Mespelare heeft een
beiaard van 21 klokken
Orgel van
Mespelaarse kerk
wordt gerestaureerd
Schoonaarde heeft drie scholen
Entr'acte
De Voorpost - 12.7.1991 - 29
lendermondes kleinste deelgemeente, Mespelare, heeft heel wat te bieden,
lal weten de vele duizenden bezoekers die Mespelare tijdens het 'Dagje
orp' aandoen maar al te goed. Er is niet alleen de gulheid en de
urtelijkheid van het onthaal, de gemoedelijkheid die in de lokale herber-
Rn heerst en waar men nog kan luisteren naar fantasierijke verhalen,
lespelare biedt nog veel meer. Zo staat er een Spaans Hof dat een bezoek
5ont, is er vlak voor de kerk een schandpaal die veel beziens heeft en hangt
visset (fin de kerk een beiaard van 21 klokken. Een beiaard? Normaal verwacht
en op ten die in steden waarde klokken luid en vol hun warme klanken kunnen
maah hien weergalmen over nabij gelegen pleinen. Mespelare vormt de uitzon-
vii lering-
[even van de 21 klokken van deze lare grondig gerestaureerd. Dat ge-
eiaard werden gegoten in 1760
joor de Bruggeling Joris Dumery.
ooi De overige 14 dateren van 1870 en
qnvan de hand van de Leuvenaar
Severinus Van Aerschodt. De klok
ken hebben een gewicht variërend
ran 39,5 tot 6,4 kilogram en -wat
telangrijk is- ze hebben een uitste-
send fijn klankgehalte.
De beiaard hing vroeger in de bol
ijnde toren, maar in 1925 werd hij
?r geplaatst ter hoogte van de
pgaten.
Die toonaarden
||21 klokken vormen een vrij har-
aonisch geheel. De zwaarste klok
«39,5 kg weegt werd gemaakt
ioor Van Aerschodt en is de do.
p is er een do klok van Van
jjrcchodt die 35,2 kg weegt. De re
van 37,9 kg is eveneens door
Aerschodt gegoten. Wat ook
geval is voor de re klok die
)kg weegt. De mi klok weegt 32
inde fa klok 23,8 kg. Beide zijn
lakt door Van Aerschodt. Dan
de eerste klok van de hand van
lerry. Ze heeft een fa klank,
ieuw vier klokken van de Leu-
iar Van Aerschodtde sol klok
16,2 kg, de sol klok van 15 kg,
iklokvan 13,9kgendela+ klok
10,1 kg weegt. De si klok is van
Damery. Dan hernemen we het rij-
dc do klok van 9,8 kg gegoten
ioorVan Aerschodt, een do klok
!wiDumery, een re klok van 9,1 kg
|n Van Aerschodt en dan twee
Bokken van Dumery: een met een
n klank en een mi. Van Acr-
aodt vervaardigde ook de fa klok
m9kg en de sol klok van 6,4 kg. De
jflÉrc twee klokken, een fa+ en
Isjfr klokken zijn van Durmery.
Gerestaureerd
hl978 werd de beiaard van Mespe-
beurde niet zonder slag of stoot.
Tien jaar eerder al had de huidige
stadsbeiaardier Pedro De Smedt
die toen nog geen plaats als beiaar
dier had, een bezoek gebracht aan
Mespelare en er de beiaard grondig
bekeken. Hij stelde al gauw vast dat
de hele beiaard een grote puinhoop
was. De beperkte omvang van het
spel zou de kosten van een restaura
tie door een gespecializeerde firma
niet verrechtvaardigen. Toen hij la
ter opnieuw de beiaard bezocht,
stelde hij aan het stadsbestuur voor
om de beiaard weer bespeelbaar te
maken. Zo kwam men tot een echte
restauratie.
Daartoe moest de beiaard helemaal
uit elkaar worden genomen. Alleen
de klokken bleven hangen. Maar de
rest diende men te ontroesten, ver
nieuwen waar het nodig was en dan
opnieuw te monteren. Van twee
klokken moest men de klepel ver
vangen of nieuwe aanbrengen. De
technische dienst van de stad zorg
de voor het draaien van een reeks
veren, voor het leveren van de nodi
ge balken en planken om een stel
ling te kunnen bouwen en de hoogst
nodige verstevigingen aan te bren
gen. Het hele werk ging vlugger dan
verwacht en Mespelare kon zijn bei
aard weer in al zijn schoonheid ho
ren klinken.
De beiaard was opnieuw speelklaar.
