Lede en Papegem
vierden gouden
K.A.V.-jubileum
2 - 25.10.1991 - De Voorpost
De drank had de ellende moeten
doen vergeten, maar integendeel
zorgde hij voor nog meer ellende in
de huisgezinnen, want als dusdanig
bleef van het karige loon zeker nog
maar weinig over. Vooral de vrou
wen zijn het slachtoffer van deze
erbarmelijke toestanden, tot op het
ogenblik dat er nieuwe sociale
ideeën van over de grenzen het land
binnen waaien. Dit is het sein om
het arbeidersbewustzijn te doen
groeien, in die mate dat er vakbon
den gesticht worden en de misbrui
ken van arbeidsduur beperkt wor
den. De 'Commune' in Frankrijk
heeft ook bij ons veel stof doen op
waaien en de aanstoot gegeven om
zich op sociaal vlak te organiseren.
Van de politieke vertegenwoordi
ging gaat het naar de encycliek Re-
rum Novarum, de pauselijke brief
die de grote aanleiding was tot het
stichten van werkmanskringen, zie
kenkassen, spaarkassen, ontspan
ningsclubs... maar dan uitsluitend
voor mannen.
Voor de vrouwen waren alleen
godsdienstige groepjes voor burger
dames weggelegd, die wel door
priesters geleid werden, maar waar
een arbeidersvrouw geen toegang
vond. Toch zullen ook hier pionier
sters zich inzetten voor de volks
vrouw om haar mizerie te helpen
lenigen en zo wordt de eerste vrou
wenbond op 7 mei 1893 gesticht, als
afdeling van de kristelijke arbei
dersbeweging. Hier stelt men tot
doel 'de godsdienstige, zedelijke en
stoffelijke belangen van de arbei
dersvrouw te verdedigen'. Overal
tracht men vrouwenverenigingen
op te richten en op die manier ko
men talrijke paternalistische vrou
wengilden tot stand. Het is dan nog
een zekere Maria Baers uit de Ant
werpse burgerij, die zich inzet voor
het lot van de volksvrouw en reeds
in 1908 ijvert voor de lagere klasse.
Van Cardijn tot
vrouwenemancipatie
Terwijl M. Baers zich gedurende
een halve eeuw inzet voor de vrou
wenbeweging, neemt kapelaan
J. Cardijn het initiatief om met en
kele thuiswerkende arbeidsters een
sekretariaat op te richten, waar de
vrouwen met hun problemen te
recht kunnen. Hieruit dan ontstaat
uiteindelijk de kristelijke vrouwen
beweging. Via het blad
'Vrouwenbeweging' komen zij zelf
op voor looneisen en worden zij
begeleid bij hun opvoedkundige
taak.
Na de eerste wereldoorlog krijgt
men in 1920 de officiële stichting
van het Nationaal Verbond der
Kristelijke Vrouwengilden die later
omgedoopt werd tot Kristelijke Ar-
beidersvrouwengilde (K.A.V.).
Hierbij verstaat men een werking
vóór en dóór de volksvrouw, die
uitgroeit tot een stevige nationale
beweging, erkend als een volwaar
dige tak van het ACW. Het leden
blad 'Vrouwenbeweging' zorgt voor
het vormingswerk maar de wijk
meesteressen leggen het persoon
lijk kontakt voor de uitbouw van
een programma. In 1924 wordt een
dienst voor huishoudlessen opge
richt, die uitgroeit tot de gekende
'praktische school'.
Wat de emancipatie betreft loopt
de molen maar traag, doch na 1935
komt er dan een duidelijk merkbare
verschuiving en de vrouwen vereni
gen zich zowel plaatselijk als over
de grenzen heen. Men voert een
verjonging door die er in 1936 komt
met een eigen programma. On
danks het oorlogsgeweld leidt de
KAV een ongemoeid voortbestaan
en het is juist in die periode dat
nieuwe afdelingen de grote familie
komen vervoegen.
Gouden jubileum Lede
Midden in de oorlog nam toenmalig
onderpastoor E.H. J. Van Hoo-
landt in Lede het initiatief, om het
voorbeeld van andere bonden uit de
omgeving te volgen. In augustus
1942 verzocht hij Alfonsine Spit-
taels om schrijfster van de
'Vrouwengilde' te willen worden.
