Met Open Monumentendag van
Doorkijkmuseum via Gotegemmolen
naar Natuurmonument Steenberg
er dan vijfduizend bezoekers
in kasteel Van Muylem
4
4 - 14.9.1990 - De Voorpost
Het gebrek aan monumenten die geen uitstraling hebben als toeristische
trekpleister, mag geen hinderpaal zijn om een Open Monumentendag in
alle degelijkheid te organiseren. In de landelijke dorpen is men zich sterk
bewust van het bestaan van mini-monumenten en bestaan de beschermde
gebouwen voor twee derden uit molens dan is dit in Erpe-Mere niet het
geval. Het kan uiteraard veel beter met ons bouwkundig erfgoed maar toch
heeft men de oproep om ook onze kleine monumenten te leren kennen niet
genegeerd. Integendeel, men heeft getracht de eerste, zeer goed geslaagde,
editie te verbeteren aan de hand van een vroegere en meer intense
voorbereiding en betere voorstelling aan onze bevolking.
Was het vorig jaar een positieve er- danken aan de betere ruchtbaar-
varing op het vlak van belangstel- heid die men aan het projekt gege-
ling dan werden de verwachtingen ven heeft en de steun die door het
vorige zondag duidelijk overtroffen gemeentebestuur als mede-orgams-
waaruit blijkt dat de bevolking van ator verleend werd. Hopelijk ont-
Erpe-Mere zich bewust is van het houdt men de boodschap van W. De
belang van ons eigen industrieel en Troyer, voorzitter van de gemeen-
bouwkundig erfgoed. Voor de telijke kulturele raad, als dat 'mo-
plaatselijke inwoners waren er in numentenzorg ons aller zorg is; wat
feite geen blikvangers maar uit het immers schoon en waardevol is uit
verleden is gebleken dat men een het verleden, moet toegankelijk
monument beter leert kennen via worden voor het heden en bewaard
een georganiseerd bezoek, dan het worden naar de toekomst
oppervlakkig te bekijken eventueel Enkele tientallen deelnemers ver-
op de terugweg naar huis. Juist aan zamelden zich voor de tweede
dit laatste heeft de Open Monu- Open Monumentendag aan het
mentendag duidelijk verholpen, Ontmoetingscentrum van Mere, de
want elke deelnemer van vorige meesten per fiets en anderen deden
zondag zal in de toekomst anders de vooraf uitgestippelde reisroute
neerkijken op datgene waar hij
vroeger achteloos aan voorbijging.
met de wagen. Doelbewust hadden
de organisatoren de deelgemeente
V 1 UI.CV.I QHHVIUUJ oaii .w.u.J6...6. O
Wat Erpc-Mcrc betreft kan men Mere uitgekozen, dit in tegenstel-
spreken over een geslaagde test vo- üng tot vorig jaar toen een drietal
ng jaar en een overweldigend suk- kleine gemeenten aan bod kwamen,
ses voor dit jaar. Dit is uiteraard te In Mere zelf is er op gebied van
Erpe-Mere. Het Blauwbos met een zeer merkwaardig biotoop en unieke
plantengroei was de verbidingsweg tussen de bezienswaardigheden tijdens de
Open Monumentendag (jv)
bouwkundig erfgoed nog net ge
noeg bewaard om zich tot deze ene
entiteit te beperken.
Doorkijkmuseum
De officiële start van de tweede
Open Monumentendag werd gege
ven in het pas ingerichte doorkijk
museum van GEA Mere, in de ex-
gemeenteschool van deze deelge
meente. De deelnemers aan de
Open Monumentendag waren de
eerste bezoekers na de officiële
openstelling. Hier kreeg men nog
wat vroege bewoningsgeschiedenis
mee die van pas kwam tijdens de
rondrit door de gemeente vooraleer
in de praktijk kennis te maken met
archeologisch onderzoek. Dit is na
tuurlijk niet het resultaat van jaren
lang opgravingswerk maar het is al
leen maar bedoeld om belangstel
ling op te wekken en de weg te tonen
naar volwaardige musea. Hier komt
men in feite de drempelvrees over
winnen om de stap naar een echt
archeologisch museum te zetten.
