Op zoek naar
betovergrootouders in Lede
Biblioteekbezoek
groeit in Erpe-Mere
Dido Erpe laat keuze
maken uit drie
kursussen
14 - 10.1.1992 - De Voorpost
Aalst. De Bruegelse vrienden in nieuwjaarsfeeststemming (a)
AalstRikken De Saeger, voorzitter van AKV De Toisers,
achter
De laatste jaren is de drang om te weten van wie men afstamt, sterk register kunnen liggen want maar te
gestegen, enigszins uit nieuwsgierigheid en toch ook om de familie en haar vaak noteerde de pastoor op het
levensomstandigheden te kennen. Vermits men met zichzelf moet begin
nen tracht men op te klimmen via gegevens uit het trouwboekje van
grootouders maar na een paar generaties dient men zijn heil te zoeken in
de registers van de burgerlijke stand en naargelang men vordert komt men
in de parochieregisters terecht, het elementaire instrument om een stam
boom op te maken.
Bij de aanvang moet men kunnen beroep doen op een soort familiearchief,
gehoor. Vandaar ook de verschil
lende schrijfwijzen voor één en de
zelfde naam uit dezelfde familie.
Leerrijk
Ondanks de beknoptheid van de ge
gevens in de drie onderscheiden re-
dat zich bij de meesten beperkt tot bidprentjes, doodsbrieven en in het gisters zijn er heel wat gegevens te
beste geval akten van verkopen of iets in die aard. De archivalia zijn puren uit de doop-, huwelijks- en
grotendeels afhankelijk van de sociale status van de familie en
gevallen moet men zich zeer vlug naar 'officiële' instanties wenden om er
de dokumenten te raadplegen.
Registers uitsluiten want het was traditie 'zijn'
Wie een stamboom wil opmaken naam te geven aan een petekind en
moet alleszins de registers van de Eeen a_ndere, zodat dezelfde voor
dopen, huwelijken en overlijdens naam 'n een familie of zelfs in een
uit het oude regime raadplegen. Al- gez'n meerdere maken kan voorko-
hoewel er nog bestaan uit de 16de men.
eeuw dan zijn deze toch schaars Qvenvegend latijn
want de meeste die bewaard geble-
ven zijn dateren ongeveer uit de De "kten van de parochieregisters
tweede helftvan de!7deeeuw en de Z1J" Praktls<:h aUc"1uaal 'n bet.lat'Jn
in de meeste overlijdensakten. Naast de datum
komt uiteraard de voornaam van
het kind als zoon of dochter van
vader X, Y of Z, maar de doopakte
vermeldt in principe ook nog de
naam van de moeder - of soms deze
alleen in bepaalde gevallen.
Dit element zorgde wel eens voor
problemen omdat de naam van de
moeder in de eerste helft van de
17de eeuw nogal eens vergeten
werd ook al was de moeder de bij
zonderste binding met het kind.
Men legt wel altijd de nadruk op de
volledige 18de eeuw. Wat er ook opgesteld alhoewel hier ook uitzon- wettelijkheid van de geborene en
nerinpp.n de repel hevestipen maar ,.i„ „„i. ,i„ a
deringen de regel bevestigen maar
dit komt weliswaar niet vaak voor.
In Groot Lede heeft men op dat
vlak toch wat geluk want voor Oor-
degem-Smetlede zijn de geboorten
tussen 1635 en 1652 in het Neder
lands ingeschreven wat trouwens
van overblijft, ze zijn van enorm
groot belang omdat enkel de pas
toors van toen ze bijhielden en als
de weinige documenten kunnen be
schouwd worden die aansluiting ge
ven bij de registers van de burgerlij
ke stand.