Na akkoord kreeg zij de opdracht
om in elke wijk van Lede een per
soon aan te duiden om toe te treden
tot de kern.Zij nam kontakt met de
toenmalige kandidaat-wijkmeeste
ressen en uiteindelijk kon men star
ten met 24 vrouwen die elk de hun
opgelegde taak zouden vervullen.
De eerste vergadering had plaats in
de zaal van de 'Volkskring', dit on
der leiding van E.H. J. Hoolandt,
die in feite als eerste voorzitter fun
geerde, want van een georganiseer
de groep was er op dat ogenblik nog
geen sprake. De aanwezigen kregen
als voornaamste taak leden te wer
ven, wat ze op positieve wijze de
den. Want op 1 januari 1943, na
amper vijf maanden werking, telde
de vrouwenbond reeds 202 leden.
Een jaar later waren het er ruim 300
en op het huidig ogenblik bedraagt
het aantal 550, een kleine daling
tegenover vroeger toen men toch de
zeshonderd overschreed.
Struktuur
Nadat de geestelijkheid het beleid
meer en meer overdroeg aan de
mensen die er zich steeds voor inge
zet hebben, kwam Alf. Spittaels het
voorzitterschap waarnemen. Wie
kon men beter kiezen dan iemand
die er zich van bij de stichting voor
ingespannen heeft om de bond te
doen bloeien.
Maar in 1970 zou er op nationaal
vlak verandering in komen. Intus
sen had men een hele struktuur uit
gewerkt die aan de plaatselijke af
delingen moest ten goede komen.
Toen schreef men verkiezingen uit
en in de statuten was voorzien dat
men slechts gedurende twee termij
nen van vier jaar aan de leiding
mocht staan. Toch werd Alf. Spit
taels in dit jaar nog maar eens her
kozen, maar in 1974 was zij statutair
verplicht af te treden. Gedurende
32 jaar had zij de taak van voorzit
ster waargenomen en men zegt van
haar dat ze deze steeds 'waardig,
disciplinair en gedienstig volbracht
heeft'.
In december van 1974 werd ze dan
opgevolgd door Yv. Coppens, die
later vooral de nadruk zou leggen
op de Lourdesbedevaarten. Het ak
sent werd verlegd naar de zorg voor
de nevenmens, want ze was tevens
begeleidster van de kursus voor 'fa
miliale helpster'. Zij trok de evolu
tie nog verder door en als voorstan
der van een afzonderlijke werking
voor de jonge vrouwen, kreeg dank
zij haar impuls, deze werking meer
vorm en gestalte. Elk kon zijn weg
gaan en een programma samenstel
len, evenwel parallel aan de aktivi-
teiten van de oudere generatie.
Na één termijn werd ze vervangen
door Julia Lievens, die toen al gedu
rende vier jaar verantwoordelijke
geweest was van de Jong-KAV.
Gedurende acht jaar nam zij het
voorzitterschap te Lede waar en te
vens maakt ze nog altijd deel uit van
het Verbond van Aalst en het Na
tionaal Verbond van Kristelijke Ar
beidersvrouwen. Zij lag ook aan de
basis van de oprichting van 'Raad
pleging voor Moeder- en Kin-
derzorg' te Lede, waarvan zij even
eens voorzitster werd en dit nog
steeds is, vermits hier geen vastge
stelde termijn bepaald is. Mevr.
J. Lievens staat volop in de vrou
wenbeweging, want zij is ook nog
bedrijvig als lesgeefster voor 'snit en
naad' bij de KAV. Haar veelzijdig
heid verzilvert zij tevens als onder
voorzitster van het ACW-Lede.
Op het huidig ogenblik wordt de
KAV van Lede geleid door Josée
De Vuyst, die ook al aan haar twee
de 'ambtstermijn' bezig is, want zij
nam de fakkel over in december
1986. Ze was nochtans nog maar
kernlid sedert 1985, maar toch was
zij de geschikte persoon om deze
taak waar te nemen, vermits ze een
tweede keer verkozen werd. Ook zij
dringt er op aan dat de Jong-KAV
een eigen werking uitbouwt, die
meer doelgericht is, naar de jonge
gezinnen toe. Deze jongere genera
tie wordt geleid door Hilde De
Gendt, die er ook al bijna een jaar
voorzitterschap op zitten heeft.