In de toekomst zal het doorkijkmu
seum te Mere op bepaalde dagen en
uren voor het publiek opengesteld
worden maar hierover bestaan nog
geen vaste afspraken. Toch zal men
de aktiviteiten uitbouwen om er de
scholen bij te betrekken. Het didak-
tisch opgestelde materiaal is hier
trouwens naar gericht en met een
waterput uit Burst, voorwerpen uit
de opgravingen van de Jeruzalem-
straat en recente vondsten uit de
site van de Molenkouter, krijgt de
bezoeker een voorsmaakje van wat
archeologisch onderzoek tot resul
taat kan nebben en wat men uit de
vondsten kan afleiden dankzij we
tenschappelijk onderzoek van aller
lei restanten.
Dikke Kapel
Het tweede kollektief bezoek van
de Open Monumentendag was ge
wijd aan de prachtige barokke kapel
aan de Ommegangstraat. Op dit
ogenblik staat deze in 1640 gebouw
de 'Dikke' of 'Grote' Kapel er even
wel desolaat bij en wacht al sinds
maanden op restauratie die nu toch
begin volgend jaar zal aangevat
worden. Deze X* kapel van de eens
zo befaamde Rozenkransomme
gang past wonderwel in de doelstel
lingen van de Open Monumenten
dag, nl. een bezoek brengen aan een
gebouw in volle restauratie.
Volgens de historische uitleg van J.
De Punt van de heemkundige kring,
ligt het in de bedoeling 'om de kapel
bouwfysiek in orde te maken en
haar het uitzicht terug te geven uit
de IS* eeuw. Dit komt er op neer
dat het gebouw reeds van een be
pleisterde cementlaag ontdaan
werd om de werkelijke schade te
kunnen vaststellen; nu volgt nog het
reinigen, het vervangen en bijboet-
seren van de natuursteen; het her
stellen van het metselwerk, het ka-
leien van de gevels, aanbrengen van
een waterdicht scherm tegen opstij
gend grondwater en het vernieuwen
van de leien'.
Sinds meer dan een jaar ijvert men
voor de restauratie en tracht op di
verse manieren geldmiddelen bij el
kaar te krijgen om het projekt te
verwezenlijken. Thans komt er
schot in want het dossier voor de
eerste fase zal na goedkeuring van
de gemeenteraad aan het provincie
bestuur overgemaakt worden. Pas
daarna kunnen de aanbestedingen
gedaan worden zodat het toch nog
een paar maanden zal duren voor
aleer de zaak rond is om met de
werken te beginnen. Bovendien is
het verkieslijk om pas na de winter
te starten omwille van de eventuele
slechte weersomstandigheden tij
dens de restauratie.
Het moet gezegd dat het oranje uit
zicht, ontstaan door de ontmantel
de gevels, zeer pittoresk overkomt
aan de voorbijganger, vooral nog
geaksentueerd door de frisgroene
linden die het waardevol gebouw
omzomen. Het orgelpunt op dit lan
delijk schoon is het prachtige kalva-
riekruis achter de kapel, een weinig
onttrokken aan het oog van de be
zoeker maar daarom niet minder
kaderend in het geheel van deze
devotieplaats.
Vaantje
Aan de deelnemers van de tweede
Open Monumentendag werd ook
een gelegenheidsvaantje aangebo
den. Geïnspireerd op de verkoop
van vaantjes in de 18* eeuw wil men
het 350-jarig bestaan van de Dikke
Kapel vereren met een bedevaart
vaantje dat door J. De Punt ontwor
pen werd. Het staat volledig in het
teken van de devotie tot O.L.-
Erpe-Mere. Het kalvariekruis achter de Dikke Kapel past ongemeen goed in het
kader van de pittoreske omgeving en is evenzeer een bezoek waard tijdens de
Open Monumentendag (jv)
Vrouw van de Rozenkrans en het
gedenkjaar 1640-1^90.
