Sint-Atoniusviering te Essene werd voltreffer.
"Flanders Briljant" te Herdersem
Bedreigers zijn geld kwijt
en krijgen straf
De Voorpost - 26.1.1990 - 3
Onder een vroegtijdig heerlijk lenteweertje beleefde Essene verleden zondag
een Sint-Antoniusviering om van te snoepen. In een straal van zowat 1 km
was dan ook voor wie ietwat laattijdig kwam geen enkele parkeerplaats meer
te vinden.
De verering van Sint-Antonius te Essene grijpt terug naar een ver verleden
Geleidelijk zwakte die echter af en wereldoorlog II stak er finaal een stokje
voor. Dertig jaar terug werd de verering echter nieuw leven ingeblazen door
de zangers van het kerkkoor. Sindsdien gaat de verering en de toeloop steeds
crescendo. Verleden zondag werd het alleszins een (voorlopig) hoogtepunt.
Met het aantrekken van de Schola
Cantorum Cantate Domino van
Aalst o.l.v. E.H. Michaël Ghijs
werd inderdaad hoog gemikt. De
eucharistieviering werd dan ook uit
zonderlijk mooi opgeluisterd met als
bekroning een zegevierend Halleluia
van Haendel dat de overvolle kerk
een langdurig applaus ontlokte.
En nadien was er in het parochiaal
centrum in de buurt ambiance tot en
met gebracht door de Vilvoordse
formatie «Zakdoek».
Uiteraard blijft de openbare ver
koop van de offergaven de belang
rijkste trekpleister van de hele
viering.
De heilige man die mens en dier
genezen kan
Sint-Antonius werd in Egypte gebo
ren rond het jaar 250. Gesproten uit
een welstellende familie verkocht hij
al zijn goederen en schonk de op
brengst ervan aan de armen. Hij
verdiende dan zelf de kost met het
verrichten van handenarbeid en
hield zich vooral bezig met god
vruchtige oefeningen. Toenb hij ging
huizen in een kluis werd hij door
demonen in gedaanten van wilde
dieren bekoord. Bidden en vasten
hielden hem echter in het goede
spoor.
Op gevorderde leeftijd verliet hij
finaal de eenzaamheid, kreeg volge
lingen en stichtte kloosters. Nadat
hij heel wat goede werken en won
deren had verricht stierf hij op de
leeftijd van 105 jaar en werd begra
ven in de woestijn. Zijn lichaam
bleef er geborgen tot in 561 toen het
naar Alexandrië en later naar Con-
stantinopel werd overgebracht.
In ons land wordt hij trouwens in
meer dan 40 kerken aangeroepen
vooral tegen huidziekten, ziekten
van mens en dier als het Sint-Antoi-
niusvuur, brand en allerlei veepla-
gen. Niet in het minst tegen de pest.
Op een kerkraam in de kerk van
Essene bij het altaar van Onze Lieve
Vrouw is Antonius afgebeeld samen
met een rode duivel met groene
vlerken die de klok luidt. Volgens de
legende had Antonius immer macht
over demonen.
Het Sint-Antoniusbeeld in de kerk
van Essene beeldt de patroonsheili
ge uit als kluizenaar met in de rech
terhand een boek en een bel en met
de linker steunend op een kruk. Als
stichter van een klooster draagt hij
een bruine monnikspij met op het
kleed een ganfenkruis.
1462
In 1462 werd door de Edele Jouf-
frouw Elisabeth Van Heetvelde een
fondatie gesticht «genaemt de San-
tuarie van Sint-Antonius te Essche-
ne». Dit wegens de herhaaldelijk
zich voordoende besmettelijke ziek
ten. Iedere week moesten er in de
kerk te Essene uit die fondatie drie
missen worden opgedragen. De fon
datie stoelde op de opbrengst van
vele goederen want de familie Van
Heetvelde behoorde tot de aanzien
lijkste burgers van Brussel. Tijdens
de Franse Revolutie werden ook de
goederen van deze fondatie als zwart
verkocht en kwam er een einde aan
deze stichting.
Broederschap met voorrecht
In 1787 verleende de laatste Proost
van Affligem, Beda Regaus, aan de
Broederschap een heel speciaal
voorrecht. De offergaven zouden
mogen worden verkocht onder be
paalde voorwaarden. Deze oorkon
de wordt trouwens ieder jaar, ook
verleden zondag, door voorzitter
Rik De Bolle bij de aanvang van de
openbare verkoop na de mis voorge
lezen als volgt.