Mevr. J. De Vuyst stelt echter dat
het tegenwoordig moeilijker is om
een vereniging als de KAV te lei
den, vooral omdat er meer sekreta-
riaatswerk komt bij kijken, maar
ook omdat men praktisch verplicht
is om vergaderingen te Aalst bij te
wonen, welke noodzakelijk zijn om
plaatselijk efficiënt te werken. Bo
vendien is men van de praktische
school naar meer vormingswerk ge-
evolueerd, een nadruk die verlegd is
door de evolutie van de tijd. Nu
richt de werking zich vooral naar
handwerk, sport, reizen, lessen
reeksen. Een greep uit de vormings
avonden bewijst dit: zwemmen, yo
ga, turnen, zelf juwelen maken, de
monstratie gelaatsverzorging, ge-
zondheidstips, kinder- en familie-
uitstappen.
Met dit laatste komt men echter
niet in het vaarwater van de Jong
KAV, ook al werken zij eveneens
met 'kinderen. Toch is vastgesteld
dat de werking van beide afdelingen
minder gescheiden is dan vroeger
en werkt men zelfs meer samen. Er
is een goede wisselwerking, dankzij
het feit dat de voorzitster van JKAV
tevens kernlid is van de KAV.
De afdeling van de KAV-Lede om
vat 53 kernleden, waarvan er een
tiental deel uitmaken van het dage
lijks bestuur. Op die manier heeft
men bijna één kernlid per straat, om
de organisatie degelijk uit te bou
wen. Als proost fungeert tegen
woordig E.H. Kris Simoens.
Feestviering
Het is enigzins wat tegenstrijdig dat
men nu al het gouden jubileum van
de KAV-Lede viert, die pas in 1942
gestart is. Hierbij moet men echter
begrijpen dat men altijd in oktober
start met een jaarfeest en bijgevolg
de viering bij het begin van het jaar
of seizoen neemt. Ook het meifeest
in het teken van de moeders, zal in
het teken staan van de vijftigjarige
viering.
Tijdens de feestviering werden de
kernleden op het gemeentehuis
ontvangen in aanwezigheid van een
gedeeltelijk schepencollege. Hier
bij vond schepen De Croock dat het
een traditie is te grasduinen in het
verleden als men reeds een halve
eeuw werking kan voorleggen.
Voorzitster Josée De Vuyst schet
ste de lokale historiek en na haar
overliep De Croock de geschiedenis
van de vrouwenbeweging in het al
gemeen. Hierbij verwees hij naar
het uitgangspunt, nl. godsdienst en
gezin met de 'Heilige Zending van
het Moederschap', zoals het zo ro
mantisch genoemd werd, maar in
werkelijkheid een toestand die leid
de tot problemen en discriminatie.
Hij wees ook op de dubbele arbeids
taak die een vrouw vervult, maar
gelukkig was er een nieuw streef
doel, met name de geestelijke en
stoffelijke verheffing van de arbei
dersvrouw. Geleidelijk aan werd de
vrouw gelukkig geïntegreerd in het
werkelijke leven, alhoewel dit wel
van zeer latere datum is, ook al was
er een uitzwerming van allerhande
verenigingen via de mutualiteit
'Troost en Zusterliefde'.
Met deze viering wordt uiteraard
geen punt gezet achter de KAV-
werking van Lede, want een halve
eeuw betekent in feite slechts een
mijlpaal en is meer een stimulans
om de vereniging nog tot bloei te
brengen, toekomstgericht naar nog
meer integratie en meer inspraak,
zonder daarom hun vrouwelijke- of
gezinstaak te verloochenen.