Het was echter niet mogelijk om
hem zoals dat vroeger het geval was,
zijn mooie bronzen klanken te laten
weergalmen om het half uur. Men
had immers alleen het handspel, de
verbinding tussen klavier en de
klokken hersteld. Het automatisch
spel, de rammel zoals dat in het
vakjargon heet, was niet te herstel
len, want van een al te oud type. Het
zou trouwens alleen kunnen werken
in verbinding met een mechanisch
uurwerk en dat is in de kerk van
Mespelare niet aanwezig.
Beiaard of niet?
De vraag is of Mespelare een echte
beiaard heeft. Wanneer men het
boek 'Beiaarden in België' van Jef
Rottiers erop na houdt dan zou een
beiaard bestaan uit een 'reeks ge-
harmonizeerde klokken, minstens
twee octaven, waarop bij middel
van een klavier, degelijk kan gemu
siceerd worden'. Dan komt Mespe
lare niet in aanmerking. Twee octa
ven klokken veronderstelt dat er 24
klokken aanwezig zijn. In Mespela
re hangen er 'maar' 21 klokken. Aan
alle andere voorwaarden is ruim
schoots voldaan. Zodat de balans
voor Mespelare positief is te noe
men en men dus wel kan spreken
van een beiaard. De Mespelaarse
beiaard, zo schreef stadsbeiaardier
P. De Smedt in 1978, is niet gemak
kelijk te bespelen. Precies door de
kleine omvang. Men moet halsbre
kende toeren uithalen om bewer
kingen te maken die zich aan het
anderhalf octaaf houden en die
toch voldoende muzikaal klinken.
In vergelijking met beiaarden uit de
omgeving (Aalst en Dendermonde)
valt die van Mespelare inderdaad
bescheiden uit. De beiaard van
Dendermonde bevat 49 klokken en
de zwaarste weegt 1.250 kg. Die van
Aalst telt zelfs 52 klokken met de
zwaarste klok 800 kg. Normaal
nummert men de klokken van een
beiaard van de zwaarste naar de
lichtste. Zo komt de zwaarste klok
van Mespelare overeen met de
21ste klok van Dendermonde en
met de 16de van Aalst. De hoogste
in toon met de 41ste van Dender
monde en de 36ste van Aalst.
Ketels en pareltjes
Tot 1925 hing de beiaard van Mes
pelare nog helemaal boven in de
toren, meer bepaald in de bol van de
toren. Dan werd hij lager aange
bracht, ter hoogte van de galmga
ten.
Ter gelegenheid van de inhuldiging
van de beiaard in 1925 kreeg Mes
pelare hoog bezoek. Aanwezig wa
ren Jef Denyn, Staf Nees en Theo
Adriaens die later beiaardier zou
worden in het Portugese Mafra
maar op jonge leeftijd overleed. Jef
Denyn, een hele autoriteit op het
vlak van de beiaard, had in de voor
middag een bezoek gebracht aan
Dendermonde waar hij zijn verdikt
uitsprak over de Dendermondse
Michaux-klok. De toenmalige
stadsbeiaardier Paul De Nil was er
bij toen Denyn zei "t Zijn ketels,
mijnheer de burgemeester, 't zijn
ketels'. Zo rangschikte hij de Den
dermondse klokken. En in de na
middag gaf de 'meester' zijn visie
over de klokken van Mespelare "t
Zijn perelkes, 't zijn perelkes'.
Die uitspraak moet gerelativeerd
worden, want 1925 valt midden in
de renaissance periode van de bei
aard in ons land, met volop het toe
passen van de technische verbete
ringen die Jef Denyn zelf had inge
voerd. De beiaard van Mespelare
was een klassiek voorbeeld van een
opbouw door middel van tuimelas-
sen en tuimelaars. Het speelklavier
moet uit die tijd stammen.
De beiaard van Mespelare werd
tussen beide wereldoorlogen van
tijd tot tijd bespeeld. Onder meer
door Grembergenaar Lybert Van
Beveren die koster was geworden in
Gijzegem. Ook stadsbeiaardier
Paul De Nil bespeelde de beiaard
vaak. Hij maakte geregeld wande
lingen in de landelijke en rustige
omgeving van Mespelare en trak
teerde zijn vrienden dan op een bei-
aardkoncert.
In 1962, ter gelegenheid van de in
huldiging van de Justus de Hardu-
wijn gedenkplaat waagde pater
Feyen een poging om de beiaard te
bespelen. Hij moest vooraf wel een
en ander aan elkaar knopen om
toch maar enkele melodieën op de
beiaard te kunnen spelen. En toen
viel de beiaard stil. Tot hij in 1978
opnieuw werd gerestaureerd en op
2 juli van dat jaar min of meer fees
telijk werd ingespeeld ter gelegen
heid van een folkloristische markt.