«Wij, Beda Regaus, Abt van Affli
gem, doent cont aan alle luyden dat
wij te eeuwighen daghe aan die van
Esschene verlenen ende noch ghe-
ben tot gede ckenisse die gonste van
de verkenskoppe en andere offer-
ghavene te goede te maeken in die
naervolghende manieren:
- in de iërsten selen die koppen en
andere offerghavene van iërsten
qualiteit sijn ende in suyvere pa
pieren ghedaen,
- item voirts zal die kop of gifte
gegheben worden aan dieghene
welcke meestbiedende is
- voirst sullen ristverstoorenden
door de gewaepende achters ver
jaagd worden
- item is verboden op straffe van
zwaere boeten die verkenskoppen
of offerghavene te verkopen in
taveernen ofte bierhuysen.
Gedaen te Esschene en voirsien van
onsen seghel op Sinte Antoniissedag
ten jaere dussend sevenhondert
tachtig ende sevene».
Beeweg
Niet iedereen kon (of kan) naar
Lourdes, Rome of Compostela ter
beevaart gaan. Gelukkig zijn er ook
begankenissen dichter bij. Zo o.m.
te Essene. «Men moet alleen de
beeweg doen, men moet hem ook
thuis brengen» werd gezegd. Daar
mee werd dan bedoeld dat gedane
beloften ook moeten uitgevoerd
worden. Beloften om van bepaalde
ziekten verlost of gevrijwaard te blij
ven werden vooral gedaan op de
feesrdag van Sint-Antonius of in het
oktaaf ervan.
Maar men ging niet met ledige han
den ter beevaart. Vandaar de open
bare verkoop van de offergaven na
de eucharistieviering. En bovendien
moest er boete worden gedaan: bid
den voor het beeld van de heilige,
drie keer rond het beeld en drie rond
de kerk gaan al biddend. De beeweg
eindigde dan met de verering van de
relikwie.
Van een beevaart moest een tastbaar
bewijs worden meegebracht. Dit als
in huis of stal op te hangen af
weermiddel ter bescherming en vrij
waring. Vandaar de in de kerk ook
verleden zondag uitgereikte «zant-
jes» en de ter beschikking zijnde
bedevaartvaantjes van de hand van
Eugeen Van den Broeck.
In Essene kwamen vroeger heel wat
bedevaarders uit alle omliggende ge
meenten. Het bezitten van een goed
gezond varken was inderdaad zeer
belangrijk. Er werden dan ook vaak
varkenskoppen geofferd. Soms ook
een hesp. Dat gebeurde eveneens
verleden zondag.
's Morgens vieren ze Sint-Antonius
en 's avonds zyn vèrken»
Na de mis en de verkoop begon dan
Sint-Antoniuskermis. Bij veel boe
ren was het varken geslacht en hield
men penskermis. En omdat mensen
van de streek «goed van innemen
zijn» werd gesteld dat 's morgens
Sint-Antonius werd gevoerd en 's
avonds zijn varken».
Heropleving
Twintig jaar terug werd door een
aantal kerkzangers wat uitgroeide
tot de Sint-Antoniusgilde weer leven
in de bedevaart gebracht. Het werd
een suksesrijke poging ontstaan uit
echt volksgeloof. Heel wat volk
kwam weer op de been en geleidelijk
groeide deze dag tot een niet meer
weg te denken gebeurtenis die ieder
jaar de massa aanspreekt uit de regio
Aalst en uit het Pajottenland. Dit
dan onder permanente impuls van
de Gildebroeders van Sint-Atonius.
De organisatoren zorgden ieder jaar
voor een of andere attraktie. Zo
zong het zangkoor van de Kulturele
Kring van Meldert na de mis meer
stemmig te hebben gebracht bij de
offergavenverkoop een Sint-Anto-
niuslied met o.m.
«Nu gluurt Antoontje door de he
melpoort,
en roept genoegzaam: «Me se doet
zo voort»,
me st ik niet vasten en denken aan
mijn lijn
ik kocht het ganse zwijn».
Ook uw aller zielerherder stond
na de mis met 'twater in de mond,
keek naar de pensen, kocht een heel
dozijn,
't moest maar zo goed niet zijn.
Verleden zondag
Verleden zondag
Verleden zondag kreeg de viering
alle ingrediënten mede om er een
heuse voltreffer van te maken. Het
weertje was Sint-Antonius en Esse
ne uiterst genadig wat ook voor de
talrijke wandelaars uit Affligem die
traditioneel te Essene present zijn
een pluspunt was.
De opkomst was dan ook massaal.
De mis zelf lokte zoveel belangstel
lenden dat wie niet vóór 10 u.
gewoon niet meer de kerk in kon.
Het optreden van Cantate Domino
werd op luid applaus begroet en de
homilie van pastoor Janssens was er
andermaal een om van te snoepen.