K.A.V. Papegem 50 jaar
Niet overal kan men in de beste
omstandigheden starten en de
moeilijkheidsgraad is nauwelijks
Lede. De jubilerende KAV van Lede voor het gemeentehuis tijdens de viering (jv)
vergelijkbaar. Vooral in een dorp
gaat niet alles probleemloos omdat
men hier niet over de nodige ak-
kommodatie beschikt. Wat Pape
gem betreft kan men trouwens
moeilijk over een 'dorp' spreken
vermits het deel uitmaakte van
Vlierzele en thans gefusioneerd is
met Lede. De zorg voor een vereni
ging kent echter geen grenzen en
het is duidelijk dat de mensen die er
mee begaan zijn, zich weinig storen
aan gemeentegrenzen en zich rich
ten naar hun eigen 'parochie'.
Nog enkele maanden vooraleer
men in Lede de 'Vrouwengilde' in
het leven riep, startte men in Pape
gem al in oktober van 1941. Men
zou haast zeggen dat de oorlog een
gelegenheid bood om de vrouw
eindelijk haar plaats in de maat
schappij te doen veroveren. Toch
was het net zoals in alle plattelands
dorpen dat 'de onderpastoor' aan
de basis lag van het verenigingsle
ven. Zo verging het ook de mensen
van Papegem die door de toenmali
ge onderpastoor van Vlierzele,
E.H. Marcel Decubber, aangezocht
werden om een vrouwenbond te
stichten. Als geboren geestelijke
leider heeft hij trouwens zijn gehele
leven lang bewezen dat men slechts
iets kan bereiken in groepsverband.
In het 'Staal'
In de beginperiode van de oorlog
had pastoor Decubber zaliger Eliza
De Rick bereid gevonden om de
vrouwengilde te leiden. Hier werd
trouwens ook nog bewezen dat mits
goede wil veel problemen kunnen
overwonnen worden. Een 'zaal'
zoals wij die nu kennen was er niet
beschikbaar, evenmin een patrona
gezaal, want daarvoor was Papegem
veel te klein. Met veel inzet en goe
de bedoelingen hoeft men niet zo
veel komfort maar toch in Papegem
kon het feitelijk niet anders. In de
eerste maanden vergaderden de
vrouwen in wat zij noemden 'het
staal'. Dit was doodgewoon een ou
de schuur, eigendom van een kern
lid, Margr. Lemeire. Na enkele
maanden bouwde men deze ruimte
om tot vergaderzaal met daarbij een
bidruimte, bibliotheek e.a. Kortom,
de schuur van toen werd het cultu
reel centrum van Papegem voor en
door de inwoners. Wat eigenhandig
opgeknapt wordt, is nadien des te
lonender en dat ervaart men er nu
nog altijd.
Archief
De KAV van Papegem is eveneens
gekenmerkt door een gebrek aan
archiefmateriaal. Indertijd dachten
de bestuursleden wel aan de toe
komst van hun vereniging, maar
niet aan het bewaren van materiaal
met betrekking tot hun groepering,
een euvel dat men nu voor de nabije
en verre toekomst wil voorkomen.
Gelukkig zijn er toch enkele brok
stukken bewaard gebleven en kan
men nog steunen op mondelinge
overlevering hoe twijfelachtig ook
deze laatste soms is. Toch is gewe
ten dat de eerste algemene vergade
ring van de destijds genoemde
'Vrouwengilde' plaats vond in de
reeds verbouwde schuur op 22 de
cember 1942 en zelfs het gespreks-
tema is nog gekend, want het han
delde over 'De algemene samen
werking in het delen van andermans
leed'.
Bij ontstentenis van een heus ar
chief "steunt men zich nu op de
schaarse notities van de eerste voor
zitster El. De Rick. Uit haar ge
schriften blijkt duidelijk dat zij in
Papegem de 'nationale' richtlijnen
strikt volgde tijdens haar beleid:
'De KAV is een vereniging van een
grote massa vrouwen die zich allen
samen sluiten om zo een beweging
te vormen over heel het land',
was één van de hoofddoelen
zoveel mogelijk vrouwen van dc
rochie te laten aansluiten en ir
sen zijn zij er in geslaagd om toe
leden op hun verenigingslijst te
gen. Dit is een groot percentage
we rekening houden met het li
aantal inwoners dat het kleine
pegem telt.