En ondertussen zwijgt de beiaard
weer. De vrome wens van stads
beiaardier De Smedt die er in 1978
op rekende dat de beiaard niet was
hersteld om hem weer te kunnen
laten roesten, is in vervulling ge
gaan. Van herstellen is nog geen
sprake, maar erop spelen is een an
der paar mouwen.
Dendermonde. Het orgel van de kerk van Mespelare (foto Piet Hermans)
Aan het orgel van de kerk van Mespelare moesten restauratiewerken
worden uitgevoerd. Orgeldeskundige Gabriël Loncke heeft aan de kerkfa
briek van de Sint-Aldegondekerk van Mespelare meegedeeld wat er alle
maal aan het orgel moet gedaan worden. En dat is heel wat.
Haar geen enkele voldoet
In Schoonaarde staan liefst drie
xhoolgebouwen. Twee ervan zijn
nogin gebruik alhoewel in alles be
halve goede staat. Het derde ge
touw kan men nog niet betrekken
omdat de bouwwerken nog niet
Haar zijn.
Alles zag er nochtans biezonder
hoopgevend uit toen in 1988 in de
Klinkaertstraat te Schoonaarde, op
tot terrein palend aan de bestaande
gemeenteschool de eerste steen
»trd gelegd voor een nieuw school-
iompïeks. Het was een heel feest.
De kinderen hadden bakstenen be
schilderd en een ijverige aannemer
zou die in de muren inmetselen zo-
ilai de school een heel apart karak
ter kreeg.
Ondertussen is er veel veranderd.
De werkzaamheden aan de ruw
bouw verliepen alles behalve vlot.
Herhaaldelijk diende de gemeente
os bij de aannemer op aan te drin
gen de vooropgestelde termijn te
'espekteren. En toen een strikt
werkschema werd opgelegd, was
dat de laatste poging om de zaak te
redden. Het mocht niet baten, want
Duisburg is nog steeds de grootste binnen-
scheepvaarthaven van de wereld. Ze be
staat 250jaar en dat wordt gevierd van 16
tot 22 september.
de aannemer ging failliet en de wer
ken werden dus stilgelegd. De ge
meente en vooral Schoonaarde zat
met een kater. Had men gehoopt de
nieuwe school zo snel mogelijk in
gebruik te kunnen nemen, het werd
een maat voor niets. Het gebouw in
de Klinkaertstraat staat niet eens
onder dak en de voorbije winter
heeft het gebouw geen goed ge
daan.
Ondertussen heeft de ge
meenteraad zijn goedkeuring ge
hecht aan het aangepaste biezonder
bestek met een aangepaste raming
van 47.091.003 fr voor de nog uit te
voeren ruwbouwwerken. Het dos
sier is nu doorgestuurd naar de
voogdijoverheid. De openbare aan
besteding van de nog uit te voeren
ruwbouwwerken is voorzien op 6
september om 11.00 uur in het ad
ministratief centrum.
Het aanvankelijk geraamd bedrag
bedroeg 49.684.303 fr waarvan
reeds 24.960.390 fr werd betaalt.
Het faillissement is een lelijke
streep door de rekening van de stad
die nu 10 miljoen extra zal moeten
tevoorschijn toveren. De werken
die nog moeten uitgevoerd worden
hebben betrekking op het afmaken
vap de ruwbouw, het leggen van het
dak, van sanitair en vloeren en van
de centrale verwarming. Als alles nu
naar wens verloopt dan zou men
volgend jaar in september het
schooljaar in de nieuwe gebouwen
kunnen aanvatten. En dat zal niets
te vroeg zijn, want de twee gebou
wen die men nu noodgedwongen
■ebruikt, verkeren in een bedenKe-
ijke staat.
De staatssekretaris voor leefmilieu en
maatschappelijke emancipatie Miet Smet
heeft een brochure uitgegeven over het
recht op een bestaansminimum. Daarin
vindt men een aantal nuttige gegevens te- Het orgel
rug.
De provinciegouverneur heeft on
dertussen het licht op groen gezet
voor de restauratie Op voorwaar
de dat men rekening houdt met de
opmerking van het bestuur Gebou
wen en Monumenten en van het
Ministerie van Nationale Opvoe
ding en Nederlandse Kuituur. De
restauratie zal 6.047.214 fr kosten
en daarvan neemt de staat 60% of
3.628.328 fr voor haar rekening. De
provincie en de gemeente betalen
ieder 20% of 1.209.443 fr. De in
breng van de stad zal voorzien wor
den op de eerstvolgende begro
tingswijziging.