Ook al stelde hij bij het begin van
zijn «preek», meestal dé blikvanger
van de hele viering want ludiek tot
'en met, verleden zaterdag niet de
minste inspiratie te hebben gehad
niettegenstaande wel veel transpi
ratie.
«Maar toen ik op de TV zaterdag
avond zag dat Eendracht Aalst an
dermaal had verloren kreeg ik in
eens inspiratie bij de vleet. In Aalst
wonen toch zulke vieze mannen.
Algemene hilariteit in de kerk volg
de uiteraard. Zoals gewoonlijk werd
die homilie geaggrementeerd door
gekakel van kippen, gekwaak van
eenden en ganzen, geknor van big
getjes en dat alles tussen de vele
aangebrachte offergaven.
Een herinneringsbeeldje werd aan
de bedevaarders meegegeven en na
de mis zorgden Rik De Bolle en de
Guldebroeders voor een ludieke ver
koop van de offergaven waarbij Sus
Van Eynde zich andermaal een ge
schikt veilingmeester toonde. Een
ooerenbrood kon U er al krijgen
voor een 500 frankskes doch var
kenskoppen waren duidelijk minder
in trek. Moeder de vrouw weet er
niet altijd weg mee als ge met derge
lijk varkensattribuut thuiskomt.
Ook appelen van de streek vonden
gretig aftrok. De opbrengst van de
verkoop wordt telkenjare gebruikt
voor het goede doel.
Ondertussen zorgde «Zakdoek»
voor entertainment in de erbij gele
gen zaal en in «De Montul» kon men
aanzitten voor een landelijk maal
van leklijnlip.
LH
De nieuwe slijpvorm van "het steentje"
Gedurende de dagen van de Sint-
Antoniusviering voegde de dinami-
sche plaatselijke Davidsfondsafde-
ling die dit jaar jubileert aan de
festiviteiten er een dimensie aan toe.
De nu opgezette tentoonstelling ging
inderdaad door onder het motto
"Van ruw tot juweel". Het werd
allerminst een statisch gebeuren
want men werd er de visu gekon-
fronteerd met snijden en slijpen van
diamant. Inzonderheid met de nieu
we slijpvorm "Flanders brillant". In
degelijk afgesloten juwelenkasten
kon men glinsterende echte juwelen
bewonderen en vele dames hadden
bij de deskundige vragen in verband
met de waarde van het eigen juweel.
Veelal was enige ontgoocheling
daarbij wel merkbaar. Niet in het
minst wanneer die, en dat bleek toch
vaak het geval, aangekocht waren
"in de vreemde", en meende een
zaakje te doen doch verloor uit het
oog dat diamantbewerken een ty
pisch Antwerpse aangelegenheid is
en diamant nergens goedkoper kan
worden aangekocht dan daar waar
hij bewerkt wordt. Eventueel gesle
pen tot briljant.
Het geheel werd omkaderd door
antieke meubelen, antiek zilver,
borden in "Strasbourg", Vlaams
aardewerk, schilderijen en Afghaan
se en Iraanse tapijten.
Vernissage
De tentoonstelling lokte van zater
dag tot en met maandag heel wat
bezoekers. Diamant en andere juwe
len hebben inderdaad een blijvende
aantrekkingskracht. Niet in het
minst op het "zwakke geslacht".
Na een welkomstwoord tijdens de
vernissage verleden vrijdagavond
door Davidsfondsvoorzitter Hugo
Bogaert werd het woord gevoerd
door Herdersemnaar René Van der
Speeten. Een man met heel wat
pijlen op zijn boog, onder meer een
merkwaardige eruditie en een uiterst
vlot spreker.
Als BRT-man en momenteel kabi-'
netsattaché van minister van econo
mische zaken uiteraard een belang
rijke materie in onze ekonomie.
578 miljard
Vorig jaar bedroeg de diamantomzet
in Antwerpen niet minder dan 578
miljard. Sommen om van te dui
zelen.
Wat bezielt de mens toch om derge
lijke sommen aan "het steentje" te
spenderen? Wanneer werd diamant
ontdekt en sinds wanneer heeft men
er dergelijke waard aan gehecht?
Diamanthandel was er reeds ten tij
de van het Romeinse Rijk. Rond
1200 had Venetië het monopolie van
de diamanthandel. In de dertiende
eeuw kwamen Venetiaanse diamant
handelaars naar Brugge, het Venetië
van het Noorden. Brugge bouwde
zelf een eigen diamantindustrie op
tot Vasco da Gama de zeevaartroute
naar India vond en de route Venetië
- Brugge geleidelijk evolueerde naar
Lissabon - Antwerpen. Antwerpen
zou trouwens een monopoliepositie
verkrijgen. Die werdechter onder
mijnd door de strijd in de Nederlan
den en Amsterdam kreeg ook "een
brokje diamant".