Een andere keer noteert zij de d
stellingen van de plaatse
KAV-afdelingwaarbij ze benad
te dat men aan 'de vrouwen
helpende hand moet toesteke
het volbrengen van hun huise
bezigheden'. Er moet hulpvaai
heid heersen voor alles wat bet
king heeft met het huisgezin.
der citeert zij ook nog een verg
ring die doorging op 12 septen
1943 met hun proost M. Decul
als gastspreker. Hierbij had
klaarblijkelijk vergeten dat he
die dag juist kermis was te P
gem... Toen vierde men nog ke
maar gelukkig was de vrees o
grond, want er kwamen nog
dertigtal vrouwen opdagen, z
de vergadering alleszins kon d
gaan.
Bestuurswijzigingen
Aangezien er nog geen struktut
verplichtingen opgelegd
bleef El. De Rick voorzitster to
haar taak overdroeg aan Margr.
meire, die tot in het begin van
jaren 1970 aan het bewind bleef,
werd dan opgevolgd door Ros
Baeyens die praktisch al het
stuurswerk alleen opknapte, i
mits ze ook nog sekretariaatswj
deed en de 'schatten' bewaarde]
haar, in 1978, kreeg Imclda 1
Biesen al deze taken op haar sch
ders, ondanks het feit dat zij i
nog Lourdesverantwoordel
was. Gelukkig veranderde de sti
tuur van de KAV op dat ogenblil
werden de taken, na verkiezing
onder de kernleden verdeeld,
werd Jul. De Rick verantwoorde
gesteld voor de 'praktische sche
die na jaren vervangen werd c
Anny Van Der Meulen.
Na negen jaar dienst van lm.1
Biesen, werd Maria Ponnet
voorzitster verkozen en ook zij isj
al aan haar tweede ambtstern
bezig. Zij wordt bijgestaan i
Magda Redant, die niet alleen!
sekretariaat waarneemt, maar
vens schatbewaarster is, waa
blijkt dat bepaalde taken tochi
niet gescheiden zijn, ondanks da
tamelijk veel kernleden aangew
ven zijn.
Toen de KAV van Papegem
jaar geleden het 40-jarig besta
vierde, kon men de eerste voi
ster, samen met nog zes an<i
vrouwen van het eerste uur, in»
bloemen zetten want zij lagen
de basis dat men thans het 1
eeuwfeest kan vieren. Het is voj
dank zij hun jarenlange inzet dal
KAV bloeit in een dergelijke kle
gemeente. Gelukkig heeft het porj
stuur ook nu nog een vijftal vo ge({
trekkers van de plaatselijke afdel
kunnen vieren, wat er op wijst [)e/i
de KAV er een gezonde bezigh
hebben. Trouwens, in het aai ter
van 75 aangesloten leden bevint cam
zich een groot aantal 'jonge' vr Lc
wen, die klaar staan om de vere yn
ging verder te leiden en de voorti
rende groei in stand te houden,
is men in Papegem zeker van pl )e
met de jeugdige overmoed die >oo:
aanwezig is en waarbij deze ja "ee
mensen gestimuleerd worden d( aak
de wijze raad van de 'ouderen', l|ati
echter zeker niet afgeschreven: net
en als kernlid zich degelijk vanl 'eic
taak kwijten om er een homojj M
vereniging van te maken en te 1"Vcrr
den.
De socio-kulturele verenigingen zijn grotendeels ontstaan als een protest tegen de triestige toestanden van de 19*
eeuw. Na de hongerjaren kwam de industrialisatie die rijkdom moest brengen, maar deze beperkte zich tot de
hogere klasse, terwijl de arbeiders in zwarte ellende gedompeld waren. Het meest nog hadden vrouwen en
kinderen onder deze toestanden te lijden. Vooral de steden werden geteisterd door honger en van hygiëne was er
hoegenaamd nauwelijks sprake. Er was een vorm van volksonderwijs, maar vrijwel niemand uit het arbeidersmi
lieu kon lezen noch schrijven. De reaktie kwam er, maar dan toch maar met kleine beetjes en het was uiteindelijk
na de eeuwwisseling dat meer aandacht aan het sociale zou besteed worden en het lot van de lagere klasse
enigszins verbeterde, zij het dan ook na veel strijd.
Lede. De KAV van Papegem die 50 jaar jong is, met de jubilarissen op de speelplaats naast het kerkje (a)