Ook al werden ze niet altijd met de "°8 altlJd «en zeer kle'ne Per,°de
nodige zorg bijgehouden en zijn er betekent. De oorzaak hiervan kan
blijkbaar veel fouten in geslopen verschillend zijn maar hier zuiver
dan bieden ze toch de meeste hulp hypothetisch,
om verderop in de stamboom op te H« dat de Past°ors 8ebrulk-
klimmen. In de tweede helft van de ten 'n t",n onderscheiden registers
19de eeuw kregen de gemeentebe- »ord' ™Sal <=ens als keukenlatijn
sturenopdrachtvandeoverheidom bestempeld. Het ts trouwens met
op de oude parochieregisters alfa- er8 m°fd'Jk te begrijpen, zelfs voor
betische tafels te maken die konden Jfmand d,c geen latijn gestudeerd
aansluiten bij de vroeger ingevoer- hc<:rt- Het Z'J" ,stfdsweerkerende
de registersvan de burgerlijke stand «""f" met enke e ««zonderingen
die trouwens van veel jongere da- als de Pasl?°r In kwcs'ie 'ets mee,r
J a mnpt i 11 sir i ,zwkn rxup r np mecranrl
turn zijn en nog een
voortvloeien m°cl "i<»"'ida" over de toestand.
zijn van de Franse bezetter op het
einde van de 18de eeuw.
De burgerlijke stand werd in onze
gewesten pas ingevoerd tijdens de
ze Franse bezetting toen op 29 Prai-
zoals o.a. bij dopen als het een on
wettig kind betreft, bij huwelijken
als er verwantschap heerst tussen de
beide partijen en bij de overlijdens
als dit in onnatuurlijke omstandig-
rial van het Jaar IV (17 juni 17%) «-eden gebeurde. Veel hulp heef,
dekreet uitgevaardigd werd dat racn cch'cr nlel nodl8 =ens dat
c mpn non not vticlopm opwontl ntvpr.
de besturen verplichtte dergelijke
registers bij te houden. Zij vormen
dan ook het eerste aanknopings
punt met het 'familiearchief om
men aan het systeem gewend is ver
loopt het onderzoek op dat vlak vrij
vlot.
Minder vlot gaat het soms bij de
L/Ulll int-i nvt iaiiiiiiv.aivini.1 111 .e i
eventueel bij de parochieregisters ontleding van de namen, vooral in
aan te sluiten. Het is pas vïn dit de vroegste penoden maar ook hier
ogenblik af dat de moeilijkheden
beginnen want sommige gegevens
zijn vaak dubbel te interpreteren
leert men veel uit de ervaring die
slechts moeizaam opgebouwd
wordt. Hier schuilt ook het gevaar
als toemaatje krijgen ook de doop
getuigen een plaats in het register.
Dit zijn niet altijd verwanten maar
vaak komt dezelfde naam voor en
hier denkt men in het algemeen aan
de vroedvrouw die meestal het kind
ter wereld bracht in een tijd dat niet
in elke gemeente een 'chirurgijn'
zijn praktijk had en dus het werk
overliet aan een 'verloskundige'
vrouw. De doopregisters kunnen
daarentegen het opzoekingswerk
voor een stamboom vaak bemoeilij
ken maar gelukkig komt daar veran
dering in. Juist op een ogenblik dat
men aan de overheidsbesturen de
verplichting gaat opleggen om regi
sters van de burgerlijke stand bij te
houden, krijgen ook de inschrijvin
gen in de parochieregisters meer
aandacht van de pastoors die stren
gere voorschriften moeten naleven.
Zo is op een bepaald ogenblik ver
gelijking mogelijk om de werkelijk
heid te toetsen en foutieve gegevens
weg te werken.
Toch heeft dit tot gevolg dat vooral
bij huwelijken belangrijke gegevens
genoteerd worden die meestal zeer
interessant zijn om het opzoekings
werk te vergemakkelijken. Dit is
echter de laatste periode dat het
nog 'gemakkelijk' gaat want hoe ho
ger men in zijn stamboom klimt, hoe
moeilijker het opzoekingswerk
wordt.