Zuid-Afrika
Belangrijk was de ontdekking van
diamant in Zuid-Afrika rond 1890.
Toen Antwerpen ook daar aan de
bak kwam werd het "The World
Diamant Centre".
Nu wordt op tal van plaatsen dia
mant gevonden en toch blijft dia
mant prijshoudend omdat snuggere
mannen inhouwen wat er te veel is,
nieuwe markten aanboren als laser-
en computertechnologie en prachti
ge sierdiamant van zuivere kwaliteit
zeldzamer en dus duurder wordt.
En bovendien is er de mode. Er
kwamen nieuwe slijpvormen, de ra
diant en het princesslijpsel. Meer en
meer werd de aandacht verlegd naar
de afwerkingsgraad van het geslepen
steentje met optimale schittering als
doel.
Er zijn diamanten van helder wit tot
hoog geel.
Flanders Briljant
In de witte diamant werd met een
nieuwe slijpvorm een perfekt huwe
lijk gerealiseerd tussen de opbrengst
qua gewicht en de schittering. Dat is
dan de "Flanders Briljant" met 57
facetten in één steen.
Antiek
Antiek dekt in onze taal een bont
geheel van oude voorwerpen, meu
bels, klokjes, voorwerpen in edel
metaal en voortbrengselen van vroe
gere huisvlijt. Het kunstzinnige en
het ambachtelijke prieert daarbij.
Antiek in de tijd situeren is moeilijk.
Sommige voorwerpen die eenvoudig
en funktioneel waren werden gedu
rende lange periodes steeds het zelf
de gemaakt. Sommige zijn typerend
voor een of andere stad of regio.
Veel ervan is echter verloren gegaan
uit onwetendheid, door de tand des
tijds, door oorlogen.
Toch werden heel wat "schatten op
zolder" ontdekt.
Wie zich antiek wil aanschaffen ont
houdt liefst deze stelregel: "Het
duurt lang vooraleer iets antiek is.
Maar eens antiek moet je er vlug bij
zijn".
Te Herdersem was dat eveneens het
geval.
LH
In september 1985 werd een verzeke
ringsmakelaar uit Aalst opgebeld in
verband met een financiële zaak.
'Een poliskwestie' werd door het Hel-
dergems echtpaar A.C.-J.A. gesteld.
De makelaar werd verzocht zich op
bewuste avond naar Heldergem te
begeven om over die kwestie te on
derhandelen.
In feite ging het over een totaal
andere zaak. De makelaar was in
derdaad gevraagd geweest om te
fungeren als verbindingsman met
een maatschappij uit Gent die geen
polissen maar wel obligaties ontving
en die intussen in een Luxemburgse
holding had omgewisseld.
Maar bij het uitbetalen van de rente
kwamen er moeilijkheden. Nog
meer omdat de Gentse maatschappij
failliet ging.
Het echtpaar uit de Heldergemstraat
te Heldergem voelde zich door de
makelaar bedrogen die niet gezorgd
had voor degelijke belegging. Uitleg
van de makelaar hielp niet. Het
echtpaar wilde gewoon zijn geld
terug.
Onder bedreiging met een geweer
werd de makelaar verplicht een hem
gedikteerde tekst neer te schrijven
en te ondertekenen waaruit moest
blijken dat hij aan het echtpaar 4
miljoen schuldig was.
De makelaar trachtte in Luxemburg
de gelden te rekupereren doch ving
achter het net. De daartoe gestarte
procedure leverde geen positief re
sultaat op. In zijn optiek zou het
echtpaar allicht geen moeilijkheden
meer hebben gemaakt moest hij hen
de miljoentjes kunnen terug bezor
gen. Doch dat ging niet.
Ten einde raad wendde hij zich tot
het gerecht.
De bedreiging werd echter door het
echtpaar als onbestaande betiteld.
Alle schuld daaromtrent werd door
hen ontkend.
Voor de rechter echter waren de
feiten bewezen. De vader en de
zoon, moeder was intussen overle
den, werd ieder veroordeeld tot 6
maand met uitstel plus een boete van
600 fr.
LH
alst. De organizatoren van de diamanttentoonstelling (foto Guy)
Aalst. Sint-Antoniusviering te Herdersem. De boeren vierden feest op het
openluchtfeest (foto Guy)
Aalst. Sint-Antoniusviering te Herdersem. De boottrekkers van Herdersem met
hun Antoon-schuit op stap (foto Guy)
Aalst Sint-Antoniusviering te Herdersem. Met tromgeroffel werd de verkoop
van de offergaven aangekondigd (foto Guy)
