke meeting van Daens: be-
kommentaartekst die een schrijving ervan in ver-
objektieve beschrijving schillende kranten, en te-
van de feiten brengt, volgt vens inhoudelijke weer-
het relaas van Daens en
van zijn medestanders
zelf. Dit zoals blijkt uit de cT*.™ j i ju
pers en zoals kon gehaald Sche,s van de landbouw
worden uit pamfletten.
De stellingname van
gave.
Verarmd landboimland
Schets van de landbouv
problematiek, met vooral
aandacht voor de hopboe-
oLvuiiiciiauik. van n
Daensistische pers wordt ren' Bclani de M"'
achteraf gekinfronteerd danS van de daens,sttsche
met artikelen uit andere beweging op het platte-
persorganen die verschil- an
lende levensbeschouwin- Loteling
gen en politieke opinies Standpunten in verband
weergeven. met de krijgswetten
Daarbij werd uiteraard ge- (Bloedwet) en militaris-
streefd naar het bekomen me; d(^ 'daensisten als
van een zo volledig moge- anti-militaristen.
lijk beeld gaande van re- Eén man, één stem
gionale tot nationaal ver- Schets van de strijd om het
spreide kranten en dit van Algemeen Enkelvoudig
Daensistische, katholieke. Stemrecht, als belangrijk
socialistische, liberale en onderdeel van de sociale
andere signatuur. strijd, met tevens aan-
Deze teksten worden dacht voor de samenwer
king in dit verband met
socialisten en progressieve
liberalen.
Krakeel om een hospitaal
Incidenten naar aanleiding
van de inhuldiging van het
nieuwe hospitaal te Aalst
(1895) worden aangegre
pen om de lokale politieke
verhoudingen te schetsen.
De Romereis
De pers besteedde aan A.
Daens' Romereis tamelijk
veel aandacht, en we vin
den hierover een erg
tegenstrijdige berichtge
ving terug.
Het paleis ontzegd
Bij de ontvangst ten palei-
ze van de katholieke parle
mentsleden werd A.
Daens niet uitgenodigd
door Leopold II. Deze ge
beurtenis wordt aangegre
pen als aanleiding om de
moeilijke verhouding
Daens-Leopold II te
schetsen.
Bestraft
Benahneling van alle
opeenvolgende kerkelijke
bestraffingen van A.
Daens, en de ruime weer
klank die deze vonden (als
politiek wapen) in de pers.
Een pretenkabinet
Schets van het hele politie
ke bestel van dit tijd aan
de hand van karikaturen,
spotprenten, tekeningen.
met aandacht voor de
grote rol dat dergelijk
beeldmateriaal speelde in
de politieke verslaggeving.
LH
De Daenspostzegel wordt de laatste postzegel in de,
reeks nieuwe uitgiften van het jaar 1989. Hij wordt'
dan ook wellicht een van de meest gebruikte met de
kerst- en nieuwjaarsdagen in hef verschiet. Het
wordt een gewone postzegel van 9 fr. zonder toeslag
wat de verspreiding ervan alvast ten goede zal
komen.
Op zaterdag 9 en zondag 10 december is hij
verkrijgbaar in voorverkoop van 10 tot 17 u. in de
Aalsterse Belfortkripte. Een luxe-blad met speciale
dagafstempeling is er dan ook beschikbaar.
Samen met deze uitgifte loopt de eerste verdieping,
de raadszaal, de tentoonstelling Prominenten op
postzegel' samen met de expo 'Daens in de gazet'.
De vooropening heeft plaats op vrijdag 8 december
te 19u30 in het belfort-schepenhuis mef als gastspre
ker minister van P.T.T. Marcel Colla.