Bij de huwelijksregisters wordt
soms een huwelijksafkondiging ge
noteerd en bij de 'akte' zelf worden
zodat een genealoog onvrijwillig dat bij moeilijk leesbare ofte ontcij-
een dwaalspoor kan bewandelen, feren namen foutieve gegevens het
Toch ishetvaakdeenigebronwaar- „t^fander spoorzoll kunnen vol_ evenwel de getuigen aangegeven
op een vorser zich kan steunen en is Men gaat erookvan uit datjde met eventueel de dispensatie van
het dus in die zin een geluk dat de fout£n ze,fs b» het inschrijven in het bannen en bloedverwantschap. De
overlijdensregisters daarentegen
zijn betrekkelijk summier opgesteld
en de oudere bevatten weinig gege
vens die echter uitgebreider voor
komen naarmate ze recenter wor
den. Dan krijgt men er desgevallend
de burgerlijke stand bij vermeld, de
plaats waar de persoon in kwestie
begraven wordt en de doodsoor
zaak. Dit laatste is interessant om
dat het eens afwisseling brengt in
het soms saaie onderzoek, in geval
het o.a. een onnatuurlijke dood be
treft.
Ook op geschiedkundig vlak is er
wat van te maken, vooral als het een
periode betreft van epidemiën. Dan
ziet men vaak dat hele families ge
teisterd worden en waar het zelfs
niet ongewoon was dat drie of vier
leden uit één gezin stierven door de
pest of difterie. In Lede deed dit
fenomeen zich voor in het jaar 1668
toen op een bevolking van 1580 in
woners maar liefst 142 mensen
overleden waarvan de pest de oor
zaak was. Deze ramp was nochtans
niet zo groot vergeleken met deze
van twintig jaar vroeger toen in 1646
het aantal slachtoffers als gevolg
van dezelfde ziekte tot 227 opliep
wat bijne één vijfde van de bevol
king vertegenwoordigde.
Genealogisch centrum
Parochieregisters mogen zeker niet
louter beschouwd worden als een
lijst van namen. Ze zijn een bron
van demografische feiten die be
langrijk zijn voor de samenstelling
van de plaatselijke geschiedenis.
Men vindt er de gemeensschap in
terug in al zijn facetten en deze regi
sters bieden daarenboven stof om
de sociale geschiedenis van een
dorp of stad te situeren. Parochiere
gisters zijn bijgevolg meer dan be
wijsstukken voor een stamboom
want zij zijn de weerspiegeling van
een afgebakende gemeenschap ge
durende meerdere eeuwen.
In het 'genealogisch centrum' te Le
de kunnen desgevallend kopieën
bekomen worden van deze paro
chieregisters. Men krijgt er ook van
de leden van de heemkundige kring
de nodige begeleiding bij het opzoe
kingswerk. Bij Heemschut gaat men
er vanuit dat de genealogie ook aan
zet tot heemkunde en meteen ook
belangstelling wekt voor het eigen
heem. Wie meer wil welen over het
fenomeen genealogie-heemkunde
is alvast uitgenodigd op een voor
dracht door Verbondsgouwvoorzit-
ter Rob. Ruys op 25 februari a.s.
JV
Aalst. Hendrik Daelman van AKVDe Tettemoesjen werkt reeds 14 jaaraktiej
mee aan het Aalsters kamavalgebeuren (a)
Het jeugdhuis Dido te Erpe wil zijn aktiviteiten niet beperken tot zomaar
fuiven, bijwonen van optredens of deelnemen aan info-avonden. Men heel)
er heel wat meer te bieden dan louter onder elkaar komen een babheltjt
slaan. Daarom staat de eerste trimester van 1992 in het teken van dt
kursussen. Het behoort trouwens tot de opvoedende taak van een goed
funktionerend jeugdhuis om de jeugd nog wat anders te bieden dan
passieve aktiviteiten.
verplichtte inschrijving in de paro
chieregisters door het Concilie van
Trente in 1563 mogelijk gemaakt
werd. Toch duurde het nog een paar
decennia vooraleer men deze ver
plichting naar de letter naleefde,
vandaar de hiaten waarmee men in
de periode op het einde van de 16de
en begin 17de eeuw te kampen
heeft.