Watermolen Gotegem
Romeinse bewoning die hier zeker
gestaan heeft en waar meer dan één
Familie in het landbouwbedrijf ak-
tief moet geweest zijn. Het enorm
Van de Dikke Kapel op bijna het aantal fragmenten van allerlei voor
hoogste gedeelte van Mere, ging het werPen. wlJst duidelijk op een vrij
naar de Watermolen van Gotegem grote site waarvan reeds meerdere
die op een zeer sterke konstruktie geheimen ontsluierd zijn.
gebouwd werd. In oude rekeningen steenberu
gewaagde men van een aktieve wa
termolen reeds in de 14* eeuw, Vandaar ging het naar de laatste
maar met zekerheid maalde men pleisterplaats waar de Open Monu-
reeds in 1808, want toen werden mentendag besloten werd en dit was
zowel het molenhuis als de molen niets minder dan het Steenberg
heropgebouwd. Ook hier kan men waar de talrijke deelnemers opge-
weldra een verjaardag vieren, want wacht werden door Raf Sienaert, de
het ijzeren waterrad is nagenoeg specialist van de fauna en flora die
een eeuw oud en toch is het nog er - vroeger veel meer dan nu - in
altijd in werking. Het is trouwens overvloed aanwezig is. Onlangs
daaraan te danken verklaarde ons heeft deze plantenkenner nog een
mulder Paul De Meyer, dat het nog diepgaand onderzoek gemaakt in
niet doorroest is, want een rad dat het gebied en heeft moeten vaststel-
niet draait, gaat veel vlugger kapot, len dat er in een paar jaar tijd op-
Hier ook kreeg men verder deskun- nieuw heel wat verdwenen is door
dige uitleg van Joh. De Punt, die zijn het aanleggen van een voetbalveld
licht opgestoken had bij de mulder en andere werkzaamheden. R. Sie-
zelf, die nog altijd van de water- naert was de aangewezen man om
kracht gebruik maakt, maar de toe- de mensen te wijzen op de belang-
komst niet erg rooskleurig tege- rijkheid van Steenberg als bewaar-
moet ziet omdat hij geen mulder- plaats van fossielen en allerhande
opvolger heeft. Met weemoed biotopen: voor de natuurweten-
denkt hij nu reeds aan het ogenblik schap is Steenberg een zeer interes
dat ook zijn bedrijf na eeuwen akti- sant gebied en het is dank zij de
vroegere zandsteenwinning dat
sommige geduldige vorsers hier
viteit zal stilgelegd worden.
Molenkouter
De opgravingen van de GEA Mere
waren de volgende bezienswaardig
heden van de Open Monumenten
dag en hier kreeg men de weten
schappelijke uitleg van een paar be
stuursleden die intens met het on
derzoek van deze site bezig zijn.
veel materiaal uit net zand gehaald
hebben.
Nadien konden de deelnemers te
recht in het administratief centrum
van Erpe-Mere waar ze verwel
komd werden door schepen van
kuituur, Hugo De Waele, die het
slotwoord voerde en een kleine re-
Voor de winter hoopt men nog enig cePtie aanbood vanwege het ge-
meentebestuur.
spektakulair resultaat te hebben
maar het hoofddoel is toch het vin- JV
den van de stenen fundering van de
Vervolg van p. 1
toren en kerkschatten van de
bouw van de toren van de laat-
te, tot ongeveer de steenlagen on
der het kleine venster, dateert van
het einde van de veertiende eeuw.
Het middelste deel kwam er na de
brand van 1581. Toen werd de kerk
en de toren door de geuzen in brand
Sint-Martinuskerk verliep gestoken. Het bovenste deel van de
drie fasen. Het onderste gedeel- toren dateert van 1872-1873. De to-
Aalst. Een zicht op het pas gerestaureerde kasteeltje (a)
ren werd bekroond met een balus
trade en een spits. In de toren be
vinden zich dne klokken: de Onze
Lieve Vrouweklok uit 1962 die
1.575 kg weegt, de Sint-Jozefsklok
uit 1963 die 955 kilo weegt en de
Sint-Maartensklok goed voor 570
kg. Verder ziet men er ook een bei
aard bestaande uit 24 klokjes. Deze
beiaard werd in 1953 aangekocht
dank zij een naamloze gift van
50.000 fr. De kerkschat van de deka-
nale kerk is biezonder waardevol.
Naast laat-gotisch zilverwerk, om
vat ze ook medaillons, koorkappen,
kazuivels enz.
Kasteel Van Muylem
Dit kasteel is gelegen aan de drukke
Gentsesteenweg te Aalst. Rijen be
zoekers stonden aan te schuiven om
dit beschermde monument te kun
nen bewonderen van nabij.