De bouwer van het orgel van de
kerk van Mespelare is niet bekend.
Evenmin heeft men enige zekerheid
omtrent het bouwjaar. Wel kan men
zeggen dat. het in de tweede helft
van de 18de eeuw werd gebouwd.
Het werd niet onderhouden. Het
orgel bestaat uit een dispositie, ma-
nuaalomvang en pedaalomvang.
Het pijpwerk vertoont beschadigde
stemranden en verschillende regis
ters zijn verdwenen. De windladen
zijn net als de registratuur nog origi
neel. Dat geldt ook voor de klavia-
tuur die in de rugwand is inge
bouwd. Ook de traktuur is nog ori
gineel.
Het instrument in zijn huidige toe
stand is in verval. Restauratie is dus
hoogdringend.
Volgens een bepaalde bron zou het
orgel van Mespelare gebouwd zijn
door de bekende orgelbouwer P.
Van Peteghem en dateren uit 1770.
De orgelkast is bekroond met een
eikenhouten beeld van Koning Da
vid die erop afgebeeld staat als
psalmdichter.
Beschermde orgels
in Dendermonde
Dendermonde bezit een aantal be
schermde orgels. Onder meer dat
van de Sint-Margaretakerk van
Grembergen. Dat orgel is gebouwd
in 1860-1870 door P.J. Vereecken
uit Gijzegem. Ook het orgel van de
Onze-Lieve-Vrouw van Zeven
Weeënkerk te Schoonaarde be
hoort tot de beschermde monu
menten. Dit orgel is gebouwd om
streeks 1880 door P.J. Vereecken
uit Gijzegem.
Verder is er het orgel in de dekanale
Onze -Lieve-Vrouwekerkvan Den
dermonde die in haar geheel een
beschermd monument is.
Dendermonde. De nieuwbouw van de school in Schoonaarde. De eerste steen
werd gelegd op 29 juni 19 8. Pas drie jaar oud en al een cijfertje weggevallen
(foto Piet Hermans)
üendennonde. In de Molenkouterstraat staan de verouderde lokalen waarde
leutertjes van Schoonaarde hun schooldagen doorbrengen (foto Piet Her- Dendermonde. De school in de Klinkaertstraat zal nog een jaartje langer
m"ns) moeten meegaan (foto Piet Hermans)
'Geef dat eens door aan Jozefien naast u!'
Een lookwalm sloeg mij in het gezicht en de mij volslagen onbekende
dame, die rechts van mij in hel toneelzaallje zul, duwde mij, op een
autoritaire manier, een vettig en ietwat kleverig pakje in de hand.
Nog voor ik wat kon antwoorden, was mijn opdrachtgeefster alweer in
druk gesprek met een heer die, almaar knikkend aan een saucijsje
knabbelde. Na wat schuchter maar vergeefsgehum, tikte ik, voorzichtig, de
bedoelde Jozefien op de schouder. Ook zij was in gesprek. Ze draaide zich
bruusk om en bekeek me alsof ik de wurger van Boston was. Ik fluisterde
haastig: 'Ik moest u dit geven vanwege de mevrouw naast mij.'Ha! de
sossiskens!Ze gimde mij een korte glimlach, nam het pakje aan en keerde
mij de rug toe. Zij en haar vriendin deden een gretige greep in het pakje. Ik
keek het programma in en kreeg een flinke elleboogstool in de linkerzijde.
'Geef maar terug aan Emilie!' De look-uitwasemende Jozefien stopte mij
het pakje weer toe. Door het papier heen voelde ik dat er nog één saucijsje
in zat. Met veel moeite kreeg ik eindelijk gehoor bij Emilie.
'Ik moet u dit teruggeven vanwege Jozefienlispelde ik.
'O.' Ik heb genoeg!' klonk het. En Emilie keerde mij op haar beurt haar
stevige 'achterbouw' toe. Terwijl achter de coulissen 'afgeklopt'werd en de
lichten in het zaaltje geleidelijk werden gedoofd, liet ik mij wat onderuil
zakken, legde stiekem het pakje op de vloer en gaf het een voetbalhakje.
Oef, ik was ervan af.
Maar stel je voor: in de nu volslagen duisternis gaf de genaamde Emilie mij
een elleboogstoot in de rechterzijde en zei vrij luid: 'Kom, geef het 'sossiske
maar in mijn hand'.
Toen heb ik, om Toon Hermens na te praten, zo'n kop gekregen!!!
Scriptman
Vit: 'Een pollepel toneelanekdoten uit de
tijd van 't Souffleurshokje