Vele jongeren zijn gepassioneerd
door gitaarmuziek en zouden het
graag zelf eens proberen maar dat
lukt evenwel niet, vooral als men op
dat vlak als een autodidakt te werk
gaat. Daarom heeft de leiding van
Dido Jan Hcyman van Stampen en
Dagen uitgenodigd om een reeks
lessen te komen geven waarbij men
de beginselen van het gitaarspelen
kan aanleren, misschien net genoeg
om later zelf verder alles in de prak
tijk om te zetten. Het inschrijvings
geld bedraagt 500 fr. voor tien les
sen waarvan de eerste aanvangt op
woensdag 15 januari en daarna elke
woensdag vervolgd wordt.
Men kan het ook buiten het «amu
sement» zoeken en deelnemen aan
een kursus Eerste Hulp bij Onge
vallen. Het Rode Kruis staat in voor
de lessenreeks die twintig beurten
van twee uur bevat. Bij het einde
krijgen de geslaagden een diploma
van «helper», want in die veertig
uur hebben ze geleerd hoe men ver
banden moet aanleggen, hoe men
kpn helpen bij reanimatie, hoe men
wonden kan verzorgen, bloed stek
pen en veel andere dingen die mei
een ongeval gepaard gaan. Hier B
de inschrijving gratis om het brevet;
te behalen van El IBO.Dczc kursus
loopt van dinsdag 14 januari af om
19.30 u. Elke week krijgt men tweej
lessen namelijk op dinsdag- en don-!
derdagavond.
Wie meer van beweging houdt kan
de danskursus volgen onder leiding!
van Ci. Ossemerct die in tien lessen!
diverse klassieke dansen zal aanlc
ren. Voor deze kursus betaalt menj
echter 1.000 fr. en er wordt gestart»
op zondag 12 januari om zo elke
zondag te vervolgen om 19.30 uur.
Het wordt alleszins een drukke tijd
voor de bezoekers van het jeugd-;
huis Dido want daarnaast zijn er
nog de gewone aktiviteiten waaraan
men kan deelnemen of doodeen-j
voudig eens naar de kleine klub ko-j
men.
Kopieën Groot-Lede
Door toedoen van voorzitter Gabr.
Van De Neste is de heemkundige
kring van Heemschut Lede in het
bezit van kopieën van de originele
parochieregisters van alle fusiege
meenten. Als een van de weinige in
de provincie kunnen zij deze doku-
mentatie ter beschikking stellen in
hun lokaal dat in het cultureel cen
trum te Lede gevestigd is.
Dat men niet overal nauwkeurig te
werk ging bewijzen de klappers op
parochieregisters die in de 19de
eeuw door de gemeentebesturen
opgemaakt werden. Zo stelt men
voor Groot Lede vast dat men ze
voor Oordegetn-Smetlede al in
1868 kan vinden; voor Wanzele
geldt 1875, voor Lede 1877 en voor
Impe werden ze pas in 1894 samen
gesteld. Hierbij dient opgemerkt
dat foutieve gegevens niet uitgeslo
ten zijn, enerzijds te wijten aan slor
digheid van de verantwoordelijke
die ze opgemaakt heeft, anderzijds
aan de moeilijke leesbaarheid en de
diverse schrijfwijzen die men voor
één enkele naam gebruikte. In de
positieve zin krijgt men in bepaalde
gevallen dan meer gegevens dan
men verwacht had zoals in de doop
registers waar af en toe, naast de
namen van meter en peter, ook deze
van de ouders geregistreerd wer
den. Dit, kan dikwijls verwarring
Een biblioteek beheren is voor een gemeente een dure zaak maar in
Erpe-Mere maakt men gelukkig veel gebruik van dit instrument. De
plaatselijke openbare biblioteek kan trouwens bogen op een forse vooruit
gang want vergeleken met het jaar 1989 is er, volgens het jaarverslag van
1990 een stijging van ruim twintig procent genoteerd.
Het aantal ontleningen van 51.504
steeg in 1990 tot 61.523 wat duide
lijk wijst op een goede aanpak en
promotie van de biblioteekverant-
woordelijken. Opvallend hierbij is
wel dat meer dan de helft van de
ontleningen door de jeugd gebeur
den, daar waar de volwassenen het
met een totaal van 7.140 ontlenin
gen moesten stellen. Dit komt er op
neer dat er 32.619 jeugdboeken uit
geleend werden, 21.429 fictionwer-
ken en 7.140 non-fictionwerken.