Het kasteel werd in 1897 opgericht
in opdracht van Guillaume Van
Muylem die leefde van 1856 tot
1938. Hij was deurwaarder in Aalst.
Hij liet zijn kasteel bouwen in de
stijl van de "campagnes", de lande
lijk gelegen woningen van welstel
lende burgers in de stad. Het "Hof
te Siesegem" werd dan ook een
riante landelijke villa met sierlijke
toren in een groot ommuurd do
mein. In 1919 werd het gebouw aan
de zuidelijke zijde hersteld van de
opgelopen oorlogsschade en volgde
er een uitbreiding in verschillende
stijlen. Later werd het gebouw om
gedoopt tot "Kasteel Van Muy
lem", naar zijn bouwheer. Na de
dood van Guillaume Van Muylem
werd het kasteel door zijn erfgena
men verkocht. In 1976 werd het
zelfs opgekocht met de bedoeling
het te slopen en er een handelszaak
in de plaats te bouwen. Maar zover
kwam het niet. De afbraak werd
tegengehouden en in 1981 werd het
reeds gedeeltelijk beschadigde ka
steel beschermd als monument. De
tuin en de bijgebouwen werden als
stadsgezicht beschermd.
Het kasteel bestaat uit twee duide
lijk verschillende delen uit verschil
lende periodes. Het hoofdgebouw
dateert van 1897 en de electrische
stijl van het einde van de 19e eeuw
kombineert hier met neo-Vlaamse
renaissance elementen en art-nou-
veau kentrekken. In 1919 werd aan
de zuidzijde een vleugel aange
bouwd in een meer typisch Vlaamse
neo-renaissance stijl. De sierlijke
"kagaddertoren" verleent aan het
febouw een biezondere charme. De
ombinatie van de twee verschillen
de stijlen reveleert niet alleen de
historiek van het gebouw, maar ge
eft het geheel ook een specifieke
estetiek. Het interieur was rijkelijk
versierd met houtsnijwerk en glas
ramen.
Van dat interieur is heel wat ver
dwenen, ondanks de bescherming.
Het kasteel bevond zich in 1989 in
een lamentabele toestand. Het ge
bouw had zwaar te lijden onder lek
kende daken en op vele plaatsen
waren de houten konstrukties dan
ook helemaal rot geworden. Het ge
bouw was besmet door de huis-
zwam. Een grondige behandeling
van de muren met een schimmeldo-
dend produkt verhinderde dat het
opstijgend vocht de muren verder
zou aantasten. Gelukkig was het ka
steel opgetrokken in degelijk mate
riaal. De vernieuwing en herstelling
van de daken werd op anderhalve
maand geklaard. Ondertussen wer
den ook de noodzakelijke herstel
lingen uitgevoerd aan het metsel
werk, werden nieuwe vloeren aan
gebracht en werden vrijwel alle ra
men en deuren van nieuwe beton
nen lateien voorzien. De traphall
werd helemaal opgeknapt en de in
deling van de keuken werd aange
past aan de nieuwe behoeften. Bij
de herstellingswerken werd de zin
voor het detail niet uit het oog ver
loren. Zo werden alle versierde ele
menten in de dakkonstruktie naar
oorspronkelijk model hersteld. De
veranda op de eerste verdieping ge
legen aan de noordzijde, die eens
Aalst. Een van de vele bezienswaardigheden tijdens de open monumentendag
(a)
dienst deed als schildersatelier van het kasteel was flink verwaarloosd.
Guillaume Van Muylem, werd naar De woekering van vlieren drong bij-
het originele model hersteld.
Toen het gebouw leegstond, werd
er meerdere keren ingebroken en
deinsden vandalen er niet voor te
rug heel wat beschadigingen aan te
brengen aan het interieur. Alles wat
makkelijk mee te nemen was, werd
na tot in het gebouw zelf door. Zes
grote bomen waren aan de stam
rondom ontschorst. Deze bomen
waren onherroepelijk verloren en
moesten geveld worden. De rest van
de tuin werd al tijdens de voorbije
wintermaanden opgeknapt en de
afgebroken en meegenomen. Wat herbeplanting is er al voor een deel
achterbleef werd dan weer door an- uitgevoerd, (da)
deren vernield. Ook de tuin rond