Nochtans geeft het een totaal ander
beeld als men de bezoekers verge
lijkt: van de 16.830 bezoeken kwa
men 8.862 volwassenen naar Steen
berg tegenover 7.968 kinderen wat
er op wijst dat de volwassenen wel
minder boeken ontlenen maar wel
meer komen.
Bevolking
Vermits het fraaie en rijk uitgevoer
de verslag (zeer verzorgd) over het
jaar 1990 gaat dient men ook die
cijfers in acht te nemen. Zo telde
Erpe-Mere eind dit jaar 16.781 in
woners, een zeer bescheiden stij
gingtin 1989:18.679) maar dan toch
een nieuw verschijnsel vermits er
vorige jaren veeleer een daling dan
een stijging vastgesteld was. Gezien
per deelgemeente ziet men dat Me
re verder uitloopt met het grootste
aantal dat thans 5.105 zielen be
draagt; Erpe volgt dan met 4.665,
Burst heeft er 3.153, Aaigem telt er
1.985, Bambrugge 1.579, Eronde-
gem 1.575, Ottergem 450 en Vlek-
kem 269.
In 1990 woonden er in Erpe-Mere
ook nog 78 vreemdelingen waarvan
het grootste aantal uit Nederland
komt (24), gevolgd door tien Fran
sen, acht Jordaniërs, zeven Britten.
Ondanks de toename van de bevol
king is dit zeker niet te wijten aan
meer geboorten want in 1990 no
teerde men 172 geboorten tegen
over 191 overlijdens en als dusdanig
was het vooral de inwijking die voor
de stijging zorgde: 691 inwijkelin
gen tegenover 588 uitwijkelingen.
Landbouw en industrie
Alhoewel beide geen verband hou
den met elkaar, hebben ze op be
paalde vlakken toch een paar raak
punten. De 35 bedrijven die thans
het terrein bezetten, verschaften in
1990 werk aan 1.467 personen die I
evenwel niet allemaal in Erpe-Mere y
wonen. Zoals voorheen worden de &JMK
meeste werkplaatsen geboden door MÊj^^ÊÊtÊÊKÊk^ ijÉP'
Pioneer (349), Cable Print (160) en I
Aldi (144). Intussen zijn er echter j dÊfa
wel een paar bijgekomen maar geen 1
bedrijven met spektakulaire ar- UÊÊ^
beidstewerkstelling.
Dat er een wisselwerking kan heer- i'<v_. VWU
sen met industrie- en landbouwbe- h %^iHr
stand is afhankelijk van de omvor- if
ming van landbouwgrond naar in- k sÊBW i
dustrieterrein, een element dat de
laatste maanden een heet hangijzer Aalst. Met kippengaas en bladen uit telefoonboeken vormen de Aalstent
geworden is. In 1990 telde men in kamavalisten de meest onmogelijke figuren a
Erpe-Mere nog 243 landbouwers Img/gemm1 mmM
waarvan slechts 96 "echte", 13 tuin-
bouwers en 129 landbouwers die dit a
als bijberoep nemen. De hoeveel- plP*
heid cultuurgrond daalde van 1.442 IPgéfi I
ha naar 1.388 ha. Alhoewel de land-
bouwsituatie vrijwel dezelfde bleef,
kan daar evenwel verandering in w
komen met de aanleg van een twee-
de industriezone waartegen zo ge- L.
protesteerd wordt, ook al wordt het a
een KMO-zone genoemd. Het is
dan vooral in de buurt van Steen
berg dat de boer zal moeten inleve
ren en het volgend verslagzou in die
zin wijzigingen met zich brengen.
jY AalstRikken De Saeger, voorzitter van AKV De Toisers, zorgt achter dt
tapkast van de kantine van de werkhalle, dat de dorstigen kunnen gelaafi
worden (a)
